Кәсіпкер және оның серіктері кәсіпорынды басқару деңгейі
ЖОСПАР
Кіріспе 2
1 Кәсіпкерлік: мәні, түрлері мен қызметтері 3
2. Қазақстан Республикасындағы кәсіпкерліктің дамуы 10
3 Қазақстан Республикасының кәсіпкерлікті мемлекеттік қолдау саясаты 18
Қорытынды 26
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі 28
Кіріспе
Табысқа кенеліп, жетістікке жеткісі келмейтін жан болмас, сірә.
кәсіпкерлік саласы Қазақстан Республикасының экономикасының дамуына орасан роль
Елдiң жаңа экономикалық қатынастарға түсуi, оның жалпы экономикаға
Жұмысқа әдістемелік негіз болып Қазақстан Республикасы Президентінің «Шағын
1 Кәсіпкерлік: мәні, түрлері мен қызметтері
Нарықтық экономикада кәсіпкерлік орталық орынға ие және ол
Буржуазиялық экономикалық теорияда "кәсіпкер" ұғымы 18 ғасырда қолданыла
Ж.В. Сэйдің анықтамасы бойынша, ол — өндіріс факторларының
Бүгінгі таңда кәсіпкер деп, иелігіндегі қажетті құралдары (өзінікі
Капиталистік елдердегі 80 жылдардағы кәсіпкерліктің өсуі экономикалық өсудің
Бүгінгі таңдағы капиталистік елдердегі кәсіпкерлік ҒТП-тің нәтижесіне; капиталистік
Жалпы, қазіргі кәсіпкерліктің мәнін Батыс Еуропа және басқа
Экономикалық әдебиеттерде кәсіпкерлікті ұйымдастырудың үш шарты айтылып жүр.
Кәсіпкер дегеніміз кім? — Бұл сұраққа жауап іздестіру
Кәсіпкердің, нарықтық экономиканың басқа агенттерінен айырмашылығы — өзінің
Кәсіпкердің пайдасын меншік иелерінің табыстарынан ажырата білу қажет.
Кәсіпкерлік қажеттілік немесе тапқырлық (іскерлік) кәсіпкерлердің бірімен-бірі байланысты
кәсіпкер болу үшін капиталдың иесі болудың қажеті жоқ,
кәсіпкерлікті менеджменттен және оны басқарушыдан аражігін ажырата білу
Менеджер — шаруашылықты ұйымдастыру мен басқару жағынан арнайы
Кәсіпкер іс-қимылы мен тұрмыс-жағдайы, мінез-құлқына қарай екі түрге
Кәсіпкерлік ұйымдастыру-құқықтық жағынан: жеке-дара кәсіпкерлік, компаниялар және серіктестік
Жеке-дара кәсіпкерлік. Кәсіпкерлікті ұйымдастырудың біршама шарттары бар. Бұлар
Сонымен, кәсіпкердің өкілі бизнестен түсетін табысты толық иемденетін;
Компания. Сіз өз белсенділігіңіз арқылы кәсіпкерлік әрекетте табысты
Мұндай компаниялардағы капитал — аталған компанияға қатысатын мүшелерінің
Серіктестік — үлестері әр түрлі формалы және оның
Серіктестік дегеніміз — бірнеше адамның немесе заңды тұлғалардың
Акционерлік қоғам. Қазіргі таңдағы нарықтық экономикаға көшуге байланысты
Жоғарыда қарастырылған серіктестіктер кәсіпкерлік әрекетті шектейді. Себебі олардың
Жабық акционерлік қоғамның мүшелері капиталға қосқан өз үлесін
Акция — бұл оңың иесі акционерлік қоғам капиталына
Қарапайым акция акционерлік қоғамның өз арасында бөлуге арналған
2. Қазақстан Республикасындағы кәсіпкерліктің дамуы
Әрине, кәсіпкерліктің түп-төркінін сонау Кеңес өкіметінің тұсындағы кооперативтерден
Қазақстан тәуелсіздік алғаннан кейін нарықтық экономикаға көшуді таңдап
Қазақстанда нарықтық экономикаға көшудің алғашқы кезде үш кезеңі
Нарықтық қатынастарға көшу барысында бізде орын алған тағы
Тәуелсіздіктің алғашқы жылдары кәсіпкерлікпен «шұғылданушылар» мүлде көбейіп кетті.
Алғашында Елбасы осы бизнес қарлығаштарын көптеген елдерге ертіп
Нарықтандырудың барысын, оның неден басталғанын, қалай басталғанын халық
Бағаны ырықтандырудан кейінгі екінші атқарылған іс - жекешелендіру.
Нәтижесінде мемлекеттік меншікті жекешелендіру жарияланған екі кезеңінде де
Осымен байланысты 1994 жылдың қаңтарында экономикалық реформаны жүргізуді
Реформаның барысында Қазақстанда 1994 жылдың күзінен үкімет макроэкономикалық
Әсіресе, ауыл шаруашылығын жекешелендіруде үкімет асығыстық жіберді. Дағдарыс
инфляциядан бас көтере бастағанымызда еліміздің 1997 жылдың маусымында
Қазақстан үкіметі осымен қатар 1996-1998 жылдарға арналған жаңа
Осы Заң «Тікелей инвестицияларды мемлекеттік қолдау туралы» Заңмен,
Кәсіпкерлік мынадай кепілдіктерге ие болды:
а) мемлекеттік лауазымды тұлғалардың кәсіпкерлердің шаруашылық қызметтеріне себепсіз
б) кәсіпкерлердің шаруашылық-қаржылық қызметтерін егер Қазақстан Республикасының қолданыстағы
Өндіріспен айналысқан кәсіпкерлерге ең көп жеңілдіктер берілді (жерді
Бұл Заң тек қолайлы жағдайлар туғызып қана қоймай
Әрине заң актілерінен барлық жағдай туғызылды деп ойлау
1997 жылдың қазан айында Президент Н. Ә. Назарбаев
Тек осы аса маңызды шараларды іске асырғанда ғана
"Қазақстан-2030" стратегиясында көрсетiлгендей, әсiресе, соңғы жылдары республикада тұрақты
"Қазақстан-2030" бағдарламасын жүзеге асыру барысында тәуелсiз елiмiздiң басты
1999 жылдың жазының қарсаңында Қазақстан Президентінің «кәсіпкерлік қызметпен
Бұл заңсыз тексерулер мен қолсұғушылықтарға қарсы бағытталған құжат
Қазір сан алуан кәсіпкерлер қауымдастықтары бар. Мысалы Әйел
Кәсіпкерлік дамыған сайын ел экономикасы өрлеп тұтыну нарығы
3 Қазақстан Республикасының кәсіпкерлікті мемлекеттік қолдау саясаты
Экономикалық саясаттың тұрақтылығы, нарықтық инфрақұрылымның дамуы, интеллектуалды меншікті
Қазақстанда жеке кәсіпкерлікті қолдау мәселесі алғаш рет
Дегенмен, оған қажетті жағдайлардың біртіндеп қалыптасып келе жатқанына
ҚР-ның аса назар аударып жатқан аясы шағын кәсіпкерлікті
1-ден, құқықтық реттеудің ұтымды түрлері мен шегін белгілеу;
2-ден, кәсіпкерліктің қарқынын өсіру мәселесі;
3-ден, салық салу жүйесін шешу жолдарын дамыту;
4-ден, бақылау органдарының кәсіпкерлік субъектілерін тексеру жөніндегі қызметтерін
Сондықтан бұл мәселе ҚР-ның Президентінің «Қазақстан-2030» бағдарламасында да
1) мемлекеттік, қоғамдық және халықаралық ұйымдардың шағын кәсіпкерлікті
2) несиелендірудің тиімді және қол жеткізілетін жүйелерін қалыптастыру;
3) шағын кәсіпкерлікті қолдаудың инфрақұрылымын дамыту;
Белгіленген шараларды іске асырудың нәтижесінде кәсіпкерлік субъектілері санының
Сонымен қатар кәсіпкерлікті дамытудағы ынталандыру мақсатында 2001-2002 ж.ж.
ҚР-дағы шағын кәсіпкерлікті қолдаудың мемлекеттік шараларының бірі «Шағын
1) шағын кәсіпкерлікті мемлекеттік қолдау институты құрылды: ҚР-ның
2) шағын кәсіпкерлікті дамыту Қоры құрылды;
3) мемлекеттік тексеруші органдар саны азайтылды;
4) екінші деңгейлі банктердің минималды көлеммен несиелендіру бекітілді.
Қазақстандағы шағын кәсіпкерлікті дамыту мен қолдаудың мемлекеттік саясатының
Біріншісі - нормативті және құқықтық актілерді зерттеу үшін
Екіншісі - кәсіпкерлік қызметті жандандыру жөніндегі Президент жарлықтарын
Жоғарыдағы аталған кәсіпкерліктің дамуына мол сенім, мемлекет тарапынан
Шағын кәсіпкерлікті дамыту мен қолдау туралы мәселе қозғалғанда
Республикада шағын кәсіпкерлікті дамыту үшін несие жолдары қалыптасқан.
Сонымен қатар Европалық Қайта Құру мен Даму Банкі
mіcro (10 мың долларға дейін) - бұл теңгемен,
2) large-mіcro (10-нан 30 мың долл. дейін)
3) small (30-нан 125 мың долл. дейін/
Бұл бағдарлама бойынша келесі банктер жұмыс атқарады: «Казкоммерцбанк»,
Жалпы шағын кәсіпорындарға несие берушілердің 37%-коммерциялық банктер, 21%-жеке
Тағы бір маңызды мәселе шағын кәсіпкерлік субъектілерін мемлекеттік
1) Салық қызметі тексеруі, бұл тексеру жүргізудің негізі
2) Заңдарға сәйкес, қылмыстық іске және әкімшілік құқық
3) Мемлекетіміздің конституциялық құрылысы, қоғамдық тәртіп, адам құқығы
4) Халықтың санитарлық-эпидемиологиялық жағдайы туралы заңнамалардың талабын бұзуға
Аталған қаулы шағын кәсіпкерлік субъектілерінің еркін жұмыс атқаруына
Сонымен бірге 2003 жылы сәуірде ҚР Президентінің Қазақстан
1) аграрлық;
2) индустриалды-инновоциялы;
3) инфрақұрылымдық;
4) әлеуметтік.
Осы бағдарламаға сәйкес мемлекет 2003-2005 ж.ж. ауыл экономикасына
Бағдарламаның негізгі мақсаты - жеке сектордың дамуын ынталандыратын
Сонымен қатар Қазақстандағы кәсіпкерліктің осындай мемлекеттік қолдауларға ие
ҚР-дағы кәсіпкерлікті басқарудың көп деңгейлі жүйесі:
Шағын кәсіпкерлікті қолдау жөніндегі агенттігі
/мемлекеттік деңгей/
- кәсіпкерлікті қаржылық қолдау;
- кәсіпорында тиімді басқару жүйесін құруда көмек көрсету;
- бизнесті ақпараттық қолдау;
- кәсіпкерлік белсенділікті ынталандыру.
Шағын кәсіпкерлікті дамытудың аймақтық орталықтары
/аймақтық деңгей/
- аймақтық экономиканың өсу бағдарламалары;
- шағын кәсіпкерлікті дамыту негізінде жаңа жұмыс орындарын
- технологиялық көмек көрсету;
- шағын бизнес қажеттіліктерін қанағаттандыру мақсатында аймақтық ресурстарды
-шағын кәсіпорындардың сыртқыэкономикалық қызметтері.
Шағын кәсіпкерлікті дамытудың облыстық, қалалық орталықтары /Локалды деңгей/
- кеңес орталықтары;
- кәсіпкерлер үшін оқыту бағдарламалары;
- бизнесті ақпараттық қолдау;
- бизнес-инкубаторлар құру;
- проблемаларына қатысты конференциялар ұйымдастыру.
Кәсіпкер және оның серіктері
/кәсіпорынды басқару деңгейі/
Жаңа кәсіпорынды құруды басқару:
- тиімді кәсіпорын белгілеріне сәйкес бизнес-идеяны бағалау;
- ұйымдастырушылық формасын таңдау;
- өспелі бизнес-жоспарын жүзеге асыру;
- кәсіпорынның тіркелуі.
Кәсіпорынның қызметін басқару:
- құру және қалыптасу кезеңі;
- болжанған көрсеткіштерге жету кезеңі;
- келешектегі даму жоспары;
- кемелденген кезеңі.
Жалпы шағын кәсіпкерлікті мемлекеттік қолдау жүйесінің құрылымы үш
Әрбір деңгей өзіндік жүйе құрып, үш блокқа бөлінеді:
концептуалды-бағдарламалық;
ұйымдық-ресурстық;
функционалдық.
Концептуалды-бағдарламалық блок шағын кәсіпкерлікті қолдаудың мақсаттарын, әдістерін, принциптерін,
Ұйымдық-ресурстық бойынша шағын кәсіпкерлікті қолдаудың арнайы мемлекеттік басқару
Сонымен қатар шағын кәсіпкерлікті мемлекеттік қолдау мен қорғау
Қорытынды
Экономикалық өсу қарқыны бойынша Қазақстан ТМД-да көшбасшысы орында
Тұтастай алғанда тәуелсiздiк жылдары кәсіпкерлік ортаны қалыптастыру аяқталды.
Жекелеген салаларда өндiрiс пен басқарудың жоғары деңгейдегi шоғырлануына
Қазақстанда жеке меншiк секторы серпiндi дамып келедi, мұнда
Елде шағын кәсiпкерлiктiң 348 мың түрлi субъектiлерi жұмыс
2003 жылғы тамыздың басында 126 мыңнан астам шағын
Нарық институттары мен шаруашылық жүргiзудiң тетiктерiн қалыптастыру саласындағы
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
1. Кәсiпкерлiк ерекше экономикалық құбылыс. ҚазҰУ оқытушыларының тобы.
2. Хокен П. Кәсіпкер болу оңай ма? 1995ж.
3. Хизрич Р., Питерс М. Предпринимательство, или как
4. Кэссон Г. Ақшаны кәдеге жаратудың немесе пайда
5. Друкер П. Нарық топ жарып алға
6. Копмейер М.Р. Жетістікке жету үшін не істеу
7. Мәдешев Б. Нарықтық экономика теориясына кіріспе Алматы,
8. Әубәкіров Я. Нәрібаев. К. және т.б. Экономикалық
9. Қазақстан Республикасының Азаматтық Кодексі, Жалпы бөлім. Алматы,
10. Григорьев Л. “Қазақстан - көшiрмесiз реформалар”
1
Шағын және орта бизнестің дамуы
Қазақстан Республикасының кәсіпкерлікті мемлекеттік қолдау саясаты
Ұсақ бизнес
Қазақстан Республикасындағы шағын және орта бизнестің экономикадағы ролі мен даму тенденциялары
Кәсіпорынның жалпы сипаттамасы
Басқару ғылымы
КӘСІПКЕРЛІК ӘЛЕУМЕТТАНУЫ ПӘНІНІҢ ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕН
Қазақстан Республикасында кәсiпкерлiктің даму проблемалары және шешу жолдары
Шағын және орта бизнес субъектілеріне салық салудың негіздері
Бизнес жүйесі