Халықаралық экономикалық қатынас
Жоспар:
Кіріспе :
I-тарау.Халықаралық экономикалық қатынас – экономикалық
теорияның бір бөлігі ретінде.
1.1. Халықаралық экономикалық қатынастың пайда болуы, дамуы.
1.2. Халықаралық экономикалық қатынастың мәні мен ерекшелігі.
II. Халықаралық экономикалық қатынастың негізгі формалары.
2.1. Халықаралық сауда
2.2. Халықаралық капитал миграциясы
2.3. Халықаралық ғылыми-техникалық айырбас
2.4. Халықаралық валюта-несие айырбасы
2.5. Халықаралық жұмысшы күші миграциясы
III. Қазақстандағы сауданың дамуы
Қорытынды
Қолданылған әдебиеттер :
Кіріспе
Нарықтық эконмикаға көшуге орай шаруашылық практикада, яғни экономика
Халықаралық экономикалық қатынастар дегеніміз – жекелеген аймақтар шеңберіндегі
Берілген курстық жұмыстың мақсаты – халықаралық экономикалық қатынастардың
Курстық жұмыстың негізгі мәселесі – нарық талабына сай
Жұмыс кіріспе, негізгі бөлім және қорытындыдан тұрады.
Курстық жұмысты жазу барысында мынадай әдебиеттер тізімі қолданылды:
I.Халықаралық экономикалық қатынас
экономикалық теорияның бір бөлігі ретінде.
1.1Халықаралық экономикалық қатынастың
пайда болуы, дамуы.
Халықаралық экономикалық қатынастар шет мемлекеттермен экономикалық әрекеттердің пайда
Халықаралық экономикалық қызметтің дамуы оның субъектінің түр өзгерісімекн
Қазіргі кездегі көптегенқарама-қайшылықлық- тарға қарамастан,елдер арасында өзара түсіну
Бұл қозғалысқа ықпал ететіндер:
индустриалды қоғамнан постиндустриалдыға аусуы;
-технологиалық революция;
-энергиалық шикізаттардың және азық-түлік проблемасы;
-экологиялық проблема;
Ең негізгі қауіп –экономикалық ұлтшылдық- тың
ХХ ғасырдың соңы мен ХХI ғасырдың басы дүниежүзілік
1.1Халықаралық экономикалық қатынастың
мәні мен ерекшелігі.
Кез-келген елдің әлемдік қауымдастыққа кіру бірнеше белгілермен ерекшеленуі
1.Дамыған ғылыми-техникалық базасының болуы;
2.Шикізатпен және энергия ресурстарымен қамтамасыз етілуі,оның салыстырмалы арзандау
Ескеретін нәрсе,табиғи ресурсқа бай елдер сөзсіз бай болып
3.Білікті маманның болуы.
Қазіргі кезде кәсіпкерлердің жаңа буындары, басқару,сондай-ақ,білікті маман
-ғылыми-техникалық ппрогрестің жылдамдауы жаңа технологияның тарауы.Ғылыми-техникалық процестің
-қоршаған ортаның проблемаларындағы глобалдық өзгерістер.Экологиялық базалардың сарқылуы,үнемі өсіп
-халықаралық өсу мен қоныстанудың қозғалы- сы.Халықтың қоныстануы экологиялық,
Дүниежүзілік шаруашылықтың қызмет атқаруының негізгі ерекшелігі халықаралық экономикалық
Және де қазіргі кезде байланыстардың ерекшелігі:
-халықаралық ұйымдардың рөлінің күшеюі;
-мемлекеттік емес құрылымның рөлінің өсуі;
Халықаралық мәселелерді шешүде халықаралық қауымдастыққа кіретіндердің құра-
Халықаралық экономикалық қатынастардың диалектикасының мәні-бұл жекелнген елдердің экономикалық
II.ХЭҚ-ң негізгі формалары.
ХЭҚ-ң негізгі формалары:
1.Халықаралық сауда.
2.Капитал қозғалысы.
3.Жұмысшы күші миграциясы.
4.Валюта-несие айырбасы.
5.Ғылыми-техникалық айырбас.
6.Халықаралық өндірісті кооперациялау.
Ал,енді осының ішінен ең негізгі факторлары:
-Халықаралық сауда
-Капитал қозғалысы
-Ғылыми-техникалық айырбас
-Валюта-несие айырбасы
-Жұмысшы күші миграциясы
жатады.
2.1Халықаралық сауда.
Дүниежүзілік шаруашылық байланыстырудың күрделі жүйесінде халықаралық сауда ерекше
Осы уақытқа дейін тауарларды шетке шығару халықаралық экономикалық
Халықаралық сауда әр түрлі елдердегі тауар өндірушілер арасындағы
Ұлттық экономикадағы ұлттық нарықтардың жиынтығы- дүниежүзілік нарықты құрайды.Ол
-Дүниежүзілік нарық абстрактылық түсінік боп табылады,яғни ол кеңістік
-Дүниежүзілік нарық заттық аспектіде;
Дүниежүзілік нарықтың мәнін,құрылымын және әрбірэлементінің автономиялылығын түсіну үшін
Мысалы А,В,С мемлекеттерді қарастырайық.
А
С
Осы қарастырылып отырған нарық дүниежүзілік нарық құрайды.
Міне,осыданбіз дүниежүзілік нарықтың абстрактылы түсінік екенін байқап отырмыз.
Ұлттық нарық – бұл халықаралық еңбек бөлінісі негізінде
Сонымен,ұлттық нарық 2 элементтен тұрады:
Ұлттық нарық ішкі сауда
А =
А елінің сыртқы сауда операциясы,басқа В,С елдері
Сыртқы сауда- белгілі бір елдің басқа елдермен сауда
Сонда барлық елдердің сыртқы сауда операциясын жүзеге асыратын
Сыртқы сауда операцияларының 4түрі бар:
1.экспорттық операция-шетке шығару арқылы шет елдік контрагентке тауарды
2.импорттық операция-шеттен әкелу арқылы шет елдік контрагенттен тауарды
3.реэкспорттық операция-бұрын импортталған және қайта өңдеуден өтпеген тауарларды
4.реимпорттық операция-бұрын экспортталған және қайта өңдеуден өтпеген тауарларды
ұлттық нарық пен халықаралық нарық бір-бірімен тығыз,бірақ өзіндік
ұлттық нарық
1.тауарлар қозғалы
сынан экономикал-
ық факторлар әсер
етеді.
қы экономикалық саясат
әсер етеді.
2.ұлттық шаруашы
лықтардағы тауар.
қозғалысы шектеу-
болады.
3.ұлттық нарықтар
да ұлттық бағалар
белгіленеді.
4.ұлттық нарықтар
дың монополизация-
лану мүмкіндікте
рі бар.
Дүние жүзілік нарық:
отын шикізаттары
ауыл шаруашылық нарығы
тұтыну тауарлар нарығы
өндіріске арналған тауарлар нарығы
жұмысшы күші нарығы
қызметтер нарығы
капитал нарығы
қару-жарақ нарығы
валюталық нарық
10.фрак нарығы
Халықаралық сауда – бұл халықаралық тауар-ақша қатынастарының сферасы,
аукциондық сауда
биржалық сауда
халықаралық көрмелер және жәрмеңкелер
машиналар мен құрал-жабдықтар арендасы
қарама-қарсы сауда
шекаралық сауда
Аукцион дегеніміз – алдын-ала көруге қойылған тауарларды белгілі
Аукциондық сауда – нарықтық сауданың түрі, мұнда сатушы
Биржалық сауда – биржалардың қатысуымен тауарлар мен бағалы
Негізінен биржалар комерциялық делдалдар болып табылады, олар келісімдерге
тауар биржасы
қор биржасы
еңбек биржасы
валюта биржасы.
Тауар биржасы – сапасы жағынан стандартқа талықтай сай
Мұнда тауарларды сатуға өздерін алып келмейді, онда тауарлардың
Қор биржасы – таза іскерлік принципінде жұмыс істейді.
Валюта биржасы – бұл валюта нарығы. Мысалы, Токиода
Еңбек биржасы жұмыс күшін жалдау кезінде кәсіпкер мен
Халықаралық көрмелер мен жәрмеңкелер – тауар үлгілерін көрсету
Жәрмеңке – бір орында, белгілі бір мерзімде оқтын-оқтын
Машиналар мен құрал-жабдықтардығ арендасы.
Аренда – бұл жалгерлік шаруашылықты жүргізудің формасы. Мұнда
Жалгерлікке халық шаруашылығының барлық саласында рұқсат беріледі және
Жалға берушілер – меншік иелері атынан мүлікті жалға
Жалгерлер заңды-құқықытық мекемелер және кәсіпорындар, шетелдік мекемелер, халықаралық
Халықаралық саудада аренданың 3 түрі қолданылады:
лизинг – ұзақ мерзімді аренда (бір жылдан көп
хайринг –орта мерзімдік аренда (бірнеше айдан жылға дейінгі
рейтинг – қысқа мерзімді аренда (бірнеше күннен бірнеше
Халықаралық тәжірибеде ұзақ мерзімдік аренда, яғни лизинг өте
Сонымен бірге лизингте бүтіндей өнеркәсіптік кәсіпорындар да берілуі
Лизингтік операцияның өте қарапайым тәсілін қарастырайық. Жалға беруші
Лизингтік компания банктен несие алады да, өндіруші мен
Лизинг кезінде сақтандыру мен техникалық қызмет көрсетуді негізінен
Халықаралық тәжірибеде орта мерзімдік арендаға контрактілер көп беріледі.
Хайринг құралдарына транспорттық құралдар, жол құрылыс машиналары, монтаждық
Орта мерзімдік арендалар сұраныс пен ұсыныс әсерінен қалыптасады.
Рейтинг контрактлары халықаралық тәжірибеде сирек бекітіледі.
Рейтинг құралдарына транспорттық құралдар, туристік және қысқа мерзімдік
Негізгі бұл контрактлардағы міндеттеме бойынша сақтандыру мен техникалық
Траспоттық құралдар уақытша арендаға алу келісімі «тайм-чарт» деп
Ал, экипажы жоқ транспорт құралдарын жалға алу «бербауд»
Қарама-қарсы сауда дегеніміз экспортталған тауардың жартылай немесе толық
Қарама –қарсы сауданың бірнеше түрлері бар:
1.бартерлік келісімдер.
2.қарама-қарсы сатып алу келісімдері
3.кмерингтік келісімдер.
4.лицензиялық келісімдер.
5.компенциялық келісімдер.
Қарама-қарсы сауданы тереңірек түсіну үшін олардың түрлеріне сипаттама
Бартерлік келісім-валютасыз,бірақ тұтас келісім негізінде бағаланған тауар айырбасы.
Қарама-қарсы сатып алу келісімдері.
Кмерингтік келісімдер-саудада пайда болатын талаптар мен қарыздарды өзара
Лицензиялық келісім-бөтен сауда маркасын пайдалану келісімі.
Компенсациялық келісім-алынған несиені өтеу үшін ақшалай есеп айрысудың
Шекаралық сауда –сауда,төлем және жыл сайынғы қарар туралы
Дүниежүзілік нарық субьектілері:
1.Бас жабдықтаушы - өнеркәсіптік,инфрақұ-
рымдылық және тағы басқа обьектілерді салу кезінде құрылыс
2.сауда үйі - бұл тауарлар мен қызметтердің кең
3.диллер - өз атынан,өз есебінен тауарларды қайта сатумен
4.коммисионер - сауда келісімдегі елдал, белгілі мөлшердегі сыйлық
5.брокер - сауда делдалы ол сату-сатып алу келісімдеріне
6.коммиваяжер - сатушының тапсырысы бойынша,нарықта жүріп тұру арқылы
7.консорциум - бірнеше банк немесе өнеркәсіп кәсіпорындарының арасындағы
2.2Халықаралық капитал миграциясы.
Капитал миграциясының ең басты себебі-белгілі бір елде капитал
Капиталдың сыртқа шығарылуы, ішке тартылуы және оның шет
1.Жеке меншік және мемлекеттік капитал формалары.
Ол көбінесе жекеленген елдегі мемлекеттік ұйымдармен компаниялардың капиталды
2.Ақша және тауар формалары.Сыртқа шығарылатын капитал ақша формасында
3.қысқа және ұзақ мерзімдік формада.
Қысқа мерзімдік капитал:
1.Басқа қаржы институттары есеп шоттарындағы депозиттер және қаржылар.
2.Қысқа мерзімдік делдалдар және несиелер
Ұзақ мерзімдік капитал:
1.Тіке инвестициялар
2.Портфелдік инвестициялар
3.Ұзақ мерзімдік займдар мен несиелер
4.Қарыз және кәсіпкерлік формада.
Қарыз капиталы сақтаудағы ақшадан,заемнан,несиеден түсетін процент көлемінде табыс
Кәсіпкерлік капиталды шетке шығару-бұл басқа елдердің территориясында өзінің
1.Шетелде жеке меншік кәсіпорынды салу,
2.Шетелде аралас кәсіпорын құру;
3.Істеп тұрған жергілікті кәсіпорындарды сатып алу;
4.Заңды түрде тәуелсіз кәсіпорындардың бөлімдерін ашү;
5.Жергілікті компаниялардың үстінен бақылау жүргізу;
Жоғарыда айтылған барлық жағдайларда инвестицияланған капиталды қолдаушы және
Кәсіпкерлік капитал тікелей және портфелдік инвестиция болып бөлінеді.
Тікелей инвестициялар арқылы кәсіпорындар шетелдік инвесторлардың толық меншігінде
Халықаралық валюта қорының анықтамасы бойынша,тікелей инвестиция-инвестордың өз қаржысын
Портфелдік инвестиция-шетел акцияларына,облигацияларына құнды қағаздарға капиталдың жұмсауы.Осы енгізудегі
Филиалдар:төл компаниялары,ассоциацияланған компания,бөлімше және тағы басқалары.
Төл компания-шетелдегі дербес компания болып саналады.оның өзіндік баламасы
Ассоцияланған компания- кейде оны аралас компания деп атайды.Оның
2.3.Халықаралық ғылыми – техникалық айырбас.
Әрбір жағдайдатехнология түрліше түсіндіріледі.Затталған және затталмаған формада.Мемлекеттер,университтер,фирмалар,пайда әкелмейтін
Технология деген өз құқығын сенімді қорғау үшін кез
Қазіргі кездегі ғылыми – технологияның дамуы өте кең
Технологияның дамуы мемлекеттің экономикалық дәрежесін анықтайды.
Ғылым деп белгілі бір пәннің,саланың теориялық және практика
Ғылыми-технологиялық айырбас деп түрлі мемлекет аралық технология жетістігінің
Ғылыми-техникалық айырбас ғылыми – техникалық ревалюция арқылы дамуда.
Ғылыми-техникалық революция деп технологияның жаңа дәрежесінің өмірге келуі.Мысал
Бұл сала экономикалық категорияның бір бөлігі боп саналады.Неліктен,өйткені:
1.Бұның дамуы экономиканың дамуы
2.Мемлекет аралық берілуі сыртқы сауда байланысына әкеледі.
3.Әр мемлекеттің,кәсіпорынның пайдасын молайтады.
Осындай себептердің негізінде ғылыми-техникалық айырбас-экономикалық теорияның басты маңызды,жаңарып
2.4.Халықаралық валюта-несие айырбасы.
Дүниежүзілік шаруашылықтың дамуы,елдер арасындағы экономикалық байланыстардың интеграционалдануы –ұлттық
1.Өндіргіш күштерінің дамуы
2.Дүниежүзілік нарықтың құрылуы
3.Халықаралық еңбек бөлінісінің тереңдеуі
4.Шаруашылықтың дүниежүзіліки нрнацианалдануы.
Яғни,халықаралық валюталық қатынастар халықаралық экономикалық қатынастарда алуан түрлі
Халықаралық валюта қатынасы- әлемдік шаруашылықта валюталардың жұмыс істеуі
Халықаралық валюта қатынастарының дамуына мыналар әсер етеді:
1.Өндіргіш күштердің өсуі-валюта бағамын өсіреді;
2.Әлемдік нарықты құру-әлемдік айырбастың болуы;
3.Халықаралық еңбек бөлінісінің тереңдеуі-еңбек қаблетін терендеуін өсіреді;
4.Әлемдік шаруашылық жүйесін құру-жатады;
5.Валюта жүйесі ұлттық валютамен тығыз байланысты.Бұл байланыс сыртқы
Халықаралық несие–қайтарылымдылық, жеделдік және пайыздар төлеу жағдайында валюта
Ақша формасындағы айналымдылық процесінде кәсіпорында уқытша жұмсалмайтын капиталдың
Оның мынадай функциялары бар:
1.Кеңейтілген ұдайы өндіріс қажеттіліктерін қамтамасыз ету үшін елдер
2.Нақты ақшаны несие ақшаларымен
3.Капиталдың шоғырлануын және орталықтануын жеделдетуге ықпал тигізеді.
4.Халықаралық несие қатынасы нарықтың ғана емес,бірге мемлекеттікреттеу обьектісі
Екі элемент бір-бірімен тығыз байланысты.
2.5.Халықаралық жұмысшы күшіні
миграциясы.
Дүниежүзінде белсенді түрде жүріп жатқан өндірістін интернационализвциясы жұмысшы
Халық миграциясы дегеніміз –тұрғылықты жерін өзгерту немесе оған
Ол түрлі формада болады: еңбектік,отбасылық,рекрациялық,турситік.
Жұмысшы күшінің халықаралық нарығы ұлттық шекаралары кесіп өтетін
Жұмысшы күші миграциясының 2 түрлі себебі бар.
1.экономикалық сипаты.
2.экономикалық емес сипаты.
Экономикалық емес сипаттағы себептерге: саяси,ұлттық,діндік,нәсілдік, отдасыл-ық және тағы
Жұмысшы күші өмір деңгейі төмен елдерде өмір деңгейі
Жұмысшы күші миграциясын анықтайтынмаңызды экономикалық факторлардың бірі кейбір
Трансұлттық корпарациялар жұмысшы күші мен капиталдың бірігуіне ықпал
Транспорттық байланыс құралдарының дамуы өз ретінде халықаралық еңбек
Жұмысшы күші миграциясының 5 бағыты бар:
1.Жұмысшы күшінің дамушы елдерден өнеркәсібі дамыған елдерге миграциялануы.
2.Өнеркәсібі дамыған елдер шеңберіндегі миграция.
3.Дамушы елдер арасындағы жұмысшы күші –нің миграциясы.
4.Жұмысшы күшінің бұрыңғы социолистік елдерден дамыған елдерге миграциялануы.
5.Ғылыми қызметкерлердің,білікті мамандардың өнеркәсібі дамыған елдерден дамушы елдерге
Жұмысшы күшінің халықаралық миграциясының қазіргі таңдағы ерекшклігі:
1.Еңбек нарығында қатаң шектеулердің күшееюіне түсуі.
2.Мигранттар арасында жоғары квалификациялы мамандар санының ұлғаюы.
3.Сауданың кеңейтілуі.
4.Көп ұлттық кәсіпорындардың өсуі.
5.Соңғы жылдары миграция мәселесі проблемалық сипатқа ие болуда.
Қабылдаушы ел үшін миграция көп пайда келтіреді.Бай елдер
Жалпы жұмыс күші миграциясы көне заманнан белгілі.ХХ –
III.Қазақстандағы сауданың дамуы.
Ал,енді Қазақстан Республикасының сыртқы сауда айналымы туралы айтатын
Қазақстан Республикасының геосаяси орыны,жалпы шекарасы, басқа аймақтармен байланыс
Қазіргі кезде жалпы экономикалық бірігудің әр түрлі жолдары
Қазіргі кезде Өзбекстан мен Қазақстан тұрақты халықаралық сауда-экономикалық
а)отандық өкімдерді экспорттауға әдеттегі тосқауылды алу жағдайы әлемдік
ә)халықаралық саудаға теңдік,дүниежүзілік сауда ұйымына кіретін барлық мемлекеттер
б)сыртқы сауданы дамытуға ұзақ жылдаға болжам жасау арқылы
в)республикалардың дүниежүзілік сауда ұйымына мүше болуынан бастап осы
г)халықаралық сауда қағидалары мен тараған принціптердің негізінде әртүрлі
д)халықаралық сауда ауқымында болып жатқан хабарлар базасын қолдау
Халықаралық сауда орталығы ауқымында компьютерлік торды қолдануымен,өнімнің кодын
Халықаралық сауда жүйесіндегі қауымдастық процесінде сауда саясатының негізгі
а)Орта Азия мемлекеттерінің халқының гүлденуіне жету мақсатында өзара
ә)сауда тәртібінің мейліше бейтараптылығына қол жеткізу;
б)республикалардың халықаралық сауда ұйымына толық құқықты мүше болуына
Осы жетістіктерге жетуде республикалар алдына сауда саясатын мынадай
а)сыртқы және ішкі сауданы одан әрі либерализациялау;
ә)халықаралық нарықтың жан-жақты дамыған аймақтың сауда жүйесіне кіргізудегі
б)экспорттық салалардың даму жолында экономикалық құрылымын қайта құруды
в)сауданы реттеуде қолданылып жүрген халықаралық құқық нормаларын арықарай
г)сыртқы және ішкі сауданы дамытуда шетел инвестициясын және
д)сауда инфрақұрылымының негізгі элементтерін қалыптастыру;
е)экспорттық қадағалауды күшейту;
Халықаралық саудадағы мемлекеттің рөлі сауда барысындағы тиімді және
-ұлттық экономиканың дамуын басқару;
-күнделікті ресми қадағалауды жүргізу;
-өнім мен қызмет көрсетуде ірі кәсіпорындарды басқару.
Қазіргі кезде Қазақстан Республикасы Халықаралық экономикалық қатынаста өзінің
Жалпы ішкі өнім(ЖІӨ)(МЛН$)
ЖІӨ,адам басына шаққанда (млн$) 1275
Экспорт (млн$)(ТМД елдерінен)
ипорт (млн$)(ТМД елдерінен)
Экспорт ЖІӨ% есебінде
импорт ЖІӨ% есебінде
сауда сальдосы,млн%
Төлем балансына дефецит
Инфляция
Жұмыссыздық деңгейі %
Орташа жалақы (АҚШ %)
Қазақстаның басқа елдерге экспортының үлес салмағы мына кестеде:
1994 1995
Барлығы (млн$)
Оның ішінде ТМ
%-тік қатынасы
Даммушы елдер
19,67 19,09
Дамыған елдер
21,36 24,6
Таблицадан көріп отырғанымыздай ТМД елдерінің үлес мөлшері көпшілік
Қазақстан Республикасының жалпы сыртқы сауда айналымы 1996жылы 10491,7
Ал,алыс шетелдердің сыртқы сауда айналымындағы үлемс салмағы мынадай:Еуропа
1.Батыс және Шығыс транспорттық тораптарының болмауы.Барлық транспорт торабының
2.Қазақстан дүниежүзілік нарықта экспорттық өнімдердің маркетингтік зерттеулерін жүргізе
3.Өндірістің дайын бұйымдары өздерінің төмен деңгеймен және технологиялық
4.Қазақстанның сыртқы экономикалық ұйымдарының сыртқы экономикалық қызметті ұйымдастыру
5.Қазақстанның әлесмдік нарықта бет-бейнесі әлі қалыптасқан жоқ.Қазіргі кезде
Қорытынды.
Осы курстық жұмысты аяқтай келе мынадай қорытындылар жасалады:
Бірінші бөлімде қортындылай келе,халықаралық экономикалық қатынастың – экономикалық
Екінші бөлімді қортындылай келе халықаралық экономикалық қатынастың іс-жүзінде,
Үшіншіден,осы халықаралық экономикалық қатынастың функциялары мен принціптерін қолдана
Жалпы,осы мәлеметтердің бәрін қамти келе,Қазақстанның халықаралық сауда нәтижесі
Соңғы сөзімді айта келе,осы жылы біз Қазақстан Республикасының
Сонда ғана біздің нарықтық экономикамыз өркендеп дами бастап,
Қолданылған әдебиеттер.
1.Халықаралық экономикалық қатынас.
Бұғыбайева Р.О. Қарағанды:2004.
2.Халықаралық экономикалық қатынастар.
Н.К. Мамыров. Алматы:экономика,1998
3.Егеменді Қазақстан.20 қыркүйек,2002.
4.Экономикалық теория.НБайгісейев.Алматы:
Санат,1998
5.Экономикалық теория. Ә.Аубакіров.
Алмты,1999
6.Жаңа кезең – экономикалық теориясы.
Сахариев С.С, Алматы:Дәнекер.2004
7.Экономикалық теория негіздері.
Г.Н.Осипова. Алматы:2002
8.Экономикалық теория.С.С.Мәулиенов.
Алматы:Экономика.2004
9.Эккономикалық теория.Шеденов.
10.Экономикалық теория.В.Крымова.
Алматы:2003
11.Халықаралық экономикалық қатынастар.
Елемесов
1
Халықаралық экономикалық қатынас
Валюталық қатынастар және валюта жүйесінің қалыптасып дамуы
Туркия Республикасы және Қазақстан Респубикасы қарым-қатынастар стратегиясы
Қазақстан облыстарының алыс шетелдер мен экономикалық байланысы
Құқықтағы жеңілдіктер, иммунитеттер және артықшылықтар
Саясат - бүкіләлемдік құбылыс
ВАЛЮТАЛЫҚ ЖҮЙЕ ЖӘНЕ ВАЛЮТАЛЫҚ ҚАТЫНАСТАРДЫҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ МӘНІ МЕН МАҢЫЗЫ
Қытай және жаһандану проблемалары
Дүниежүзілік валюталық жүйе эвалюциясы
Қазақстанның сыртқы саясаты жайлы