Ауыл шаруашылық мақсаттағы жерлерге меншік құқығын жүзеге асыру
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ 4
1 Жерге меншік құқығының түсінігі және оның түрлері 7
1.1 Жерге мемлекеттік меншік құқығының және жер учаскелеріне жеке
12
1.2 Жер учаскесі жылжымайтын мүліктің нысаны ретінде 32
2 Жер учаскелеріне құқық беру тәсілдері 35
2.1 Жер учаскелеріне ортақ құқықты табыстау реті 36
2.2 Мемлекеттiк меншiктегi жер учаскелерiне құқықтарды сауда-саттықта (конкурстарда, аукциондарда)
39
3 Жерге меншік құқықтарының бұзылуы және оларды шешу жолдары
3.1 Жерге жеке меншік құқығында құжаттарды әзірлеу мен рәсімдеу
47
3.2 Ауыл шаруашылық мақсаттағы жерлерге меншік құқығын жүзеге асыру
50
3.3 Ауыл шаруашылық жерлерінің жеке меншікте болуының кейбір құқықтық
4 Жобаның (жұмыстың) қауіпсіздігі және экологиялылығы 64
4.1 Кәсіпрорындардың құқықтық құжаттамамен қамтамасыздануы және жерді пайдалану мен
-
4.2 Ерекше қорғалатын территориялар, табиғи обьектілер және олардың құқықтық
71
ҚОРЫТЫНДЫ 74
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР 76
КІРІСПЕ
Меншікті теориялық тұрғыдан зерттеу қай қоғам сатысында болмасын, қажеттілігін
Жалпы алғанда жерге мемлекеттік және меншік құқығы деген мәселені
Жер иелену құқығы – жерді нақты иеленуді жүзеге асырудың
Жерге билік ету құқығы – мемлекеттің Қазақстан Республикасы аумағындағы
Ескеретін жағдай – жер ауыл шаруашылық өндірісінің негізгі өндіріс
Қазақ жері – кең байтақ. Халқының саны жөнінен әлем
Ауыл шаруашылық мақсатындағы жер ұғымы мен оның құрамы туралы
Сондықтан жер реформасы жүру барысында қабылданып жатқан заңдық актілер
Жер пайдалану құқығы меншік құқығынан туындайды. Ол заттық құқық
Жерді тұрақты пайдалану дегеніміз – жер құқық қатынастарының субъектілерінің
1 кондоминиум объектілеріндегі үйлерді (құрылыстарды, ғимараттарды), үй-жайларды шаруашылық жүргізу
2 ауыл шаруашылық және орман шаруашылығы өндірісін жүзеге асыратын
3 ерекше қорғалатын табиғи аумақтар жерінде жер пайдалануды жүзеге
Жерді мемлекеттен жалға алып пайдалануға да болады. Жалға алу
Осы дипломдық жұмыстың өзектілігі – қазіргі заман талабы
Зерттеу обьектісі болып жерге барлық заттық қықықтар болып табылады.
Дипломдың жұмыстың тапсырмалары: жерге меншік құқығының түсінігі және оның
Жұмыстың нормативтік – құқықтық және теориялық негізі болып Қазақстан
1 Жерге меншік құқығының түсінігі және оның түрлері
Жерге мемлекеттік меншік құқығы Қазақстан Республикасында алғаш рет Конституцияда
Мемлекеттік меншік құқығы барлық жерлерді қазіргі кездегі және болашақ
Жоғарыда аталғандай, Қазақстан Республикасында мемлекеттік және жеке меншік танылып,
Меншікті пайдалану қоғамның игілігіне қызмет етуі тиіс. Меншіктің субьектілері
Қазақстан Республикасының Конституциясы меншік құқығы мәселесінде меншікті пайдалану құқығын
Шаруа немесе фермер қожалықтары және тауарлық ауыл шаруашылығы өндірісі
Бұл жердегі жеке меншік құқығы осы құқық субьектілерінің топырақ
Қазақстан Республикасының ауылдың экономикасын, мәдениетін, тұрмысын көтеруге және басқа
Жер учаскесіне азаматтар мен мемлекеттік емес заңды тұлғалардың жеке
Біріншіден, орман және ауыл шаруашылығындағы жер учаскелері өндіріс құралы
Екіншіден, жер учаскесіндегі меншік обьектілерін пайдалану мен жер учаскесін
Сол себепті, жер туралы заңнама осы мәселелерді ескере отырып,
Қазақстан Республикасының Президентінің 1995 жылғы 22- желтоқсандағы «Жер туралы»
Қазақстан Республикасының 2001 жылғы 24 – қаңтардағы «Жер туралы»
Қазіргі кезде Қазақстан Республикасының Жер Кодексі бойынша, жер, жер
Жерге меншік құқығың түсінігі Қазақстан Республикасының Жер Кодексінің 3
Жер, оның қойнауы, су көздері, өсімдіктер және жануарлар дүниесі,
Меншік құқығы үшін Қазақстан Республикасының Конституциясының нормаларында жердің, оның
Жер – бұл адам мен қоғам үшін тек экономикалық
Заңдармен жерді табиғи ресурс, Қазақстан Республикасы халқының өмірі мен
Жердің меншік обьектісі ретінде ерекшелігі оның кеңістікте белгілі бір
Жерді пайдаланудың ерекшелігі Қазақстан Республикасының жер қорының нысаналы мақсатын
Алайда, Қазақстан Республикасының 2003 жылғы 20 – маусымдағы жаңа
Бұл жерде заңды талдауды қажет ететін екі мәселе бар,
1 «Заттық» құқық терминін қолдану Қазақстан Республикасы Конституциясының 6
2 Қазақстан Республикасының Жер Кодексінің 12 – бабында осы
3 Жерге меншік құқығы және жер пайдалану құқығы –
4 Мемлекет жерге орналастыру , мемлекеттік жер кадастры және
Жерге орналастыру меншік нысанына тиесілігіне және оларда шаруашылық жүргізу
Мемлекеттік жер кадастры Қазақстан Республикасы жерінің табиғи және шаруашылық
Жер мониторингі болып жатқан өзгерістерді уақтылы анықтау, оларды бағалау,
Жерге меншік нысандарына, жердің нысаналы мақсаты мен пайдаланылуы сипатына
Жер Кодексімен көзделген бұл шараларда да заттық құқық
5 Жер Кодексінің нормалары заттық құқықтық емес, Қазақстан Республикасы
6 Жер Кодексінің нормалары барлық жерлердің, соның ішінде оның
7 Мемлекет барлық жерлердің, соның ішінде меншікке, жер пайдалану
8 Мемлекет мемлекеттік органдар жүйесі арқылы жер қорын басқаруды
9 Барлық тұлғаларға жер учаскелерін беру Қазақстан Республикасы заңдарының
Сол себепті, Қазақстан Республикасының Азаматтық Кодексінің (жалпы бөлім) 1
Мемлекеттік органдарға Қазақстан Республикасының жер заңдарымен белгіленген жерді пайдалану
Қазақстан Республикасы Азаматтық Кодексінің түсіндірмесінде аталғандай, табиғи ресурстық құқық
Сол себепті, Қазақстан Республикасы Жер Кодексінің 28 - бабының
Қазақстан Республикасының Жер Кодексінің аталған нормасында да «заттық құқық»
Қазақстан Республикасындағы жерге меншік Қазақстан Республикасының жер заңдарының міндеттеріне,
Қазақстан Республикасындағы жерге меншіктің, Қазақстан Республикасының Конституциясы мен Жер
Мемлекеттік меншік – бұл Қазақстан Республикасы аумағының шегін қамтитын
Жер учаскесіне жеке меншік құқығы – азаматтардың және мемлекеттік
1.1 Жерге мемлекеттік меншік құқығының және жер учаскелеріне жеке
Жоғарыда аталып кеткендей, жерге жеке меншік құқығы Қазақстан республикасы
Жер учаскесіне меншік құқығы мына жолдар арқылы туындайды:
1 меншік құқығын табыстыру;
2 меншік құқығын беру;
3 меншік құқығының әмбебап құқықтық мирасқорлық (мұраға қалдыру, заңды
Меншік құқығын табыстау, беру және оның ауысуы жер учаскесінің
Жер учаскесіне меншік құқығы келесі негіздерде туындайды:
мемелекеттік органдар актілер негізінде;
азаматтық-құқықтық мәмәлелер негізінде;
Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген өзге де негіздерде (Қазақстан Республикасының
Азаматтар мен заңды тұлғаларда тиісті жер учаскесіне қатысты сәйкес
Қазақстан Республикасы жерге меншік иесінің құқықтары жерге меншік құқығының
Егер де мемлекеттік меншікті иелену, пайдалану және билік ету
Меншік пен жер пайдаланудың нысанына қарамастан жерді иеленудің, пайдаланудың
Мемлекеттің мұндай жалпы өкілеттіктерін мемлекеттің жер қорын басқару,
Қазақстан Республикасының Жер Кодексінің 27 - бабына сәйкес, мемлекеттік
1 жеке меншікке сатылуы немесе ақысыз берілуі;
2 тұрақты немесе уақытша жер пайдалануға берілуі;
3 Жер кодексінде, Қазақстан Республикасының өзге де заң актілерінде
Бұлардың барлығы мемлекеттің билік жүргізу функциялары болып табылады. Қазақстан
Қазақстан Республикасының Жер Кодексінің 22 - бабының 1 -
Қазақстан Республикасының Жер Кодексінің меншік құқығындағы жер учаскесін табыстау
Жер Кодексінде жер учаскелерін табыстау тәртібін көздейтін екі бап
Сонымен қатар, Қазақстан Республикасының Жер Кодексінің «Жер учаскесі
- Жер учаскелерін объектілер құрылысы үшін беру (44 -
- Құрылысқа байланысты емес жер учаскелерін беру (45 -
- Оралмандарға жер учаскелерін беру (46 - бап);
- Мемлекеттік меншіктегі жер учаскелеріне құқықтар алу (47 -
- Мемлекеттік меншіктегі жер учаскелеріне құқықтарды сауда-саттықта (конкурстарда, аукциондарда)
- Мемлекет меншігіндегі жер учаскелерін төлеу мерзімін ұзартып сату
47, 48, 49 – баптарының атауы Қазақстан Республикасының Жер
Сонымен, жер учаскесіне меншік құқығының пайда болуының бірінші негізі
Жер учаскелеріне меншік құқығының пайда болуының екінші негізі болып
Жер учаскесін жеке меншікке беру – бұл жер учаскесіне
Бұл жер учаскесі меншік иесінің жер туралы заңнамада көзделген
Меншік иесі өзінің жер учаскесіне қатысты оның нысаналы мақсатын
Билік ету функциясының нысандары болып мыналар табылады:
1 меншік құқығынан (жер учаскесінен) бас тарту (Қазақстан Республикасының
2 жеке жер учаскесін сату;
3 меншік иесінің жер учаскесін сыйға тартуы;
4 жер учаскесін жеке меншік құқығы негізінде иеленген азамат
5 меншік иесінің немесе жер пайдаланушының міндеттемелері бойынша жер
Жоғарыда аталған жағдайлардың барлығында жер учаскесін берудің салдары меншік
Субъектінің жоғарыда аталған билік ету функцияларының нысандарының барлығы азаматтық
Заңнамада мұндай өтпелі ережелердің басқа да түрлері көзделуі мүмкін.
Мұндай жағдайларда жер учаскесінің меншік иесі жер учаскесін кімге,
Меншік құқығының (жер пайдалану құқығының) туындауының негіздерінің бірі болып
Төменде жеке және заңды тұлғалардың жер учаскелерін табыстау туралы
а) Жеке және заңды тұлғалардың жер учаскелерін табыстау туралы
Жер учаскелеріне меншік және жер пайдалану құқығының табысталуына мүдделі
Жер учаскесіне құқық табыстау туралы өтініш түскен мерзімнен бастап
Жергілікті атқарушы органның Қазақстан Республикасының Жер Кодексінің 43-бабында көзделген
жер учаскесіне жеке меншік кезінде – жер учаскесіне жеке
тұрақты жер пайдалану кезінде – тұрақты жер пайдалану құқығы
уақытша жер пайдалану кезінде – уақытша ақылы (ұзақ мерзімді,
уақытша ақысыз жер пайдалану кезінде – уақытша ақысыз жер
Жер учаскесіне құқықты куәландыратын құжаттарда жер және құқық кадастрларын
Жер учаскелерін нысаналы мақсатына қарай табыстаудың ерекшеліктері Қазақстан Республикасының
Жеке меншік құқығындағы жер учаскесін табыстаудың тәртібі Қазақстан Республикасы
Бұл Ережемен танысу барысында жер учаскелерінің табыстау тәртібі анықтамаларының
Жерге орнластыру жобаларын Қазақстан Республикасының Жер ресурстарын басқару жөніндегі
№ 760 Ережеде жер учаскелерін төмендегі мақсаттар бойынша табыстаудың
1 обьектілердің құрылысы үшін;
2 шаруа немесе фермер қожалығын жүргізу үшін;
3 өзіндік қосалқы шаруашылық жүргізу үшін;
4 Жеке тұрғын үй құрылысы үшін;
5 бағбандық және саяжай құрылысы үшін.
ә) Оралмандарға жер учаскелерін беру Қазақстан Республикасының Жер Кодексінде
Берілген жер учаскелері оралмандар Қазақстан Республикасынын азаматтығын алғаннан кейін
Мемлекеттік меншіктегі жерлерден жер учаскесіне құқықты табыстау келесі кезетілік
1 жер учаскесіне тиісті құқықты табыстау туралы арызды қозғау;
2 берілген арызды қанағаттандыру мүмкіндіктерін анықтау (жер учаскесін алдын
3 жер жобасын жасау және бекіту;
4 жергілікті атқару органның жер учаскесіне құқықты табыстау туралы
5 жергілікті жерлердегі жер учаскесінің шектерін белгілеу;
6 жер учаскесіне құқықты куәландыратын құжатты дайындау және табыстау;
7 жер учаскесіне құқықты мемлекеттік тіркеу.
Жер учаскелерін жеке меншікке немесе жер пайдалануға табыстау Қазақстан
Жер учакесін беру туралы шешімдер жергілікті өкілдік органның депутаттары,
Қазақстан Республикасының жаңа Жер Кодексі жер учаскелерін обьектілер құрылысы
Аталған Ереженің Жер Кодексінің нормаларына қайшы келуінің басқа да
ә) Жер учаскелерін обьектілер құрылысы үшін беру.
Қазақстан Республикасының Жер Кодексінің 44 – бабының 1 –
Обьектінің құрылысы үшін жер учаскелерін таңдауды жерге орналастыру және
Жер учаскелерін таңдау нәтижелері құрылыс салу үшін, ал қажет
Аса маңызды обьектілер бойынша жергілікті атқарушы органдар осы обьектілерді
Жерге орналастыру жобасының құрамына: берілетін жер учаскесінің көлемі, оның
Болжанып отырған алып қою, соның ішінде сатып алу арқылы
Жерге орналастыру жобасының негізінде жер ресурстарын басқару жөніндегі аумақтық
Мұнай мен газ магистральды мұнай құбырларымен тасымалдауға, одан кейін
Өтінуші немесе оның сенім білдірген тұлғасы жер учаскесін бөліп
Құрылыс обьектісін орналастыруға таңдалған аумақта, бұзылуға немесе көшірілуге тиісті
Шартта сол кездегі барлық құрылыстарды, инженерлік комуникацияларды, жасыл екпелерді
Жер учаскесіне құқық табыстау туралы жергілікті атқарушы орган шешімінің
- жерге құқық табысталатын заңды немесе жеке тұлғаның атауы;
- жер учаскесін нысаналы мақсаты;
- жер учаскесінің көлемі;
- жер құқықтар түрі, ауыртпалықтар, сервитуттар;
- учаске төлемақыға берілетін жағдайда жер учаскесін немсе жер
- алып қойылатын жер учаскелерінің өлшемдері көрсетілеотырып, жерді
- өзге де шарттар болуға тиіс;
Азаматтарға жеке тұрғын үй құрылысы үшін жер учаскелерін беру
- азаматта жеке тұрғын үй құрылысы үшін құқықтар табысталған
- азаматта жеке тұрғын үйдің бар немесе жоқ екендігі
Жеке тұрғын үй құрылысы үшін жер учаскесін беру туралы
Оралмандарға жеке тұрғын үй құрылысы үшін жер учаскесін беру
Оралмандарға жеке тұрғын үй құрылысы үшін жер учаскесін беру
б) Құрылысқа байланысты емес жер учаскелерін беру.
Мемлекеттік меншіктегі жер учаскелерінің меншікке немесе жер пайдалануға берілуіне
Комиссияның қорытындысы негізінде жерге орналастыру жобасы және жер учаскесіне
в) Мемлекеттік меншіктегі жер учаскелеріне құқықтар.
Жер учаскелерін алуға құқығы бар азаматтардың және мемлекеттік емес
Жер учаскелерін азаматтардың және мемлекеттік емес заңды тұлғалардың меншігіне
Жер учаскесін сатып алуға мүдделі тұлғалар жер учаскесі орналасқан
Жеке немесе мемлекеттік емес заңды тұлға бұрын өзіне жер
Өтінішке мына құжаттар қоса беріледі:
- жер учаскесіне құқықты куәландыратын құжат немесе құжаттың нотариат
- салық төлеуші куәлігінің көшірмесі;
бюджеттің алдында берешегі бар немесе жоқ екендігі, жер салығы
- жер учаскесімен мәміле жасасуға кедргі келтіретін ауыртпалықтарды жоқ
- заңды тұлғаны мемлекеттік тіркеу туралы куәліктің көшірмесі.
Жер ресурстарын басқару жөніндегі аумақтық орган жергілікті атқарушы органның
Жер учаскесін меншікке беру туралы шешім жер пайдаланушы жергілікті
Жергілікті атқарушы органның шешімі негізінде жер ресурстарын басқару жөніндегі
Жер учаскесін алған сатып алушы шартта белгіленген мерзімде төлемақы
Сатып алушы берілген жер учаскесіне төлемақы жасау жөніндегі міндеттемелерді
Жер учаскесін сатып алу – сату шарты және жер
Жер учаскесін төлеу мерзімін ұзартып сатқан кезде, сатып алушыға
г) Мемлекеттік меншіктегі жер учаскелеріне құқықтарды сауда – саттықта
Мемлекеттік меншіктегі және жер пайдалануға берілмеген жер учаскелері немесе
Сатуға арналған жер учаскесі мына жағдайлардан соң саттыққа шығарылады:
1 белгілі бір жерде жер учаскесінің шекарасы айқындалғаннан және
2 жер учаскесінің нысаналы мақсатты және оның кадастрлық (бағалау)
3 құрылыс обьектілерінің инженерлік – техникалық қамтамасыз ету желілеріне
4 сауда – саттық (конкурстарда, аукциондарда) өткізу туралы шешім
Сауда – саттық (конкурстарда, аукциондарда) ұйымдастырушы ретінде меншік иесі
Жер учаскесін немесе жер учаскесін жалдау құқығын сату жөніндегі
ғ) Мемлекет меншігіндегі жер учаскелерін төлеу мерзімін ұзартып сату
Мемлекет меншігіндегі жер учаскесін төлеу мерзімін ұзартып сату кезінде,
Сатып алушы төлеу мерзімі ұзартылып сатылған жер учаскесі үшін
Төлеу мерзімі ұзартылып сатылған жер учаскесіне қатысты оның сатып
Төлеу мерзімі ұзартылып сатылған жер учаскесімен мәміле жасасуға шектеулер
Жерге меншік құқығының обьектілері
Мемлекеттік меншік құқығының обьектілері болып жеке меншікке берілмеген жерлердің
Жеке меншіктің обьектілері болып Қазақстан Республикасының Жер Кодексінде көзделген
Қазақстан Республикасының Жер Кодексі жеке және мемлекеттік меншік обьектілерін
1 қорғаныс және мемлекеттік қауіпсіздік, мемлекеттік меншіктегі қорғаныс өнеркәсібі
2 ерекше қорғалатын табиғи аумақтар;
3 Қазақстан Республикасының Жер Кодексінің 128 – бабының 4
4 Қазақстан Республикасының Жер Кодексінің 133 – бабының 2
5 магистральдік темір жол желілері мен ортақ пайдаланудағы автомобиль
6 жеке меншік құқығындағы үйлер мен ғимараттардың және олорға
Азаматтар және мемлекеттік емес заңды тұлғалардың бөлек меншігіне төмендегі
- тұрғын халықтың қажетіне арнап пайдаланылатын және соған арналған
- ортақ пайдаланудағы жолдар, оның ішінде шаруашылықаралылық және мекен
- жер учаскелерінің екі немесе одан көп меншік иелері
Ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды, магистральды темір жолдарды, ортақ пайдаланудағы
Өнеркәсіп, көлік, байланыс және ауыл шаруашылығынан өзге мақсатқа арналған
Мысалы, Қазақстан Республикасның 2001 жылғы 17 – шілдедегі «Автокөлік
Жерге меншік құқығының мазмұны
Мемлекет – Қазақстан Республикасы меншік құқығының субьектісі ретінде белгілі
Жер иелену құқығы – жерді іс жүзінде иеленуді жүзеге
Жер пайдалану құқығы – тұлғаның мемлекеттік меншіктегі жер учаскесін
Жерге билік ету құқығы – мемлекеттің Қазақстан Республикасы аумағындағы
Аталған меншік иелері мен жер пайдаланушылардың құқықтары, жер учаскелеріне
Мемлекет жердің меншік иесі ретінде барлық жер қорына ,
Жер пайдалану құқығы субьектілерінің билік ету құқығы да жер
Мемлекеттің жер қорына билік етуге қатысты жоғарыда аталған құқықтарын,
Қазақстан Республикасының Жер Кодексінде және Қазақстан Республикасының өзге де
Демек, егер мұндай әрекеттер заңдарда көзделмесе немесе құқықтық негізі
Мұндай ереженің нақты мысалы ретінде Қазақстан Республикасы Жер Кодексінің
Мемлекеттің жердің меншік иесі ретінде міндеттері Қазақстан Республикасы Конституциясымен;
Мемлекеттің жерге меншік иесі ретіндегі құқықтарын Жер Кодексінде және
Уәкілетті мемлекеттік органдар мемлекеттік органдар мемлекеттік биліктік функциясын келесі
1 жер учаскесін беру (табыстау, сату – сатып алу)
2 жер учаскесін мемлекеттік қажеттіліктер үшін алып қою, оның
3 мақсаты бойынша пайдаланылмаған немесе Қазақстан Республикасының заңдарын бұза
4 төтенше жағдайлар кезінде жер учаскесін уақытша алып қою
5 радиоактивтік ластануға ұшыраған жерді меншік иесіне құны тең
6 тәркілеу.
Қазақстан Республикасның Жер кодексінің 21 – бабының 1 –
Қазақстан Республикасының Жер Кодексіне сәйке, жер учаскесінің меншік иесі
Жеке және мемлекеттік емес заңды тұлғалардың жеке меншік құқығындағы
Жерді иелену, нақтырық айтқанда, жер учаскесін иелену құқығы –
Жеке меншігі құқығындағы жер учаскесін нысаналы мақсаты бойынша пайдалану
Жеке меншіктегі жер учаскесіне билік ету – бұл жердің
Жер Кодексінде меншік иесінің жер учаскесіне қатысты құқықтарының үш
1 жеке меншік құқығын іске асыру құқығы
2 жер учаскесіне құқық шектері
3 жер учаскелерінің меншік иелерінің құқықтары.
1 Жеке меншік құқғынын іске асыру құқығы. Егер Жер
Меншік иесі өзінің жер учаскеіне қатысты оның нысаналы мақсатын
Ауыл шаруашылығы мақсатындағы жер учаскелерін меншік иелері аталған құқықтарды
Жер учаскесіне меншік құқығы басқа адамға мәміле жасалған кездегі
Жер учаскенің меншік иесі оның нысаналы мақсатын өзгертпей, жер
2 Жер учаскесіне құқық шектері. Егер Қазақстан Республикасының заң
Жер учаскесі меншік иесінің топырақ астындағы жер қойнауын пайдалануы
Кең тараған пайдалы қазбаларды өндіруге және жеке қажетке жер
3 Жер учаскелерінің меншік иелерінің құқықтары. Қазақстан Республикасының Жер
Шаруа қожалығын және тауарлы ауыл шаруашылығы өндірісін жүргізу үшін
Бұл ретте әкімшілік – аумақтық бірліктер бойынша жер учаскелеріне
Жер учаскесіне жеке меншік құқығын сатып алу ақысын толық
Жер учаскелерін сатып алған кезде сатып алу сомасын төлеу
Жер учаскелерін төлеу мерзімін ұзарту арқылы алған тұлғаларрға учаскелердің
Аталған тұлғалардың жер учаскесін кепілге беруіне оның сатып алу
Жер учаскесіне қатысты меншік құқығы жүзеге асырудың бір түрі
Ауыл шаруашылығы мақсатындағы жер учаскесінің меншік иесі болып табылатын
Жергілікті атқарушы орган жер учаскесін сатып алудан бас тартқан
Жер учаскесіне ортақ меншік құқығын жүзеге асыру келесі тарауда
Жер мен жер учаскеслеріне меншік құқығының субьектілері
Қазақстан Республикасы Жер Кодексінің 20 – бабының 2 –
Қазақстан Республикасының Жер Кодексінің 23 – бабының 4 –
Қазақстан Республикасының аумағында өз қызметін жүзеге асырушы азаматтардың әртүрлі
Олардың жер пайдалануы заңмен көзделген шектерде азаматтардың мемлекеттік немесе
Қазақстан Республикасында мемлекеттік және жеке меншік танылып, теңдей қорғалады.
Мемлекеттік меншік құқығы артықшылықтық мәнге ие, себебі, Қазақстан Республикасының
Қазақстан республикасының жеріне меншік құқығының мұндай екі түрлі субьектілерінің
Меншік субьектілері мен обьектілерін, меншік иелерінің өз құқықтарын жүзеге
Кондоминиум – жылжымайтын мүлікке меншіктің (өзге де құқықтың) ерекше
Бірнеше пәтері және (немесе) кісі тұрмайтын үй – жайлары
Егер Жер Кодексімен өзгеше белгіленбесе, өздеріне үй – жайлар
Қазақстан Республикасының аумағында жер учаскелері меншік құқғымен тиесілі бола
Кондоминиум обьектісінің құоамына кіретін жер учаскесін бөлісуге кондоминиумға барлық
Үй – жайдың әрбір меншік иесінің (өзге де құқық
Үйдің іргетасынан тыс (шегінен тыс) орналасқан жер учаскесін пайдалану
Үй (құрылыс, ғимарат) жанындағы жер учаскесі, бұл жер учаскесі
Пәтерге (үй - жайға) меншік құқығының басқа тұлғаға ауысуы
Ортақ меншіктегі басқару және оны пайдалану, бүкіл үйді (үй-жайды,
Кондоминиумға қатысушылардың ортақ меншігіндегі (ортақ жер пайдаланудағы) жер учаскесіне
Гараж, саяжай және басқа тұтыну кооперативтерінде қатысушылардың ортақ меншіктегі
Қазақстан Республикасының Жер кодексінің 102-бабының 2-тармағына сәйкес, өзіндік қосалқы
Бағбандыққа немесе саяжай құрылысына арналған жер учаскелері азаматтардың бөлек
1.2 Жер учаскесі жылжымайтын мүліктің нысаны ретінде
Меншік құқығының нысаны ретіндегі жер учаскесін ерекше қарастыруға болады.
Сонымен қатар, жер учасклері меншік құығының нысандары ретінде басқа
Осы кезге дейінгі жер учаскелерінің нормалары 1995 жылғы 22-желтоқсанда
Қазіргі кезде жер учаскелерінің нормалары 2003 жылғы 20-шілдеде қабылданған
Осы бапқа сәйкес, азаматтар мен заңды тұлғаларға ауыл шаруашылығынан
Жер учаскелеріне Қазақстан Республикасының азаматтарына жеке меншікке мынадай мөлшерде
1) ауылдық жерлерде өзіндік қосалқы шаруашылық (үй маңындағы және
2) жеке тұрғын үй құрылысы үшін – 0,10 гектар;
3) бағбандық, сондай-ақ саяжай құрылысы үшін – 0,12 гектар.
Жер учаскелерінің аталған мақсаттар үшін қайталап тегін беруге жол
Ауылдық елді мекендердің аумағында бос жер болған жағдайда жеке
Қазақстан Республикасының Жер кодексінің 50-бабының 2-тармағында санамаланған, жеке меншікте
Қазақстан Республикасының Үкіметі облыстық (республикалық маңызы бар қалалардың және
жеке меншік құқығымен Қазақстан Республикасының азаматында шаруа (фермер) қожалығын
уақытша жер пайдалану құқығымен шетелдіктерде, азаматтығы жоқ адамдарда және
Жер кодексінің бұл нормасын орындау мақсатында Қазақстан Республикасының Үкіметі
Қазақстан Республикасының Жер кодексінің 50-бабының 5-тармағында көзделгендей, ауыл шаруашылығы
Қазақстан Республикасының Үкіметінің жоғарыда аталған 1996 жылғы 8-сәуірдегі №
1) ауылдық жерлерде өзіндік қосалқы шаруашылық (үй маңындағы және
2) жеке тұрғын үй құрылысы үшін – 0,1 гектар;
3) бағбандық, сондай-ақ саяжай құрылысы үшін – 0,12 гектар.
2 Жер учаскелеріне құқық беру тәсілдері
Жер учаскелеріне құқық беру төмендегі тәсілдермен:
1) мемлекеттік меншіктегі жер жер учаскелерін құқықты жеке және
2) Қазақстан Рспубликасы Үкіметінің 2003 жылғы 13 қарашадағы №
3) меншік иелерінен және жер пайдаланушылардан объектілер құрылысы үшін
Қазақстан Республикасының азаматтарына және жер учаскелерін меншікке (жер пайдалануға)
1) Қазақстан Республикасы Жер Кодексінде және басқа да заң
2) сауда-саттықсыз өткізу негізінде жүргізіледі.
Жер учасксіне құқық алуға мүдделі тұлға (әрі қарай -
1) жеке тұрғын үй құрылысы үшін:
- нотариалды куәландырылған жеке куәлігінің немесе төлқұжатының, салық төлеуші
- тіркеуге алынғаны туралы анықтама (төлқұжаттың нотариалды куәландырылған көшірмесін
- азаматқа жеке тұрғын үй құрылысы үшін берілген жер
- азаматтың жеке үй құрылысының барын немесе жоқтығын растайтын
2) объектілер құрылысы үшін
заңды тұлғалар:
- нотариалды куәландырылған жарғының, заңды тұлғаны мемлекеттік тіркеу туралы
- қарыздарының жоқтығы жайлы салық төлеу органының анықтамасы;
жек тұлғалар:
- нотариалды куәландырылған жеке куәлігінің немесе төлқұжатының, салық төлеуші
3) бар жылжымайтын объектілрді дамыту үшін қосымша жер учасклерді
заңды тұлғалар:
- нотариалды куәландырылған жарғының, заңды тұлғаны мемлекеттік тіркеу туралы
- қарыздарының жоқтығы жайлы салық төлеу органының анықтамасы.
Жеке тұлғаларға:
- нотариалды куәландырылған жеке куәлігінің немесе төлқұжатының салық төлеуші
- қарыздарының жоқтығы жайлы Салық төлеу органының анықтамасы.
Арызда: жер учасксінің пайдалану мақсаты; оның болжамды өлшемі, орналасқан
Әкімдіктің тапсырмасы бойынша жер қатынастары жөніндегі орган екі жұмыс
- сәулет органына берілген өтінішті қанағаттандыру мүмкіндігін анықтау үшін;
- сұралған жер учаскесіне меншік иесінің сонымен қатар жер
Сәулет органы жер қатынастары жөніндегі органға мерзімі жеті жұмыс
Жер учаскесінің құқық беру үшін қажетті материалдар (қала қүрылысы
Берілетін материалдар, сонымен қатар пайдалану мақсаты бойынша оны пайдалану
Сұралған жер учаскесінде меншік иесінің, сонымен қатар жер құқық
Сондай – ақ, сұралған жер учаскесінің орналасқан жерінің хал
Жер комиссиясы мрзімі бес жұмыс күннен км емс уақытта
Жер комиссияның шешімі хаттамамен рәсімделеді.
2.1 Жер учаскелеріне ортақ құқықты табыстау реті
Мемлекеттiк меншiктегi жерден жер учаскесiне құқықты табыстау мынадай ретпен
1) жер учаскесiне тиiстi құқық табыстау туралы өтiнiм жасау;
2) мәлiмделген өтiнiмдi қанағаттандыру мүмкiндiгiн анықтау (жер учаскесiн алдын
3) жерге орналастыру жобасын әзiрлеу және бекiту;
4) жер учаскесiне құқық табыстау туралы облыстың (республикалық маңызы
5) белгiлi бiр жердегi жер учаскесiнiң шекарасын белгiлеу;
Жер учаскелерiн меншiкке немесе жер пайдалануға берудi облыстардың
Жер учаскесiн беру туралы шешiмдер немесе жер учаскесiн беруден
Жер учаскелерiне меншiк және (немесе) жер пайдалану құқығының табысталуына
Өтiнiште: жер учаскесiн пайдаланудың мақсаты; оның болжамды мөлшерi; орналасқан
Жер учаскесіне құқық беру туралы өтініш түскен кезінен бастап
Аталған мерзімге осы Кодекстің 44-бабының 3-тармағына сәйкес әзірленетін жерге
Облыстың (республикалық маңызы бар қаланың, астананың), ауданның (облыстық маңызы
Жер учаскелерiн беру жоғары тұрған атқарушы органның құзыретiне кiретiн
Облыстың (республикалық маңызы бар қаланың, астананың), ауданның (облыстық маңызы
Жеке тұрғын үй құрылысына бөліп берілетін алаңда жер учаскелерін
Мемлекеттік меншіктегі жер учаскелері және сол жер учаскелерін жалдау
Облыстардың (республикалық маңызы бар қаланың, астананың), аудандардың (облыстық маңызы
- жер учаскесiне жеке меншiк кезiнде - жер учаскесiне
- тұрақты жер пайдалану кезiнде - тұрақты жер пайдалану
- уақытша өтеулi жер пайдалану кезiнде - уақытша өтеулi
- уақытша өтеусiз жер пайдалану кезiнде - уақытша өтеусiз
Жер учаскесіне құқықтар ауысқан кезде сәйкестендіру құжаты сатып алушыға
Қазақстан Республикасының мүлікті жария етуге байланысты рақымшылық жасау туралы
2.2 Мемлекеттiк меншiктегi жер учаскелерiне құқықтарды сауда-саттықта (конкурстарда, аукциондарда)
Тізбесін жергілікті атқарушы орган айқындаған және жергілікті өкілді орган
Аукционды өткiзуге дайындық мынадай тәртiппен жүзеге асырылады:
1) жергiлiктi өкiлдi орган бекiткен тiзбеге сәйкес аукционға шығарылатын
2) әрбiр жер учаскесiн немесе жер учаскесiн жалдау құқығын
3) әрбiр жер учаскесiнiң немесе жер учаскесiн жалдау құқығының
4) кепiлдiк жарнаның мөлшерi және оны енгiзу тәртiбi анықталады;
5) аукцион өткiзiлетiн күн белгiленедi;
6) аукцион өткiзу туралы хабарлама жарияланады.
Жер учаскесiнiң немесе жер учаскесiн жалдау құқығының бастапқы бағасы
1) сауда-саттықтың ағылшындық әдiсi кезiнде бастапқы баға ең төменгi
2) сауда-саттықтың голландтық әдiсi кезiнде бастапқы баға ең төменгiден
Аукционға қатысуға арналған кепiлдiк жарна аукционға шығарылатын барлық объектiлер
1) әрбiр объект бойынша объектiнiң бастапқы бағасының 5 пайызы
2) осы тармақтың
3) сауда-саттықтың ағылшындық әдiсi бойынша аукционға шығарылған объектiлердiң iшiнен
4) сауда-саттықтың голландтық әдiсi бойынша, аукционға шығарылған әрбiр объектiнiң
5) кепілдiк жарнаның мөлшерi осы тармақтың
Қатысушылар кепiлдiк жарналардың кез келген санын енгiзуге құқылы, бұл
1) аукционның нәтижелерi туралы хаттамаға қол қою;
2) аукционның нәтижелерi туралы хаттамаға сәйкес сатып aлу-сату шартын
3) сатып алу-сату шарты бойынша мiндеттемелердi орындау.
Кепiлдiк жарна аукцион өткiзу туралы хабарламада белгiленген нысанда әрi
1) аукцион өткiзуге дейiн үш күннен аз уақыт қалғанда
2) осы Ережеде және Қазақстан Республикасының заңнамасында оған қойылатын
Басқа жағдайлардың бәрiнде кепілдiк жарналар аукцион өткiзiлген күннен бастап
Ақпараттық хабарлама:
1) аукцион өткiзілетiн күндi, уақытты, орынды және оның шарттарын;
2) учаскенiң мекен-жайы мен орналасқан жерiн, оның алаңын және
3) иелiктен алынатын құқықтың (меншiк құқығының немесе жер учаскесiн
4) жер учаскесiне түсетiн барлық қиындықтар (шектеулер) тiзбесiн;
5) жер салығының немесе жалдау ақысының мөлшерiн;
6) сауда-саттыққа қатысуға арналған өтiнiмге қоса берiлетiн сатып алушы
7) өтiнiмдердi қабылдаудың соңғы мерзiмiн;
8) төлемнiң бастапқы бағасын, нысаны мен шарттарын;
9) кепiлдiк жарна сомасын және оны енгiзу тәртiбiн, сондай-ақ
10) өтiнiм қабылданатын орынды, мерзiмдi және нысанын қамтуға тиiс.
Аукционға қатысушыларды тiркеу хабарлама жарияланған күннен бастап жүргiзiледi және
1) аукционға қатысуға арналған өтiнiмдi;
2) жеке басын куәландыратын құжатты;
3) кепiлдiк жарна енгiзiлгенiн растайтын төлем құжатының көшiрмесiн;
4) өкiлдiң өкiлеттiгiн куәландыратын құжатты ұсыну қажет.
Заңды тұлғалар жарғының және заңды тұлғаны тiркеу туралы куәлiктiң
1) қатысушыдан аукционға шығарылғандардың iшiнен сол немесе өзге объектiнi
2) сауда-саттыққа дайындықтың және оны өткiзудiң барлық кезеңi iшiнде
Тiркеуден өткен тұлға аукцион күнi аукциондық нөмiрге алмастырылатын қатысушы
Голландтық сауда-саттық әдiсi. Аукционшы бастапқы бағасын хабарлайды және оны
Хаттамаға қол қою үшiн аукционшы сауда-саттықта жеңiп шыққан тұлғаны,
Сауда-саттық нәтижелерi туралы хаттама сауда-саттық нәтижелерiн анықтайтын құжат болып
Аукцион аяқталғаннан кейiн 10 күнтiзбелiк күннен кешiктiрмей сауда-саттықтың нәтижелерi
1) аванстық төлем сатып алу-сату шартына қол қойылған күннен
2) қалған сома сатып алу-сату шартына қол қойылған күннен
Комиссия құрамын жергiлiктi атқарушы орган бекiтедi. Комиссия мүшелерiнiң саны
1) конкурс өткiзу шарттары мен тәртiбi туралы ақпарат;
2) сатып алу-сату шартының үлгi жобасы;
3) жер учаскесiн беру шарттары, оның нысаналы мақсаты мен
4) жобалау-сметалық құжаттама әзiрлеу үшiн қажеттi мүдделi органдармен келiсiлген
5) инженерлiк коммуникацияларға қосылуға арналған мүдделi ұйымдармен келiсiлген алдын
Конкурстық құжаттама бумасын жасау үшiн қажеттi материалдар мен мәлiметтердi
Ақпараттық хабарлама мынадай мәлiметтердi қамтуға тиiс:
1) конкурсқа қатысуды ресiмдеу тәртiбi;
2) жер учаскесi орналасқан орын, алаңы, нысаналы мақсаты;
3) бастапқы баға;
4) Конкурс қорытындыларын шығару жөнiндегi комиссияның отырысын өткiзетiн күнi,
5) конкурсқа қатысуға өтiнiм берудiң соңғы мерзiмi;
6) өтiнiштiң нысаны;
7) жер учаскесiнiң бағасы және оны пайдалану жөнiндегi ұсыныстарды
Конкурсқа қатысушы ретiнде тiркелу үшiн:
1) конкурсқа қатысуға өтiнiмдi;
2) жеке басты куәландыратын құжатты;
3) өкiлдiң өкiлеттiгiн куәландыратын құжатты тапсыру қажет.
Заңды тұлғалар жарғының және заңды тұлғаны тiркеу туралы куәлiктiң
3 Жерге меншік құқықтарының бұзылуы және оларды шешу жолдары
Қоғамның демократизациялануы және нарықтық экономикаға өту шарттары кезінде жер
Өкінішке орай, жаңа Жер Кодексінде жағымды жақтары бар болғанымен,
Жерге заттық құқықтың танылуы, азаматтық құқықтық келісім шарттарға жердің
2004 жылы өткен кеңейтілген Коллегияның отырысында Қазақстан Республикасының Жер
Әдетте жерге қатысты заң бұзушылықтар Әкімдер мен Жер Ресурстарын
Жоғарыда аталған талаптардың орындалмауы жердің саапасының төмендеуіне әкеп соғады,
Әкімшілік – құықтық бұзушылық туралы Қазақстан Республикасының 2001 жылғы
Ал оралмандарға 2002 жылдың 9 маусымынан тұрғын үй
Әрине жоғарыда айтылғандарға келесі конрт аргуметті келтіруге болады, Жер
Бүгінгі күнде жерге қатысты меншік құқығының бұзылуы болып ең
Соңғы уақыттарда ақпарат құралдарында жерге меншік құқығының бұзылуы және
Жер пайдалануға байланысты келесі құқық бұзушылықтар байқалады, жер учаскесін
2001 жылдың 12 маусымынан Салық кодексінде жерге төлемдер оның
3.1 Жерге жеке меншік құқығында құжаттарды әзірлеу мен рәсімдеу
Жер учаскелері Қазақстан Республикасы азаматтарының жеке меншiгiне, ауылдық жерлерде
Жер учаскесіне құқықты ресімдеу үшін қажетті құжаттар:
1) жеке тұрғын үй құрылысы үшін:
1 өтініш ;
2 жеке бас куәлігі немесе төлқұжат;
3 жеке тұлағалр үшін салық төлеушінің куәлігі (СТН);
4 азаматтар жеке тұрғын үй құрылысы үшiн құқықтар табысталған
азаматта жеке тұрғын үйдiң бар немесе жоқ екендiгi туралы
2) жеке қосалқы шаруашылықты жүргізу үшін:
1 өтініш ;
2 азаматқа көрсетілген мақсаттар үшін тегін берілген жер учаскесінің
3 жеке бас куәлігі немесе төлқұжат;
4 жеке тұлағалр үшін салық төлеушінің куәлігі (СТН).
3) шаруа қожалығын жүргізу үшін (фермер):
1 өтініш ;
2 шаруалар шаруашылығы мүшелерімен және басқарушымен қол қойылатын шаруалар
3 басқа жер учаскесінің барлығы туралы анықтама;
4 ауылшаруашылық өндірісті жүргізудің қысқаша бағдарламасы;
5 ауылшаруашылық өндірістегі шаруашылық басқарушысының еңбек қызметін растаушы құжаттар.
Шаруа қожалығын құру үшін, шаруалар серіктестігі, өндірістік кооперативтерінің құрамынан
4) Обьектілер құрылысы үшін:
1 өтініш ;
2 сұранған жер көлемінің қажеттігін, құрылыс обьектілерін орналастыру сызбасының
3 жер қойнауын қолдану туралы келісім-шарттың көшірмесі (егер де
4 жеке бас куәлігі немесе төлқұжат;
5 жеке тұлағалар үшін салық төлеушінің куәлігі (СТН).
Жер учаскесіне құқықты беру туралы өтініш жергілікті атқарушы органдарына
Жер құқықтық қатынастары мәселелерін реттейтін заңдар Конституцияға негізделген Жер
Жер учаскесіне құқықты куәландыратын құжаттар болып жер учаскесіне жеке
Жер Кодексінің 53-бабына сәйкес жер учаскесі екі немесе бірнеше
Жеке тұрғын үйдің ортақ жер учаскесін пайдалану тәртібін анықтау
3.2 Ауыл шаруашылық мақсаттағы жерлерге меншік құқығын жүзеге асыру
Меншік құқығының пайда болу негіздемелері оның формасы, субъектілері және
Жер кодексінің 22 бабы 1 тармағына сәйкес жер учаскесіне
Әмбебап құқық иемдену мирасқорлық тәртібімен немесе заңды тұлғаның қайта
Меншiк құқығын табыстау, беру және оның ауысуы жер учаскесiнiң
Жеке және мемлекеттік емес заңды тұлғалардың жеке меншігіне жер
Жер бөлудегі әкімшілік - құқықтық әдіс дегеніміз мемлекеттік органдардың
Субъектіге жер учаскесіне меншік құқығын беретін әкімшілік актіні қабылдаудың
Мемлекет беретін жерге деген жеке меншік құқығының пайда болу
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2003 жылғы 10 қыркүйектегі № 918
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2003 жылғы 22 қазандағы №1071 «Шаруа
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2003 жылғы 13 қарашадағы № 1140
Жер Кодексінің 43 бабы жер мемлекеттік меншіктегі жер учаскенің
- жер учаскесiне тиiстi құқық табыстау туралы өтiнiм жасау;
- мәлiмделген өтiнiмдi қанағаттандыру мүмкiндiгiн анықтау (жер учаскесiн алдын
- жерге орналастыру жобасын әзiрлеу және бекiту;
- жер учаскесiне құқық табыстау туралы облыстың (республикалық маңызы
- белгiлi бiр жердегi жер учаскесiнiң шекарасын белгiлеу;
- жер учаскесiне сәйкестендіру құжаттарын дайындау және беру;
- жер учаскесiне құқықты мемлекеттiк тiркеу.
Жер учаскелерiн меншiкке немесе жер пайдалануға берудi облыстардың (республикалық
Жер учаскесiн беру туралы шешiмдер немесе жер учаскесiн беруден
Жер учаскелерiне меншiк және (немесе) жер пайдалану құқығының табысталуына
Өтiнiште: жер учаскесiн пайдаланудың мақсаты; оның болжамды мөлшерi; орналасқан
Жер учаскесіне деген құқықты табыстаудан бас тарту, Қазақстан Республикасының
Жергілікті атқарушы органның жер учаскесіне тиісті құқыларды табыстау жөніндегі
Жер Кодексінің жер мемлекеттік меншіктегі жер учаскенің құқығын жеке
Алайда бұл нормада елеулі ақау бар. Заңда жерге деген
«Жер туралы» Заңда (2001 жылғы) акт деп жеке меншікке
Жер учаскесінің нақтылы (белгілі бір жердегі) шекарасы белгіленгенге дейін
Құқық куәлендіру құжаттары жоқ жер учаскелермен мәміле жасауға заңда
Жер учаскесіне деген құқықтарды тіркеу мақсатында акт қабылдау жер
Сауда-саттықта (конкурстарда, аукциондарда) сатуға ұсынылатын жер учаскелерінің тізбесіне енгізілгендерді
- ауылдық жерлерде өзiндiк қосалқы шаруашылық (үй маңындағы және
- жеке тұрғын үй құрылысы үшiн - 0,10 гектар;
- бағбандық, сондай-ақ саяжай құрылысы үшiн - 0,12 гектар.
Жер учаскелерінiң аталған мақсаттар үшiн қайталап тегiн беруге жол
50 баптың 4 тармағы Қазақстан Республикасының Үкiметi облыстық (республикалық
- жеке меншiк құқығымен Қазақстан Республикасының азаматында шаруа немесе
- уақытша жер пайдалану құқығымен шетелдiктерде, азаматтығы жоқ адамдарда
Айта кететін жағдай, аталмыш норма Қазақстан Республикасының Жер Кодексі
Ал 3 тармақта Қазақстан Республикасының мемлекеттiк емес заңды тұлғаларының
Жоғары да аталған сәйкессіздіктерге орай, Қазақстан Республикасының Жер
- Қазақстан Республикасы азаматтарының жеке меншiгiнде шаруа немесе фермер
- Қазақстан Республикасының мемлекеттiк емес заңды тұлғаларының және аффилирелендірілген
Ауыл шарушылық мақсатындағы жер телімдеріне жеке меншік құқығын табыстауды
Кодекстің 24 - бабы 1 - тармағы екінші бөлімінде
Ал Қазақстан Республикасының Жер Кодексінің 97 баптың 1 және
Бар қайшылықтарды жою үшін Қазақстан Республикасының Жер Кодексінің 24
Жер учасклерін жеке меншікке сату кезіндегі жер учаскелерінің табыстау
Қаулыда Қазақстан Республикасының салық заңнамасына сәйкес жер учаскесi бойынша
Бұл ретте жер учаскесi үшiн жыл сайынғы жалдау ақысының
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2003 жылғы 2 қыркүйектегі №890 «Жер
Жер учаскелердің ауыл шаруашылық пайдалану жерлерінің келесі түрлерін қосымша
Қазақстан Республикасы Үкіметінің Қаулысының 2 қосымшасында көрсетілмеген ауыл шаруашылық
Заңнамада жер телімдеріне меншік құқығын табыстау аукцион арқылы да
Ереже мемлекет меншiгiндегi және жер пайдалануға берiлмеген жер учаскесiн
Конкурсқа қатысуға ақпараттық хабарламада көрсетілген мерзімнен кешіктірмей қатысу тапсырысын
Конкурсқа қатысушылар конкурстық құжаттарға қолхат алады. Конкурсқа қатысушылар конкурс
Жоғарыда аталған тәртіп мемлекет меншігіндегі жер учаскелерін жеке және
Мемлекеттік меншік құқығын жүзеге асырудың анағұрлым перспективалы әдісі ол
Өткен кезеңде (жер реформаларын өткізу кезеңінде) жалпы құны 104,8
Анағұрлым табысты жұмыс Жамбыл, Қызылорда және Шығыс Қазақстан облыстарында
Жер - құқықтық мәміле өздігінен тәуелсіз заңгерлік іс-әрекет болып
Жер - құқықтық мәмілелер заңды болуы тиіс. мәмілеленің заңға
Жер учаскесiне жеке меншiк құқығы немесе жер пайдалану құқығы:
- меншiк иесi - жер учаскесiн немесе жер пайдаланушы
- меншiк иесi меншiк құқығын немесе жер пайдаланушы жер
Меншiк иесiнен, сатып алуды қоса алғанда, жер учаскесiн және
меншiк иесiнiң, немесе жер пайдаланушының мiндеттемелерi бойынша жер учаскесiнен
жер учаскесі мемлекет мұқтажы үшін мәжбүрлеп иеліктен шығарылған, оның
Меншiк немесе жер пайдалану құқығы тоқтатылған жағдайда жер учаскесi
Жер пайдалану құқығы бұдан басқа да мынадай негiздер бойынша
Заң жерге деген меншік құқығының немесе басқа зат құқықтарының
3.3 Ауыл шаруашылық жерлерінің жеке меншікте болуының кейбір құқықтық
Қазақстан Республикасы егеменді ел болып, өз тәуелсіздігін жариялап, нарықтық
Мемлекетімізде ауыл шаруашылық мақсатына арналған жерлердің жеке меншікке сатылуы
- жердің нарықтық құны оның адам өмірі үшін беретін
- жерге барлық халықтық мұқтаж жән халық санының өсуімен
- жер тек адамзат аласымен ғана емес сонымен бірге,
- жердің саны мен сапасы өндірістік қызмет нәтижсінде, өзгее
Аталған белгілер мен себептерге байланысты жер сату – сатып
Қазақстан Республикасының Жер Кодексін сәйкес, ауыл шаруашылық мақсатындағы жерлер
1 шаруа немесе фермерлік қожалық жүргізу үшін;
2 өзіндік қосалқы шаруашылық жүргізу үшін;
3 орман өсіру үшін;
4 жеке тұрғын үй құрылысы үшін;
5 саяжай құрылысы үшін;
6 үйлерді (құрылыстар мен ғимараттарды) олардың мақсатына сәйкес қызмет
7 ауыл шаруашылық тауарлы өндірісін жүргізу үшін берілуі мүмкін.
Сонымен қатар, Жер Кодексіне сәйкес, шетел азаматтары мен штел
Ауыл шаруашылығы мақсатындағы жер учаскелеріне жеке меншік құқығын табыстыру
Шаруа қожалағын және тауарлы ауыл шаруашылығы өндірісін жүргізу үшін
1 жер учаскесіне жеке меншік құқығын жер учаскесінің кадастрлық
2 жер учаскесіне жеке меншік құқығын оның кадастрлық құнына
Қазақстан Республикасының Үкіметінің 10 қыркүйек 2003 жылғы қабылданған Әкімшілік
Сонымен бірге, Жер Кодексіне сәйкес, 2 қыркүйек 2003 жылы
Ал енді жке меншікк берілетін жер учаскелері үшін төлнетін
1 жеке меншікке құрылыс салу үшін немес үйлер мен
2 жеке меншікке ауыл шаруашылық мақсаттары үшін жер учаскелері
Аталған жеке меншікке берілетін жер учаскелерінің нақты базалық ставкалары
Жеке меншікк құрылыс салу үшін немсе үйлер мен ғимараттар
Көңіл аударатын бір жайт, егр, құрылыс салу үшін жек
Жеке меншікк ауыл шаруашылық мақсаттары үшін берілетін жер учасклері
Сонымен бірге, Жер Кодексіне сәйкес, 22 қазан 2003 жылы
Дегенмен, ерекше тқталып кететін бір мәселе Қазақстан Республикасы Жер
Жоғарыда қарастырылған ауыл шаруашылық жерлрін жеке меншікке беру тәртібі
1 Қазақстан Республикасы аумағында шетел азаматтары мен шетел мемлекеттік
2 Ауыл шаруашылығы мақсатындағы жер учасклерін жеңілдікті бағамен жек
3 Жер учасклерін жалдау құқығын сатқаны үшін төленетін төлемақының
4 Жеке меншікке берілетін жер учаскесі үшін төленетін төлемнің
5 Қазақстан Республикасының Жер Кодексінде көзделген ауыл шаруашылығы алқаптарының
4 Жобаның (жұмыстың) қауіпсіздігі және экологиялылығы
4.1 Кәсіпрорындардың құқықтық құжаттамамен қамтамасыздануы және жерді пайдалану
Жұмысшылардың гигиенасын, қауыпсіздігін қорғайтын құжаттары болып келесілер табылады:
30 тамыз 1995 жылғы Қазақстан Республикасының Конституциясы
15 мамыр 2007 жылғы Қазақстан Республикасының Еңбек Кодексі
Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау Министрлігінің Бас санитарлық – эпидемиологиялық
Қазақстан Республикасның Конституциясында негізгі азаматтардың бостандықтары мен еріктеріне бағытталған
Еңбекті қорғау бойынша нормативтік актілердің бірі еңбек қауіпсіздігі бойынша
І топ – МЕСТ 12.0 (ЕҚСЖ- де көрстілген терминология
ІІ топ – МЕСТ 12.1 (қауіпті және зиян өндіріс
ІІІ топ - МЕСТ 12.3 (бұл топқа өндіріс құрал
ІV топ – МЕСТ 12.3 (өндірісте технологиялық процестердің қауіпсіздігі
V топ – МЕСТ 12.4 (бұл адамның жеке қоғаныс
Еңбекті қорғау инструкциялары бір типті, кәсіпорын жұмысшыларына, арнайы учаскелер
- типтік инструкциялар кіші немесе ортақ бір профильдік кәсіптік
- әр жұмыс орнына инструкциялар кәсіпорынның ішінде жасалады.
Сонымен қатар жұмыс беруші еңбек қорғау құқығына әр жұмысшының
Кәсіпорын басшылығы еңбекті қорғау бойынша нормативтер мен талаптарды орындамағандары
1 Тәртіптік – сөгіс, қатаң сөгіс, төмен дәрежедегі жұмысқа
2 Әкімшілік – еңбекті қорғау бойынша кінәлі тұлғаға мемлекеттік
3 Қылмытық жауапкершілік
а) егер жұмысшы жұмыс істеу барысында мүгедектік алып қалған
ә) еңбекті қорғау ережелерін сақтамағандықтан жұмысшы қайтыс болған жағдайда,
4 Материалдық – зардап шеккен тұлғаға немесе оның туыстарына
Еңбекті қорғау қауіпсіздігі бойынша нормативтік актілердің талаптарын орындау бойынша
1 Мемлекеттік бағыт
2 Ведомствалық және әкімшілік бағыт
3 Қоғамдық бағыт.
Еңбек қорғау бойынша ішкі фирмалық нормативтік құжаттамаларды даярлау принциптері
Үлкен кәсіпорындар (карпорациялар, акционерлік қоғамдар, кәсіптік бірліктер, ассоцияциялар және
Ережелерді даярлау принциптері келесідей:
Ережелер мен инструкциялар ғылымның және техниканың дамуын, құрылыс және
Өндірістік санитария бұл жұмысшыларға жұмыс істеу барысында зиян өндірістік
«Ортақ қойылатын талаптар» бөлімінде келесілер міндетті түрде көрсетілуі шарт:
- ережелердің қолдануы мен қолдану шекаралары туралы мәліметтер;
- өндіріс процестеріне сәйкес негізгі және зиян өндіріс факторларының
- өндіріс процестеріне сәйкес концентрация дәрежесі мен қауіпті және
- өндірістік процестерді ұйымдастыру бойынша қауіпсіздік талаптары;
- көрсетілген өрдірістік процестерге өртке және жарылысқа қарсы қойылатын
- табиғи ортаны қорғау туралы талаптар;
- техникалық құжаттарда көрсетілген қауіпсіздік талаптары;
- қауіпті және зиян өндірістік факторлары бар болса комплексті
- жұмысшылардың қорғаныс құралдарын қолдану;
- рационалды түрде еңбекті және демалаысты ұйымдастыру ;
- қауіпті және зиян өндірістік процестерді алдын ала жою
- жұмысшыларды қорғау үшін бақылау жүйелері және технологиялық процестерді
- қауіпті және зиян өндіріс факторларының көзі болып табылатын
«Өндіріс орындарына талаптар» бөлімінде құрылыс нормалары және ережелері, сонымен
«Өндірістік құрал – жабдықтарға талаптар» бөлімінде өндіріс құрал –
«Мамандандандырылған талдау және ережелерді білуді тексеру» бөлімнде жұмысшылардың қандай
- орындалатын жұмысқа байланысты өндірістік процестерге қатысуға рұқсаты бар
- жұмысшылардың денсаулығын тексеру жұмысқа қабылданғаннан бастап және қайталанып
Жұмысшылардың денсаулығын қайталап тексеру реттері орындалатын қауіпті және зиян
Өндірістік процеске қатысушы тұлғалар мамандандырылған дайындықтан өтуі шарт (
Кіші және орта бизнес субьекттері әр жұмыс түрлеріне инструкцияларды
1 монтаждық
2 тиеу –түсіру
3 жөндеу
4 биіктікте жұмыс істеу
5 резервуарларда жұмыс жасау
сондай – ақ әртүрлі жұмысшы персоналына арнайы:
1 сиыр сауыншылырына
2 электр монтерларына
3 лаборанттарға
4 слесарьларға
5 станокта жұмыс істеушілерге
Жерді пайдалану мен қорғауды мемлекеттік бақылауды жүргізу тәртібі:
Жерді пайдалану мен қорғауды бақылау Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік басқарудың
Мемлекет барлық шараларды ұйымдастырушы ретінде жерлерді ұтымды пайдалану мен
Бақылаудың жүргізілуінің мұндай барлық нысандарында мемлекеттік органдар өз қызметін
1 жер туралы заңнама нормаларының талаптарын сақтауды тексеру;
2 ұйымдастырушылық, экологиялық, технологиялық және құқықтық шаралардың, соның ішінде
3 заңнама нормаларын орындамағаны және тиісінше орындамағаны туралы ескерту;
4 мемлекеттік бақылау органдарының ұйғарымдарын
5 жерді пайдаланудың шектеуі, тоқтата тұру және тоқтату;
6 жауаптылыққа тарту немесе жауапкершілікке тарту үшін және сот
7 жер заңдарымен және өзге де заңдармен көзделген басқа
Жер туралы заңнамада бақылаудың түрлері көрсетілмегн. Алайда, Қазақстан Республикасындағы
1 мемлкеттік бақылау;
2 ведомстволық бақылау;
3 өндірістік бақылау;
4 қоғамдық бақылау.
Жер туралы заңнаманың нормаларын сақтауға қатысты мемлекеттік бақлау Қазақстан
Ведомстволық және өндірістік бақылау. Бақылаудың бұл түрлері рталық уәкілетті
Қоршаған ортаны қорғау саласындағы өндірістік бақылау ережесі Қазақстан Республикасы
Оларға көрсетілгендей, қоршаған ортаны қорғау саласындағы өндірістік бақылауды ұйымдастыру
Обьектілерге өндірістік бақылау өндірістік мониторингтің мәліметтері негізінде жүзег асырылуы
Өндірістік бақылау барысында жер ресурстарын қорғауға және қалдықтарды қайта
1 жерлердің жағдайын кері әсер ететін шаруашылық және өзге
2 жерлерді өндірістік қалдықтарынан ластануынан және қоқыстануынан, қауіпті химиялық,
3 топырақтың құнарлығын қалпына келтіру және сақтауға байланысты эрозияға
4 бүлінген жерлерді жаңғыртуды қамтамасыз ету, олардың құнарлығын жән
5 жерді бүлдірумен байланысты жұмыстар жүргізу кезінде топырақтың құнарлы
6 мемлекеттік экологиялық сараптаманың қорытындысында белгіленген шарттарды орындауға қатысты
7 химияландыру құралдарын, биологиялық заттарды қолдану, сақтау, тасу, залалсыздандыру
8 мемлекеттік бақылауды жүзег асыратын органдардың ұйғарымдарын орындау.
Қоғамдық бақылауды қоғамдық бірлестіктер өз бастамалары бойынша және табиғат
Мемлекеттiк бақылаудың мiндеттерi мемлекеттiк органдардың, жеке, заңды тұлғалардың және
Жерді пайдалану мен қорғауды мемлекеттік бақылауды ұйымдастыру және оны
1 Жерді пайдалану мен қорғауды мемлекеттік бақылауды жер ресурстарын
2 Жерді пайдалану мен қорғауды мемлекеттік бақылауды жүзеге асыратын
қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган;
санитарлық-эпидемиологиялық қызметтің мемлекеттік органдары;
сәулет, қала құрылысы және құрылыс істері жөніндегі уәкілетті орган;
ауыл, орман, аңшылық және балық шаруашылығы, ерекше қорғалатын табиғи
жер қойнауын пайдалану және қорғау саласындағы уәкілетті орган болып
3 Жер заңнамасының сақталуын мемлекеттік бақылау тексерулер арқылы жүргізіледі,
Мемлекеттік бақылау жерге түгендеу жүргізу, тексеру, жерді пайдаланумен байланысты
4 Мемлекеттік бақылауды жүзеге асыру рәсімі мемлекеттік орган шығаратын
Минералдық шикізатты, пайдалы қазбалар мен табиғи ресурстарды әзірлеу, өндіру,
Қызметтің басқа түрлері орындалатын жердің пайдаланылуы мен қорғалуына жоспарлы
Жоспарлы тексеру жүргізу мерзімі күнтізбелік он күнді құрайды, арнайы
Жоспардан тыс тексеру жүргізу мерзімі жоспарлы тексеру жүргізу мерзімінен
Тексеру жүргізудің басталуы тексерілетін кәсіпкерлік субъектісіне тексеру тағайындау туралы
5 Тексеру арқылы мемлекеттік бақылау жер учаскелерінің меншік иелерінің,
Анықталған жер заңнамасын бұзушылықтар бұл жұмыстарды жүргізген мамандар қол
Уәкілетті органдар анықталған жер заңнамасын бұзушылықтарды Қазақстан Республикасының әкімшілік
6 Жерді пайдалану және қорғау жөніндегі мемлекеттік инспекторлардың әкімшілік
7 Жерді пайдалану және қорғау жөніндегі мемлекеттік инспекторлар Қазақстан
8 Жерді пайдалану мен қорғауды мемлекеттік бақылауды жүзеге асыру
4.2 Ерекше қорғалатын территориялар, табиғи обьектілер және олардың құқықтық
Ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың жеріне мемлекеттік табиғи қорықтардың, мемлекеттік
Мемлекеттік қорық аймақтары мен мемлекеттік табиғи қаумалдардың жер учаскелері
Мемлекеттік қорық аймақтары мен мемлекеттік табиғи қаумалдардың аумағы шегінде
Epeкшe қорғалатын табиғи аумақтардың жерi мемлекет меншiгiнде болады және
Мәдени-ағартушылық iс-шаралар жүргiзу үшiн ерекше қорғалатын табиғи аумақтарда мұражайлар,
Туризм үшiн және рекреация жүргiзу үшiн ерекше қорғалатын табиғи
Ерекше қорғалатын табиғи аумақтарда туристiк және рекреациялық қызмет оларды
Ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды шектеулi шаруашылық мақсаттарында пайдалануға тапсырыс
Бұл ретте меншік иелері мен жер пайдаланушылардың жер учаскелерінің
Мемлекеттiк табиғи-қорық қорының объектiлерi және ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың
Мемлекеттiк табиғи - қорық қорына мына объектiлер енгiзiледi:
- зоологиялық объектiлер - жануарлардың сирек кездесетiн және құрып
- ботаникалық объектiлер - өсiмдiктердiң сирек кездесетiн және құрып
- орман объектiлерi - ерекше қорғалатын табиғи аумақтардағы ормандар,
- дендрологиялық объектiлер - ғылыми және мәдени-тарихи маңызы бар
- халықаралық маңызы бар сулы-батпақты алқаптар объектiлерi теңiз айдындарын
- геологиялық, геоморфологиялық және гидрогеологиялық объектiлер - жер қойнауының
- топырақ объектiлерi - әртүрлi топырақ аймақтарындағы типтiк, бiрегей
- ландшафттық объектiлер - типтiк, бiрегей және сирек кездесетiн
- мемлекеттiк ерекше маңызы немесе ғылыми ерекше құндылығы бар
ҚОРЫТЫНДЫ
Жер туралы заңнамамызға, еліміздің ең негізгі заңы Конституциямызға сәйкес
Көптеген ғалымдар жерг жеке меншік енгізуді жақтайды. Бүгінгі күнде
Қазақстан Республикасы халқы өмірінің және қызметінің негізі болып табылатын
Кодексті қабылдау жеңіл болған жоқ. Бұлай болуы заңды да.
Қазақта «Өзім дегенде өгіз қара күшім бар» деген сөз
Жерге жеке меншік мәселесі саяси жағдайды қозғайды. Мысалы, Қазақстан
Олай болса, біздің ұлттық байлығымыз жеріміздің басқа ұлт өкілдерінің
Ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерге жеке меншік енгізу, жерге жеке
Қорыта айтқанда, Қазақстан Республикасының Жер Кодексінде көрсетілген жер учасклерін,
Қорыта айтқанда, Қазақстан Республикасының жер заңнамасында жерге жеке меншік
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
Стамқұлов Ә. С., Стамқұлова Г. Ә. Қазақстан Республикасының жер
Охрана труда и техничская безопасность в практичской деятельности субьектов
Қазақстан Республикасының Конституциясы 30 тамыз 1995 жылғы
Қазақстан Республикасының Еңбек Кодексі 15 мамыр 2007 жылғы
Қазақстан Республикасының Жер Кодексі 20 маусым 2003 жылғы
Қазақстан Республикасының Әкімшілік бұзушылық туралы Кодексі 30 қаңтар 2001
Қазақстан Республикасының Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті
Рахимжанова А. Р. Нарушение права собственности на земли и
Серикбаева Ш. Б. О некоторых вопросах государственной регистрации прав
Алиханова Г. А. Недвижимость как обьект права собствнности. //
Айғаринова А. Т. Ауыл шаруашылық жерлерінің жеке меншікте
Хаджиев А. Х. Проблемы определения понятия и правового режима
Дюсюпова А. Формы реализаций права частной собственности на земли
Есекев А. Ә. Қазақстан Республикасының Жер Кодексіндегі жерге жеке
Борисов В. Опроблемах при изьятии земельного участка. // Фемида.
Қалмырза Ғ. Жерді жеке меншікке берудің күнгейі мен көлеңкесі.
Кусаинова А. Признание права собственности на жилые и нежилые
Мұстафаев С. Жер құқығын бұзуды анықтау механизмі. // Заң.
Мұстафаева С., Жетібав Ж. Жер телімдерінің құқықтық – танымдық
Кадырбаев Д. Земля и земельные участки как обьекты земельных
Мұстафива А. Формы собственности на землю и основы их
Мелихов А. И. Право частной собственности на земельные участки.
Давлетова Д. Земля и право: актуальные проблемы, возникающие при
77
Жер нарығы және жер мониторингі
Қазақстан Республикасының жер құқығының негіздер
Жер салығы жайлы
Ауыл шаруашылығы өндірісінде жерді пайдалануды құқықтық реттеу
Қазақстан Республикасының жер салығын салудағы кездесетін проблемалар
Салық салу бірлігі
Жер салығын төлеушілер
Жер құқығы пәнінен дәрістер
Жер салығы бойынша бюджетпен есеп айырысу
Қазақстан Республикасы жер заңдарының мiндеттерi