Коммерциялық банктердің несиелік операциясына сипаттама

МАЗМҰНЫ
1 КОММЕРЦИЯЛЫҚ БАНКТІҢ НЕСИЕЛЕУ ПРОЦЕСІНІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗІ
1.1 Банктiк несие мәнi және жіктелімі
1.2 Банктiк несиенiң функциялары және несие механизмінің
құрамдас элементтері
1.3 Коммерциялық банктердің несиелік операциясына сипаттама
2 ҚР ЕКІНШІ ДЕҢГЕЙДЕГІ БАНКТЕРДІҢ НЕСИЕ БЕРУ ҚЫЗМЕТІН
2.1 Қазақстандағы несиелік нарықтың қазіргі жағдайы
2.2 Қазақстандағы екінші деңгейлі банктердің несиелік саясатын талдау
2.3 Екінші деңгейлі банктерде жеке және заңды тұлғаларға
2.4 Шағын және орта бизнесті дамытуға берілетін несиелерді
3 ҚР ЕКІНШІ ДЕҢГЕЙЛІ БАНКТЕРДІҢ НЕСИЕ БЕРУ ҚЫЗМЕТІН
3.1 Коммерциялық банктердің несиелік саясатын жетілдіру
3.2 Несиелік мониторинг және проблемалық несиелермен банктердің жұмысын
3.3 Банктік несиелеудің кезекті мәселелері мен даму перспективалары
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
Кіріспе
Тақырыптың өзектілігі. Қазақстан банк жүйесі ТМД елдерінің ішінде
Бір өкініштісі банктеріміз несие беру барысында клиенттердің төлем
Зерттеу жұмысының басты мақсаты – нарық жағдайына сай
Осы мақсатқа жетуде жұмыстың алдында мынадай міндеттерді шешу
Банктік несиенің ұғымын және түрлерін нақтылау;
Несиенің механизмін қарастыру;
Коммерциялық банктердің несиелік операцияларына сипаттама жасау;
Екінші дейгейдегі банктердің салалар бойынша несие беру қызметіне
Несиесін беруді дамыту жолдарын қарастыру.
Зерттеу объектісіне – ҚР екінші деңгейдегі банктердің несиелік
Зерттеу жұмыстың теориялық негізіне қазіргі кездегі отандық және
Статистикалық және ақпараттар базасы ретінде ҚР Ұлттық банктің
Құқықтық негізіне ҚР банктік қызмет туралы заңдары мен
Зерттеу жұмысының құрылымы кіріспеден, үш бөлімнен, қорытынды мен
Кіріспеде тақырыптың өзектілігі, жұмыстың мақсаты мен міндеттері, объектісі
Бірінші бөлімде банктік несиесінің мәні, түрлері, жіктелімі мен
Екінші бөлімде ҚР екінші деңгейдегі банктер материалдары негізінде
Үшінші бөлімде Қазақстанда несие беру қызметін дамыту жолдары
Қорытындыда несие беру қызметін ұйымдастыруға байланысты ұсыныстар жасалған.
1 КОММЕРЦИЯЛЫҚ БАНКТІҢ НЕСИЕЛЕУ ПРОЦЕСІНІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗІ
Банктiк несие мәнi және жіктелімі
Несие айырбас сатысында пайда бола отырып, қарыз мәмiлесiнiң
Айырбастың 2 контрагентiнiң бiрегей келiсiмi ретiнде алынған сатып
Несиенi экономикалық категория ретiнде қарыз мәселiсi негiзiнде көрiнетiн
Несиенiң мәнiн ашу – бұл, несиенi экономикалық қатынастардың
Несиелiк мәмiледе қатынас субъектiлерi қарыз берушi және алушы
Кредитор - несиелiк мәмiленiң қарызды ұсынушы жағы. Қарыз
Банктердiң құрылуымен кредиторлардың шоғырлануы жүредi. Банкирлер басқа барлық
Қарыз алушы-несиелiк қатынастың, несиенi алушы және алған қарызды
Қарыз алушының кредитордан айырмашылығы ол несиелiк мәмiледе
Кредитор мен қарыз алушы несиелiк қатынас жасай отырып,
Банк несиелерiн несиелеудiң мақсаттылығына, қарызданушылардың типiне және қызмет
Төменде әлемдiк тәжiрибеде банк несиелерiн жiктеудiң негiзгi критерийлерi
борышқорлар типiне байланысты;
қолдану типiне байланысты;
қамсыздандыру, сипатына қарай;
қолдану жағдайларына байланысты;
несиенi өтеу әдiстерiне байланысты;
пайыздық мөлшерлеменiң сипатына қарай;
пайызды төлеу әдiсiне қарай;
несие валютасына қарай;
несиелердiң санына қарай;
несиенi өткiзу шарттарына қарай;
несиелердiң объектiсiне қарай;
Жоғарыда келтiрiлген банк несиелерiнiң топтарын жекелеген сипаттарына қарай
1) Банк несиелерiн борышқорлардың типiне қарай жiктеу банк
Ипотекалық несиелер құрылыс фирмаларына құрылыс цикл процесiне аралық
Ипотекалық несие категориясына сонымен қатар жеке тұлғаларға жылжымайтын
Банктiк ипотекалық несиелердiң ерекшелiктерi келесiден көрiнедi:
- несие беруде салыстырмалы төмен тәуекелдiлiк, өйткенi бұл
- ұзақ мерзiмдi сипатқа ие.
- банк үшiн бұл несиелер тұрақты клиентураны қалыптастырады.
- банк өзiнiң несиелiк портфелiн диверсификациялауға мүмкiндiгi бар.
Ауылшаруашылық несиелерi ауылшаруашылығы кәсiпорынына мал және өсiмдiк шаруашылығына
Коммерциялық банктерге несиелер корреспонденттiк қатынастар шеңберiнде банктер арасындағы
Банк аралық несиелердi қолдану екi жағдаймен шартталады. Бiрiншiден,
Брокерлер мен диллерлерге несиелер талап ету шарттарына сол
Банктер бағалы қағаздарға несие ұсына отырып, элементтiң қаржылық
Шетелдiк Үкiмет органдарына несиелер мемлекеттiк бюджет тапшылығын жабуға,
Шетел банкiлерiне несиелер де iрi инвестициялық жобаларды жүзеге
Билiк органдарына банктiк несиелер салықтық түсiмдер аралығында ақшаға
Жеке тұлғаларға банктік несиелер тұтыну несиелерi нысанында берiледi.
Тұтыну несиелерi соңғы тұтынушы – жеке тұлғалардың қарыздық
2) Қолдану мерзiмiне байланысты банктiк несиелер әдетте 4
- қысқа мерзiмдi - 1 жылға дейiн
- орта мерзiмдi - 1-3 жыл
- ұзақ мерзiмдi - 3 жылдан жоғары
- талап етуге шейiнгi несиелер
Мерзiмсiз несиелердi онкальды деп атап анықталмаған мерзiмге, яғни
3) Қамсыздандыру сипатына қарай банктiк несиелердi қамсыздандырылған және
Банктiк несиелердi мыналар қамсыздандыруы мүмкiн:
- мүлiктiк кепiлдiк
- кепiлдемелер мен кепiлгерлiк. (поручительство)
- банктiң пайдасына борышқордың үшiншi тұлғаға ұсынған дебиторлық
- өтелмеген несиелер үшiн борышқордың жауапкершiлiгiн сақтандырушы келiсiм-шарттар
- жол және тауар құжаттарымен,
- вексельмен қамсыздандыру
- өмiрдi сақтандыру калитерiмен қамсыздандыру.
Келтiрiлген қамсыздандыру түрлерiне сипаттама бере кетейiк.
Мүлiктiк кепiлдiктер. Қазақстанда кепiлдiк қатынастар ҚР-ның Азаматтық кодексi
Кепiлдемелер мен кепiлгерлiк. Отандық банктiк тәжiрибеде кепiлдеме мен
Кепiлдемелер мен кепiлгерлiктер борышқорлар арқылы жазбаша түрiнде берiлiп,
Боршқордың үшiншi тұлғаға ұсынған дебиторлық шоттарының, талап, келiсiмдерiнiң
Борышқор алдындағы басқа үшiншi тұлғаның міндеттемесi банкке өзiнiң
Өтелмеген несиелер үшiн борышқордың жауапкершiлiгiн сақтандырушы келiсiм-шарттар несие
- банк борышқордан несиенi өтемеген жағдайындағы жауапкершiлiгiн сақтандыруды
- банк несие бергеннен кейiн осы соманы сақтандыру
Жол және тауар құжаттарымен, бағалы қағаздармен қамсыздандыру. Несиенi
Вексельмен қамсыздандыру. Банктiк несиелердi вексельмен қамсыздандыру 2 түрде
Өмiрдi сақтандыру полисiмен қамсыздандыру. Дамыған нарықтық қорғанысы бар
4) Қолдану жағдайларына байланысты банк несиелерi бiр жылғы
Бiр жылғы несие жағдайында несие беру өз бетiнше,
5) Несиенi өтеу әдiсiне қарай мынадай түрлерi ажыратылады:
- Пропорцияналды өтелетiн несиелер, яғни несие негiзгi қарыздың
- Прогрессивтi әдiс. Бұл жағдайда несие өтеу сомасы
- Бiр уақытта өтелетiн несиелер, яғни несие бiр
6) Пайыздық мөлшерлеменiң сипатына қарай банктiк несиелердiң екi
- тұрақты пайыздық ставкалы несие
- қалқымалы пайыздық ставкалы несие
Тұрақты пайыздық ставка несиелеудiң мерзiмi бойына өзгерiсiз қалады.
7) Пайызды төлеу әдiсiне қарай банктiк несиелер:
- қарапайым несие
- дисконтты несие болып бөлiнедi.
Қарапайым несиелерге қарағанда дисконттық несиелердiң мынадай түрлерi бар:
- бiр банк арқылы ұсынатын несие синдикатталған (консорциалды)
- параллельдi несиелер
Қазiр де бiр банк арқылы ұсынылатын несиелер кең
Несиенi өткiзу шарттарына сәйкес:
- қолма-қол несиелер (борышқордың шотына аударылады)
- акцептiлiк несиелер (банк траттаны акцептiлеуге келiседi)
Несиелеудiң обьектiлігiне байланысты:
- Айналым қорларына шығындарды жабу
- Негiзгi қорларға шығындарды жабу
- Сыртқы экономикалық қызметке шығындарды жабу.
1.2 Банктiк несиенiң функциялары және несие механизмінің құрылымдық
Кәсiпорындарды, фирмаларды, мекемелер мен тұрғындарды несиемен қамтамасыз етудi
Несиенiң мәнi нақты функцияларда көрiнедi. Қазiргi экономикалық әдебиеттерде
Қайта бөлу функциясы. Кредитор мен борышқор арасындағы несиелiк
Шаруашылық субъектiлерi мен азаматтардың уақытша босаған ресурстарын басқаларға
Қайта бөлу салалық және территориялық белгiлерi бойынша жүруi
Несиенiң екiншi функциясы нақты ақшаларды несиелiк операциялармен алмастыру
Бiздiң көз қарасымыз бойынша тек көрсетiлген осыдан басқа
Капиталды орталықтандыру мен шоғырлануын жылдамдату функциясы. Несиелiк механизм
Бақылау функциясы. Оның мазмұны өзiне алған мiндеттi уақытында
Несие экономикалық категория ретiнде формаларға ие. Форма әр
Экономикалық әдебиеттерде несиенiң негiзi 2 формасы қарастырылады: коммерциялық
Коммерциялық несие – бұл жеткiзушiнiң сатып алушыға ұсынған
Коммерциялық несие Жапонияда және Францияда кең таралған. Олардан
Банктiк несие – бұл банктердiң, арнайы несие-қаржылық мекемелердiң
Банктiк несие коммерциялық несиенiң шектеулерiн жояды. Бос ақшалай
Тұтыну несиесi – бұл тұрғындарға тұтыну тауарларын сатып
Дербес несиелер – бұл жеке тұлғаларға ақшалай формада
Ипотекалық несие – жылжымайтын мүлiктердi, жердi, тұрғын үй
Мемлекеттiк несие азаматтарға және заңды тұлғаларға қатысты қарыз
Халықаралық несие – валюталық және тауарлық ресурстарды қайтарымдылық
Қазақстанда несиелердiң келесi түрлерi дамыған:
Ұлттық Банктiң несиелерi:
- аукциондық – ұлттық банктiң ақша несие саясатының
- ломбарттық – ұлттық банктiң мемлекеттiк бағалы қағаздарды
- бюджеттiк – ұлттық банк ҚР қаржы Министірлiгiне
Екiншi деңгейдегi банктердiң несиелерi:
- өз айналым қаражаттарының жеткiлiксiздiгiн уақытша толықтыруға;
- күрделi жұмсалымдарды қаржыландыруға;
- импорттық бойынша котрактiлердi төлеу үшiн берiлетiн импорт;
- ипотекалық;
- несиелiк желi негiзiнде – қарыз алушының бiрiншi
- консорциялық – несиелiк, кепiлдiк немесе басқа да
- тұтыну мақсаттарына;
- банкаралық.
Банкаралық несиелердiң негiзгi көлемi ұйымдастырылған банкаралық нарықта аукциондық
Несие – бiр заңды тұлғаның екiншi бiр заңды
Нарықтық экономика жағдайында несие коммерциялық және банктiк болып
Коммерциялық несие – 1 субъектiнiң 2-шi субъектiге сатқан
Банк несиесi – субъектiге ақша қаражаты түрiнде өндiрiсiн
Банктiк несие сферасы коммерциялық несие сферасына қарағанда несиенi
Несиелік механизм экономикалық механизмнің бір бөлігі ретінде бола
Несиелік механизм сипатының объективтігін айта отырып, екі элементті:
Несиелік механизм несиелеуді экономикалық-ұйымдастыру қатынастарының белгілі бір қабатын,
Несиелік механизм – нарықтық қатынастарға сай экономиканың тиімді
Несиелік механизмге несиенің мазмұны және өзіндік ерекшеліктерін сипаттайтын
Несиелік механизмнің басқа экономикалық механизмдер сияқты мынадай құрылымдық
несиенің түрлері;
несиелеу объектілері;
несиелеу субъектілері;
несиелеу әдістері;
несиелеу процессі (несиелеу механизмі);
несиелеу қағидаттары;
несиелік тәуекелді басқару;
Төмендегідей несие түрлері ажыратылады:
Тұтыну несиесі - бұл жеке тұлғаларға тұтыну тауарларын
Ипотекалық несие – бұл қозғалмайтын мүліктерді (тұрғын үйді,
Овердравт несиесі – клиенттің шотынан қаражатты шегеру арқылы
Овернайт несиесі – өтімділікті қолдау мақсатында бір түнге
Онкольдық несие – кредитордың алғашқы талабы бойынша өтелетін
Банкаралық несие – банктердің бір-біріне беретін несиесі.
Ломбардтық несиесі – тез іске асатын бағалы заттарды
Лизингтік несие - құрал-жабдықтарды жалға алумен байланысты берілетін
Рамбурстық несие – шикізаттарды ішке алып кіру және
Сенім несиесі – банктің сеніміне кірген, төлем қабілеті
Маусымдық несие – жабдықтаушының қаржыландыру уақыты мен түсімді
Консорциалдық несие – ірі жобаларды несиелеу мақсатында банктердің
Несие құрылымы несие беруші мен қарыз алушыдан, сондай-ақ
Несиелеу объектісі - бұл несиенің пайдалану заты, яғни
Несиелеу объектісі материалды құндылықтар, өндіріс және айналыс шығындары
Несиелеу шарты - деп несиелеудің базалық элементтері,
Несиелеу қағидаттары (принциптері) несиенің мәнін және қызметтерін, сондай-ақ
Несиені ұйымдастыру қағидаттарына байланысты банктік несиелердің берілуінің басты
Несиені ұйымдастыру қағидаттарына мыналар жатады:
несиенің мерзімділігі;
несиенің қайтарымдылығы;
несиенің төлемділігі;
несиенің қамтамасыз етілуі.
Мерзімділік – белгілі экономикалық категория ретіндегі мәніне негізделген
Несиенің қайтарылымдылығы оның экономикалық категория ретінде басқа да
Несиенің берілуі сияқты несиені қайтарудың бірегей жасалған үлгісі
мерзімді міндеттемелер негізінде эпизодтық қайтару;
меншікті қаражаттардың жинақталуының және несиеге деген есеп-айырысу шотынан
алдын-ала белгіленген сома негізінде жүйелі түрде қайтару;
түскен түсімді бірден ссудалық қарызды жабуға есептеу;
несиенің қайтарылуын созу;
мерзімі өткен қарызды “Мерзімі өткен несиелер” шотына аудару;
банк резерві есебінен мерзімі өткен ссудаларды шегеру.
Несиенің төлемділігі – бұл несие беруші қарыз алушыға
Несиеге қойылатын сыйақы мөлшерлемесін несиенің бағасы деп те
Қазіргі банктердің несие үшін сыйақы мөлшерлемесін белгілеуде ескеретін
орталық банктің коммерциялық банктерге беретін ссудалары (мүдделендіру) бойынша
банкаралық несие бойынша орташа сыйақы мөлшерлемесі(
өз клиенттеріне депозиттік шоттар бойынша төлейтін орташа сыйақы
банктің несиелік ресурстарының құрылымы тартылған (қаражаттар үлесі қаншалықты
несиеге деген сұраныс (сұраныс аз болса, несие бағасы
несиенің сұралатын мерзімі мен түрі, нақтырақ айтсақ, банк
еліміздегі ақша айналысының тұрақтылығы (инфляция қарқыны қаншалықты жоғары
Шын мәнісінде, заңды және жеке тұлғалардан тартатын несиелік
Банктік тәжірибеде ссуда бойынша жай және күрделі сыйақы
Жай сыйақыны есептеу формуласы келесідей түрде беріледі:
і ( P ( n
І ( (((((( ,
360 * 100
мұндағы:
і – сыйақы мөлшері;
P - қарыз қалдығы;
n – сыйақы есептелетін кезеңдегі күндер саны;
І – ссуданың барлық мерзіміне есептелетін жай сыйақы
Несие бойынша есептелетін күрделі сыйақыны есептеу формуласы төмендегідей:
і
І ( Р ( [ (
1200
мұндағы:
і – сыйақы мөлшерлемесі;
P – несиенің бастапқы сомасы;
І - несиенің барлық мерзіміне есептетін сыйақы
n – аймен берілген несиенің ұзақтығы.
Егерде несиелеу мерзімі кезеңінде қарыз қалдығының бір бөлігі
іg
Іg( Q ( [( 1+ ((() – (1+
1200
мұндағы:
Іg – мерзімі өткен қарыз бойынша
G - мерзімі өткен қарыз сомасы;
іg - мерзімі өткен қарыз бойынша
t1 - несие бергеннен бастап мерзімі
t2 - несие бергеннен бастап мерзімі
Несиесінің келесі бір қағидаты - берілетін несиелердің материалдық
Ал, бүгінгі несиенің қамтамасыз етілуі ретінде кепіл, кепілдеме,
Енді осы несиенің қамтамасыз етілу тәсілдеріне тоқталайық.
Кепілге берілетін ссуда – бұл қарыз алушының активтерімен
Экономикасы жақсы дамыған елдердегі қарыз алушының жағдайы жақсы
Несиелерді қамтамасыз етудің келесі бір жолы – несиелерді
Банктердің тәжірибесінде қолданылатын тұтынушылық несиелеу процесінің өзіндік кезеңдері
Несиелеу процессі келесідей негізгі кезеңдерді қамтиды:
несиеге деген өтінішті қарау;
қарыз алушының несиелік қабілетін талдау,
несиелік және к кепіл туралы келісім шарт жасасу,
несиені беру,
несиелік мәміленің орындалуына мониторинг жасау.
Қарыз алушыларға несие беру барысында банктер "Қазақстан Республикасының
І кезең. Банкке келіп түскен несиеге деген өтінішті
2- кезең. Қарыз алушының несиелік қабілетін талдау кезеңі,
Қарыз алушының несиелік қабілетіне талдау жасау барысында мынадай
Ссудаға қатысты қабілеттігі.
Қарыз алушының іскерлік беделі. Несиелік мәмілеге тиісті беделі
Табыс алу қабілеті. Банк қарыз алушының несиені қайтаруға
Табыс алу көздеріне мыналар кіреді:
негізгі жұмыс орыны бойынша алатын жалақы;
қосымша істейтін жұмысынан алатын жалақы;
дивидент түріндегі табысы;
салымдары бойынша сыйақы түріндегі табыстары және сақтандыру төлемдері;
зейнетақы және стипендия;
жалгерлік ақы формасындағы таза табысы;
алимент және балаларға арналаған жәрдем ақы;
Сонымен қатар, ай сайынғы шығыстарға да мән беріледі.
несие бойынша ай сайынғы төлемдер (негізгі қарызды және
сақтандыруға байланысты ай сайынғы төлемдер (қарыз алушының өмірін
ай сайынғы мүлікке салынатын салық (сатып алынған тұрғын
айсайынғы коммуналдық төлемдер.
Тұтыну заттарын сатып алуға байланыссыз ай сайынғы шығыстар:
алимент бойынша ай сайынғы төлемдер;
басқа несиелерді қайтару (осы ипотекалық несиеден басқа);
міндетті салықтық төлемдер (өзге мүлікке салынатын салықтар, көлік
Барлық тұрақты шығыстардың (тұрғын үймен байланысты және байланыссыз
3-кезең. Несиелік және кепілдік келісімшарт жасасу. Қазіргі несиелеудің
Несиелік келісім шарт екі жақтың өзара міндеттемелерін және
4- кезең. Несие беру кезеңі. Бұл кезең ссудалық
Несиенің көлеміне байланысты әр түрлі берілу тәсілдері болады.
5- кезең. Несиені және оған сыйақы төлеуіне мониторинг
Несиелік мониторинг – несиені берген күннен бастап, оны
Несиелік мониторингті жүргізуге арналған ақпарат көзіне мыналар жатады:
банкте жинақталған қараыз алушы турал ақпарттар;
қарыз алушыдан алатын ақпараттар;
өзге көздерден алынатын ақпараттар (жабдықтаушылардан, сапыт алушылардан, өзге
Ақпараттың толықтығына қарай несиелік мониторинг ағымдық және тереңдетілген
1.3 Коммерциялық банктердің несиелік операциясына сипаттама
Банктiң, ипотекалық ұйымның немесе мемлекет жалғыз акционерi (қатысушысы)
Банктiк заем операциялары банктiң, ипотекалық ұйымның, номиналды ұстаушы
Iшкi заем саясаты туралы ережелер банктiк қарыз операцияларын
а) заңды және жеке тұлғаларға заем беру шарттарын;
б) лауазымды адамдар мен банк қызметкерлерiне заем беру
в) заем комитетiнiң ұйымдық құрылымын, қызметi мен өкiлеттiгiн;
г) заем комитетi мүшелерiнiң жауапкершiлiгiн;
д) заем берудiң шектi өлшемiн;
е) заем шарттарын бекiту рәсiмiн белгiлейдi.
Банктік мекемелердің қызметі соншалықты әралуан болғандықтан, оның маңызын
Банк делдалдық ұйым ретінде де жиі сипатталуы мүмкін.
Қай жағдайда банк делдал бола алады? Егер банкті
Бұл жағдайдағы парадокс - банк несие алушы, несие
Бірте-бірте банк өз кезегінде несиелік орталық бола бастады,
Жоғарыда айтқандай, банк әр түрлі операциялармен айналысады. Сондықтан
Әрбір банк өзінің белгілі клиенттеріне қатысты дара болып
Банктің маңыздылығын оның арнайы алынған субъектіге қатысты емес,
Банктің экономикалық маңызын талдай отырып, қайсыбір банк қандай
Макроэкономикалық деңгейде банкпен орындалатын әрбір операция қайсыбір банк
Берілген әдістемелік нұсқаудан шыға отырып, банктің мәнділігін анықтағанда
Банктің маңызы - бұл ең біріншіден оның спецификасы.
Банктік қызмет - абстрактілі емес өндірістік сипаттағы ерекше
макро және микро деңгейде төлемдік құралдарды эмитирлеу. Ақшасыз
шоғырланатын бос, уақытша қолданылмайтын ресурстар. «Жұмыс істемейтін» ақша
клиентке капитал ретінде, қайта қалыптасқан құн түрінде жетілдірілген
әр түрлі қызметтер, оның өндірістік сипаты табысы сәйкес
Несиелік іс - банк негізі, ерекше ұйымшылықты талап
Жүргізілген талдау негізінде банкті қолма қол және қолма
Банк теориясының маңызды сұрақтарына оның функциясы жайында мәселе
Уақытша бос ақша қаражаттарын шоғырландыру мәселесі қиын жағдай
Алдында айтып кеткендей, банк арқылы жеке субъектінің және
Шоттар бойынша операцияларды жүзеге асыру арқылы банктер капитал
Банк экономикалық өмірдің ортасында бола тұрып, шаруашылықтың қажеттіліктеріне
Банктер басқа да шаруашылық қатынастардың субъектілері сияқты өздерінің
Банктер өз функцияларын екі өзара байланысқан операцияларда -
банктік ресурстарды құрумен байланысты операциялар пассивті
операцияларға жатады.
Жедел ақша қаражаттарын банктер клиентураны несиелендіру үшін және
банктік ресурстарды орналастырумен байланысты операциялар активті
операцияларға жатады.
Коммерциялық банктердің активтерін төрт категорияға бөлуге болады: кассадағы
Несиелік келісімдер банктік қызметтің негізгі облысы болып табылады,
Отандық банктер үшін салыстырмалы жаңа түрі – лизингтік
2 ҚР ЕКІНШІ ДЕҢГЕЙДЕГІ БАНКТЕРДІҢ НЕСИЕ БЕРУ ҚЫЗМЕТІН
2.1 Қазақстандағы несиелік нарықтың қазіргі жағдайы
Несие нарығындағы жағдайға мониторинг жасау мақсатында Ұлттық Банк
Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі 2010 жылғы сәуірде жүргізген
I Корпоративтік секторды кредиттеу нарығы
1. Зерттеу жүргізіліп отырған кезеңде қаржылық емес ұйымдар
Сұраныстың өзгермегенін респонденттердің 52% атап өтті. Осы өсу
2. Кредиттеу ниетінің өсуін белгілеген банктердің санының ұлғаюының
3. 2010 жылғы 2-тоқсанда банктер кредиттік ресурстарға сұраныстың
4. Банктер кредиттік саясаттың негізінен болып отырған үрдістер
II. Жеке тұлғаларды кредиттеу нарығы
1. Кредиттеудің бөлшек нарығы сондай-ақ кредиттік ресурстарға сұраныстың
Ипотекалық кредиттеу сегментінде шектеулі сұранысқа жылжымайтын мүлік нарығын
Тұтынушылық кредиттеу нарығындағы негізгі белсенділікті кейбір шағын және
1-сурет.
Жеке тұлғаларға берілген қарыздардың көлемі 671,6 млрд. теңгені
Жеке тұлғаларға берілген қарыздардың құрылымы мынадай:
Тұтыну мақсаттарына қарыздар - 2561,3 млрд. теңге, 2009
Тұрғын үй сатып алуға қарыздар-275,3 млрд. теңге, 2009
Тұтыну несиелері үшін пайыз мөлшерлемесі жылына 20-30
Банк талаптарына, алғашқы жарна және мерзіміне байланысты ипотекалық
Жекелеп несиелеудің тез өсуі тұтыну мақсаттарына қарыздардың (ипотекалық
Тұтыну несиесінің нарығы ең дамыған елдерге АҚШ, Ұлыбритания,
ЖІӨ-нің өсуі, жан басына шаққандағы табыстардың деңгейі, жұмыссыздық
2009 жыл өсу қарқыны 5 %-дан жоғары нақты
Жұмыссыздық деңгейінің төмендеуі мен негізгі әлеуметтік көрсеткіштердің жақсаруы
Ірі банктердің бөлшек кредиттеу нарығына қатысуы шамалы байқалады.
Жақын арадағы 3 айда банктер сұраныстың 2009 жылғы
2. 2010 жылғы 1-тоқсанда кредиттік саясат бойынша респонденттердің
Кредиттеу талаптары келесі тоқсанда өзгеріссіз қалады – орташа
Сонымен бірге, банктердің 10% астамы ағымдағы жылдың келесі
3. Заемшылардың қаржылық жағдайының нашарлауына байланысты тәуекелдер біртіндеп
4. Банктердің 40%) жуығы жылжымайтын мүлік бағалары тұрақтанды
Тәуекелдер картасы
Банктердің несие портфелі сапасының нашарлауы жалғасуда, ал теріс
Корпоративтік секторды және жеке тұлғаларды кредиттеу сегменті бойынша
Тәуекелдер дәрежесін бөлуге қатысты айтатын болсақ, онда неғұрлым
Банктер өтімділік тәуекелін және валюталық тәуекелді «өткен тәуекелдер»
Қосымша қаржыландыру көздері бөлігінде банктер негізінен заңды және
Банктердің сыртқы міндеттемелерін өтеу 1-тоқсанда ішкі міндеттемелер есебінен
Келесі 12 ай ішінде банктер сыртқы міндеттемелердің бір
01.01.10 жылғы банктермен берілген қарыздардың жиынтық сомасы-3008,75 млрд.
Қазақстанға жақын жылдары корейлік кризисті қайталау қаупі төніп
Қазақстандық дара банктерге негізгі қауіпті шетелдік банктердің тұтыну
Біздің көзқарасымыз бойынша, экономикалық өсуде болуы мүмкін бәсеңдеулерге
2.2 Қазақстандағы екінші деңгейлі банктердің несиелік саясатын талдау
Банк секторы мемлекеттің жалпы қаржы-несие жүйесінің құрамдас бөлігі
Банктің несиелік саясаты өз мүдделерін қорғай отырып, экономикадағы
Енді қазіргі кездегі отандық коммерциялық банктердің несиелік опера-цияларын
Банктің несиелік саясаты мынадай элементтерді қамтиды:
несиені беру шарттары (кепілдендіру жүйесі);
несие қоржынының құрылымы;
несиелеу бағыттары (экономика салалары бойынша);
несиелік тәуекелдерді басқару.
Соңғы жылдары елімізде «несиелік дүмпу» орын алған болатын.
2.1-кесте. Банктердің несиелік қоржынының құрамы және құрылымы,
млрд. теңге
Несие қоржыны 2006 2007 2008 2009
Берілген несиелер: 4 057,1 6 862,1 9
Заңды тұлғаларға несиелер
үлесі, % 3 288,3
81,1 5 255,8
76,6 7 274,3
75,4 5 200,2
87,7
Жеке тұлғаларға несиелер
үлесі, % 768,8
18,9 1 606,3
23,4 2 369,3
24,6 731,1
12,3
Ұлттық валютадағы несиелер
үлесі, % 2 290,8
56,5 3 791,0
55,2 5 836,7
60,5 3 521,2
59,4
Шет ел валютасындағы несиелер
үлесі, % 1 766,4
43,5 3 071,1
44,8 3 806,9
39,5 2 410,0
40,6
Қысқа мерзімді несиелер
үлесі, % 2 430,3
60,0 3 674,7
53,6 4 650,8
48,2 3 511,0
59,2
Ұзақ мерзімді несиелер
үлесі, % 1 626,9
40,0 3 187,4
46,4 4 992,8
51,8 2 420,2
40,8
2.1-кестеден байқағанымыздай, банктердің несиелік белсенділігі 2008 және 2009
Сонымен қатар, ұлттық валютада берілген несиелердің үлесінің артып
Несиелеу мерзіміне тоқталатын болсақ, онда отандық коммерциялық банктердің
Қорытынды: отандық коммерциялық банктер өзінің несиелік саясаты барысында
Әрине, банктердің несиелік саясаты олардың берген несиелерінің көле-мімен
2.2-кесте. Банктердің берген несиелердің пайыздық мөлшерлемелері, %
Несие қоржыны 2006 2007 2008 2009
Жалпы берілген несиелер бойынша 13,3 13,2 14,8 19,3
Заңды тұлғаларға несиелер бойынша 12,3 11,9 14,2 25,8
Жеке тұлғаларға несиелер бойынша 17,5 17,4 17,7 19,6
Ұлттық валютадағы несиелер бойынша 14,8 14,8 15,8 17,6
Шет ел валютадағы несиелер бойынша 11,2 11,2 13,2
Қысқа мерзімді несиелер бойынша 12,6 12,0 14,4 17,1
Ұзақ мерзімді несиелер бойынша 14,2 14,6 15,5 18,6
2.2-кестенің мәліметтері бойынша банктердің жалпы берген несиелері бойынша
Қорытынды: Қазақстандық коммерциялық банктердің несиелік саясаты қатаң бола
Банктердің несие қоржынын қадағалау барысында негізгі көңіл бөлінетін
2.3-кесте. Банк жүйесінің несие қоржынының сапасы, млрд. теңге
Көрсеткіштер 2007 2008 2009
Сомасы Үлесі, % Сомасы Үлесі, % Сомасы Үлесі,
Жалпы несие қоржыны 5 991,8 100 8
Стандартты несиелер 3 154,4 52,7 3 518,2
Күмəнді несиелер: 2 743,4 45,7 5 218,7
1-санатты күмəнді несиелер 2 332,0 38,9 3 950,4
2-санатты күмəнді несиелер 109,8 1,8 572,2 6,5
3-санатты күмəнді несиелер 214,7 3,6 533,4 6,0
4-санатты күмəнді несиелер 38,1 0,6 57,9 0,6
5-санатты күмəнді несиелер 48,8 0,8 104,8 1,2 244,2
Үмітсіз несиелер 94,0 1,6 131,4 1,5 402,1 4,4
Ақпарат көз: 2007-2009 жж. 1 қаңтардағы банк секторының
Қаралып отырған кезең ішінде банктердің несие қоржынындағы стандартты
Соңғы жылдары отандық банктердің активтерінің құрамында несиелер-дің үлесінің
2.4-кесте. Банктердің берген ипотекалық несиелерінің көлемі, млн. теңге
Ипотека несиелері 2007 2008 2009
Ипотекалық несиелер, соның ішінде: 297 141 417 506
Ұлттық валютадағы ипотекалық несиелер 117 148 227 474
қысқа мерзімді несиелер 4 753 4 781 232
ұзақ мерзімді несиелер 112 396 22 692 66
Шет ел валютасындағы ипотекалық несиелер 179 993 190
қысқа мерзімді несиелер 298 462 288
ұзақ мерзімді несиелер 179 695 189 570 18
2.5-кесте. Банктерді берген ипотекалық несиелері бойынша пайыздық мөлшерлемелер
Ипотека несиелері 2005 2006 2007 2008
Жалпы ипотекалық несиелер бойынша 14,5 12,8 13,4 12,5
Ұлттық валютада 13,5 13,6 13,8 12,0
қысқа мерзімді 12,2 14,8 16,0 19,1
ұзақ мерзімді 13,5 13,6 13,8 12,0
Шет ел валютасында 15,0 12,3 12,9 14,0
қысқа мерзімді - 13,6 14,7 15,4
ұзақ мерзімді 15,0 12,3 12,9 14,0
2.4-кестенің мәліметтеріне сүйенсек, банктердің ипотекалық несиелер бойынша операцияларды
Қорытынды: отандық банктердің ипотекалық несиелік саясаты халықтың сұранысына
Банктердің несиелік саясатының маңызды көрсеткіштерінің бірі – бұл
2.6-кесте. Банктердің экономика салалары бойынша несиелердің несиелік мөлшерлемесі,
Экономика салалары 2004 2005 2006 2007 2008
Жалпы экономика бойынша 13,1 12,6 14,8 14,8 15,3
Өнеркәсіп саласы 10,2 9,2 12,5 12,5 12,7
тау-кен өндірісі - 7,7 12,2 12,2 11,0
өңдеуші өнеркәсіп - 9,5 12,4 12,4 13,4
басқа өнеркәсіп салалары - 13,2 14,5 14,5 13,7
Ауыл шаруашылығы 13,2 12,9 15,1 15,1 16,0
Құрылыс 12,6 12,4 15,2 15,2 15,2
Көлік саласы 14,4 12,9 14,6 14,6 13,8
Байланыс 8,5 7,1 13,3 13,3 11,2
Сауда саласы 13,8 13,3 14,2 14,2 15,3
Басқа салалар 15,7 14,0 16,1 16,1 16,8
2.5-кестенің мәліметтері банктердің өнеркәсіп саласын қаржыландыруға көп көңіл
Қорытынды: банктердің несиелік саясаты отандық тау-кен өндірісінің дамуына
Әрине, банктердің несиелік саясатының маңызды құрамдас бөліктерінің бірі
2.7-кесте. Несиелеу объектілері бойынша пайыздық мөлшерлемелер
Несиелеу объектілері 2005 2006 2007 2008 Айналым
Негізгі құралдарды сатып алу 11,7 11,1 15,6 14,9
Құрылыс және қайта құру 14,2 13,1 14,7 16,2
Тұрғын үй салу және сатып алу (ипотека) 14,5
Тұтыну мақсаттары 19,1 18,1 18,7 21,6
Бағалы қағаздар сатып алу 12,6 11,4 13,2 16,0
Басқа да мақсаттар 12,9 13,4 15,2 14,8
2.7-кестенің мәліметтерінен мынаны байқауға болады: Қазақстандық банктердің неұғұрлым
Сонымен, жоғарыда жасалған талдау жұмыстарының нәтижелеріне сүйене отырып
Жалпы өсу тұрғысынан Қазақстан банк жүйесі қазіргі кезде
Әрине, әлемдік дағдарыс жағдайларында Қазақстандық банктердің арзан ресурстарды
2.14-кесте. Банк жүйесінің өтімділік көрсеткіштері
Көрсеткіш атауы 1.08.2008 1.12.2008 1.01.2009
Мерзімді өтімділік, k4-1 ≥ 1 4,4 4,2 3,1
Мерзімді өтімділік, k4-2 ≥ 0,9 3,1 2,0 1,8
Мерзімді өтімділік, k4-3 ≥ 0,8 2,0 1,5 1,6
Ақпарат көз: 2009 жж. 1 қаңтардағы банк секторының
Кестенің мәліметтерінен мынаны байқауға болады: 7 күнге дейінгі
2.3 Екінші деңгейлі банктерде жеке және заңды тұлғаларға
Коммерциялық банктердің
Несие формасы – бұл несие қатынасының мәні
Несие формасы
Халықаралық
Ұлттық
Ақшалай
Ақшалай
Тауарлық
Тауарлық
Банктік
Коммерциялық
Аралас
Мемлекеттік
Тұтынушылық
Лизингілік
Ипотекалық
Тұтынушылық
2 – сурет. Нарықтық
Бүгінгі таңда жеке тұлғаларды несиелеуде банктік несие мен
Банк несиесінің бірінші
Екінші ерекшелігі – шаруашылық
Бүгінгі таңда
Салымдар;
Несие беру;
American Express чектері;
Карточкалар;
Дербес сербис;
Сейфтік депозиттер;
Ақша аударымдары;
Интернет – банкинг.
Ал, енді
«Банк салымының
«Кезек күттірмейтін
«Іске қосылуға
«Салынып жатқан
«Авто lights» деген
«Тұрғын үй
«Жеке құрылыс
«Білім алуға
«Банктің жалақы
«Халықтық қоныстану»
«Ипотека lights»
«Автокөлік сатып
«Кезек күттірмейтін
«Халықтық» бағдарламасы.
Қазіргі кезде
АТФ Банкінде жеке тұлғаларды жеке Жеке тұлғаларға банктік
Банктің несие бөлімшелерінің жұмысының ұйымдастырылуын;
Несие берудің жалпы реті;
Банк пен қарыз алушының өзара қатынасын реттейді;
Несие беру кезінде рәсімделетін құжаттар мен қарыз алушыға
Жеке тұлғаларға несие ұсыну бойынша Регламентке тұтыну қызметі
Жеке тұлғаларға несие беру несиені қайтаруға және ол
Несие суммасы қарыз алушының ай сайынғы табысына, алынатын
Несиелеудің параметрлері, алғашқы жарнасының минималды көлемі, қажетті құжаттар
Алғашқы жарнаның суммасы:
Келесіде алуға және сатушыға беру үшін Клиентпен өзінің
Қарыз алушының ағымдық шотынан Сатушының банктік шотына (шоттар
Қарыз алушы Сатушыға қолма-қол ақшаны береді, бұл жағдайда
Несиелік тапсырыс бойынша шешім қабылдау белгіленген процедураларға сәйкес
Банктің Несиелік Комитетінің шешімінің қызмет ету мерзімі күнтізбелік
Несиенің мақсатты қолданылуы жылжымайтын мүлікті, автотранспортты алуға және
Несиені өтеу келесідей әдістермен жүзеге асады:
Стандартты (негізгі қарыз теңдей үлеспен);
Аннуитетті;
Дисконтты.
Несиені өтеу әдісі жеке тұлғаларды несиелеу Бағдарламасына байланысты
анықталады.
Несиені өтеу және сыйақы төлеу Банкте ашылған Қарыз
Келісім-шартты дайындауға қойылатын талаптар
Банк пен жеке тұлға арасындағы келісімді жасау үшін
келісім шартты дайындау және толтыру үшін тазартулары, сызылған
жеке тұлғаның тегі, аты, әкесінің аты, тұрғылықты жерінің
заңды тұлғалардың аты олардың заңды мекен жайының көрсетілуімен
көлемі бір беттен асатын келісім шартта беттер тігілген,
көлемі бір беттен асатын келісім шартта әрбір бет
келісім шартқа қол қоймастан бұрын несиелік администратор келісім
келісуші жақтың біреуі Банк болып табылатын келісім шартқа
келісім шарттағы басқарушы тұлғалардың қолдары және заңды тұлғаның
Кепіл затына қойылатын талаптар
Кепіл затына қойылатын талаптар Қазақстан Республикасының заңнамасымен, Банктің
Жылжымайтын мүлік (тұрғын үйлер, тұрғын үйдегі пәтерлер, көп
Банктің жекелеген ішкі құжаттарымен бекітілген талаптарына жауап беретін
Банкте орналасқан жеке және зайды тұлғалардың шотындағы ақшалар;
заңды тұлғаның кепілдемесі (гарантиясы);
жеке тұлғаның кепілдемесі (гарантиясы).
Кепіл затын кезекті тіркеу және дайындаудан кейін несиені
Банктің Несиелік бөлімшесі, 150,0 мың АҚШ долларына дейінгі
МСБ несиелендіру бөлімшесі, 151,0 мың АҚШ долларынан 1000,0
Корпоративті несиелеу бөлімшесі, 1000,0 мың АҚШ долларынан асатын
Банк филиалында корпоративті несиелеу бөлімшесі болмаған жағдайда, Гарант-заңды
Сақтандыру
Ал, енді жеке тұлғаларға несие ұсыну жағдайында сақтандыруға
Жеке сақтандыруға өмірді, денсаулықты, еңбекке қабілеттілігін және азаматтың
Келісім шарт бойынша сақтандыруда пайданы иеленуші кепіл затын
Қамтамасыз заты автотранспорт түрінде берілген жағдайда міндетті сақтандыру
жол-транспорттық оқиғалардан (барлық мүмкін болатын апаттар);
айдап кетуден және ұрлықтан;
өрттен.
Қосымша кепіл ретінде қойылған автотранспорт тек Банктің Несиелік
Өз еркімен тұрғызылған тұрғын үй мүлігін (яғни тиісті
өрттен
найзағай соққысынан
жарылыстан
құбырлардың жарылуынан туындаған суқұбырының суының тасқынынан
басқарылатын ұшқыш аппараттардың, олардың сынықтарының немесе олардаға заттар
транспорт құралының келіп қалуынан.
Сақтандыру жарнасының есебі тұрғын үй мүлкінің кепіл құнына
Сақтандыру жарнасын төлеу әрбір жыл өткенде қосымша келісім
Сақтандыру компаниясымен бекітілген көлемінде сақтандыру жарнасының сомасы:
Борышқордың Банкте ашылған ағымдық/карточкалық шотынан сақтандыру компаниясының банктік
Борышқор қолма-қол ақшаларды Несие қызметкеріне – сақтандыру агентіне
Жеке сақтандыру кезінде (қайғылы жағдайлардан, мүгедектіктен және т.б.)
Борышқордың төлем қабілеттілігін бағалау
Борышқордың төлем қабілеттілігін бағалау есебі жұмыс орнынан алынған
Клиенттің төлем қабілеттілігі келесідей түрде анықталады:
Төлемқабілеттілік = (Таза табыс –Отбасының шығындары) * несие
Ұсынылған несие сомасының есебін төлемқабілетінің шамасы, несие бойынша
Төлем қабілеттілік
Ұсынылатын несие сомасы =
Сыйақы мөлш/сі * несиені қайтару мерзімі (аймен)
1 + ----------------------------------------------------------------------
12 * 100
Банктің Несие Комитетімен ұсынылатын несие сомасынан жоғары несие
Несие бойынша сыйақыны есептеу әдістері
Есептеудің стандартты әдісі
Сыйақыны есептеудің бұл әдісі несие бойынша ссудалық борыштың
Негізгі қарыз * Сыйақы мөлшерлемесі
Сыйақы = ----------------------------------------------------- *
360
Аннуитетті төлем әдісі
Аннуитеттік әдіс несиенің негізгі сомасын және де ол
R/100/12
Ай сайынғы төлем сомасы = Несие сомасы
1-(1+R/100/12)-n
мұндағы, R – жылдық сыйақы мөлшерлемесі (%),
n - несие мерзімі (ай)
Дисконтті ставка әдісі
Дисконтті ставка әдісі ретінде сыйақыны аванс түрінде төлеу
Сыйақы сомасы = Сұралатын несие сомасы *
Несие сомасы = Сұралатын несие сомасы + Сыйақы
Сыйақыны есептеудің осы әдісі бойынша Борышқор уақытынан бұрын
Әрбір сыйақыны есептеу әдістерін қолдану Банктің Несиелік Комитетінің
Несиелендіру бойынша қызмет ету ұйымы
Тұтыну мақсатында жеке тұлғаларды несиелендіру процесінде келесідей қатысушылар
Банк Департаменттері және филиалдары ретінде таныстырылған:
Бөлшек Бизнес Департаменті
(Банк филиалы бөлшек бизнесінің бөлімі/секторы);
Бухгалтерлік және есеп беру Департаменті (филиалдың бухгалтерлік есеп
Заң Департаменті (Филиалдың заңдық қызметі);
Қауіпсіздік Департаменті (филиалдың қауіпсіздік қызметі);
Тәуекел менеджменті Департаменті (тәуекел – филиал менеджері);
Аймақтық даму Департаменті;
Банк филилалының несиелік әкімшілік ету бөлімі;
Банктің филиалдары және есептік – кассалық бөлімдері.
АҚ СК «АТФПОЛИС»
Сатушылар
Борышқор (сатып алушы)
Залог берушілер/Гаранттар
Тіркейтін органдар
Бағалаушы.
Несиені беру тәртібі
1) Клиенттің өтініштерін қабылдау
1.1 Клиент несие алу үшін Банкке келген кезде,
1.2 Егер Клиент Несиені ұсыну шарттарымен келіссе, Несие
Өтініш беруші Анкетасын (Қосымша №1) және Несиені ұсыну
Өтініш берушінің Анкетасы негізінде алдын ала төлемқабілеттілік есебін
1.3 Регламент талаптарына және Несиелендіру бағдарламаларына сәйкес келген
Экспертиза жүргізуге қажетті құжаттар пакетін қабылдайды (Несие алу
Клиентке қайтаруға жататын құжаттар оригиналдарының көшірмесін алады;
Құжаттарды қабылдау – тапсыру актісін екі дана етіп
1.4 Несие маманы несие алу үшін өтінішті несие
1.5 Несие алу үшін өтінішті Несие маманы Банк
2) Клиент өтінішін қарау
2.1 Клиентпен ұсынылған несие алу үшін өтініштің, Өтініш
қаралатын жобаның экономикалық қауіпсіздігіне тексеріс жүргізу үшін Филиалдың
ұсынылған қамтамасыз ету заты бағалау үшін Бағалаушы маманына.
2.2 Жобаны бекіту/қабылдамау кепілді бағалау және заңдық дайындау
2.3 Банктің Несие Комитеттері/уәкілетті тұлға келесідей шешімдер қабылдайды:
жобаны қаржыландыруды мақұлдау;
жобаны қаржыландырудан бас тарту;
жобаны түзетуге жіберу;
жобаға қатысты кез келген басқадай сұрақтарды қарау (кепілдегі
2.4 Банк Несие Комитетінің хатшысы белгіленген формада қабылданған
Несиені өтеу тәртібі және ол бойынша сыйақыны төлеу
Несиені және есептелген сыйақыны өтеу қарызды өтеу графигіне
Банкке Ннсиені өтеу және сыйақыны төлеу Несиелік келісім
негізгі қарызды және сыйақыны ай сайын өтеу;
негізгі қарызды квартал сайын өтеу және сыйақыны ай
сыйақыны ай сайын немесе несиелендіру мерзімінің аяғында төлеу
Негізгі қарызды ай сайын өтеу кезінде несие бойынша
Негізгі қарызды тоқсан (квартал) сайын өтеу кезінде несие
Несиені мерзімінен бұрын және толығымен өтеу кезінде сыйақы
Несиені және ол бойынша есептелген сыйақыны Банкте ашылған
Есептеудің стандартты және аннуиеттетті әдісі бойынша сыйақы мен
айыппұл санцияларының сомасын өтеуге (штрафтар, айып, пеня);
есептелген сыйақы бойынша мерзімі өткен қарыз сомасын өтеуге;
негізгі қарыз бойынша мерзімі өткен қарыз сомасын өтеуге;
несиені пайдаланғаны үшін есептелген сыйақыны төлеуге;
негізгі қарыз сомасын өтеуге.
Дисконтты әдіс бойынша несие бойынша қарызды өтеуге бағытталған
айыппұл санкцияларының сомаларын өтеуге;
негізгі қарыз сомасын қайтаруға.
Несие бойынша қарызды өтеу күні Банк филиалының бухгалтерлік
АБИЖ-да есептелген сыйақы және займ бойынша қарызды алуға
төлем ордерлерін Борышқордың реквизиттерін көрсетеді: Аты-жөні, ағымдық/карточкалық шот
төлеу ордерін екі дана етіп басып шығарады, қол
сыйақыны және несиені өтеу сомаларын Борышқордың банктік немесе
Төленетін соманы қабылдағаннан және қайта есебін жүргізгеннен кейін
Бақылаушы-кассир қызметтері біріктірілген Банк филиалдарында Борышқордан несие өтеу
Борышқордың ссудалық қарызы толығымен өтелген құжаттары «несие өтелді»
Борышқордың мерзімі өткен қарызы туындаған жағдайда, Несие администраторы
Борышқор/Кепілберуші кепіл затын ауыстырған жағдайда, Несиелік маман кепіл
Несиені қайтақұрылымдау (пролонгациялау) тәртібі
Несиені қайтақұрылымдау (пролангациялау) үшін Борышқор Банкке бес жұмыс
Борышқорға пролангиация туралы тапсырысты дайындауды және себебінің растығын
Себебінің растығын айқындау үшін Борышқордың жұмыс орнына және
Борышқордың және кепіл затының жағдайына жүргізілген талдау нәтижесі
Банк несиелік Комитеті несиені қайтақұрылымдау (пролангация) туралы шешім
Несие бойынша кезекті қарыз және несие пролангациясы Банкпен
Пролангация шарты - Борышқорда туындаған нақты себептерге байланысты
Борышқордың несие досьесін құру тәртібі
Борышқордың несиелік досьесі №276 16 тамызда 1999 жылы
Несие маманы Борышқордың несиелік досьесін Банк несие Комитетінің/уәкілетті
Борышқордың несиелік досьесін хронологиялық тәртіпте Банк Несие Комитеті/уәкілетті
Несиелік досьеге тігілген құжаттардың тізімін (опись) жасайды;
Құжаттардың тізіміне (опись) қол қояды және одан ары
Несие администраторы несиелік досьенің тізімге қажетті берілетін құжаттардың
Банктің Несиелік Комитетінің шешімінің түпнұсқаларын Банк Несиелік Комитетінің
Мониторингті жүргізу тәртібі
Несие Келісім шартының әрекет ету мерзімінде Несиелік администраторы:
Қарыз алушының несие Келісімінің шарттарын орындауын, соның ішінде
несиенің уақытылы қайтарылуы және несиені қолданғаны үшін сыйақы
сыйақыны төлеу және несиені қайтару мерзімін бұзған жағдайда
қарызгерлердің мәліметтер базасына қажетті ақпаратты енгізеді, соның ішінде
Бағалаушы мамандардың тіркеу ұйымдарында тіркелген кепіл келісімін немесе
Мониторингтің жүргізілгендігін растайтын барлық құжаттар (жаңа жұмыс орнынан
Несиелік администратор айсайын жағдай бойынша несиелендіру бағдарламасының кесімінде
Тәуекел менедмент Департаменті ай сайын Банк Басқармасын және
Проблемалық несиелермен жұмыс
Несие бойынша мерзімі өткен қарыз туындаған күні Несиелік
Егер несие бойынша кешіктірілген төлемдердің себебі еңбекақыны төлеу
Несие маманы қызметтік хатты алғаннан кейін өз тарапынан:
қарызгерге несие бойынша қарызды өтеу күнінің өзгерісі
берілген сұрақтарды Банктің Несиелік Комитетінің қарауына береді;
Банк Несиелік Комитеті оң шешім қабылдаған жағдайда көшірмені
АБИЖ-ға өзгертулер енгізеді, несиені өтеудің жаңа графигін құрады.
Негізгі қарызды не сыйақыны уақытында өтемеген немесе Қарызгердің
Қарызгердің міндетін орындамағаны туралы хабарландыру жіберілгеннен кейін, Несие
Кепіл затын қолдануды іске асыру Қазақстан Республикасының заңнамаларына
Несиені жабу тәртібі
Несиені өтегеннен кейін Несиелік администратор кепіл администраторын Қарызгердің
АБИЖ-да Несие администраторы Қарызгердің электрондық досьесіне несиені өтегендігі
Қарызгердің ссудалық шотының жабылуы Банк филиалының бухгалтерлік есеп
Кепіл затына меншік құқығын орнататын құжаттардың түпнұсқалары Қарызгерге
Коммерциялық банктердің жеке тұлғаларды несиелеу динамикасы
Коммерциялық банктердің жеке тұлғаларды несиелеу динамикасын
5 – кесте. Екінші
2007 жыл бойынша
Облыстар Барлығы млн.тг
Қысқа мерзімді Ұзақ мерзімді
Ұлттық валютада Шетел валютасында Ұлттық валютада Шетел валютасында
Республика бойынша барлығы 44969 14053 3582 13256 14078
Оның ішінде:
Ақмола 1887 1279 36 347 225
Ақтөбе 2021 408 59 951 603
Алматы 1244 429 20 635 160
Атырау 2297 704 114 529 950
Шығыс Қазақстан 4939 1753 268 1699 1219
Жамбыл 2301 715 115 1014 457
Батыс Қазақстан 2446 942 149 788 567
Қарағанды 6524 1621 781 1984 2138
Қостанай 1793 692 153 671 277
Қызылорда 487 155 7 239 86
Маңғыстау 1544 524 78 570 372
Павлодар 3791 1581 133 1285 792
Солтүстік Қазақстан 1637 864 151 248 374
Оңтүстік Қазақстан 1636 402 246 267 721
Алматы қаласы 7549 1303 1133 1039 4074
Астана қаласы 2873 681 139 990 1063
Ескертпе: ҚР Ұлттық банкінің статистикалық
6 – кесте. Екінші деңгейдегі
2008 жыл бойынша
Облыстар Барлығы млн.тг
Қысқа мерзімді Ұзақ мерзімді
Ұлттық валютада Шетел валютасында Ұлттық валютада Шетел валютасында
Республика бойынша барлығы 85739 17657 1666 37385 29031
Оның ішінде:
Ақмола 3077 1439 7 1052 579
Ақтөбе 3743 491 57 1741 1454
Алматы 1793 566 8 919 305
Атырау 4211 757 59 2058 1337
Шығыс Қазақстан 10822 1944 145 5137 3596
Жамбыл 5426 719 126 3499 1082
Батыс Қазақстан 3796 1015 20 1886 875
Қарағанды 10454 2264 333 4738 3119
Қостанай 4016 895 67 1934 1120
Қызылорда 1450 367 5 897 181
Маңғыстау 5554 1199 36 2515 1804
Павлодар 7188 2096 88 3224 1780
Солтүстік Қазақстан 3341 682 67 1305 1287
Оңтүстік Қазақстан 4342 631 37 1264 2410
Алматы қаласы 8721 1624 337 2334 4426
Астана қаласы 7805 968 274 2882 3681
Ескертпе: ҚР Ұлттық банкінің статистикалық
7 – кесте.Екінші деңгейдегі банктердің
2009 жыл бойынша
Облыстар Барлығы млн.тг
Қысқа мерзімді Ұзақ мерзімді
Ұлттық валютада Шетел валютасында Ұлттық валютада Шетел валютасында
Республика бойынша барлығы 165793 20316 2869 95027 47581
Оның ішінде:
Ақмола 5696 954 30 4156 556
Ақтөбе 9237 982 83 5777 2395
Алматы 4583 986 30 2799 768
Атырау 7531 618 84 4056 2773
Шығыс Қазақстан 20413 3018 532 10961 5902
Жамбыл 8664 1228 43 6616 777
Батыс Қазақстан 6543 1143 65 4275 1060
Қарағанды 15459 2101 539 8246 4573
Қостанай 8402 1300 92 5389 1621
Қызылорда 3298 538 10 2247 503
Маңғыстау 9637 801 171 6784 1881
Павлодар 14352 2413 79 9596 2264
Солтүстік Қазақстан 5783 748 56 3638 1341
Оңтүстік Қазақстан 12014 1232 83 6820 3879
Алматы қаласы 24683 1286 645 8144 14608
Астана қаласы 9498 968 327 5523 2680
Ескертпе: ҚР Ұлттық банкінің статистикалық
2009 – шы жылғы кесте бойынша
Кесте бойынша жеке тұлғаларға берілген несиелер қысқа
Сонымен қатар жеке тұлғаларға несиелер ұлттық және
Ал, енді Қазақстан Республикасының аймақтары бойынша жеке
4 – сурет.Коммерциялық банктердің берген несиелері,
1. Ақмола –
2. Ақтөбе –
3. Алматы –
4. Атырау –
5. Шығыс
6. Жамбыл –
7. Батыс
8. Қарағанды –
9. Қостанай –
10. Қызылорда – 1 %
11. Маңғыстау – 3 %
12. Павлодар – 8 %
13. Солтүстік
14. Оңтүстік
15. Алматы
16. Астана
5 – сурет.Коммерциялық банктердің берген несиелері,
1. Ақмола –
2. Ақтөбе –
3. Алматы –
4. Атырау –
5. Шығыс
6. Жамбыл –
7. Батыс
8. Қарағанды –
9. Қостанай –
10. Қызылорда – 2 %
11. Маңғыстау – 6 %
12. Павлодар – 8 %
13. Солтүстік
14. Оңтүстік
15. Алматы
16. Астана
6 – сурет.Коммерциялық банктердің берген несиелері,
1. Ақмола –
2. Ақтөбе –
3. Алматы –
4. Атырау –
5. Шығыс
6. Жамбыл –
7. Батыс
8. Қарағанды –
9. Қостанай –
10. Қызылорда – 2 %
11. Маңғыстау – 6 %
12. Павлодар – 9 %
13. Солтүстік
14. Оңтүстік
15. Алматы
16. Астана
Жоғарыда келтірілген
Сонымен соңғы
31.12.2007
7 – сурет.Жеке тұлғаларға берілген несиелердің
Диаграммада көргеніміздей
8 – сурет.Жеке тұлғаларды
2007 жыл бойынша үлесі
9 – сурет.Жеке тұлғаларды
2008 жыл бойынша үлесі
10 – сурет.Жеке тұлғаларды
Енді осы
8 – кесте. Жеке тұлғаларға
№
Республика бойынша барлығы Несиелердің жылдар
2007 2008 2009
1 Қазақстан Халық банкі 28 23 19
2 Тұран Әлем банкі 18 20 18
3 Альянс банк 11 14 20
4 Казкоммерц банк 12 13 15
5 Нұр банк 5 6 7
6 Валют – Транзит банкі 13 9 0
7 Каспий банкі 3 3 4
8 – кестенің жалғасы
8 ЦентрКредит банкі 2 3 3
9 Темір банк 1 2 3
10 АТФ банкі 2 2 3
11 Евразия банкі 1 2 3
12 Тағы басқа банктер
Ескертпе: ҚР Ұлттық банкінің статистикалық
Кестеде көрсетілген
Сонымен қатар
2.4 Шағын және орта бизнесті дамытуға берілетін несиелерді
«АТФ Банкі» акционерлік қоғамының
«АТФ Банк» АҚ – ы
Банк жалпы мөлшері $
Банк халықаралық капитал рыноктарында $100 млн.
«АТФ Банк» АҚ өз саласында соңғы уақытта бірқатар
Орталық және Шығыс Еуропадағы коммерциялық банктік операцияларға
ЮниКредит Тобы – еуропалық үздік қаржылық
Топ негізгі үш банктен
Соңғы жарты жылда ЮниКредит тобы
Халықаралық үздік рейтинг агенттіктері АТФБанктің рейтингісін жоғары
3-сурет. 20.11.2009ж. жағдай бойынша АТФБанкінің кредиттік рейтингтері.
Атауы Рейтинг
Standard and Poor's
Ұзақ мерзімді контрагент рейтингі BВ+
Қысқа мерзімді контрагент рейтингі B
Рейтинг болжамы Тұрақты
Moody's
Депозиттер бойынша ұзақ мерзімді рейтинг Ваа2
Контрагенттің қысқа мерзімді рейтингі Prime-2
Қаржы тұрақтылығы рейтингі D-
Болжам Тұрақты
Fitch
Контрагенттің ұзақ мерзімді рейтингі ВBB+
Контрагенттің қысқа мерзімді рейтингі F2
Жеке рейтинг D
Болжам Теріс
Қолдау рейтингі 2
Дерек көзі: АТФБанк жылдық есебі 2009ж.
2009 жылы АТФБанк халықаралық қаржылық институттармен серіктестігін нығайтты.
Сонымен қатар «АТФБанк» шағын және орта бизнесті қолдау
“АТФ Банк” АҚ-ң шағын және орта бизнесті несиелендіру
бірлескен бизнес
кіші және орта бизнес
бөлшек бизнес
2007 – 2009жж. стратегиялық нысанасы ретінде Банк өзіне
Банк бөлшек бизнестің несие портфелінің көлемін 7 ретке
Несие қауіпсіздігін азайтумен қатар, Банк көрсететін қызметке тұрақты
Қызмет көрсетудің артықшылықтары:
Қаржыландыру құнының төмендігі.
Пайыздық мөлшерлемелерді төмендету мүмкіндігі. Несие операциялары бойынша мөлшерлемелер
Несиелендіру мерзімін ұзарту мүмкіндігі. Несие желілері аясында жобаларды
Аймақтарды қаржыландыру. Біздің банкіміздің қызметтерін Республиканың барлық облыс
Шағын және орта бизнесті несиелендіру–бағдарламаның мақсаттары, тұрақты әрі
Бағдарлама шеңберiнде 3 түрлі несие беріледі: экспресс несиелер
микро несиелер жеке кәсіпкерлер мен заңды тұлғалар үшiн
Несиелер келесі мақсаттарға беріледі:
-тауар айналымын ұлғайту;
-айналым капиталын одан әрі дамыту үшін толықтыру;
-өндірісті немесе көрсетіліп жатқан қызмет көлемін кеңейту;
-машиналар, шикізат пен материалдар сатып алу және де
-кәсіпкерлік қызметті жүзеге асыру үшін жылжымайтын мүлікті иемдену,
-басқа да күрделі қаржы бөлу.
Артықшылықтар
-Iскерлiк жоспар талап етiлмейдi
-Кеңес беру - тегін
-Тұрақты клиенттерге жеңілдіктер
Кімдер ала алады:
-жеке кәсіпкерлер
-заңды тұлғалар
Сурет-4. Жылдар бойынша несие қоржынының серпіні: млн.теңге (нетто)
Дерек көзі:Жылдық есеп АТФБанк – 2008 жыл.
Жоғарыда келтірілгн жылдық есептік көрсеткіш бойынша, топтың несие
Активтер көлемі бойынша «АТФБанк» АҚ-тың Қазақстан банк жүйесіндегі
Қазiргi кездегi банктiк жүйе - бұл алуан түрлi
Банктің 2010 жылы, өткен жылдардағыдай негізгі міндеттерінің бірі-Қазақстан
Банктік қызметтер көрсету рыногындағы талаптардң қарқынды өсуіне байланысты,
2009 жылы ШОБ-қа кредит беру бөлімшелері қызметкерлерінің жұмыс
ШОБ бойынша заемдар берудің өсу серпініне көптеген факторлар
-ұзақ мерзімді қаржыландыру мерзімінің 20 жылға дейін ұзартылуы,
-Банктің біртіндеп ұсақ сегменттерден ірі сегменттерге ауысуы.
-білікті кадрлық қызметкерлер базасын құру.
2009 жылы сыйақы мөлшерлемесінің деңгейі 2008 жылмен салыстырғанда,
Тиімді кадрлық саясатсыз жоғарда аталған мақсаттарға қол жеткізу
Экономика секторын талдай келе, 2008 жылдаы сияқты кредиттердің
Банк үшін клиенттермен өзара әрекеттестіктің негізгі қағидасы бұл
«АТФБанк» АҚ заңды тұлғаларға заем қаражаттарына деген сұранымдарын
Кредит;
Кредиттік желі;
Овердрафт;
Сауданы қаржыландыру;
Аккредетив;
Кепілдіктер;
Вексельдік операциялар.
Кредит өнімдері негізінен мына мақсаттарға беріледі:
Қысқа мерзмді кассалық үзіктерді қаржыландыру;
Тауар айналымын арттыру;
Күрделі шығындарды жүзеге асыру (жұмыс істейтін өнірістерді кеңейту,
Айналым капиталын арттыру;
Басқа мақсаттарға.
Банк кредиттік саясатты қысқа мерзімде де, ұзақ мерзімге
Кесте 3. Филиалдардың несие қоржыныңдағы аймақтардың үлестері
Филиалдардың несие қоржыныңдағы аймақтардың үлестері бойынша салыстырмалы дерек
Активтер
Барлығы
ОҚО
Қостанай
Астана
Ақтөбе
ШҚО
Тараз
Атырау
Қарағанды
Қызылорда
Павлодар
Орал
Ақтау
Семей
Ақсай
Дерек көзі:Жылдық есеп АТФБанк – 2009 жыл.
Жоғарыда келтірілген статисткалық мәліметтерге сүйене, филиалдардың кредит бойынша
Республиканың түрлі аймақтрында орналасқан ірі сауда және өнеркәсіптік
Заем капиталдарының қайтарылуына сенімді кепілдіктен басқа, банктің несие
Несие беру ісінің негізгі міндеттерінің бірі-несиелік қоржын сапасы
Несие берудің артуы бірқатар факторларға байланысты. Бір жағынан,
Сурет-5. Жылдар бойынша кредиттік мекемелердің серпіні:млн.теңгеге
Дерек көзі: Жылдық есеп-АТФ Банк 2009ж.
Көрсетілген көрсеткіш бойынша, 2009 жылы кредиттік мекемелерден тартылған
2009 жылы 1 қаңтардағы мәлімет бойынша банктің корпоративтік
2008 жылғы 1қаңтармен салстырғанда кредит қоржыны мөлшерінің едәуір
Шағын және орта бизнестің несиелеуді қаржыландыру шарттары (з.т,
Жалпы толық қаржы анализы бойынша несиелендіру бағдарламалары: (АТФБанк
1. Бизнес стандарт
2. Гарантия
3. Бизнес авто
4. Аккредетив
5. Франчайзинг
6. Факторинг
7. Овердрафт
Осындай банк өнімдері клиенттердің Қазақстандық банк
Банктің шағын және орта бизнестің жақсы нәтижелерге жету
Қойылған мақсаттарға
күшті бренд, жоғары танымдылық, инвесторлар, несие берушілер
активтердің жоғары сапасын сақтап қалу;
банк акционерлері жағынан саяси қолдау;
ұлттық компаниялардың қорларына жол ашықтық;
басшылар жағынан жылдам шешім қабылдау;
коллективтегі адамгершілік-психологиялық жағдайдың жақсы болуы;
жоғары білікті қызметшілер./3/
Қорытынды шығара отырып, келесі жағдайларды атап өткен жөн.
3 ҚР ЕКІНШІ ДЕҢГЕЙЛІ БАНКТЕРДІҢ НЕСИЕ БЕРУ ҚЫЗМЕТІН
3.1 Коммерциялық банктердің несиелік саясатын жетілдіру
2008-2009 жыл Қазақстанның банк секторына ықпалын тигізген көптеген
Әлемдік қаржылық дағдарыс,банк жүйесінің өсу қарқынының күрт төмендеп
Банк жүйесінің несиелік активтерінің сапасының нашарлап кетуіне жеке
Өздерінің шектен тыс еркін несиелік саясатының салдарын банктер
Бұл жағдай, әрине, сыртқы инвесторлар тарапынан қарсылыққа тап
Банк жүйесінің несие қоржынының сапасының төмендеп кетуі отандық
Біріншіден, банктің беделіне нұқсан келеді, өйткені мерзімі өтіп
Осылайша, несиелердің жоғары тәуекелді болуы салдарынан банктер өз
Мемлекеттегі экономикалық тұрақсыздық; дәлірек айтар болсақ, өнді-рістің тұрақсыздығы,
Ірі банктер үшін, ең алдымен «үлкен үштіктің» құрамына
Орташа банктер шағын және орта бизнесті несиелеуге басты
Банктер кәсіпорындарға инвестициялық несиелерді тіпті бермейді десе де
Көптеген Қазақстандық кәсіпорындар қаржылық жағдайы тұрғысынан (төлем қабілеттілігі,
Өкінішке орай, еліміздің несие жүйесі Қазақстан Республикасының мемлекеттік
Соңғы жылдары Қазақстанда орын алған өзіндік ерекшелік –
Несие жүйесін нығайту экономиканы дағдарыстан алып шығу бойынша
Несиелік қатынастарды жетілдіруге септігін тигізетін маңызды шаралар-дың қатарында
несие нарығының және оның қатысушыларының шынайылығы, кепілдік қызметтерінің
банк капиталын экономиканың нақты секторымен барынша жақындату бойынша
аймақтардың экономикалық әлуетін (потенциалын) дұрыс және нақты бағалау;
банктердің несиелік саясатын, бірінші кезекте несие қоржынының құрылымын
коммерциялық банктер тарапынан кәсіпорындарды несиелеуді ұйым-дастыру бойынша заңнамалық
несиелік ресурстар нарығын салалық және аймақтық тұрғыдан талдау
банктердің несиелік қоржынының салалық құрылымын жақсарту, экономиканың түрлі
қарыз алушылардың несие қабілеттілігін және төлем қабілеттілігін жан-жақты
несиелеу технологияларын үздіксіз жетілдіріп отыру.
Жоғарыда аталған шаралар банк жүйесінің мемлекет ішіндегі және
еліміздегі несиелік жағдайды жақсарту, ақша ресурстарын жасырын нарықтан
тұрақты экономикалық ортаны қалыптастыру және Қазақстанның түрлі аймақтарындағы
өндірістің шикізаттық бағытынан өңдеу бағытына және жоғары техно-гиялы
ұлттық табысты дұрыс және ұтымды қалыптастыру, бөлу және
өнеркәсіпті, өндірісті, ауыл шаруашылығын, әлеуметтік саланы және басқа
Қазақстан банк жүйесінің халықаралық банктің қауымдастыққа арала-суын әрі
әлемдік дағдарыс салдарынан банк жүйесін және экономиканың нақты
халық пен инвесторлар тарапынан Қазақстандық банктерге деген сенім-ділікті
Жоғарыда аталған шаралар Қазақстан банк жүйесінің және экономикасы-ның
3.2 Несиелік мониторинг және проблемалық несиелермен банктердің жұмысын
Несиелік мониторинг – несиені берген күннен бастап, оны
Несиелік мониторингті жүргізуге арналған ақпарат көзіне мыналар жатады:
банкте жинақталған қарыз алушы туралы ақпарттар;
қарыз алушыдан алатын ақпараттар;
өзге көздерден алынатын ақпараттар (жабдықтаушылардан, сатып алушылардан, өзге
Ақпараттың толықтығына қарай несиелік мониторинг ағымдық және тереңдетілген
Ағымдық мониторинг – ай сайын ағымдық мониторинг есебін
Ағымдық несиелік мониторинг әр ай сайын несие толық
Ағымдық несиелік мониторингтің мақсаты – банктің барлық берген
Ағымдағы мониторингтің негізгі қадамдарына мыналар жатады:
қарыз алушының шотындағы ақша қаражаттарының қозғалысына бақылау жасау;
клиентке ескертулер жасау (несиені төлеу мерзімінен екі үш
клиенттің орналасқан жеріне бару (қарыз алушы кәсіпорынның қаржылық
Қарызды қайтару күнінде несиені қайтару кестесі бойынша қарыз
Егер қарыздың қайтаруын кешіктіру қарыз алушының уақытша қаржылай
Егер қарыз алушының тексеріп бару барысында несиені қайтармауымен
қарызды кешіктіру себетері;
кешіктірілген қарызды қайтару мүмкіндігі;
алдағы уақыттары қарызды қайтару кестесін орындау мүмкіндігі.
Тереңдетілген мониторинг - ай сайын тереңдетілген мониторинг есебін
Тереңдетілген мониторинг бойынша есеп беру формасы 16-қосымшада берілген.
Тереңдетілген мониторингтің ұзақтылығы мыналарға тәуелді:
қарыз алушының несиелік рейтингіне;
қарыз алушының саласының жағдайына.
Несиелік рейтинг – несиені қайтару ықтималдығы, міндеттемені орындау
Несиелік мониторинг келесі бір түріне несиелік ресурстардың мақсаты
Егер жоба бойынша несиелік ресурсты игеру кезең-кезеңімен жүзеге
Қарыз алушының несиелік ресурстарды көздеген мақсатқа пайдаланбағаны анықталған
Проблемалық несиелерге мыналар жатады:
несиелік келісімшартта көрсетілген уақытта қайтарылмаған, уақыты кешіктірілген және
сақтандыру, кепіл-хат немесе кепілдемемен қамтамасыз етілген несиелер бойынша
несиелерге есептелетін пайыздың несиелік келісімшартта көрсетілген күннен 30
Сондай-ақ проблемалық несиелерге қарсы шараларға мыналар жатады:
қарыз алушының қызметін қайта құру;
несиені қайтару кестесін өзгерту;
пайыз (сыйақы) төлеу тәртібін өзгерту.
Отандық банктік тәжірибеде проблемалық несиелерге несиелердің жіктелу ережесіне
Проблемалық несиелермен әрі қарай жұмыс жасау бағытын таңдауда
қарыз алушының Банк алдындағы міндеттемені орындамау себебі;
проблемалық несиенің пайда болу себептері: дефолтқа итермелеген форс-мажор
қарыз алушының іскерлік беделі, несиелік тарихының болуы;
кепіл мүлкі есебінен несиелік қарызды қайтару мүмкіндігі;
қаржылық сауықтандыруға байлансты шаралар жасалған жағдайда қарыз алушының
қарыз алушының ағымдағы қаржылық есебі, ақша қаражаттарының қозғалысы
қарыз алушының қосымша қамтамасыз ету мүлкін банкке ұсынуы.
Қысқаша айтқанда, банк үшін аталған нұсқалардың қайсысы аз
Проблемалық несиені анықтағаннан кейінгі банктің жұмысы мыналарды қамтиды:
қарыз алушыны қаржылық жағынан сауықтыру;
ссудалық қарызды төлеттіру (өндіріп алу).
Қарыз алушыны қаржылық жағынан сауықтыру несиелік келісімшартты өзгерту
Қарыз алушыны қаржылық жағынан сауықтыру шараларына мыналар жатады:
несиенің төлем мерзімін ұзарту немесе несиелік келісімшарттың
қарызды қайта құрылымдау, яғни несиелік келісімшарттқа өзгерістер енгізе
қайта қаржыландыру, қарыз алушыға немесе үшінші бір тұлғаға
заңға қайшы келмейтін өзге шаралар.
Несиенің мерзімін ұзарту немесе қайта құрылымдау шарты ретінде
қарыз алушыдан қосымша қамтамасыз ету мүлкін талап ету;
қарыз алушының алашақ қарызын банкке алуға құқық беруі
өндірістік және қаржылық қызметінде пайдаланбайтын қарыз алушының активтерінің
шығыстарды азайту бағдарламасын жасау;
кей жағдайларды қаржыны басқарушыны қайта тағайындауды талап ету.
Несиені қайта қаржыландыру шаралары проблемалық несиелермен жұмыс жасау
қарыз алушының қарызын өтеуді үшінші бір тұлға өз
қарыз туралы келісімшартты рәсімдеу барысында қателіктер жіберілсе.
Несие бойынша қарызды төлеттіру сот шешімі бойынша немесе
Егер несиені төлеу мерзімінің кешіктірілуі қарыз алушының зұлымдығынан
Кепіл мүлкін сату аукциондық немес аукционсыз әдістермен жүзеге
Аукционсыз әдіспен кепіл мүлкін сату мынадай тәсілдермен іске
Банктің бақылауымен кепіл беруші кепіл мүлкін сатады;
Банктің сенімді тұлғасына кепіл берушінің кепіл-хат беруі арқылы
Үшінші бір тұлғаға несие бойынша кепіл затын қайта
Кей жағдайларды кепіл заты жылжымайтын мүлік немесе тұрғын
Кепіл мүлкін ипотекалық несиені беру арқылы сатудың отандық
Бірінші нұсқа, келісімшартта көрсетілген кепіл мүлкінің бағалау құны,
Екінші нұсқа, нарықтық құны келісімшартта көрсетілген кепіл мүлкінің
3.3 Банктік несиелеудің кезекті мәселелері мен даму перспективалары
Банктiң несиелiк қызметi оны банктiк емес ұйымдардан ерекшелендiретiн
Қазiргi таңда несиелеу негiзiнен қысқа мерзiмдi сипатқа ие
Қазiргi таңда несиелеудiң негiзгi мақсаттары болып: айналым қаражатын
Қысқа мерзiмдi несиелер өзiнiң пайдалылығына қарамастан экономикалық тұрақсыздық
Сонымен қатар, клиенттiң менеджементiк талдау маңызды, өйткенi несиенiң
Осы секiлдi жүйенi елiмiзде енгiзудi жүзеге асыру керек.
Негiзiнен, бұндай жүйенi ҚР-да енгiзу бұрын қолға алынған.
Бұндай жетiспеушiлiктiң тағы бiр себебi несие келiсiм- шарттарының
Келесi проблема - ҚР-ғы кепiлдiк механизiмнiң дұрыс жетiлмегендiгi,
Қорыта келе, бұның барлығы бiздiң банктiк тәжiрибеде дамыған,
Қорытынды
Қазақстан экономикасындағы түбегейлі реформалардың өріс алуы энономикалық өсуді
Республикада банктердiң қызметi туралы факторлардың әсерiнен қалыптасқан қиын
Банктердің кез-келген операциясы тәуекелсіз болмайды. Ал банктердің негізгі
Несиелік операцияларды жүргізу кезінде туындайтын тәуекелдің алдын алу
Сондықтан Қазақстанның екінші деңгейлі банктерінде қолданылатын қарыз алушылардың
Қарыз алушылардың несиелік қабілетін бағалау кезінде Қазақстан банктерінің
Банктер қазіргі жағдайда арзан ресурс іздеп сырттан тартатын
Осындай мәселелерді шешудің теориялық және практикалық жолдарын зерттеуде
Ол үшін елімізде ертеңге қалдыруға болмайтын мынадай шараларды
Несие беру қызметін ұйымдастыруға қатысты құқықтық базаны жетілдіру,
Шетел тәжірибесіндегі несиелік қабілетті бағалау әдістерін үйрене отрып,
Несиелеуге қажетті құжаттар тізімін мүмкіндігінше ықшамдау және несиеге
Қорыта айтқанда, осы айтылған шаралардың орындалуы қазіргі несиелік
Қолданылған әдебиеттер тізімі
ҚР банктер және банктік қызмет туралы ҚР заңы.
Банковское дело // Под ред. д.э.н. профессора, Г.С.
Основы банковской деятельности // Под ред. Тагирбекова К.Р.
Банки и банковские операции в России // Под
Банковское дело // Под ред. О.И. Лаврушина –
Мақыш С.Б. Коммерциялық банктер операциялар // Алматы. Издат-маркет.
Мақыш С.Б., Ілияс А.Ә. Банк ісі. // Алматы.
Панова Г.С. Кредитная политика коммерческого банка: Москва: ИЦ,
Ширинская Е.Б. Операции коммерческих банков и зарубежный опыт
Банковское кредитование: российский и зарубежный опыт // Под
Основы банковской деятельности // Учебник под ред. д.э.н.
Банковское дело // Учебник под ред. д.э.н. профессора
Остовская О.М Банковское дело: толковый словарь //Москва: «гелиос
«Причины возникновения и сущность банковских рисков», Корнилова Л.П.,
Новиков И.А. «Стратегия управления банковскими рисками», Алматы Каржы
Севрук Велисава Т. «Банковские риски», Б.м. Дело лтд.,
Вальравен К.Д. «Управление рисками в коммерческом банке».М. 1998г
Панова Г.С. Кредитная политика коммерческого банка. – М.:
Сединин А. Кредитная политика и кредитная культура: отражение
Банковское дело// Учебник под ред. д.э.н. профессора Лаврушина
«Банковское дело»/Под ред. Проф. В.И. Колесникова, проф. Л.П.
«Банковский менеджмент». Роуз Питер С. Пер. с англ.
Рид Э., Коттер Р., Гилл Э., Смит Р.
Гранатуров В.М. “Экономические риски: сущность, методы и пути
«Информационные технологии для снижения банковских рисков.», Бережко В.Н.,
«Риск процентной ставки», Виниченко Илья, // Банковские технологии
Лисак Б. Анализ кредитоспособности и платежеспособности заемщика банка
«Методы управления банковскими рисками», Овчаров А.О., // Банковские
Кредитное досье // АО АТФбанк, 2005.
Отчетные материалы АО АТФ банка за 2007-2008 гг.
ҚҰБ-нің статистикалық бюллетені 2007-2008жж
Банки Казахстана. 2006 жыл.
Регламент предоставления банковских займов физическим лицам
1
01.01.2009
01.01.2007
2.2-сурет. Сапасы бойынша несие қоржынының құрылымы

Ұқсас жұмыстар

«Kaspi bank» АҚ

Факторинг – корпорацияның айналым қаражаттарын несиелендіру

Қазақстанның банк жүйесі жайлы

Мәміле объектісін сақтандыру

Коммерциялық банктердің активті операцияларының экономикалық маңызы мен мәні

Екінші деңгейлі банктердің түрлері

Инвестициялық операциялары

Коммерциялық банктердің активті операциялары

Қазақстан Республикасының коммерциялық банктері туралы