Ауаның маңызы
ЖОСПАР
КІРІСПЕ 9
1 Бастауыш сынып оқушыларының шығармашылық іс-әрекетін қалыптастырудың теориялық
1.1 Шығармашыл тұлғаны қалыптастыру мәселесінің философия, психология, педагогика
1.2 Оқушылардың шығармашылық іс-әрекетін қалыптастырудың әлеуметтік-экономикалық және психологиялық-педагогикалық
1.3 Бастауышсыныпоқушыларыныңшығармашылықіс- әрекеті пәнаралық байланыс арқылы қалыптастыру барысы
2.Пәнаралық байланыс негізінде бастауыш сынып оқушыларының шығармашылық іс-әрекетін
2.1 Оқушылардың шығармашылық іс-әрекетін қалыптастыру
2.2 Оқушының шығармашылық іс-әрекетін қалыптастыру технологиясын тәжірибелік-эксперимештік жұмыс
2.3 Оқушылардың шығармашылық іс-әрекетін қалыптастыру эксперимента нәтижелерінің өнделуі
Қорытынды 73
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі 76
Қосымша 1 78
Қосымша 2 82
Қосымша 3 86
КІРІСПЕ
Елімізде білім беру жүйесіндегі оң өзгерістер көптеп саналады.Солардың
Шығармашылық- мәдени немесе материалдық құндылыктарды өз ойы бойынша
Шығармашылық тұлға — бұл шығармашылықка деген тұрақтыда
Шығармашылық тұлға қабілеттер арқылы көрініс табады. Ол көріністер
Шығармашылық қабілет, іс-әрекет жөнінде өз ойларын
Шығармашылық қабілеттердің, шығармашыл тұлганың болуы адам қанындағы құрамның
Қабілеттер жайлы, оның адамның еңбектік сферасына
байланысты зерттеулер жүргізілді. Мәселен, музыкалық қабілеттер
(Б.М.Теплов),бейнелеу өнеріне деген қабілеттер
(В.И.Киреенко),математикалық қабілеттер (В.А.Крутецкий
), педагогикалық қабілеттер (Н.В.Кузьмина). Сондай-ақ
оқушылардың шығармашылық қабілеттіліктерін дамыту
(В.Г.Разумовский), және т.б. мәселелер бойынша
Оқыту аркылы баланың шығармашылық қабілеттерін дамыту мәселесін педагог-ғалымдар
Республикамызда оқушылардың шығармашылық қабілеттерін дамыту бойынша бірқатар зерттеулер
Шығармашылық қабілеттердің өзі де білім базасына, іс-әрекеттердегі технологиялық
Бастауыш мектеп оқушыларының мүмкіндіктерін ескере отырып, оларды дамыту
Елімізде қалыптаскан әлеуметтік-экономикалық жағдайға сәйкес бастауыш сынып оқушыларының
Зерттеудің мақсаты: бастауыш сынып оқушыларының шығармашылық іс-әрекетін пәнаралық
Зерттеу нысаны: бастауыш сыныптардағы оқу-тәрбие процесі.
Зерттеудің пәні: пәнаралық байланыс негізінде бастауыш сынып оқушыларының
Зерттеудің ғылыми болжамы: егер бастауыш мектептегі оқыту процесі
Зерттеудің міндеттері:
1.Зерттеу тақырыбы бойынша философиялық, психологиялық, педагогикалық, тарихи еңбектерді
2."Шығармашылық", "шығармашылық іс-әрекет" ұғымдарының мәні мен мазмұнын айқындау;
3.Пәнаралық байланыс негізінде бастауыш сынып оқушыларының шығармашылық іс-әрекетін
4.Бастауыш сынып оқушыларының шығармашылық іс-әрекетінпәнаралық байланыс негізінде қалыптастырудың
5.Бастауыш сынып оқушыларының шығармашылық іс-әрекетін пәнаралық байланыс негізінде
Зерттеудің жетекші идеясы: оқу-тәрбие процесін пәнаралык байланыс негізінде
Зерттеудің әдіснамалық және теориялық негіздеріне қоғам,табиғат пен ой-пікірлердің
Педагогикалык құбылыстарды (пәнаралық байланыстар негізіндегі шығармашылық іс-әрекетті) талдау
Зерттеу көздеріне философ, психолог, педагог ғалымдардың мектеп оқушыларын
Зерттеу әдістері: зерттеу тақырыбы бойынша философиялық, психологиялық, педагогикалық,
Зерттеудің жаңалығы:
- шығармашылық тұлғаны қалыптастыру философия, психология,педагогика ғылымдары тұрғысынан
"шығармашылық", "шығармашылык іс-әрекет" ұғымдарының мазмұны нактыланды;
"Бастауыш сынып оқушыларының пәнаралык байланыс негізіндегі шығармашылық іс-әрекеттері"ұғымының
пәнаралық байланыс негізіндегі бастауыш сынып оқушыларының зерттеліп отырған
Зерттеудің теориялық маңыздылығы: педагогика ғылымындағы оқушылардың шығармашылық іс-әрекетін
Зерттеудің практикалық маңыздылығы: : бастауыш сыныптардағы пәнаралық байланыстар
Қорғауға ұсынылған қағидалар:
"Шығармашылық", "шығармашылық іс-әрекет" ұғымдарыныңнақғыланған мәні; "бастауыш сынып оқушыларының
Пәнаралық байланыс негізінде бастауыш сынып оқушыларының шығармашылық іс-әрекеттерін
Зерттеліп отырган іс-әрекетті қалыптастырудың әдістемесі мен эксперимент нәтижелері.
Дипломдық жұмыстың құрылымы: дипдомдық жұмыс кіріспеден, екі
Кіріспеде зерттеудің көкейкестілігі негізделіп, зерттеу мақсаты,нысаны , пәні,
"Бастауыш сынып оқушыларының шығармашылық іс-әрекетін қалыптастырудың теориялық негіздері"
«Пәнаралық байланыс аркылы бастауыш сынып оқушыларының шығармашылық іс-әрекетін
Қорытындыда зерттеу нәтижелері бойынша тұжырым жасалып, пәнаралық байланыс
1 Бастауыш сынып оқушыларының шығармашылық іс-әрекетін қалыптастырудың теориялық
1.1 Шығармашыл тұлғаны қалыптастыру мәселесінің философия, психология, педагогика
Білімнің, ғылымның, техниканың дамуы, еңбек өнімділігінің жоғары деңгейі,
Шығармашылық белсенділікті дамыту мәселесіне, әсіресе жұмыстағы өнертабыстық пен
Қазіргі даму кезеңінде кез келген өндіріс саласы адамдарының
Тиімді ұсыныс жасау мен өнер табушылық - ТМД
Анықтамалықтарда жаңа ашылым, өнер табушылық (өнертабыс)және тиімді ұсыныс
Тиімді ұсыныс жасаушылар мен өнер табушылардың ұсыныстары негізінен
Қазіргі уақытта адамдардың шығармашылық іс-әрекетінің базасы (негізі) еңбек
Г.С.Адьтшуллер, ВА.Бухвалов және Жалпы көпшіліктің техникалық және ғылыми
Шығармашылыктың (техникалық және ғылыми) табиғатын жүйелі зерттеу мәселесі
Өнер табушылық өндірістік іс-әрекеттің көптеген түрлерінен нақты еңбектің
Сол кезендердегі әдебиеттерде негізінен көркем және поэзикалық шығармашылық,
Б.А. Лезинаның редакциялаумен сегіз томдық "Вопросы теории и
Адамның шығармашылыктағы іс-әрекеттерінің құрылымы менмазмұны үқсас болып келетіні
Жалпы XX ғасырдың 20-жылдарына дейін шығармашылық іс-әрекет шығармашыл
XX ғасырда өнер табушының шығармашылық іс-әрекеттері-.зерделеуі кезінде мақсатты
Шығармашылықтың психологиялық жалпы мәселелерін қарастыру ұмтылыстарының жүргізілуімен катар,
И.С.Сумбаев шығармашылыктың бастапкы кезеңінде басым сипат алатын, сана
- сезім көрегендігі және ықылас-ниет (ой-ниеттің туындауы,идеяны болжамға
ойлау және пайымдау (ойлап табудың схемасын немесежоспарын жасау);
іскерлік (кез келген тәжірибелі маман орындайтын, ойлаптабылған шығармашылыктың
XX ғасырдың 60-жылдарында ойлап табушылыкка баулу әдістемесі КСРО-да
Дегенмен эксперттік кеңес жұмысында: ойлап табушы жеке тұлғаны
1961 жылдан бастап елімізде шығармашылық процеске баулу мәселесі
Әрбір зерттеушінің шығармашылық процеске қатыстырудың әдістемесі түрліше сипат
"Миға шабуыл" ("Мозговой штурм") әдісі, оның тәртібі:ешқандай критика;
Инверсия әдісі, тапсырмага бұрынғы көзқарастан бөлек, оған кейбір
Эмпатия әдісі, ойлап табушьшық саласында әзірленген затпен, бөлшекпен
Психологиялық инерттілік әдісі. Психологиялық инерттілік әдісі дәстүрлі көзкарастар
Жоғарыда аталған ғалымдардың ой-пікіріне, тұжырымдарына орай ойлап табушылык
Адамның еңбек сферасы саласындағы іс-әрекетінің түріне байланысты шығармашылық
Шын мәнінде шығармашылық - еңбек негізінің өзінде жатады.Сонымен
Энциклопедияда шығармашылық "... ешқашан бұрындары болмаған, жаңа сапалы
Біздің ойымызша, шығармашылык деп адамның алдағы міндеттерді (тапсырмаларды)
Шығармашыл тұлғаға қажетті сананы зерттеудің алғашқы кезеңіңце психологтар
Шығармашылық процеске даярлауды мектеп қабырғасында жүзеге асыру мәселесі
Шығармашылық іс-әрекеттің тәрбиелік мүмкіндіктері,шығармашьшық қабілеттерді тәрбиелеу жөніндегі зерттеулерде
1.2 Оқушылардың шығармашылық іс-әрекетін қалыптастырудың әлеуметтік-экономикалық және психологиялық-педагогикалық
Кез келген дамыған өндіріс қазіргі танда шығармашылықпен жұмыс
Оқушының шығармашылық іс-әрекеті және оның мәнін түсіну үшін
Жеке тұлғаның ерекшеліктеріне тән қасиеттер оның санасына,өзіне-өзінің сын
Түркі жүртының асыл перзентінің бірі - Жүсіп Баласағұн
Әл-Фараби адамның пайда болысымен оның бойында ең алдымен
Абай өзінің кара сөздерінде (7-сөзі) "жан қуаты" ұғымы
ықылас қоя тындау;
тындағанды бірнеше рет ойда қайталау;
ой кеселдерінен сақ болу.
Жеке тұлғаның психологиялық құрылымын Ж.Асанов А.Г.Ковалевтың және М.С.Каганның
Бұл мазмұндаудан, баланы дамытуға, психикалық механизм аркылы шығармашылыққа
Оқушы жеке тұлғасын зерделеу тұрғысынан А.А.Кыверялг жеке тұлға
бағыттылығы (сенімі, дүниетанымы, идеалы, қызығушылығы);
тәжірибесі (адамның даярлығы, оның білімі, дағдысы, іскерлігі мен
психикалық процестері (қабылдауы, ойлауы, түйсінуі (ощушение),зейіні, есі, ерік-жігері,
4)темпераменті (адамның жоғарғы жүйке қызметінің типологиялық негіздері, жасы,
Бұл көрсетілген мәселелер біздің ойымызша негізінен жеке тұлғаны
Белсенділіктің, танымдық әрекеттің шығармашылық пен ұштасуын Г. Қоқымбаева
"Шығармашылық" ұғымы жөнінде Қазақстан Республикасы Орта білімді дамыту
Б.А.Тұрғынбаева "шығармашылық кайшылыктарды шешуге бағытталған, ол үшін жеке
Келесі бір мәні айқындалу тиіс ұғым "Қабілет". Бұл
Ғылыми-педагогикалык зерттеулерде ұғымдарға анықтамалар әртүрлі тұрғыдан берілген. Біздер
Шығармашылық тұлғаға мотивациялық-шығармашылық белсенділік тән тұлға ретінде қарау
Төменгі сынып оқушыларының шығармашылықка талпынысы оның танымдық мотивациясын
Тұлғаның өзін-өзі танытуының негізгі құрамдас бөліктеріні төрт негізгі
Субъект ретінде тұлға белсенділігінің негізгі көзі - бұл
Ал белсенділік тұлғаның негізгі қасиеті әрі "... бұл
Белсенділік - бұл оқушының белгілі мақсатты ұмтылған әрекеті,мазмұнды,
Педагогикалық әдебиеттерде танымдылық белсенділіктің мәнін ұғындыратын екі әдіс
Тұлғалық дамытудың жетекші процестері ретінде И.Камбарбекқызы төмендегілерді атап
Жеке тұлганың қалыптасуының факторлары туралы идеялар ертедегі грек
Танымдық әрекеттерді тәрбиелеу ежелден бастау алған. XVII-XIX ғасырдың
Педагогикалық процестің негізгі заңының бірі - бала өткен
Б.А.Душковтың пікірінше іс-әрекет"... саналы мақсатты басқарылатын, қоғамдық мәнді
Іс-әрекет барысында баланың дамуы жүзеге асырылады сондай-ақ сапалық
Оқушыларды шығармашылык жұмыска баулып, олардың белсенділіктерін, қызығушылыктарын арттыру
тақырыпты мазмұнына қарай жинактау;
оқушының логикалык ойлауын дамытатын пікір-талас тудыру;
ойлау, киялдау арқылы суреттер салғызу;
тапсырманы түрлендіру аркылы жұмыс бағыттарын ұйымдастыру;
мәтін, әңгіме, ертегі
әр түрлі тақырыптарда әңгіме өткізіп, мазмұндама,
Оқушылардың шығармашылык іс-әрексттерді жүзеге асыруы төмендегідей сүрактарға жауап
Қолданылып жүрген конструкциялар үшін:
конструкция тетіктері мезгілінен бұрын істен шығатын болса;
тетіктердің материалы техникалық талапка сай болмаса;
жөндеу жұмыстары қиындай түссе;
конструкцияны қолдану немесе әрі карай пайдалану тиімсіз болса;
адам еңбегі ауыр күйінде калатын болса;
қоршаған ортаға зиян келтірсе және т.б. жағдайларда жетілдірілуі
Жаңа конструкциялар ойлап табу үшін:
конструкцияның қажеттілігін дәлелдеу;
өлшемдерін анықтау және мемлекеттік стандартқа сәйкестендіру;
- жаңа конструкцияның өндіріс өнімділігі мен өнім сапасының
жаңа конструкция қызметінің кауіпсіз, коршатан ортаға зиянсыз болуын
конструкцияның сызбасын эскиз түрінде жасау;
жобалау мекемелерімен келісіп, жұмыс сызбаларын орындау;
зауыт жағдайында конструкцияның тәжірибелі данасын жасату;
жұмыс режімінде сынақтан өткізу;
қоғамдық пікір жинау және мамандардың ұсыныстарын бірлесе талқылау;
өндірістік конструкциялар шығару және оларды жүзеге асыру;
жаңалық авторы мемлекеттік лицензия алуға қүқыкты
Аталған мәселе жалпы материалдық объектілерде шығармашылық іс-әрекеттерге орта
Педагогикалық тұрғыдан ұйымдастырылып жоспарлы түрде жүргізілетін мұғалім еңбегі
Оқушының қалыптасуы мен дамуына ықпал ететін қоршаған орта
Әлеуметтік:
ертеңгі күніне жалпы сенімділікті деңгейі;
адаммен өзара қарым-қатынастың адамгершілік нормалары, өзін-өзі көрсетуге және
өзін және басқа адамдарға кажеттігін түсіну сезімі;
өз ортасындағы адамдар мен әр түрлі деңгейдегі топтарды
ақпараттық танымдық ортаның біркелкілігі және т.б.
Экономикалық:
ақпараттық дерекнамалармен, ақпарат құралдарымен камтамасыз етілуі;
мінез-құлықтық, этникалық, әлеуметтік және еңбек механизмдері арқылы өзін-өзі
Әлеуметтік-педагогикалық тұрғыдан мектеп жеке тұлғаға төмендегідей мүмкіндік:
эмоционалдық және эстетикалық қанағаттану сезімін;
өзін-өзі көрсетуге, өзін-өзі ашуға ұмтылуын және ықыласын;
өзінің жеке тұлғалық және әлеуметтік маңыздылығын түсінуін туғызуы
Тәрбие - қоғамдық құбылыс, арнайы ұйымдастырылатын сала,адамның сапалық
Ғылым мен техниканың дамуына сәйкес қоғамның өндіргіш күшін
Өндіргіш күштердің белгілі деңгейде дамуы, соған лайыкты меншіктің
Шығармашылық тұлғаны қалыптастыруда:
Адамның белсенділігінің болуы (ішкі және сыртқы).
Оның білім мен іскерлігі, яғни тәжірибесінің болуы.
Алған білімді белгісіз жағдайда тасымалдай алу мүмкіндігінің жоғары
Оқушының шығармашылық іс-әрекетін қалыптастыру үшін,оның тұлғалық қасиеттерін білумен
жеке тұлғаның психикалық әрекеттеріне басшылық жасау;
баланың психологиялық жас
оқушының жаңа білімнің кажеттілігін түсінуіне жол ашу;
жеке тұлғаға танымдық мәселені шешуде қиындық келтіретіндей тапсырма
жеке тұлғаның бұрынғы білімдерін байытуына көмектесе отырып,мәселені шешудің
тапсырманы жеке тұлғаның өзіндік көзкарасын туғызатындай деңгейде жүйелі
теориялық материалдарды практикамен байланыстыруда жеке тұлғаның
жеке тұлғаның оқу, тындау, өзіндік пікірің білдіру мәдениетін
жеке тұлғаның өз жұмысын тексере білуіне,
педагогикалык әдеп және қарым-катынас мәдениетін ұстану;
отбасылары мен жан-жакты карым-қатынас жасап, байланыстың балаға әсерін
шығармашыл және кәсіптік қабілеттерін өз
жаңаша оқыту технологияларын пайдалану.
Ғылым мен техниканың дамуына сәйкес кез келген өндіріс
- отбасылық-түрмыстық жағдайдың бала үшін жағдайының жақсы болуы;
- ата-ананың баланың дарындылығына, оқуына т.б. жеткілікті
- материалдық қамтамасыз етілудің жоғары деңгейі мен материалдық
- кұрбы-құрдастардың оқушының білім алуына, танымдық белсенділігіне
- ата-ананың баланың ізденісіне көңілінің, көзқарасының түзу
- оқушы баланың аға ұрпағындағы өнер табыстық, тиімді
- оқушының еріктілігі және белсенділігі қарым-қатынаспен білім көздерінен
Психологиялық-педагогикалық шарттарға жататындар төмендегілер болатындығы айқындалды:
- педагогикалық басшылықтың, мұғалімнің сабақты жақсы беруі;
- оқушының сабаққа, тапсырманы орындауға кұлыктылығы;
- оқушының белсенділігі мен ұқыптылығы;
- оқу-дидактикалық, көрнекі құралдардың жеткілікті болуы;
- оқушының қызығушылығының жоғары дәрежесі;
- оқушының қүқығын дұрыс түсініп,
- оқушы ынтасының болуы;
- оқушының дайындалуына мұғалімнің көмегі, жұмысына ұдайы бақылауы;
- оқушының тұрмыстық жағдайының жақсы болуы;
- оқушы сапасының жүйелі білімделуі.
Тұлғаны, сондай-ақ оқушы тұлғасын дамыту — күрделі үрдіс.Оқушыға
Сонымен, педагогикалық зерттеулер негізінде бастауыш сынып оқушысының шығармашылығы
1.3 Бастауышсыныпоқушыларыныңшығармашылықіс- әрекеті пәнаралық байланыс арқылы қалыптастыру барысы
Жаңа ғасырдағы еліміздің үміт артар келешегі бүгінгі мектеп
Бесіктен азаматтық жасқа дейінгі тәрбие берудің сабақтастығы желісінде,
Бастауыш сыныпты, яғни 6-7 жасар мектеп табалдырығын алғаш
Көптеген педагогикалық еңбектерде, әсіресе "Педагогика" оқулығында отбасы туралы
Әр баланың бойындағы ерекшеліктерді дәл танып, оны әріқарай
Қазіргі уақытта балалардың кейбір бөлігі мектепке бала бақшадан
Балалардың жүйелі дамуын камтамасыз
ойын қызметі; оқиғалы-рөлдік шығармашылық ойындары және ережелі ойындар;
тілді дамыту, көркем әдебиетпен танысу;
табиғи-ғылыми даму негіздері: ойындар және музыкалық тәрбие,бейнелеу өнері,
Бұл бағдарламалар танымдық іс-әрскеттің негізі ретінде білуге күштарлыкты
Өкінішке орай жоғарыдағы максат, мүдде іске толық мәнде
Тәрбие мен оқытудың мектепке дейінгі жалпы білім беретін
Бастауыш сыныпта оқушылардың мектепке дейінгі алған білім қорлары
белгілі бір затты немесе картинаны суреттеу, салыстырып суреттеу;
баяндау: белгілі бір окиға, саяхат т.б. туралы айту,
пікір айта білу: бір нәрсенің себебін түсіндіруге, қарапайым
Аталмыш іс-әрекеттер баланың шығармашылық іс-әрекетін мазмұндық тұрғыдан камтамасыз
Соңғы қабылданған құжаттарда білім беруісінде бастауыш мектептің өзінде
Бастауыш сыныпта жоғарыдағы мәселелер бойынша зерттеулер жүргізілген.
Оқушылардың шығармашылық іс-әрекетін пәнаралық байланыс негізінде қалыптастыру қазіргі
Шығармашылык тұлғасына негіз
бейнелеу өнеріне деген қабілеттер (В.И.Киреенко);
әдеби қабілеттер (В.П.Ягункова);
математикалық қабілеттер (В.А. Крутецкий);
педагогикалық қабілеттер (Н.В.Кузьмина);
шығармашылық қабілеттер (М.Мухамедин), т.б.қазіргі уақытта тереңінен зерделенген.
Ғылыми еңбектердің ішіндегі біздер үшін қызығушылық тудыратыны М.Мухамединдікі
Шығармашьшық ойынды ұйымдастыру мазмұнын және формасын іріктеу.
Кіші мектеп
Ойынды өткізу үшін қажетті материалдарды жинау және дайындау.
Ойын барысындағы педагог пен балалардың өзара әрекетінің сипаты.
Ойын іс-әрекетінің барысы.
Аталған элемент негіздерінің мазмұнын толық мәнді жүзеге асырғанда
Қазіргі кезде пәнаралық байланысты жүзеге асырудың мынадай жолдары
тақырып мазмұнына сай мақал-мәтел айтқызу;
оны өз сөзімен, ойымен дәлелдету;
көрініске қарап мақал-мәтел айту;
табиғатқа сай макдл-мәтел құрастыру; суреттерге карап мақал-мәтел айту.
Осының нәтижесінде оқушының сөз саралауы, ізденімпаздығы, тапқырлығы, накты
Зерттеу жұмысы барысында пәнаралық байланыс оқу материалдары негізінде
1-сыныпта оқушылардың меңгеру тиіс пәнаралық оқуіскерліктері (немесе оны
сабақ тақырыбын және кітаптағы тапсырма нөмірін тандау;
минутына 40 сөз жылдамдықпен оқу және оқығанды түсіну;
минутына 4-5 сөзді дәптерге сауатты көшіріп жазу;
ережелер көмегімен терминді есте сактау;
мәтіндегі сұрақтарға жауап табу;
ауызша және жазбаша мәтінді біргелікте өзгерту және толықтыру;
дене, зат және моделді салыстыру және классификациялау;
табиғи денені және құбылысты бақылау;
шығармашылық тапсырмаларды орындау кезінде ойлауды белсендіру және алгоритмдеу
ұйымдаскан және үнемді жұмысты ұйымдастыру;
өзінің жұмысына бақылауды орнату;
сабақтың жоспары бойынша өзінің іс-әрекеті нәтижесін талдау.
2-сыныпта оқушылардың меңгеруі тиіс пәнаралық оқу іскерліктері
минутына 60-70 сөз жылдамдықпен оқу және окығанды түсіну;
минутына 6-8 сөзді дәптерге сауатты көшіріп жазу;
терминдер мен мәтіндерді ережелер көмегімен есте сактау;
мәтіндегі бастыны бөліп алу;
ауызша және жазбаша мәтінді біргелікте өзгерту және толыктыру,құрастыру;
дене, зат және моделді салыстыру және классификациялау;
табиғи денені және құбылысты бақылау;
тапсырманы орындау үшін ережені тандау;
- шығармашылық тапсырмаларды
денелер, материалдар мен суреттердің композициясын құрастыру;
жұмыстағы пайдаланган әр түрлі материалдардың қасиеттерін есепке алу;
әр түрлі құралдарды тапсырма мазмұнына сәйкес пайдалану;
критерилер бойынша өзінің іс-әрекеті нәтижесін бағалау.
3-сыныпта оқушылардың меңгеруі тиіс пәнаралық оқу іскерліктері:
минутына 70-80 сөз жылдамдықпен оқу және окығанды түсіну;
минутына 10-12 сөзді дәптерге сауатты көшіріп жазу;
терминдер мен мәтіндерді ережелер көмегімен есте сактау;
ауызша және жазбаша мәтіндерді өзбетінше өзгерту, толықтыру және
құбылыстар мен оқиғалар үшін себеп-салдарлық байланыстарды аныктау;
тапсырманы орындау үшін ережені біргелікте әрекет ету;
жұмысты ұйымдастыру дағдыларын жүзеге асыру;
шығармашылық тапсырманы орындау кезінде ойлауды белсендіру және алгоритмдеу
зерделеуі кажет сабақ такырыптары сұрактарын құрастыру.
4-сыныпта оқушылардың меңгеруі тиіс пәнаралық оқу іскерліктері:
минутына 90-100 сез жылдамдыкден оқу және оқығанды түсіну;
минутына 13-15 сөзді дәптерге сауатты кошіріп жазу;
- ережелер комегімен терминді және мәтінді есте
мәтіндегі бастыны өзбетінше бөліп көрсету және оны схема,
ауызша және жазбаша мәтіндерді өзбетінше өзгерту, толыктыру және
- зандылықтарды, дәлелдемелерді, жалғанға шығаруларды анықтау;
- тапсырманы орындау үшін ереже алгоритмін біргелікте құрастыру;
шығармашылық тапсырманы орындау кезінде ойлауды белсендіру және алгоритмдеу
өзбетінше жұмысты орындау, олардың нәтижелерін талдау және бағалау.
Жогарыда берілген пәнаралык оқу іскерліктері қазіргі уақытта жас
Оқу іскерліктері, біріншіден, оқыту мазмұнын құраушы элементтің бірі
Сондыктан да оқыту процесін ұйымдастыруда басшылық қалатын құжаттардағы,
Бастауыш сынып оқушыларының шығармашылык тұлғасын қалыптастыру үшін оқу
жаңа пайдалы функцияны алу үшін жүйе элементтерінен кдйтаамал
бір немесе бірнеше элементтерді өзгерту;
пайдалы функцияны алу үшін жаңа элемент ендіру;
жүйе элементтерінің бірінен жаңа пайдалы функциясы бар өзінше
жаңа пайдалы функция алу үшін екі немесе бірнеше
Жүйені дамытудағы аталған тәсілдерді оқушыларды жаңа оқу материалдарымен
Жалпы бастауыш сынып мұғалімдері оқушылардың сыныптар бойынша пәнаралық
меңгерілуі тиіс бағдарламалық материалдың құраушысы ретінде;
шығармашылық бастаманың негізі ретінде қарастыруы тиіс.
Сондай-ақ мұғалім оқушылардың пәнаралық байланыс оқу іскерліктерінің даму
Пәнаралық байланыстың атқаратын функцияларын аныктау жөнінде көптеген зерттеулерді
Ойын дамытуға ықпал етеді;
Берік білім алуға көмектеседі;
Оқыту үрдісін жеделдетеді;
Дербестігін және танымдық белсенділігін дамытуға ықпал етеді;
Мұғалім жұмысының әдістемесін жақсартады [31].
Зерттеуші мұғалімдердің пәнаралық байланысты пайдалану мақсаттарын айқындаған:
Оқушыларды жан-жақты дамытады, ой-өрісін кеңейтеді.
Білімнің сапасын арттырады.
Танымын, оқу іс-әрекетін белсенділендіреді.
Танымдық қызығушылығын қалыптастырады.
Оқушылардың ойын дамытады.
Оқушылардың өзіндік іс-әрекетін дамытады.
Ес пен ойлауды дамытады.
Қисын мен ойлауды дамытады жаздырып-оған түсініктер берілді. 4
Оқушыларға ананың баланы тербетіп отырған суреті шығармажазу мақсатында
Оқушылар өздерінің аналарына арнаған жылы сөздерін айтып дәптерлеріне
Үйге тапсырма берілді. "Ана" туралы үйде макал-мәтелдер,өлендер, тақпактар
Пәнаралық байланыс арқылы оқушының шығармашылық ізденісі байқалады. Ана
Бастауыш сыныптағы еңбекке баулу сабақтарын өткізуде Е.Райымжановтың [32],
4-сыныпта. Еңбекке баулу, математика және бейнелеу өнері пәндерінің
Сабақтың тақырыбы: "Жіппен бейнелеу"
Сабақтың мақсаты:
Оқушыларды ұқыптылықка, жинақылыққа тәрбиелеу.
Оқушыларды әсемдікке, сүлулыкка баулу.
3. Оқу пәндерінен алған білімдерін практикада қолдануды
камтамасыз ету
Сабақтың түрі: аралас.
Пәнаралық байланыс: математика, бейнелеу өнері, ана тілі. Сабақтың
Сабақғың барысы:
1) Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен сәлемдесу, сабаққа керекті оқу-құралдарын түгендеу, оқушылардың сабаққа
2) Үй тапсырмасын тексеру. Мұғалім: Кәне, балалар өткен
сабақта үйге кандай тапсырма берілді? Салтанат, айта қойшы.
Салтанат: Үйге қатты қатырма кағаздан жактауша дайындап келу
және аяктау берілген. Мұғалім: Кәне, отыра ғой. Дайындап
бұйымдарынды алдарыңа қойып отырындар, бәрін көріп шығып,
бағалаймын.
3) Жаңа сабақ. Сабағымызды мақал-мәтелдерден бастасақ.
Еңбек туралы кдндай мақал-мәтелдер білесіндер?
"Еңбек етсең ерінбей, Тояды қарның тіленбей".
. Тапқырлығын дамытады.
Оқыту үрдісін жеделдетеді.
Білімін практикада қолданады.
Шығармашылығын дамытады.
Зейінін дамытады.
Оқығанын пысықтайды.
О.Мұсабековтың зерттеуінде бастауыш сынып мұғалімдерінің пәнаралық байланысты жүзеге
Мұнда зерттеуші пәнаралық байланыстың шығармашылыкты дамытуға" ыкпалын мұғалімдердің
Пәнаралық байланыс бойынша осындай көрсеткіштер баскада зерттеушілер
Кез келген пәнді зерделеудегі максат —нактылы болмысты көрсететін
Пәнаралық байланыстарды жүзеге асырудың объективті және субъективті екі
Зерттеу жұмысы барысында біздер "бастауыш сынып оқушыларының пәнаралық
Осы тұжырымға сәйкес зерттеп отырған іскерліктердің оқушыларда қалыптасуын
2.Пәнаралық байланыс негізінде бастауыш сынып оқушыларының шығармашылық іс-әрекетін
2.1 Оқушылардың шығармашылық іс-әрекетін қалыптастыру
Қазіргі педагогика ғылымының бір ерекпіелілігі – баланың тұлғалык
Бүгінгі танда мектеп кдбырғасында оқытудың айқындалған көптеген технологияларын
Технология"-грек тілінен аударганда techne (онер, қолонер,Тылым) және logos
"Технология" ұғымының мәнін өндірістік процестерге байланысты П.Р. Атутов
Педагогикалық іс-әрекет саласына "технология" деген сөздікте енгізу "индустриялдық"
Білім берудегі қазіргі заманғы технологиялардың көмегімен жаңа білім
ЮНЕСКО құжаттарында оқыту технологиясы техникалық және адамдық ресурстар
Технология - жалпы түрінде бұл мақсат қалай және
-практикалық мақсаттарға жетудің техникалық әдістері; -адамның
-адамның білім беруін ұйымдастыру әдістері мен процедураларының жиынтығы;
-адамнын тәртібін модельдеу үшін қолданылатын құралдар;
Білім берудің жаңа жүйесінің құрылымы технологиялық негізбен тұжырымдалады.
ТТ А.С.Макаренконың тұжырымымен педагогикалық мақсаттылық принципі: "Педагогтың бірде-бір
2. Оқыту мен оқудың бір-біріне байланыстылығы және бір-біріне
Оқыту - бұл оқушының оқуын өз бетінше педагогикалық
Оқытушының оқушының оқуын ұйымдастыру әдісінде,құралдарында, мазмұнында оқу-тәрбиелік және
Оқыту технологиясының қажетті элементі бір логикамен байланысты жеке
Оқушының оқу- танымдық жұмысының әрбір кезеңінде бакылау ұйымдастыру.
Оқушының шығармашылық іс-әрекетін жоғарылату, тек кана білетін оқушыға
Оқыту әдістері мен формаларының көп түрлі болуы, жекек
Білім берудің казіргі заманғы технологиясының нүсқауы, төмендегі принциптердің
- дидактикалык жүйені көрсететін технологияның бүтіндік принципі;
қойылған мақсатка жету үшін накты педагогикалық ортада технологияларды
сәйкес келетін педагогикалык жүйелердің өзін-өзі дайындау механизміне әсер
оқушының жеке тұлға ретінде қалыптасуына және оның танымдыққа
біріктірілген білімдерді құру үшін оптимальді жағдай жасайтын оқу
Сонымен технология көмегімен білімдерді, дағдыларды,біліктілікті игеру процесінде тұлғалык
Қазіргі заманғы ғылыми-теориялык әдебиеттерде және атакты отандық педагогтардың
І.Техникалық.
2.Экономикалык.
З.Гуманитарлық.
Гуманитарлық технологиялар баскару гуманитарлық (адаммен)педагогикалық және психологиялык болып
Педагогикалық технологияға берілген басқа да аныктамалар бар, ол:
Педагогикалык технология нақты технологиялык процестерде жүзеге асырылады. Оқыту
Оқыту (тәрбиелеу) технологиясының
ұйымдастыру формасымен;
дидактикалык процеспен;
мұғалім (немесе оқыту техникалык құралдарымен) маманмен. Педагогикалык технологияның
мінез — құлықтағы әлеуметтік құнды әдеттер мен формаларды
технологиялык ойлау дағдыларын дамыту; оқу міндеттері мен коғамдык
Жалпы, педагогикалык технологияның
Біріншіден, педагогикалык технология
Екіншіден, бұрынғы мұғалімдерге арналған сабақ жоспарларынан өзгеше, педагогикалык
Үшіншіден, педагогикалык технологияпың айшықғы қасиеті — мақсат білімділік
- мақсат білімділіктің болжамы және оқушылардың оқу бағдарламасын
- жалпы тұлганың дамуы.
Төртіншіден, педагогикалык технологияны накты педагогикалык жобасы ретінде білу
Тұтастык қағидасы болашак кез-келген педагогикалык жүйенің барлык элементтерінің
"Педагогикалык технология" оның ішінде "оқыту технологиясы"ұғымын аныктауда, басым
- оқушылардың бақылаған іс-әрекетінің жинағы түріндегі кажет ететін
оқытуды талап ететін әрекетті (алғыс және жаза)қалыптастыруды іріктеген
алғашкы белгіленген эталон мен оқытудың нәтижесін салыстыру.
Білім беру процесінің түйінді стратегиясы оның айқын құрылымын
Бірінші кезең — оқушының бақылаған іс-әрекетінің жинағы түрінде
Екінші кезең — бакыланатын әрекеттердің бастапқы деңгейін аныктау
Үшінші кезең рецептуралык: оның құрылымында бағдарламалық оқытудың нәтижесі
Төртінші кезең — белгіленген жоспарды жүзеге асыру: оқытудың
М.Чошанова отандық және шет елдік авторлардың педагогикалык технологияларының
диагностикалық максаттылык және нәтижслілік оқыту процесінің мақсаты мен
экономикалылығы — оқу уақытының корын қамтамасыз етеді, мұғалім
түзету шілігі — оперативтік кері байланыстың дұрыс, нақты
М.Чошанов "Оқытудың технологиясы" және "әдістемелік жүйе"түсінігін айқындай келе,
(процесуалды) бөлігі болып табылады. Мысалы, әдістемелік жүйе мынадай
1.Нені оқыту керек?
2.Не үшін оқыту керек?
3.Қалай оқыту керек?
- ол кезде оқыту технологиясы ең алдымен үшінші
4. Калай нәтижелі етіп оқыту керек?
Б.Қуанбаева өзінің зерттеуінде әдістемелік жүйені технологиялық негізде жетілдіруді
а) оқытудың мақсаты диагностикалық операционалды аныктаулы тиіс, яғни
ә) білім мазмұны мақсаттар таксономиясына сәйкес анықталып,оны аныктау
б) оқытудың белсенді әдістерін басым түрде пайдаланып,
в) оқытудың формасы оқушының жеке даму траекториясын, тандай-ақ
оқыту құралдарын жетілдіру
Отандық педагогикадағы "Педагогикалык технология түсінігіналыкты қолданыста болғанымен, ол
Технологияны түсіну үшін ең алдымен педагогикалык қызметтің өндірушілік
Педагогикалык технология жөніндегі қатаң түсініктің басты белгілері болып
мақсаттың диагностикалык сипаттамасы;
педагогикалык процестің өндірушілігі (оның ішінде оқытудың максатына және
педагогикалык нәтижелердің өндірушілігі.
Қазіргі танда көптеген жаңа педагогикалык технологиялар оқу-тәрбие процесінде
Педагогикалык технология оқу үрдісімен— мұғалім мен окушының
- оқытудың нақты және жалпы максаты;
оқу материалының мазмұны.Б) үрдістік бөлім-технологиялық процесс:
оқу үрдісін ұйымдастыру;
оқушылардың оқу қызметінің әдістері мен формалары;
мұғалім жұмысының әдістері мен формалары;
мұғалімнің материалды меңгеруді басқарудағы іс-әрекеті;
оқу үрдісінің диагностикасы.
Н.Д.Хмель мынадай өлшемдерді бөліп көрсетеді:
ойдың тұжырымдық негізінің болуы;
технологияны жасаушылардың тиянақты әдіснамалық ұстанымының болуы;
накты педагогикалық құбылыска қатынастың жүйелілігі;
технологияда педагогикалык үрдістің екі жакты сипатының бейнеленуі;
педагогикалык үрдіс субъектілерінің орны мен өзара әрекетін аныкдау;
алынған нәтижелерге диагностика жасау мүмкіндігі;
технологияның кез келген оқу-тәрбие мекемелерінің жұмысжағдайында қайта
Қазіргі педагогикалык технологиялар келесідей негізгі сапаға ие болуы
Қазіргі білім беру технологияларын Г.К. Селевко технологияның классификациялык
Ш.Т.Таубаева оқытудың қазіргі технологияларының аттарын атап көрсетіп, олардың
Ынтымақтастық педагогикасы (Берулаева М.Н., Селевко Г.К.,Тихомирова Н.К., т.б.);
Білім беруді ізгілендіру технологиясы (Амоношвили Ш.А.,Баженова Н., т.б.);
Ойын аркылы оқыту технологиясы (Коваленко В.Г., Самоекина Н.В.,
Проблемалық оқыту технологиясы (Оконь В.);
Түсіндіре басқарып - оза оқыту технологиясы (Лысенкова С.Н.,
Деңгейлік саралап оқыту технологиясы (Гроот Р., Селевко Г.К.,
Бағдарламалап оқыту технологиясы (Скиннер Б., Краудер Н., Беспалько
Оқытудың компыотерлік технологиясы (Апатова Н.В., Беспалько В.П.);
Дидактикалық бірліктерді ірілендіру технологиясы (ЭрдниевП.М.);
Математиканы оқытудың есеп шығаруға негізделген технологиясы (Хазанкин Р.Г.,
Өздігінен даму технологиясы (Монтессори М., Буторина М.,Хилтунен Е.,
Дамыта оқыту технологиясы (Выготский Л.С, Занков Л.В., Эльконин
Л.В.Занковтың дамыта оқыту жүйесі;
Д.Б. Эльконин - В.В. Давыдовтыц дамыта оқыту технологиясы.
А.Е.Абуов өзінің зерттеуінде бастауыш сыныпта барлық пәндер үшін
дамыта оқыту;
проблемалық оқыту;
оқытуды дербестендіру (И.Унт, А.С.Границкая, В.Д.Шадриков);
компыотерлік оқыту;
міндетті нәтижелср негізінде деңгейлік саралап оқыту(В.В.Фирсов);
балалардың қызығушылыктары бойынша саралап оқытудың мәдениетке тәрбиелейтін технологиясы
тиімді сабақтар жүйесіне негізделген технология (А.А.Оқунев);
оза оқыту (С.Н.Лысенкова);
ойын арқылы оқыту;
модульдік оқыту (В.М.Монахов) [40].
Педагог-ғалым осы аталғандардан басқа
технологияларга сипаттама береді
"Қазіргі танда бастауышта "шеберхана" технологиясымен оқыту қолға алынуда.
- оқытушылық: мәселені кою ептілігіне баулу; жауапты шығармашылық
- дамытушылық: креативті іскерлікті дамыту:
тәрбиелеушілік: өзінін шығармашылық қабілеттеріне сенімділікті тәрбиелеу.
Шеберхана француз педагогтарының шығармашылық шеберханасынан дамуды бастау алады.
Шеберхана өзінің атауын алу себебі оқушылардың өзі пәндік
Шеберліктің негізгі идеясы оқушыларға жеке-дара идеяны ұсыну жеке
Қазіргі уақытта әртүрлі пәндер, пәндердің әртүрлі тақырыптары бойынша
И.А.Мухина шеберхананы жүргізу тәжірибесін талдап қорытуға және жалпы
индукция кезеңі.
материалмен жұмыс жасау.
әлеуметтендіру.
рефлексия.
индукция фазасы (кезеці). Бұл кезенде оқушылар қалыптастырылады, мәселе
Бастауыш сынып оқушылары үшін еңбек объектілерін (бұйым,оларды талқылау)
Қазіргі танда бұл аталған үрдіс қалып бара жатқанға
Материалмен жұмыс. Бұл кезенде материалды талдау жүреді.Оқушылар материалды
Бірінші кезенде әрбір оқушы өз бетінше қағазбен жұмыс
Кейбір жағдайда шеберханада жұмысты топпен бірден бастауға болады.
Егер материал аз топтағы жұмысқа арналган болса, онда
Келесі кезекте егер жеке дара жұмыс осыған дейін
Басты қажетті талаптардың бірегейі басқа жұмыстардағы оңдыны, белгіліні,
Еңбекке баулу сабақтарында оқушылар еңбек объектілерін(бұйымдарды, заттарды немесе
"Материалмен жұмыс" және "әлеуметтендіру" кезендері шеберхана жұмысы барысында
Рефлексия (сананың өзіне назарын аударып, өзінің психикалықкүйіне ой
Бұл кезенде оқушылар бүгін неге қол жеткізгенін хабарлауы
И.А.Мухина шеберхананы жүргізу (өткізу) қағидасын талдап қорытып, төмендегідей
қатысушылардың барлығының, оның ішінде педагогтың да тендігі;
іс-әрекет процесіне оқушыларды еркінен тыс катысуды қарастырмау;
бағаның болмауы (дәлірек айткданда белгінің, бағалау болады және
карсыластык, жарыстың болмауы;
жеке дара және топтык жұмыстардың кезектесуі;
шығармашылық нәтижесі емес, процестің өзі бастысы болып табылады;
пайдаланылатын материалдардың әр түрлілігі;
әрбірінің өзінің тандауына жауапкершілігі.
Бұл технология педагогтың негіздемелі даярлығын талап етеді. Егер
Қазақстанда Ж.Қараевтың, Ә.Жүнісбектің, М.Жанпейісованыңжәне т.б. ғалымдардың оқыту технологиялары
үнемі кайталау;
ірі блокпен оқыту, тіректі қолдану;
жеке бағдарлы қарым-катынас, ықпал;
ізгілік;
зорлықсыз, еркімен оқыту;
әр оқушының табысының жариялылығын түзетуте, өсуте,табыска жетуге жағдай
оқыту мен тәрбиелеуді біріктіру.
Ойын арқылы оқыту технологиясының ерекшелігі ойындық іс-әрекеттің психологиялық
Модульдік оқыту технологиясының ерекшелігі:
білімді меңгерту емес, тұлғаның танымдық қабілеттерін және танымдық
тұлғаның кдуіпсіздігін, өзін-өзі өзектілендіру, өзін-өзі бекіту,карым-қатынас, ойын танымдық
- белсенді сөздік қорын дамыту (ауызша және жазбаша);
- дарынды балалармен тұрақты және жүйелі жұмыс істеу
Ал, деңгейлеп, саралап оқыту технологиясының ерекшелігіне токталар болсак:
таланттылар өздерінің қабілеті мен икемділігін одан әрі бекіте
күшті топтарда оқуға деген ынта артады;
- білім дәрежесі бірдей оқу топтарында оқу жеңілдейді
өздігінен жұмыс істеуте баулу, оз ойын тұжырымдаута дағдыландыру
Бұл такырыпта айтылған мәселелерді қорытындай келе,бастауыш сынып оқушыларының
2.2 Оқушының шығармашылық іс-әрекетін қалыптастыру технологиясын тәжірибелік-эксперимештік жұмыс
Жұмысымыздың бірінші тарауында пәнаралық байланыс негізінде оқушылардың шығармашылық
Бастауыш сынып оқушыларының шығармашылық іс-әрекетін пәнаралық байланыс негізінде
шығармашылық іс-әрекет құрылымының мазмұнын негіздеу;
шығармашьшық іс-әрекет қалыптастыруға арналған әдістемені шығармашылық тапсырмалар құралын
шығармашылык іс-әрекет қалыптастырудың тиімді жолдарын,әдістемелік шарттарын айкындау;
шығармашылық іс-эрекет қалыптастыру процесін тәжірибе негізінде баяндау, онда
Эксперименттік жұмыс - нақты жағдайды есепке ала отырып
Дидактикада негізінен кездесетін торт эксперимент түрі болатын болса,
Бастауыш мектеп оқушыларының практикалык жұмысының(тапсырманы орындаудағы) ақыл-ой жағын
Бастауыш сыныпта белгілерді талдауды іс жүзіне асыруды үйрету
Логикалық тәсіл жнақтау талдауға кері жүзеге асырылады. Жинақтау
Объектінің белгілерін жинактауды: а) объектілер арасындағы ұқсастыктарды және
Қалыптастыру тәжірибелік-экспериментін оқулықтар мазмұнын қарап шығып, олардың мазмұнына
мәтіндегі, заттағы, негізгіні бөліп алу;
салыстыру;
ақпаратты жүйелеу;
акпаратты өзгерту;
ақпаратты толыктыру;
мәтінді, затты және тапсырманы біріктіру;
мәтінді, затты және тапсырманы өзбетінше құрастыру;
катені түзету (ақпаратты амал жасау түрлері);
себепті-салдарды аныктау;
дәлелдеу;
жалған екенін сипаттау;
заңдылыктарды (байланыстарды) аныктау;
жаңа функцияны аныктау;
жүйе элементтері арасындағы байланыстарды аныктау;
жүйенің жаңа құрылымдық элементтерін анықтау (себеп-салдарлық байланыс түрлерін);
тапсырманы орындау жоспарын құрастыру;
бақылауды, өлшеуді және эксперименттерді жоспарлау және жүргізу;
жүйенің дамуын болжау;
іс-әрекетті орындау жоспарын талдау
Сабақтарды өткізуде оқу бағдарламалары және бастауыш сынып оқушыларына
Сабақ өтуде А.Б.Мырзабаевтың зерттеу еңбегі назарға алынды.Оның зерттеуінде
Осы іс-әрекеттерді орындату барысында біздер томенгідей сабақтар сериясын
3 - сынып. Дүниетану пәні.
Сабақтың тақырыбы: Ауа. Ауа қасиеті. Ауаның маңызы.Сабақтың мақсаты:
1. Білімділік. Ауа туралы ұғым беру. Ауа қасиетін
өміріндегі ауаның маңыздылығын түсіндіру.
2. Тәрбиелік. Қоршаған ортаны корғауға үйрету арқылы
экологиялық тәрбие беру.
3. Дамытушылық. Тәжірибелер жасау аркылы оқушы танымын
кеңейту, қызығушылығын ояту.
Сабақ әдісі: түсіндіру, сарамандык-лабораториялык әдіс. Тест, сұрақ-жауап әдісі.
Сабақ типі: жаңа материалды меңгерту сабағы.Сабақ түрі: ірі
Сабақтың көрнекілігі: деңгейлік тапсырма, тірек плакаты.
Сабақка керекті жабдықтар мен материалдар: тәжірибе жасау құралдары,
Пәнаралық байланыс: ана тілі пәні, бейнелеу өнері, дене
Сабақ барысы
I. Ұйымдастыру кезеңі.
II. Өткен сабақты сұрау, пысықтау.
А) Тест тапсырмаларына жауап.
Адам шөлдегенде не қажет ?
Тамақ
Су
Жарық
2.Солтүстік пен Шығыстың аралығындағы
түсты тап
Солтүстік-шығыс
Батыс
Оңтүстік-батыс
3. Жер бетінің қағазға өте кішірейтіліп салынған бөлігі
Масштаб
План
Карта
Оқушылардың қолдарына 1, 2, 3 цифрлары жазылған нөмірлер
1. Жоғарғы деңгей. Әңгімебойынша Асанның жүрген жолының
сызбасын сыз (бейнелеу өнері пәнімен байланыс).
Асан оқитын мектеп темір жолдың арғы бетінде. Асан
2. Орта деңгей. Үстел үстіндегі заттардың сызбасын сыз.
Кітап. Доп. Сызғыш. Бор.
3. Төменгі деңгей.
Шартты белгісін сал. Көл. Өзен. Тас көмір.
Бұл тапсырмаларды орындау барысында ана тілі және бейнелеу
III. Жаңа сабақты түсіндіру.
Ауа. Ауа қасиеті. Ауаның маңызы тақырыптары жеделдете оқыту
Сарамандық жұмыстар орындалады. Ауа, ауаның қасиеті, ауа түссіз,
Сергіту сәті. Дене шынықтыру пәнімен байланыс аркылы орындалады.
Мұрынмен дем аламыз, ауызбен шығарамыз.Тәжірибе жасау
Ауа қасиеттіері.
Ауа - түссіз, жеңіл, орын алады, сығылады, серпіледі,
Ауаны қорғау. Ауаны ластанудан қорғау қажет. Ол үшін
IV. Жаңа материалды бекіту.
Теориялык білімнің жетекші рөл атқару принципі бойынша 1
Шырак суретін салдыру (ауа бар жерде шырақ жақсы
V. Үйге тапсырма беру. Ауа. Ауа қасиеті. Ауаның
таралуы (оқып келу).
VI. Қорытынды бөлім.
Ребус шешу. "Ауа" шеңбердін бір жерінен сызып -
Бағалау, баға қою.
Қазіргі уақытта жеке пәндерді оқыту сапасын арттырумен катар
Дүниетану пәнін ана тілі, бейнелеу өнері пәнімен байланыстыра
Дүниетану пәнінде жануарлар туралы, олардың тіршілігі туралы тақырыптар
Жануарлар туралы ұғымдарды зерделеу кезінде олардың түрлері, әр
Дүниетану пәнін бастауыш сыныпта оқытудың өзіндік ерекшеліктері бар.
баланың бойындағы кұмарлығын, қызығушылығын жойып алмай, оның үнемі
білімді өз бетінше іздену аркылы алуга қолайлы жағдай
өзін-өзі дамытатын тұлға қалыптастыру.
1-сыныпта. Математика пәнін дүниетану пәнімен байланыстыра сабақ өту.
Сабақтың тақырыбы: "7 санының құрамы"Сабақтың мақсаты:
7 саны жайлы түсінік беру.
7 санын дұрыс жазуды үйрету.
7 санының құрамын білуді үйрету, көрсету.Сабақтың көрнекілігі:
1-ден 7-ге дейінгі сандар.
карточкалар.
дидактикалык материалдар. Пәнарлык байланыс: Дүниетану пәнімен.Сабақтың барысы:
Ұйымдастыру кезеңі.
Өткен сабақды пысыктау, қайталау.
Жаңа сабақты түсіндіру. "7 санының құрамы"
7 алмұртты алып бір ыдыска бөліп салуды керсету,
6+1=7 5+2=7 3+4=7 4+3=7 1+6=7
Оқушылармен сергіту санамак жаттығуын орындату.1. Желбіретті байрақты Жеті
Оқулыктағы суреттерді қарап оның сюжетіне байланысты әңгіме құрастыру.
6 2 3
7
1 5 4
Мұнда қосудың ауыстырымдылық заңы айтылып оқушыларға түсіндіріледі.
2-тапсырма. 3 оқушы тактамен жұмыс жасайды.
6+1=7
7-6=1
5+2=7
7-5=2
7-2=5
7-1=6
3 - тапсырманы оқушылар өз беттерінше отырып орындайды.Олар
Мыс: Қызыл түсті кесінді 7 см салыстыру.
Көк кесінді 6 см 6см
Ауаның физикалық қасиеттерінің гигиеналық маңызы
Атмосфералық ауа гигиенасы
Атмосфера су буы және оның қасиеттері
Ауаның ластану түрлері
Мал коралары ауасының микрофлорасы
Мал қоралары ауасының ылғалдылығы
Ұсақ малдардың қораларының ішкі орналасу жоспары мен микроклиматы
Тыныс алу мүшелері және олардың қызметінін жас ерекшеліктері. баланың тыныс алу жүйесінің маңызы, құрылығы мен қызметінің ерекшеліктері
Атмосфералық ауа және мал қора ауасының құрамының гигеналық маңызы
Дем алу және дем шығару механизмі