Ақпараттық жабдықтау
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ
БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
«Қолданбалы информатика»
кафедрасы
КУРСТЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы: «Фирманың негізгі қорларының есебінің ақпараттық жүйесі»
Тексерген:
Орындаған:
Жоспар
Кіріспе
1. Фирманың негізгі қорларының есебінің ақпараттық жүйесін негіздеу
1.1 Қолдану саласын талдау.................................................................5-8
1.2 Ақпараттық жүйені тұрғызудың мақсаты...……………………..8-9
1.3 Ақпараттық жабдықтау құрылымына қойылатын талаптар......9-14
1.4 Ақпараттық жүйенің концептуалды сызбасы............................14-17
1.5 Ақпараттық жүйенің декомпозиция сызбасы.................................18
2. Фирманың негізгі қорларының есебінің ақпараттық жүйесін жобалау
2.1 Мәселенің қойылымы....................................................................19-23
2.2 Кіріс ақпарат...................................................................................24-26
2.3 Шығыс ақпарат...................................................................................27
2.4 Программалық жабдықтау сипаттамасы......................................28-29
Қорытынды.....................................................................................................30
Пайдаланылған әдебиеттер.........................................................................31
Кіріспе
Ақпарат – латынның “informatio” деген сөзінен шыққан, яғни
Ақпарат жүйесі – қандай да бір обьектіні басқаруға
Ақпарат жүйесін тұрғызу мақсаты – Фирманың негізгі қорларының
Осы курстық жұмыстың мақсаты- фирманы негізгі қорларың есептеудың
Іскерлік белсенділік деп ұйымның, оны құраушыларының сыртқы ортамен
Іскерлік белсенділікті сандық бағалау дәстүрлі түрде екі бағыт
Қазақстан Республикасында осы күнгі қолданылып жүрген ереже бойынша
Жылдық есеп беру (жыл аяғында) алдында маусыммен жұмыс
Материалдық қорларды міндетті түрде түгендеу материалдарға жауапты адамның
Түгендеу жүргізу үшін фирма басшысының бұйрығымен орталық түгендеу
Фирма басшысының бұйрығымен түгендеу жүргізу оның басталуы және
1. Фирманың негізгі қорларының есебінің ақпараттық жүйесін негіздеу
1.1 Қолдану саласын талдау
Материалдар өздері сақталып тұрған жері бойынша, яғни кәсіпорын
Айта кететін жағдай, ай соныңда бухгалтерияға ондағы көрсетілген
Мысал ретінде бүгінгі таңда Қазақстандағы жаңа әрі қарқынды
Компания энергетикалық ресурстардың тиімді және ұтымды пайдаланылуын қамтамасыз
Бұл өндіріс:
мұнай-газ саласында мұнай-газ ресурстарын тиімді әрі ұтымды игеруге
мұнай-газ операцияларын жүзеге асыратын инвесторлармен келісім-шарттарда мемлекеттік мүдделерді
Қазақстанда және шетелде көмірсутегі шикізаты мен оның өңделген
Сондай-ақ Компания авиатасымалдау және телекоммуникациялар саласында да кең
Ірі еншілес кәсіпорындары:
“ҚазМұнайГаз” (барлау, өндіру),
“ҚазТрансОйл” (мұнай тасымалдау),
“ҚазТрансГаз” (газ тасымалдау),
«Атырау мұнай өңдеу зауыты»,
“Қазтеңізкөлікфлот” (танкерлік тасымалдау),
“Атырау халықаралық әуежайы”,
“Еуразия - Эйр” тікұшақ компаниясы,
“ҚазТрансКом” телекоммуникациялық компаниясы.
Сондай-ақ аталған еншілес компанияларынан басқа компанияның құрылымына көптеген
Ақпараттық жүйені тұрғызудың мақсаты
XX және XXI ғасырлар тоғысуындағы ғылыми-техникалық прогрестің адамзат
Елімізде өтіп жатқан нарықтық қатынастар тек экономиканы дамыту
Нарықтық экономика жағдайында экономикалық қызметтің барлық экономикадағы негізгі
Ақпараттандыру - жеке және заңды тұлғалардың ақпаратық қажеттіліктерін
Мен осы курстық жұмысымда фирманы қорлар есебін дұрыс
Осы курстық жұмыстың мақсаты- фирманы негізгі қорларың есептеудың
Іскерлік белсенділік деп ұйымның, оны құраушыларының сыртқы ортамен
Іскерлік белсенділікті сандық бағалау дәстүрлі түрде екі бағыт
1.3Ақпараттық жабдықтау құрылымына қойылатын талаптар
Ақпараттық жабдықтау (АЖ) – бұл ақпараттық жүйеде қолданатын
Ақпараттық жүйенің жабдықтау жүйелері, функционалды ішкі жүйелеріне қарамастан
Ақпараттық жабдықтау - ҚЕАЖ-де қолданылатын техникалық-экономикалық ақпараттарды сыныптаудың
Шешім қабылдаудың тиімділігі айналымдағы ақпаратты толықтығына, сапасына, сенімділігіне
Қорларды есептеу жүйесінде болатын үрдістерді объективті бейнелеу;
практикалық нысаналылықтың болуы, яғни АЖ-ды жобалауда шешілетін мәселелерді
тікелей бақылау және өлшеу үрдістерінде алынбайтын есепті-талдамалы ақпараттардың
қорларды есептеу ұйымдастырудың барлық деңгейлерінде ақпаратты пайдаланудағы коэфициентті
ақпарат жүйелерінің барлық түрінің ақпараттық сиымдылығын қамтамасыз ету.
Ақпаратты жабдықтауды жобалау – бірқатар жұмыстар атқаруды қажет
ақпаратты жабдықтауды ұйымдастырудың әдістемелік негіздерін жасау;
ақпаратты сыныптаудың және кодтаудың бірыңғай жүйесін құру;
ақпарат көлемдері мен ағындарын анықтау;
деректер базасының құрылымы мен құрамын анықтау;
деректер базасын бақылау және түзету тәсілдерін таңдау;
тұтынушылардың сұраныс тілі мен деректердің сипаттамсын сәйкестендіру;
Осыған байланысты ақпараттық жабдықтауды, ақпараттық базаны құрудың
ҚЕАЖ-нің машинадан тыс ақпараттық жабдықтау.
ҚЕАЖ-нің машинадан тыс ақпараттық жабдықтауға мыналар кіреді:
Рейтингті талдау ақпарат ұғымы, оның сыныптамасы және құрылымы;
Сыныптау және кодтау;
Нормативті-анықтамалық құжаттар;
Рейтингті талдау ақпарат ұғымы банк қызметінің, жұмысының қандай
Сыныптау дегеніміз – берілген жиындағы объектілерді әр түрлі
Кодтау – объектілерге кодтық белгілер беру үрдісі. Кодтау
Нормативті-анықтамалық құжаттарға есептеуде ұзақ уақыт өзгеріссіз пайдаланатын, әр
Жедел ақпарат берілген уақыт ішіндегі объектінің жай күйін
Ішкі жабдықтау – ҚЕАЖ-нің жұмыс істеу кезінде пайдаланатын
Ақпараттық ауқымдар – белгілі тәсілмен атауланған және ұйымдастырылған,
Ұйымдастырушылық жабдықтау - жүйені құрудағы мақсаттар мен бағыттарын
Бірінші топ құру және фунционалдау үрдісінде маңызды
ақпараттық жүйені құрудағы жалпы басқару әдістемелері;
типтік жобалар шешімі;
фирманы алдын ала тексерудегі жобалау және өткізудегі әдістемелік
құжаттаманы құру және іске қосу сұрақтарының әдістемелік материалдары;
Екінші компоненті ақпарттық жүйені жобалауға және ақпараттық
Үшінші компонент тексеру кезінде алынатын техникалық құжаттама болып
Құқықтық жабдықтау ішкі жүйесі ақпараттық жүйені енгізу және
Жүйені тұрғызу барысында құқықтық құжаттарға: тапсырушы мен атқарушының
Техникалық жабдықтау – бұл рейтингті талдаудың ақпараттық жүйесінің
Басқарудың ақпараттық үрдісі жеке амалдар мен олардың кешендерінің
Бірінші сатысы, экономикалық объектілердің қызмет үрдісі кезінде пайда
Ақпараттарды түрлендіру операцияларының тобы (екінші саты) ақпараттардың мағыналарын,
Үшінші саты, басқару шешімдерін қабылдау үшін және басқарудың
Техникалық конфигурациясына қойылатын талаптар:
№ Түрі Көрсеткіші, мәні
1 Компьютердің қуаттылығы 2500 Ггц
2 Жедел жадының көлемі 1024 Мб
3 Қатты жадының көлемі 200 Гб
4 Дисковод Қажет
5 CD – ROM Қажет
6 Микропроцессор Pentium (R) 4 CPU
7 Модем қажет емес
8 Файлдық жүйесі NTFS
9 Монитор түс беру сапасы 32 бит
10 Монитордың экрандық рұқсаттамасы 1152 нүкте 864 нүктеге
11 Видеокарта 128 Мб
Программалық жабдықтау – бұл техникалық құралдар кешенінің қызметін
Жалпы ПЖ – бұл кең көлемді пайдаланушыларға арналған,
Арнайы ПЖ-ға фирманы басқарудың әр түрлі атқарымдық қосалқы
Программалық жабдықталуына қойылатын талаптар:
1 Жалпы жүйелік программалық жабдықталуы Microsoft 2000, NT,
2 Офистік бағдарламасы Office 2002
3 Қолданбалы программалық ортасы Delphi 7 программалық
4 МББЖ Paradox, Oracle, FoxPro, Informix
5 Көмекші программалар Драйвер, утилиталар,
Технологиялық жабдықталуы – ақпараттық технологиялар және олардың ішінен
Математикалық жабдықталуы – ең озық есептеу техникасының көмегімен
Лингвистикалық жабдықтау – бұл, ақпаратты автоматты түрде өңдеудің
Эргономикалық жабдықтау – жұмыстың әр түрлі сатысындағы адамның
жұмыс орындарында, ақпараттық үлгілерге және жұмыскерлер құрамына эргономикалық
жұмыскердерді даярлау деңгейіне және іріктеу жүйесіне қойылатын талаптарды
1.4 Фирманың негізгі қорларының есебінің ақпаратты жүйесінің концептуалды
Концептуалды схема ақпараттық жүйе құру мен оның
Ақпараттық жүйелер құрамындағы элементтердің атқару роліне қарай
Концептуалдық схема
2. Фирманың негізгі қорларының есебінің ақпараттық жүйесін жобалау
Мысал ретінде «ҚазМұнайГаз» Барлау Өндіру» акционерлік қоғамы
Жобаның мақсаты. SAP жүйесін енгізу жобасының негізгі мақсаты
Жобаны дайындау. SAP жүйесін енгізу үшін қажетті алғы
«ҚазМұнайГаз» Барлау Өндіру» акционерлік қоғамында SAP жүйесін енгізу
Жобаның көлемі. Жобаның көлемі үш түрде анықталады:
1. Атқарымдық көлем, ұсынылатын енгізу шеңберінде қолданылатын бизнес
2. Географиялық көлем, «ҚазМұнайГаз» Барлау Өндіру» акционерлік қоғамының
3. Техникалық көлем, жоғарыда көрсетілген атқарымдық көлемі мен
Жобаның атқарымдық көлемі. Жоба шеңберінде енгізілетін SAP жүйесінің
FI модулі – қаржы-қаражат,
CO – контроллинг,
MM – материалдық тасқынды басқару,
SD — өткізім.
PP модулі — өндірісті жоспарлау.
Жобаның техникалық көлемі. Жобаның техникалық көлеміне SAP жүйесі
FI модулі – қаржы-қаражат
FI модулі – қаржы-қаражат модулінің негізгі мақсаты бухгалтерлік
айналымнан тыс активтердің қозғалысы,
банкінің операциялары және кассалық операциялар,
дебиторлық және кредиторлық берешектің анықталуы,
бюджеттік және бюджеттен тыс ұйымдармен есеп айырысу,
меншікті капиталдың қозғалысы,
табыс пен шығыстарды есепке алу,
есеп беру кезеңін жабу операциялары.
СО-модулі
CO – контроллинг модулі кәсіпорынның табыс пен шығысты
- бюджетті орындауды бақылау,
-есептерді қалыптастыру: «1-ПФ», «3-1» нысандары.
Кәсіпорын қызметінің контроллингі шығыс пен табысты талдау:
-табыс пен шығысты салыстыру: жоспар дерек,
-«Қорытынды табыс-шығын» есебін қалыптастыру.
Нәтижелер есебі кәсіпорын қызметінің түрлері бойынша қызметін талдау:
- қызмет түрлері бойынша табыс шығын,
- тасымалды маршруттау бойынша сыбағалы өзіндік құнды қалыптастыру,
-клиенттер бойынша, өткізім бойынша есептерді қалыптастыру.
ММ-модулі
Материалдық тасқынды басқару ММ модулі — материалдық қорды
SD-модулі
SD — өткізім модулі өткізім мәселесін тез және
PP- модулі
AP Business Suite жүйесінде өндірісті жоспарлау мен басқару
өндірістің негізгі деректері
өндіріс пен өткізімді ұлғайтылып жоспарлау
өндірісті жоспарлау
материалдардың қажеттігін жоспарлау
өндірісті басқару
өндірістің қуаттылығын жоспарлау
өнімнің шығынын жоспарлау
сериялық өндіріс
үзіліссіз өндіріс[9]
Өндірістің жоспарын қалыптастыру, кәсіпорынның өндірістік бағдарламасын, өндіріс үшін
SAP жобаларының жүйесі - жобалардың барлық кезеңінде
Әдіснамаға шолу. Бұл жобада SAP әдіснамасы негізінде енгізу
Тұжырымдамалық жобалау. Бұл кезеңде біз кәсіпорын қызметінің тұрақталған
Іске асыру. Бұл кезеңде жүйе тұжырымдамалық жобада белгіленген
Соңғы дайындау. Бұл кезеңде жүйе енгізуге дайындалады. SAP
Тәжірибелік пайдалану. Бұл кезеңде тәжірибелік пайдалану басталып, жүйе
Бұл кезеңнің міндеттері:
Бастапқы деректерді дайындау және ауыстыру
Түпкілікті пайдаланушыларды оқытуды жалғастыру
Жүйенің өнімділігін түпкілікті қалыпқа келтіру
Жобаның ағымдағы жағдайы. Бүгінде жобаны дайындау, тұжырымдамалық жобалау,
Тұжырымдамалық жобалау кезеңінде «ҚазМұнайгаз» БӨ» АҚ-ның ұйымдастырушылық құрылымы
Техникалық жоба шеңберінде жүйелік әкімшілдік бойынша жұмыс жоспары
SAP жүйесінің «ҚазМұнайгаз» БӨ» АҚ-нда енгізілуі 2007 жылда
Мәселенің қойылымы
Жобаны тұрғызуда тиімді әдістер мен жабдықтарды қолдану, АЖ-ны
АЖ-ны жобалау әдісі дегеніміз сәйкес жобалау жабдықтарын қолдану
Жобалаудың барлық әдістері, жобалау жұмыстарын автоматтандыру дәрежелеріне сәйкес:
Типтік жобалау әдісі – АЖ-ны жобалауда оған аз
АЖ-ны тұрғызудың жаңа бағытына автоматтандырылған жобалау жатады. Автоматтандырлған
АЖ-ның түрлері: АЖ-ны тұрғызу мен функционерлеудегі жинақталған тәжірибелер
Қазіргі уақыттағы АЖ-ның барлық түрлері ақпараттық – анықтама
Орталықтандыру деңгейіне қарай, АЖ-орталықтандырылған және орталықтандырылмаған деп бөлінеді.
2.2 Кіріс құжаттары
Кіріс құжаты – бұл пернетақтадан түскен сигналдар, мәліметтер,
Кіріс құжаттары және олардың негізінде алынған файлдар өз
Қайта өңдеуге түсетін ақпарат бақылаудан өтуі қажет. Ең
Кіріс Құжат Ақпарат көзі
Идентификаторы Аты Ұсыну түрі
FK Фирманың қорлары Құжат Қаржы бөлімі
AC Актив сапасы Құжат Қаражат бөлімі
MM Менеджмент Құжат Арнайы мамандар
TE Тәуекелділік Құжат Бөлімше қызметкерлері
TT Табыстылық Құжат Кәсіпкерлер
«FI модулі» кіріс құжатының ақпараттық құрылымдық бірлігінің сипаттамасы
Құжат аты: Фирманың қоры
Идентификаторы
Көрсеткіштер
реквизит белгі Реквизит негіз
Аctive Айналымнан тыс актив 5
Mensh.kap Меншікті капитал 5
Tabys kolemi Табыс көлемі 12
Shygys kolemi Шығыс көлемі 10
Merzim Есеп беру кезеңі 12
«CO модулі» кіріс құжатының ақпараттық құрылымдық бірлігінің сипаттамасы
Идентификаторы
Көрсеткіштер
реквизит белгі Реквизит негіз
Tabys kolemi Табыс көлемі 5
Shygys kolemi Шығыс көлемі 10
Kun Өзіндік құн 12
«ММ модулі» кіріс құжатының ақпараттық құрылымдық бірлігінің сипаттамасы
Идентификаторы
Көрсеткіштер
реквизит белгі Реквизит негіз
Mater.kor Материалдық қор 5
Ainalim Құжат айналымы 10
Merzim Мерзім 15
«SD модулі» кіріс құжатының ақпараттық құрылымдық бірлігінің сипаттамасы
Идентификаторы
Көрсеткіштер
реквизит белгі Реквизит негіз
Neg.tab Негізгі қызмет табысы 6
Neg.emes.tab негізгі емес қызмет табысы 15
Merzim Мерзім 12
«РР модулі» кіріс құжатының ақпараттық құрылымдық бірлігінің сипаттамасы
Идентификаторы
Көрсеткіштер
реквизит белгі Реквизит негіз
Merzim Мерзім 12
Seria.ond сериялық өндіріс
Uzilis.ond үзіліссіз өндіріс
2.3 Шығыс құжаттары
Шығыс құжаты – бұл басқару объектісіне, қызметшіге немесе
Шығыс Құжат Ақпараттың берілуі
Белгіленуі Аты Ұсыну түрі
KE Қор есебі құжат Бас-бухгалтер
ВЕ Баланс есебі
құжат ALSER
«Қаржы есебі» шығыс құжатының ақпараттық құрылымдық бірлігінің сипаттамасы
Белгіленуі
Көрсеткіштер
реквизит белгі Реквизит негіз
Koef. Қаржы коэффициенті 9
Korsetkish Басымдық көрсеткен көрсеткіш 10
Merzim Уақыты 12
«Баланс есебі» шығыс құжатының ақпараттық құрылымдық бірлігінің сипаттамасы
Белгіленуі
Көрсеткіштер
реквизит белгі Реквизит негіз
Active Актив көрсеткіші 15
Passive Пассив көрсеткіш 10
Merzim Мерзім 12
2.4 Программалық жабдықтау сипаттамасы
ЭЕМ-ді программалық жабдықтау Мәліметтер базасын өңдеу процедурасын қамтамасыз
Программалық жабдықтау екі бөлімнен тұрады: жалпы программалық жабдықтау,
Программалық жабдықтау құрамына әмбебап құралдар, пакеттер және программалар
Қолданбалы программалар персоналды компьютерге өте ыңғайлы құрал ретінде
Қолданбалы программаларды өңдеу үшін программалау тілдері және программалау
Программалық қамтамасыз етудің құрылымы жалпы жүйелік және арнайы
Арнайы программалы қамтамасыз ету – нақты ақпараттық жүйені
Қорытынды
Бұл курстық жұмысымды жаза отырып, мен фирманы негізгі
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:
Қазақстан-2030 Н.А.Назарбаев. Қазақстандықтар жағдайының өркендеуі, қауіпсіздігі және жақсаруы.
Закон РК. Об информатизации// Казахстанская правда, 14 мая
Моисеева Н. Маркетинговые технологий в обеспечений деловой активности
Смирнова Т. и др. “Проектирование экономических информационных систем
Қ.С. Байшоланова Ақпараттық жүйелер теориясы, Алматы: Экономика -2002ж.
Данилов А.В. Корпоративные информационные системы. Москва 2004 г.
Н.Б.Бралиева, Қ.С.Байшоланова, Н.Л.Гагарина “Экономикадағы ақпараттық жүйелері”. Оқу құралы.
Н.Б.Бралиева, Л.А.Байбөлекова, Қ.Т.Балашов “Ақпараттық менеджмент негіздері”. Оқу құралы.
Н.Б.Бралиева, В.Ф.Тимошенко, Н.Л.Гагарина “Информационные системы бизнеса”. Алматы, 1994
Бралиева Н.Б., Куличихин А.А. “Информационные аспекты создания и
“Информационные системы в экономике”. Учебник под редакцией Дика
Төлегенов Е.Т. “Бухгалтерлік ақпарат жүйелері”. Оқу құралы Экономика
Internet.Сайт: www.google .ru
Internet.Сайт: www.kurs.lab.ru
Internet.Сайт: www.kurs.lab.ru
16. Internet.Сайт: www.yandex .ru
- 3 -
Ақпараттық жүйе
Ақпараттық жабдықтау
Программалық жабдықтау
Математикалық жабдықтау
Құқықтық жабдықтау
Техникалық жабдықтау
Технологиялық жабдықтау
Лингвистикалық жабдықтау
Эргономикалық жабдықтау
Ұйымдастырушылық жабдықтау
Функционалдық жоспарлау
Функционалдық ұйымдастыру
Функционалдық бақылау
Функционалдық есеп жүргізу
Функционалдық талдау
Функционалдық болжау
ҚЕАЖ ақпараттық жабдықтау
Машинадан тыс АЖ
Қорларды есептеу көрсеткіштері
Сыныптау және кодтау
Нормативтік-анықтамалық құжаттар
Енуші
Ақпараттық ауқымдар
Машина ішіндегі АЖ
Аралық
Шығушы
Желі
ААЖ
Топология
Түрі
ААЖ
Желі
Жүйе технологиясы
Сипаттамасы
Жүйе
Фирманың негізгі қорларының есебінің ақпаратты жүйесі
Локальді желі
Сақина
Қүжаттық
Функционалдық жабдықтау
Жабдықтау бөлімі
Фунционалдық бөлім
Техникалық жабдықтау
16
Ақпараттық жабдықтау
16
15
15
Ақпараттық база
Болжау және талдау бөлімі
Математикалық жабдықтау
Фирманың капитал өтімділігі, актив сапасы,
Фирманы қорларының негізгі мәліметтер базасы
Қызметкер-
лерге қажет анықтамалар
Өңдеу
PP модулі — өндірісті жоспарлау
SD — өткізім
MM – материалдық тасқынды басқару
CO – контроллинг
FI модулі – қаржы-қаражат
Баланс есебі
Қаржы есебі
Деңгейі, басымдық көрсететін көрсеткіш, уақыты
Есеп беру мерзімі, кәсіпорын балансы, пруденциялық нормативтің орындалуы,
Директор
орынбасары
Директор
Бизнес-жоспар бойынша жұмыс істеу
Материалдар
ФИРМАНЫҢ НЕГІЗГІ ҚОРЛАРЫНЫҢ ЕСЕБІНІҢ АҚПАРАТТЫҚ ЖҮЙЕСІ
Дайын өнім
Сапалы товар
Қаржы
Тұрақты клиент
Транспорт
Фирманың қаржылық нәтижесін алу
Бас бухгатер
Қарапайым жұмысшы
Архитектор
Басқару функциялары
Құрлысшылар
Жоспарлау
Қор басшысы
Ғимарат құру
Ғимарат жабдықтау
Администратор
Мотивация
Қор басшысы
Орындауды бақылау
Администратор
Жұмыскерлермен келісім-шарт
Реттеу
Құжат аты: Актив сапасы
Құжат аты: Менеджмент
Құжат аты: Тәуекелділік
Құжат аты: Табыстылық
Құжат аты: Қаржы есебі
Құжат аты: Баланс есебі
Мектептегі ақпараттық жүйеге қойылатын талаптар
Комерциалық банктың валюталық операция жүргізудің ақпараттық жүйесін тұрғызу
Математикалық жабдықтау
Фирманың негізгі қорларының есебінің ақпараттық жүйесін негіздеу
Салық инспекциясының ақпараттық жүйесі
Фирманың негізгі қорларының есебінің ақпараттық жүйесі
Кәсіпорындағы кадрлар бөлімінің ақпараттық жүйесін жобалау
Кәсіпорындағы кадрлар бөлімінің ақпараттық жүйесін тұрғызу
Ақпарттық өнімдерді өткізудің ақпараттық жүйесі
Кәсіпорынның басқару ісінің ақпараттық жүйесін тұрғызу