Зейін қасиеттері көрсеткіштерінің деңгейлері Зейін қасиеттерінің көрінуі
Мазмұны
Кіріспе 3
I Бөлім. Қарым-қатынас және зейін үрдістерін теориялық талдау 6
1.1 Психология ғылымында қарым-қатынастың теориясы 6
1.2 Зейін психологиясы және оны теориялық талдау 13
II Бөлім. Студенттердің зейіні мен қарым-қатынасының психологиялық ерекшеліктері 22
2.1 Зейін және қарым-қатынас 22
2.2 Студенттік шақтағы зейін мен қарым-қатынастың психологиялық сипаты
III Бөлім. Қарым-қатынас үрдісінде зейін қасиеттерінің деңгейін эксперименталды зерттеу
3.1 Эксперименталды зерттеу әдістемесіне сипаттама 28
3.2 Эксперименталды зерттеу әдістемелеріне сипаттама 29
3.3 Зерттеудің нәтижелерін талдау 33
Қортынды 39
Әдебиеттер тізімі 41
Қосымша 45
Кіріспе
Қазіргі таңда психологияның алдыңғы міндеттері қоғам дамуының бағдарламаларын анықтайды.
Өмір сүру барысында дамитын тұлғаның ерекшеліктерін меңгеретін білімнің көлемі
Студент тұлғасының қарым-қатынас үрдісіндегі зейін қасиеттерінің жоғарғы деңгейде болуы
Жұмысымыздың өзектілігі :
Әлеуметтік, экономикалық дамуды жылдамдатуда болашақ мамандарды дайындайтын жоғарғы оқу
Әлеуметтік психология мен жалпы психология аймағында қарым-қатынас проблемасы мен
Орыс психологы И.Н. Ланге зейінді объективтілік актісімен байланыстырды.
Т.А. Рибо өзінің ерікті зейін мен қиялдың қозғалыс теориясында
В. Вунд сана мен зейінді байланыстырады. Осы және тағы
Зейін өзіндік психикалық процесс болып саналмайды, ол тек адамның
Зейінді іс-әрекеттің әр түрінен зерттей отырып біз оның бірліктегі
Зейін іс-әрекетте мазмұнды және осының негізінде оның қасиеттерінің, динамикалық
Зейін – бұл адамдардың іс-әрекет процесі мен олардың өзара
Өзінің көріністерінде қарым-қатынасайналадағылармен контактқа түсудің рухани қажеттілігі ретінде болады.
Қарым-қатынас – екі немесе оданда көп адамдардың қатынастарын жасап,
Сондай-ақ қарым-қатынас болашақ маман тұлғасының қалыптасуының бір факторы екені
Сондықтанда жан-жақтан келіп, жаңа әлеуметтік ортаға бейімделудегі студенттердің оқыту-тәрбиелеу
Зерттеу жұмысының мақсаты:
Қарым-қатынас үрдісінде зейін қасиеттерін зерттеу.
Зерттеу жұмысының міндеттері:
1. Қарым-қатынас пен зейін мәселелері туралы әдебиеттер мен материалдарға
2. Қарым-қатынас пен зейіннің өзекті мәселелеріне теориялық талдау жасау.
3. Қарым-қатынас үрдісіндегі зейін қасиеттерінің орнын анықтау.
4. Қарым-қатынас үрдісіндегі зейін қасиеттерінің деңгейін эксперименталды зерттеу.
Зерттеу жұмысының объектісі:
Қарым-қатынас және зейін теорияларын зерттеу. (Орталық Азия Университетіндегі шет
Зерттеу жұмысының пәні:
Қарым-қатынас үрдісінде зейін қасиеттерін зерттеу.
Зерттеу жұмысының болжамы:
Қарым-қатынас пен зейін теорияларын талдау оны игеруге көмектеседі.
Қарым- қатынаста зейін қасиеттерінің орын алуы қатынастың еркін жүзеге
Қарым-қатынас үрдісінде зейін қасиеттері эффективті түрде орын алғанда қатынас
I Бөлім. Қарым-қатынас және зейін үрдістерін теориялық талдау
1.1 Психология ғылымында қарым-қатынастың теориясы
Қарым-қатынас адамдардың өзара әрекеттестік және өзара қатынас жасаудың ерекше
Леонтьев А.А. «қарым-қатынас» ұғымын әмбебап коммуникативті іс-әрекетке, яғни қарым-қатынасқа
Қарым-қатынасқа ең жалпы анықтаманы Б.Ф.Ломов берді: «....қарым-қатынас адам тұрмысының
Макродеңгей
Мезодеңгей
Микродеңгей
Макродеңгей – индивидтің басқа адамдардың қалыптасқан қоғамдық қатынастарға, дәстүрге,
Неміс – американдық психологы К. Левин адамдарды жекелей өзгерткенде
Сондай – ақ қарым–қатынасты зерттеуде оның құрылымдық компоненттерін анықтау
Қарым – қатынастың коммуникативтік жағы немесе тар мағынадағы коммуникация
Интерактивтік жағы қарым – қатынас жасаушы индивидтердің өзара әрекеттестігінің
Перцептивтік жағы адамдардың бірін- бірі қарым – қатынас арқылы
Ғалым бұлай жіктеп, бөлудің шартты екендігін, қарым – қатынас
Р.С.Немов та қарым – қатынас құрылымын жіктеуге аса назар
Мақсаты бойынша, (яғни адамда белсенділік неден пайда болады деген)
Тәсілі бойынша (кодпен хабарлау, жіберу мәліметтің шифрді ашу амалымен)
Түрлері бойынша – іскерлік (әдетте адамдардың қандай да бір
Қарым-қатынас жайлы адамдардың бір-біріне өзара ықпалы В.М. Бехтеревтің әлеуметтік
В.М. Бехтерев (1907, 1921) әлеуметтік - психологиялық теориясында қарым
«....Әр түрлі ортада қарым-қатынаста болып өскен адамдармен салыстырғанда жан-жақты
В.М. Бехтерев қарым-қатынасты «тікелей» және «орташа» деп ажыратады.
Қарым-қатынастың тікелей түрінде ол еліктеу мен көндіруді қарастырады, еліктеуге
В.М. Бехтеревтің идеяларының дамуы өзінің шәкірті В.Н.Мясищевтің, одан кейін
Қарым-қатынасты филасофиялық тұрғыда талдаған көпке танымал ғалымдардың бірі –
М. С. Каган қарым-қатынастың төрт функционалды жағдайын бөліп қарастырады:
В.А.Мясищевтің еңбегінде қарым – қатынас белгілі бір жағдайда бір
А.А.Бодалев қарым-қатынасты іс - әрекетің ерекше түрі деп қарым-қатынасты
В.А. Кан-Калик педагогикалық процесте қарым – қатынас арқылы байқалмайтын,
М.А. Буева қарым-қатынасты тек рухани ғана емес, сонымен бірге
Қарым-қатынаста адамдар өзін көрсетеді, өзі үшін және басқалар үшін
Құралдары бойынша қарым-қатынас тікелей емес, тура және жанама болады.
Тікелей емес қарым-қатынас табиғи мүшелер (қол, бас, дене) арқылы
Тікелей қарым-қатынас ақпарат алмасу және қарым-қатынасты ұйымдастыру үшін арналған
Адамзат тәжірибесін игеруде жазудың, кітаптың, басқа әр түрлі техникалық
1.2 Зейін психологиясы және оны теориялық талдау
Зейінді өзіндік процесс немесе адамдардың іс-әрекетін ұйымдастыру тәсілі болып
Зейінді өзіндік көрініс сияқты емес танымдық психикалық іс-әрекеттің жағы
Зейінді пайда болуы жағынан зерттеу біріншіден сананың бірден-бір нақты-психологиялық
Өз уақытында орыс психологы Н.Н.Ланге сол уақыттағы философиялық және
Зейін қозғалысқа бейімделудің нәтижесі.
Зейін сана көлемінің шектеуі.
Зейін эмоцияның нәтижесі.
Зейін апперцепцияның нәтижесі.
Зейін жүйке тітіркендіргіштерінің нәтижесі.
Зейін ерекше белсенділік, жан қаблетінің нәтижесі.
Зейін іс-әрекет түрлерінің бірі.
Зейін жүйке тежелулерінің нәтижесі.
Зейіннің осы теориясын қысқаша қарастырудың өзінде зерттеу көрінісінің сипатында
У.Джемс зейінді толықтай физиологиялық шартқа тәуелді психикалық процесс ретінде
Зейінді психофизиологиялық зерттеу және оларды талдау.
Ағзаның белсенді ұйымдасуының таңдамалы бағытының көрінудегі еріксіз зейінніңформасын зерттеу
Шеррингтон воронкасы. Зейіннің физиологиялық табиғатын түсінуде танымал физиолог Чарльз
Шеррингтонның теориясы бойынша, зейінді белсенді, ерікті әрекет деп түсінуге
Зейін мәселесіне қатысты физиологиялық зерттеудің тағы бір маңызды көрінісі,-
Оны өңдеумен айналысқан советтің атақты физиологы И.П.Павлов болды.
Павлов зейіннің физиологиялық негіздерін мида пайда болатын индукция заңдарымен
Зейіннің физиологиялық негізін академик Ухтомский доминант теориясымен түсіндіреді. Доминант
Э.Б.Титченер бойынша зейін адам рухының өз дамуында үш кезеңнен
Зейін ол тәуелсіз психикалық процесс емес, адамға қажетті психикалық
Мюллер зейінді сол кездегі әсермен байланысты бас ми бөлігіндегі
Эббингауз зейіннің физиологиялық теориясы жайлы айтады. Ол істі мида
Зейінді бірден-бір зерттеген француз психологы Т.А. Рибоны айтуға болады.
Орыстың педагогі К.Д.Ушинский зейін – сыртқы дүниедегі материялардың барлығын
П.Я. Гальперин зейін концепцияларын ұсынды. Ол зейінді іс-әрекеттің ішкі
Зейіннің тағы бір теориясын Д.Н. Узнадзе және оның шәкірттері
Философ, психолог, Юм Дэвид – болмысты білу міндетін емес,
Гештальтпсихологиядағы зейін мәселесі.
Гештальтпсихологиясындағы зейін мәселесіне келсек, олар зейін болмайды деп тұжырымдады.
Зейінге ақпараттық тәсіл. (Информационный подход к вниманию).
Қазіргі кездегі зейінді зерттеудің өте маңызды бағыттарына тоқталамыз.
Яғни, зейінді қазіргі шетелдік және советтік психологияның ақпараттық тәсіл
Зейінге ақпараттық тәсіл аймағында қолданылатын маңызды ұғымдарға «мәнді» және
Ауыстырып қосқыш пен оны күрделендіру нұсқауларының моделі.
Осыдан зейін актісіне қатысты көптеген әр түрлі схематикалық көріністерді
Сондай-ақ «ауыспалық» деп аталатын кейбір гипотетикалық қондырғыларда бар. Бұл
Сонымен зейінді зерттеуде ақпараттық тәсіл жайлы айтқанда біз осы
Біріншіден, ақпараттық тәсілдің теоретиктерніне ыңғайлы болатынзейіннің кейбір феномендеріне іріктеу
Екіншіден,
Басқа танымдық процестермен салыстырғанда зейін материалдық әлемнің қандай да
Сондай–ақ зейін – адамның әртүрлі сенсорлық ақпаратты пайдалану мен
Өзінің құрылымында зейін біржақты психологиялық көрініс болып табылмайды, ол
Енді зейіннің қасиеттеріне келсек әдетте, оның тұрақтылығын, зейіннің бөлінуін
Зейіннің тұрақтылығы деп адамның белгілі бір іске назарын салып,
Зейіннің орталық феномені ретінде С.Л.Рубинштейн (1946) психикалық іс-әрекеттің таңдамалылығын,
Сонымен зейіннің шоғырлануы дегеніміз адамның сол сәтте меңгерген немесе
Көлем мен шоғырланудың функционалдық өзара қатынасының сипаты өте күрделі
Әрекет объектісі мен әрекеттің өзі өзгеруі мүмкін, ал іс
Сондықтан да зейіннің қасиеттері психикалық іс - әрекет процесінде
Психологиялық зерттеулер көрсеткендей зейіннің қалыптасуы адамның өнімді психикалық іс
Студенттер зейінінің ерекшеліктерін зерттеуге арналған мәселелерді А.П.Кашина (1977), В.А.Маликованың
Қорыта келгенде зейіннің зерттеуімен байланысты теориялық сұрақтарды көптеген шетелдік
II Бөлім. Студенттердің зейіні мен қарым-қатынасының психологиялық ерекшеліктері
2.1 Зейін және қарым-қатынас
Біріншіден адамдарда сыртқы қарым-қатынасты қалыптастыратын ерікті зейіннің жоғарғы формасы
Адамның қасиеттерін, оның жеке ерекшеліктерін сипаттауда біз үнемі «зейінділік»
Зейінсіздікте басқа субъект өте сирек сол адам үшін фигура
Сондықтанда зейін мәселесі тұлға мәселесінің аймағына да қатысты –
Зейін материалдық әлемнің қандай да бір спецификалық формасы болып
Сондай –ақ зейін – адамның әртүрлі сенсорлық ақпаратты пайдалану
Қорыта келгенде, зейін адамдардың барлық іс - әрекет түріндегі
Қарым–қатынас процесінде өз ойын жеткізу мен басқа адамның ойын
2.2 Студенттік шақтағы зейін мен қарым-қатынастың психологиялық сипаты
Студенттерде зейін дамуының бағыттылығы олардың болашақ мамандығына деген талаптарына
Кейінгі мәліметтер бойынша 18 жастан кейін зейіннің дамуында бірізділік
Студенттерде зейін және оның қасиеттерінің қалыптасуы олардың тұлғалыққа, ерікке,
Ал студенттік шақтағы қарым-қатынас мәселесіне келсек, өзінің жоғарғы көрсеткіштерінде
Оны Ж.Ж.Руссо өзінің «Исповеди» атты еңбегінде бейнелейді: «Менің бірінші
Шарты түрде қарым-қатынастағы қажеттіліктің негізгі екі формасын бөлуге болады:
Қарым-қатынас сі-әрекетті ұйымдастырудың тәсілі ретінде;
Қарым-қатынас адамның басқа адамның рухани қажеттілігіне қанағаттануы ретінде;
Ол жастық аспекттеде әр түрлі кезеңдерден өтеді және ол
Әсіресе қарым-қатынастағы қажеттілік студенттердің төменгі курстарында, бірінші курстарда көрінеді.
Айналадағылармен үйреншікті өзара қатынастың бұзылуы сирек невротикалық бұзылыстардың көрінуіне
Бұл өз кезегінде көп ойланатын жастарды өзін терең түсінуге,
Қарым-қатынастың студенттер өмірінің барлық сферасында, тіпті олардың профессионалдық және
Олар әділетті түрде студенттік шақтағы маңызды әлеуметтік-психологиялық ерекшеліктерге міндетті
Сондықтанда студенттердің арасында студенттердің топтық қызығушылықтырын қорғаумен байланысты сондай-ақ
Жоғарғы оқу орнына келген студенттер алғашқы кездерде әр түрлі
Студенттердің қарым-қатынас стильін қалыптастыруда осы кезеңнің маңызы өте зор,
Сондықтанда қарым-қатынастың студенттер өмірінің барлық сферасында, яғни олардың профессионалды
III Бөлім. Қарым-қатынас үрдісінде зейін қасиеттерінің деңгейін эксперименталды зерттеу
3.1 Эксперименталды зерттеу әдістемесіне сипаттама
Зерттеу жұмысының мақсаты:
Қарым-қатынас үрдісінде зейін қасиеттерін (көлемін, тұрақтылығын, шоғырлануын) эксперименталды зерттеу.
1. Қарым-қатынас үрдісінде зейін қасиеттерін (көлемін, тұрақтылығын, шоғырлануын) эксперименталды
2. Қарым-қатынас үрдісінде зейін қасиеттерін (көлемін, тұрақтылығын, шоғырлануын) анықтайтын
3. Зейіннің қасиеттерін (көлемін, тұрақтылығын, шоғырлануын) анықтайтын әдістемелерді таңдалған
4. Әдістеменің көмегімен алынған эксперименттің нәтижелерін талдау, өңдеу.
Зерттеу жұмысының объектісі:
Қарым-қатынас және зейін теорияларын зерттеу. (Орталық Азия Университетіндегі шет
Зерттеу жұмысының болжамы:
Қарым-қатынас үрдісінде зейін қасиеттері (көлемі, тұрақтылығы, шоғырлануы) эффективті түрде
Жеке болжамдар:
Жасөспірім жасындағы сыналушыларды констатациялы эксперименттен алынған мәліметтері бойынша салыстырғанда
Болашақта жоғарыда аталған зейін қасиеттеріне дамытатын жаттығуларды таңдауға мүмкіндік
Зерттеу жұмысының әдістемелері: 1. Зейіннің көлемін зерттеу.
2. Зейіннің тұрақтылығын анықтау.(Бурдон кестесі)
3. Мюнстерберг әдістемесі.
3.2 Эксперименталды зерттеу әдістемелеріне сипаттама
Әдістеме 1. Зейіннің көлемін зерттеу
Зерттеуді орындау үшін топ парларға бөлінеді. әрбір зерттеуге қатысушылар
Соңғысының функциясы хронометриялық пен сыналушылардың мінез құлқын бақылаумен қортындыланады.
Тапсырманы орындап болғаннан кейін зерттеуге қатысушылардың рөлдері ауысады. Тапсырманы
Нұсқау:
Сіздердің алдарыңызда тестік кесте, онда 25 ерікті орналасқан сандар.
Тестік кесте
16 38 98 29 54
80 92 46 56 35
43 21 8 40 2
65 84 99 7 77
13 67 60 34 18
Жұмыс кестесі
Әдістеме 2. Зейіннің тұрақтылығын анықтау.
Тәжірибе 1.
Мақсаты: Бурдонның корректуралық кестесінің көмегімен зейіннің тұрақтылығын анықтау.
Материал: Бурдон кестелері.
Тәжірибе жүрісі: тәжірибенің мақсатымен таныстыра отырып, сыналушыларға алдын ала
Бурдон кестесі (пробалық тәжірибе үшін).
Г Х Б П К Ш З П Ю
Р Г М А И Т К О Б
Ю Р Х Б Я З Ш И О
Ж В Л Ю Ф О В П А
П В У Ю ША Т Х С Г
З О У Б Х Ф П Л Ж
В Б К О ГЗ М Х Я Я
Одан кейін алда тұрған жұмысты хабарлайды: кестенімұқият қарай отырып,
«Бастадық» деген бұйрықта барлық сыналушылар жұмысқа кіріседі. «Болды»! деген
Бурдон кестесі (негізгі тәжірибе үшін)
А М К З
Ю Т Л Е Ф Г Ж И У
ВИ О М Ш С Я С Н Л
ГЗ Ш Я Н Б Х Ю А ВЧ
Б Д К ОМ В З С Ю Х
Е З Н Г А Р Х М Ф
Д Л ОУ Ж А Г З Д В
З С Х И Г Х Л Я Ч
К РА М О Ч Р П Д Х
Л ПЕ З Б У Т Н В С
М Т Р Г Ж М Ж У З
ИБ Ф С Е Н С М Ф ЮО
А У Р Г О Л К Ю Х
И РЧ З Е К М Н Х Т
Ж М П Д Ж У Ш С Е
Н Л П Б З Я Ю Б О
Г А Ж М П Г Т К П
Ч Н Л Х Б Н Я О Ч
МД Т Ф Е К ИГ Ю СХ В
Д В А К Н Х Ю Р Х
Б Д К ОМ ВЗ С Ю Х Н
И Р Ч З Е К М Н Х
Г З Ш Я Н Б Х Ю АВ
Л П Е З Б У Т Н В
Әдістеме 3. Мюнстерберг әдістемесі.
Экспериментатор нұсқауды оқып, тапсырманы орындау уақытын белгілейді.
Нұсқау.
Сіздердің алдарыңызда қатар бойынша басылған әріптердің басылған тесттік материалы.
Мысалы: ПЮКЛБЮСРАДОСТЬУФРНКП
Тапсырмаға уақыт берілгендіктен тез орындау керек.
Стимулдық материал
БСОЛН ЦЕТРОЦ РАЙОН ЗГУЦ НОВОСТЬХЭЫГЧ АФАКТУЕКЭ КЗАМ ЕН ТРОЧ
ЯГШГЦПРОКУРОРГЦРЕТАБЕСТЕОРИЯЕНТЕД ЖЗБЬМ ХОККЕ ЙЫХТРОН ЦЫ
ФЩУЙГЗХТЕЛЕВИЗОРБОЛДЖШЗХЮЭЛГШЬБПАМЯТЬШОГХЕЮЖИ НДРОШ
ХЭНЗВОСПРИЯТИЕИЕЦУКЕНДШИЗХЬВАФЫАП РОЛДБЛЮБОВЬАБФЫРПЛО
ЕСЛЖСПЕКТАКЛЬЯЧСИМТЬБАЮЖЮЕРАДОС ТЬВУФЦНЭЖДЛКРИНАРОДШ
ЛДЖЬХЭГНЕОКУЫФЙ ШРЕПОРТ АЖЗ Ж ДОРЛАФЫВЮЕФБЬДЬКОНКУРСЗЖ
ЙФЯЧЫЦУВС КАПФЛИЧ НОТЬЭХЖЭЬСЮД Ш НГЛЫД ЖЭПРПЛАВА НИЕДТЛ
ЭЗБЬТ РЛШ РЖНПРКЫВКОМ ДИЯЪШЛД КЦУЙФОТЧАЯ Н ИЕЗФРЯЧАТЛДЖЭ
ХТЬФТАСЕНЛАБОРАТОРИЯГШДШНРУЦГРГШЩТЛОСНОВАНИЕЗШРЭМЪТД
ИТАОНРИКГВМСТРПСИХИАТРИЯБПЛ МЕТЧЬЙФЯОНТЗАЦЭЬАН ТЗАХТЛИО
3.3 Зерттеудің нәтижелерін талдау
Зейіннің көлемінің деңгейін зерттеу әдістемесін талдау.
Тапсырманы орындап болғаннан кейін нәтиже тексеру кестесі арқылы салыстырылады.
Тексеру кестесі
2 7 8 13 16
18 21 29 34 35
38 40 43 46 54
56 60 65 67 77
80 84 92 98 99
Зейіннің көлемінің деңгейін зерттеу әдістемесін Стьюдент әдісі арқылы өңдейміз.
t=
М1 және М2 - әр таңдау тобының орта мәндері.
S1 және S2 - әр таңдау тобының стандартты ауытқуы.
n1 және n2 - әр таңдау тобының элементтерінің саны.
Зейін көлемінің деңгейін зерттеу әдістемесі бойынша зерттеушілердің көрсеткіштері 1-ші
Кесте 1.
Зейін көлемінің деңгейін зерттеу әдістемесі бойынша сыналушылардың көрсеткіштері.
Зерттеуші-лер тобы
1-топ Алынған Нәтиже-лер Хi-М (Х-М)2 Зерттеуші-лер тобы
2-топ Алынған
Нәтиже- лер Хi-М (Х-М)2
1 8 0,3 0,09 1 8 1,1 1,2
2 8 0,3 0,09 2 10 0,9 0,8
3 6 -1,7 2,9 3 10 0,9 0,8
4 10 13,3 5,3 4 10 0,9 0,8
5 6 -1,7 2,9 5 11 1,9 3,6
6 6 -1,7 2,9 6 6 -3,1 9,6
7 6 -1,7 2,9 7 6 -3,1 9,6
8 8 0,3 0,09 8 10 0,9 0,8
9 8 0,3 0,09 9 10 0,9 0,8
10 10 13,3 5,3 10 12 2,9 8,4
11 6 -1,7 2,9 11 10 0,9 0,8
12 6 -1,7 2,9 12 10 0,9 0,8
13 5 -2,7 7,3 13 10 0,9 0,8
14 6 -1,7 2,9 14 8 1,1 1,2
15 6 -1,7 2,9 15 6 -3,1 9,6
∑116
∑41,5
∑137
∑49,6
Топтар бір-бірінен тәуелсіз. Бірінші және екінші топ зерттеушілерінің саны
М1=7,7 М1=9,1
n1=15 n1=15
S2 1 = _____________ = (2,9)2 S2 2
t=
tэмп=
Енді критерийдің n1=15 және n2=15 үшін шеткі мәндерін табамыз.
tкрит=
Енді алынған эмпирикалық көрсеткіш пен шеткі көрсеткіштерді салыстыру үшін
tэмп=1,01 tкрит=2,048 tкрит=2,763
tкрит ≤ tэмп
Біздің алып отырған эмпирикалық мәніміз критикалық мәннен кіші болды,
Зейіннің тұрақтылығын анықтауға арналған әдістеме.
Стьюдент әдістемесі арқылы өңделді.
Зейін тұрақтылығының деңгейін зерттеу әдістемесі бойынша зерттеушілердің көрсеткіштері 2-ші
Кесте 2.
Зейін тұрақтылығының деңгейін зерттеу әдістемесі бойынша сыналушылардың көрсеткіштері.
Зерттеуші-лер тобы
1-топ Алынған Нәтиже-лер Хi-М (Х-М)2 Зерттеуші-лер тобы
2-топ Алынған
Нәтиже- лер Хi-М (Х-М)2
1 38 4,3 18,5 1 38 1,8 3,24
2 40 6,3 39,7 2 40 3,8 14,4
3 30 -3,7 13,7 3 40 3,8 14,4
4 35 1,3 1,69 4 40 3,8 14,4
5 35 1,3 1,69 5 43 6,8 46,2
6 40 6,3 39,7 6 41 4,8 23,04
7 35 1,3 1,69 7 41 4,8 23,04
8 38 4,3 18,5 8 45 8,8 77,4
9 38 4,3 18,5 9 30 -6,2 38,4
10 30 -3,7 13,7 10 42 5,8 33,6
11 35 1,3 1,69 11 25 -11,2 125,4
12 35 1,3 1,69 12 41 4,8 23,04
13 21 -12,7 161,3 13 35 -1,2 1,44
14 25 -8,7 75,7 14 41 4,8 23,04
15 30 -3,7 13,7 15 41 4,8 23,04
∑505
∑421,5
∑543
∑484,1
Топтар бір-бірінен тәуелсіз. Бірінші және екінші топ зерттеушілерінің саны
М1=33,7 М1=36,2
n1=15 n1=15
S2 1 = _____________ = (30,1)2 S2 2 =
t=
tэмп=
Енді критерийдің n1=15 және n2=15 үшін шеткі мәндерін табамыз.
tкрит=
Енді алынған эмпирикалық көрсеткіш пен шеткі көрсеткіштерді салыстыру үшін
tэмп=0,2 tкрит=2,048 tкрит=2,763
tкрит ≤ tэмп
Біздің алып отырған эмпирикалық мәніміз критикалық мәннен кіші болды,
Зейіннің шоғырлануын анықтауға арналған әдістеме.
Стьюдент әдістемесі арқылы өңделді.
Зейін шоғырлануының деңгейін зерттеу әдістемесі бойынша зерттеушілердің көрсеткіштері 3-ші
Кесте 3.
Зейін шоғырлануының деңгейін зерттеу әдістемесі бойынша сыналушылардың көрсеткіштері.
Зерттеуші-лер тобы
1-топ Алынған Нәтиже-лер Хi-М (Х-М)2 Зерттеуші-лер тобы
2-топ Алынған
Нәтиже- лер Хi-М (Х-М)2
1 4 0,8 0,6 1 5 1,1 1,2
2 5 1,8 3,2 2 5 1,1 1,2
3 3 -0,2 0,04 3 4 0,1 0,01
4 3 -0,2 0,04 4 6 2,1 4,41
5 3 -0,2 0,04 5 6 2,1 4,41
6 3 -0,2 0,04 6 6 2,1 4,41
7 0 0 0 7 0 0 0
8 4 0,8 0,6 8 3 -0,9 0,8
9 6 2,8 7,8 9 3 -0,9 0,8
10 0 0 0 10 4 0,1 0,01
11 3 -0,2 0,04 11 5 1,1 1,2
12 6 2,8 7,8 12 3 -0,9 0,8
13 2
-1,2 13 3 -0,9 0,8
14 3 -0,2 0,04 14 5 1,1 1,2
15 3 -0,2 0,04 15 2 -1,9 3,6
∑48
∑21,7
∑59
∑24,9
Топтар бір-бірінен тәуелсіз. Бірінші және екінші топ зерттеушілерінің саны
М1=3,2 М1=3,9
n1=15 n1=15
S2 1 = _____________ = (1,6)2 S2 2 =
t=
tэмп=
Енді критерийдің n1=15 және n2=15 үшін шеткі мәндерін табамыз.
tкрит=
Енді алынған эмпирикалық көрсеткіш пен шеткі көрсеткіштерді салыстыру үшін
tэмп=1,2 tкрит=2,048 tкрит=2,763
tкрит ≤ tэмп
Біздің алып отырған эмпирикалық мәніміз критикалық мәннен кіші болды,
Қортынды
Қорыта келгенде зерттеу барысында үш бөлім қарастырылды.
Бірінші бөлімде қарым-қатынас пен зейін мәселелеріне жеке теориялық талдаулар
Екінші бөлімде студенттердің зейіні мен қарым-қатынасының психологиялық ерекшеліктері қаралды.
Қарым–қатынас процесінде өз ойын жеткізу мен басқа адамның ойын
Үшінші бөлімде I-III курс студенттерінің қарым-қатынастағы зейін қасиеттерінің деңгейлерін
Зерттеу барысында алынған әдістемелер Стьюдент әдісі арқылы өңделіп, аралық
Эксперименталды топтағы студенттерге арнайы алынған әдістеменің нәтижелері кесте, гистограмма
Қарым-қатынас зейін қасиеттерінің деңгейлерін арнайы тиімді жоспарлаумен жүргізілгенде, бақылағанда
Соның негізінде ғылыми-теориялық негізделген жұмыстың құндылығы студенттердің зейін қасиеттері
Зерттеу жұмысының барысында мақсат-міндеттеріміз орындалып, болжамымыз дәлелденді.
Әдебиеттер тізімі
Леонтьев А.А. Психология общения М.: 2005. с. 46-67, 159-199.
Бодалев А.А. Личность и общение М.: Педагогика1983. с. 21-54.
Возчиков В.А. Общение и коммуникация НИЦ БиГПИ 2000. с.18-31.
Станкин М.И. Психология общения Воронеж: 2000. с. 304-310.
Андреева Г.М. Социальная психология М.: Аспект Пресс 2004. с.
Отв. Ред. Ломов Б.Ф. Психологическое исследования общения М.:Наука 1988.
Бодалев А.А. Проблемы общения в пихологии // Психол. журн.
Буева П.П. Человек: деятельность и общение М.:1978. с. 276-281.
Ерастов Н.П. Психология общения Ярославль: 1979. с.5-8.
Борисова А.А. Проницальность как проблема психологии общения// Вопросы психологии
Каган М.С. Мир общения М.: 1988. с.141-156.
Хрестоматия по вниманию / Под.ред. А.Н.Леонтьева, А.А.Пузырея и др.)
Немов Р.С. Психология Словарь-справочник. В 2 ч. – М.:
Немов Р.С. Психология М.: Просвещение 1990. с.125-132.
Вопросы психологии вниания Выпуск V. Саратов 1973.
Вопросы психологии вниания Выпуск VI. Саратов 1974.
Вопросы психологии вниания Выпуск VIII. Саратов 1976.
Вопросы психологии вниания Выпуск IX. Саратов 1977.
Вопросы психологии вниания Выпуск XIII. Саратов 1973.
Джемс У. Психология М.: Педагогика 1991. с.119-140.
Страхов И.В. Психология внимания Саратов: 1968.
Мұқанов М.М. Зейінді тәрбиелеу Алматы: 1960. с.25-31.
Психология познавательных процессов Самара:1992. с.
Психология внимания и мышления Саратов: 1980. с.23-45.
Столяренко Л.Д. Основы психологии Ростов-на-Дону: Феникс 2005. сс.150-156, 639-640.
Столяренко Л.Д. Основы психологии. Практикум. Ростов-на-Дону: Феникс 2003. с.42-47.
Психологические процессы и общение // Методологическиепроблемы социальной психологии М.:197с.58-63
Проблемы общения и воспитание Тарту:1974. с. 113-125.
Кольцова В.А. Общения и познавательные процессы // Познание и
«Аманжоловские чтения-2005» матер.междунар.: научно практич.конф. Усть-Каменогорск 2005.с.338-343.
Хайруллин Г.Т. Технология и техника взаймодействия Алматы:1999. с.34-41; 128-134.
Хрестоматия по психологию /Под. ред. А.Н.Леонтьева и др./ МУ.:1976
Еникеев М.И. Общая и юридическая психология ч.1. М.:1996. с.427-452.
Глуханюк Н.С. Практикум по общей психологии Москва-Воронеж: 2005.с.100-110.
Практикум по общей психологии М.: 1979. с.66-71.
Дормашев Ю.Б. Психология внимания М.: 1995. с.320-327.
Гальперин П.Я. Экспериментальное формирование внимания М.:1974. с.68-75.
Гильбух Ю.З. Как учиться и работать эффективно Минск: 1995.
Тихомиров О.К. Психология М.: 2006 с.263-285.
Познавательные процессы и способности в обучении /Под. ред. В.Д.Шадрикова/
Психологические тесты 2 /Под. ред. А.А.Карелина/ М.: 2005. с.263-27
Брушлинский А.В. Психология субъекта//Психологический журнал 2003.т.24. №2. с.15-17.
Основы педагогики и высшая школа /Под.ред. Петровского/ М.: 1986.
Елюбаева Ж.Е. Особенности формирования учебной активности студентов Усть-Кам.: 2004.
Психология /Под. ред. Б.А.Сосновского/ М.: Юрайт 2005. с.179-189.
Столяренко Л.Д. Психология СПБ.: Лидер 2005. с. 119-123.
Gaffron M. Right and left in pictures, Art Quart.
Wertheimer M. Constant errors in the measurement of figural
Peters. Zur Entwicklung der Psychologie, 1915. ss. 152-153.
Kant I. Critique de la Raison pure, P., 1869.
Bergson A. Lenergie spirituelle. P. 1999.
Treisman A.M. The psihological reality of levels of processing
M. Merlau-Ponty. Phenomenon of Perception. L., 1962. pp.26-31.
Koffka K. Perception: an introduction of the Gestalt theory.
E. Rubin The Figure – Ground phenomenon in experimental
Kohler W. “Kurt Koffka”. “Psychol. Rev.”, 1942. 2. pp.
Prentice W.C.H. “The systematic psychol. of wolfgang Kohler.” in
Krech D. and Calvin A.D. Levels of perceptual organization
Ухтомский А.А. Прицип доминанты. Собр. соч.: В 4т., т.1
Добрынин Н.Ф. Основные вопросы психологии внимания Т.1. АПИРСФСР 1959.
Джакупов С.М., Абдрахманова Р.Б., Жұбаназарова Н.С., Тәжібаев Т.Б. Эксперименттік
Түңлікбаева Э.М. Психологиялық зерттеулерде қолданылатын негізгі ықтималды – статистикалық
Выготский Л.С. Развития высших психических функций М.: Изд-во АПН
Узнадзе Д.Н. Экспериментальные основы психологии установки // Узнадзе Д.Н.
Aging and communication. Ed. by H.J. Oyer A.B.J. Oyer
Burgoon, Michael e. a. Small group communication. A functional
Ананьев Б.Г. О проблемах современного человекознания М.: 1977.
Волк М.И. Психологические особенности общительности М.: 1996.
Добрынин Н.Ф. Адаптация студентов и содержание высшего образования Вильнюс:
Общая психология /Под. ред. А.В.Петровского. М.:1977. с.209.
Г.Кошербаева Особенности взаимоотношений субъектов в студенческом коллективе //Қазақстан жоғары
Дьяченко М.И., Кандыбович Л.А. Психология высшей школы Мн.: БГУ
Вьюжек Т. Логические игры, тесты, упражнения М.: 2004. с.
Қосымша I
Зейіннің көлемін зерттеу бойынша сыналушыларға ұсынылған бланк.
Аты/жөні ________________________________ курс ______________
Күні _____________________________________
Тестік кесте
16
38
98
29
54
80
92
46
56
35
43
21
8
40
2
65
84
99
7
77
13
67
60
34
18
Жұмыс кестесі
Қосымша II
Зейіннің тұрақтылығын зерттеу бойынша сыналушыларға ұсынылған бланк.
Аты/жөні ________________________________ курс ______________
Күні _____________________________________
Бурдон кестесі (негізгі тәжірибе үшін)
А М К З
Ю Т Л Е Ф Г Ж И У
ВИ О М Ш С Я С Н Л
ГЗ Ш Я Н Б Х Ю А ВЧ
Б Д К ОМ В З С Ю Х
Е З Н Г А Р Х М Ф
Д Л ОУ Ж А Г З Д В
З С Х И Г Х Л Я Ч
К РА М О Ч Р П Д Х
Л ПЕ З Б У Т Н В С
М Т Р Г Ж М Ж У З
ИБ Ф С Е Н С М Ф ЮО
А У Р Г О Л К Ю Х
И РЧ З Е К М Н Х Т
Ж М П Д Ж У Ш С Е
Н Л П Б З Я Ю Б О
Г А Ж М П Г Т К П
Ч Н Л Х Б Н Я О Ч
МД Т Ф Е К ИГ Ю СХ В
Д В А К Н Х Ю Р Х
Б Д К ОМ ВЗ С Ю Х Н
И Р Ч З Е К М Н Х
Г З Ш Я Н Б Х Ю АВ
Л П Е З Б У Т Н В
Қосымша III
Зейіннің шоғырлануын зерттеу бойынша сыналушыларға ұсынылған бланк.
Аты/жөні ________________________________ курс ______________
Күні _____________________________________
Стимулдық материал
БСОЛН ЦЕТРОЦ РАЙОН ЗГУЦ НОВОСТЬХЭЫГЧ АФАКТУЕКЭ КЗАМ ЕН ТРОЧ
ЯГШГЦПРОКУРОРГЦРЕТАБЕСТЕОРИЯЕНТЕД ЖЗБЬМ ХОККЕ ЙЫХТРОН ЦЫ
ФЩУЙГЗХТЕЛЕВИЗОРБОЛДЖШЗХЮЭЛГШЬБПАМЯТЬШОГХЕЮЖИ НДРОШ
ХЭНЗВОСПРИЯТИЕИЕЦУКЕНДШИЗХЬВАФЫАП РОЛДБЛЮБОВЬАБФЫРПЛО
ЕСЛЖСПЕКТАКЛЬЯЧСИМТЬБАЮЖЮЕРАДОС ТЬВУФЦНЭЖДЛКРИНАРОДШ
ЛДЖЬХЭГНЕОКУЫФЙ ШРЕПОРТ АЖЗ Ж ДОРЛАФЫВЮЕФБЬДЬКОНКУРСЗЖ
ЙФЯЧЫЦУВС КАПФЛИЧ НОТЬЭХЖЭЬСЮД Ш НГЛЫД ЖЭПРПЛАВА НИЕДТЛ
ЭЗБЬТ РЛШ РЖНПРКЫВКОМ ДИЯЪШЛД КЦУЙФОТЧАЯ Н ИЕЗФРЯЧАТЛДЖЭ
ХТЬФТАСЕНЛАБОРАТОРИЯГШДШНРУЦГРГШЩТЛОСНОВАНИЕЗШРЭМЪТД
ИТАОНРИКГВМСТРПСИХИАТРИЯБПЛ МЕТЧЬЙФЯОНТЗАЦЭЬАН ТЗАХТЛИО
Қосымша IY
Зейіннің шоғырлану деңгейін анықтау
Қосымша Y
Зейін қасиеттерін зерттеудің даралық нәтижелері
Зейін қасиеттері көрсеткіштерінің деңгейлері Зейін қасиеттерінің көрінуі
Студенттік топтағы қарым-қатынас Кәсіби оқу іс-әрекетінде Әдеттегі мінез-құлықта
11 және одан жоғары Төмен деңгей ЗК.
12-14 сан Орташа деңгей ЗК.
15-17 сан Жоғарғы деңгей ЗК.
18 және одан жоғары Өте жоғарғы деңгей ЗК.
81-100 Өте жақсы көтсекіш ЗТ.
61-81 Жақсы көрсеткіш ЗТ.
41-60 Орташа көрсеткіш ЗТ.
21-40 Нашар көрсеткіш ЗТ.
0-6 Төмен деңгей ЗШ.
7-13 Орташа деңгей ЗШ.
14-19 Жоғарғы деңгей ЗШ.
20 Өте жоғарғы деңгей ЗШ.
Ескерту: ЗК. – зейіннің көлемі;
ЗТ. – зейіннің тұрақтылығы;
ЗШ. – зейіннің шоғырлануы.
Қосымша YI
Қарым-қатынаста зейін қасиеттерін дамытуға арналған психотренинг жаттығулары.
Зейінді дамытудың дұрыс жолы - ол өзіңді түрлі жағдайларда
Объектіден объектіге зейінді тез аудару қаблеті
Маңызды объектіні бөліп қабылдау
Оптималды маршрутты қабылдауды таңдау қабілеті
Сондықтанда біз қарым-қатынаста зейіннің қасиеттерін дамыту мақсатында әр түрлі
«Шыбын» жаттығуы.
«Шыбын» жаттығуы топ бойынша орындалады. 3х3 мөлшерлі у торды
«Адасқан әңгімеші» жаттығуы.
«Адасқан әңгімеші» жаттығуында ойыншылар дөңгелене отырады. Бастаушы әңгіме тақырыбын
«Артық зейін» жаттығуы.
Қатысушылар екі топқа бөлінеді: «кедергі жасаушылар» және «зейінділер» тобы.
Сіздерге жеңілдету үшін қызық кино немесе өте қауіпті саяхатта
Жаттығу 5-15 мин. Созылады. Осы уақыт аралығында жүргізуші «кедергі
3
41,5
14
14
49,6
14
М1 - М2
14
14
421,5
484,1
14
14
21,7
24,9
Психология ғылымында қарым- қатынастың теориясы
ПСИХОЛОГИЯ МЕН ХАЛЫҚТЫҚ ПЕДАГОГИКАСЫ ИДЕЯСЫ НЕГІЗІНДЕ СТУДЕНТТЕР АРАСЫНДАҒЫ ҚАРЫМ - ҚАТЫНАСТЫҢ ӨЗАРА ІЗДЕНІСІН ҚАЛЫПТАСТЫРУ ӘДІСТЕМЕСІ
Зейін қасиеттерін дамытудың теориялық әдіснамалық негіздері
Жасөспірімдердің қарым-қатынаста зейін қасиеттерінің психологиялық ерекшеліктері
Қарым - қатынас үрдісіндегі зейін қасиеттерінің орнын анықтау
Мектеп жасына дейінгі баланың зейін ерекшеліктері
Тұлға зейінін зерттеудің ғылыми-теорилық негіздері (1 тарау)
Зейін және қарым - қатынас
ОҚУШЫЛАРДЫ ІС-ӘРЕКЕТ БАРЫСЫНДА ЗЕЙІН ТӘРБИЕСІНЕ БАУЛУ ЖОЛДАРЫ
ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ПСИХОЛОГИЯ кітабі