Шағын кәсіпорындардың экономикалық өсуі
Мазмұны
Кіріспе...............................3
1-Тарау.Кәсіпкерлікті мемлекеттік қолдау тұжырымдамасының теориялық негіздері
1.1. Шағын және орта кәсіпкерліктің классикалық теориясы.........6
1.2. Шағын және орта кәсіпкерлікті мемлекеттік қолдау жүйесі
2-Тарау. Қазіргі кездегі шағын және орта кәсіпкерлікті мемлекеттік
2.1. Қ. Р. Шағын және орта кәсіпкерліктің дамуы
2.2. Шағын және орта кәсіпкерлікті мемлекеттік қолдау іс
3-Тарау.Қазақстанда кәсіпкерлікті қолдау тұжырымдамасын аймақтарда жүзеге асыру механизмі
3.1. ОҚО шағын және орта кәсіпкерліктің алдыңғы жылдармен
3.2.ОҚО әйелдер кәсіпкерлігінің дамуы атты социологиялық зерттеу....54
Қорытынды...........................68
Пайдаланған әдебиеттер тізімі...................70
Кіріспе
Жұмыс тақырыбының өзектілігі. Қазіргі таңда елімізде әлеуметтік-экономикалық даму
Жұмыстың зерттелу деңгейі. Кәсіпкерлікті зерттеудің басталуы
Бұл еңбекте сондай-ақ, кәсіпкерлер тобын талдауға келуге басқа
Жұмыстың мақсаты мен міндеттері. Қазіргі кезде кәсіпкерліктің даму
Жұмыстың мақсатына жету үшін мынадай міндеттер жүзеге асырылды:
кәсіпкерліктің теориялық-әдістемелік негізіхн талдау.
Орта және шағын кәсіпкерлікке мемлекеттік қолдауға баға беру.
Қазақстан Республикасындағы орта және шағын кәсіпкерліктің қалыптастырудағы әлеуметтік-экономикалық
Жұмыстың зерттеу пәні болып Қазақстан Республикасы соның ішінде
Жұмыс объектісіне Қазақстан Республикасының соның ішінде Оңтүстік Қазақстан
Жұмыстың теориялық, әдістемелік және деректік негізі ретінде Қазақстанның
Жұмыстың құрылымы екі тараудан алты тараушадан тұрады.Бірінші бөлімде,
Екінші бөлімде, Қазақстан Республикасы Оңтүстік Қазақстан Облысы бойынша
Бірінші бөлімде, кәсіпкерлікке теориялық түсініктеме, яғни оның әлеуметтік
Екінші бөлімде, Қазақстан Республикасы Оңтүстік Қазақстан Облысы бойынша
1-Тарау.Кәсіпкерлікті мемлекеттік қолдау тұжырымдамасының теориялық негіздері.
1.1.Шағын және орта кәсіпкерліктің классикалық теориялары.
Кәсіпкерлікті зерттеу пәнаралық зерттеулердің объектісі болып табылады. Экономикалық
Кәсіпкерлік әлеуметтануы экономикалық әлеуметтану шеңберіндегі орта деңгейдегі теория
Осының салдарыныан кәсіпкерлік әлеуметтануының жекелеген курстары пайда
СПбМУ дағы әлеуметтану факультетіндегі «Кәсіпкерлік әлеуметтану» курсы 1994
Кәсіпкерлікті зерттеудің басталуы 18–ші ғасырға жатады. Және «кәсіпкер»
Бұл еңбекте сондай-ақ, кәсіпкерлер тобын талдауға келуге басқа
Біздің елге келер болсақ, бұндай талпыныстар бізде
Бұл еңбекте кәсіпкерлік этика мәселелері айтарлықтай анық көрсетілген.
Бизнестегі этикалық әрекет мәселесін алға қою және шешу
Қоғамның тұрақты дамуы мен тұрғындардың өмір сүруін қамтамасыз
Кәсіпкерлік әрекет теориясы үш бағытта дамыды: Бірінші бағыттың
2. Екінші бағыт Ж.Б.Сэя мен А.Маршаллдың көзқарастарынан айниды.
3. Экологиялық әлеуметтанудың теоретигі Й.Шумпетер үшінші бағыт-біршама
Й.Шумпетер жасаған куәсіпкерліктің-«шығармашыл кәсіпкер» моделі біздің көзқарасымыз бойынша
Осылайша, қазіргі заманғы кәсіпкерлік әрекеттің мақсатты теориясы әлі
А.Хоскингтің айтуынша, дербес кәсіпкер өз ісін өз есебінен
ХХ ғасырдың батыс зерттеушілері, атап айтар болсақ,
1. Мүмкіндікті іздестіру және бастамашылдық (жаңа немесе өзгеше
2. Нық және табантірегіштік (қарсылықты жою үшін ұдайы
3. Тәуекелге бел бууға дайындық (тәуекел етушілік жағдайларды
4. Тиімділік пен сапаға бағыт ұстау (жүзеге асыру
5. Жұмыстық байланыстарға берілу (барлық жауапкершілікті өзіне
6. Мақсатқа ұмтылу және ұзақ уақытқа көру (қысқа
7. Хабардар болуға ұмтылу (клиенттер, жеткізушілер, бәсекелестер туралы
Жүйелі түрде жоспарлау және бақылау (ірі міндеттерді кіші
9. Сендіре білу және байланыс орната білу қабілеттілігі
10. Тәуелсіздік және өзіне сенушілік (басқа адамдардың ережесе
Осылайша, коммерциялық әрекет қалдықты табысқа, нарықтың агенттерінің қол
Төртінші кезең кәсіпкерлік әрекетті талдау кезінде назарды басқарушылық
Экономистердің көқзқарасына сәйкес кіші және орта бизнес ұлттық
1.2. Шағын және орта кәсіпкерлікті мемлекеттік қолдау жүйесі
Кіші және орта кәсіпорын өнім
Бір еңбек ұжымымен, бригадамен
Кішігірім кәсіпорындардың көптеген жұмыссыздық
Кіші кәсіпорын нысандарының құрылуының
Осы саладағы мамандар мемлекеттік
негізгі инфрақұрылымдық; штаттық, ақша-қаржылық және инвестициялық
экономикалық өзгерістердің қарқыны мен
институционалдық жаңғыртуларды жалғастыру, соның
Мұның өзі шағын кәсіпкерлікке
Осы саладағы мемлекеттік шаралар
Елде шағын және орта кәсіпкерлікті
Осыған байланысты Ресей Федерациясында
Федералдық бағдарламада шағын кәсіпкерлікке
-Шағын және орта кәсіпкерлікті қолдау мен дамыту саласында
-Шағын және орта кәсіпорындар қызметкерлерінің
-аймақтарда шағын және орта кәсіпкерлік
-кадрлар даярлау;
-ақпаратпен қамтамасыз ету;
-Шағын және орта кәсіпорындардың өндірістен
-салық саясатын жетілдіру;
-Шағын және орта кәсіпкерлікте және меншік және
-мемлекеттік федералдық және аймақтық инвестициялық бағдарламалар.
Бағдарламада шағын және орта кәсіпкерлікті
Аймақтарда шағын кәсіпкерлікті қолдау
Сонымен бірге қызмет жеткілікті
Шағын және орта кәсіпкерлікке қолдау
Қазіргі кезеңнің негізгі міндеті-жинақталған
Инфрақұрылым кәсіпорындарының шағын кәсіпкерлікке қолдау көрсетудің
Шағын және орта кәсіпкерлікті ақпаратпен қамтамасыз
-Мемлекеттік органдар ақпараттың кәсіпкерлер
-Шағын бизнес бойынша ақпараттың басқару органдары, кәсіпкерлік
-аймақтарда ақпараттық-талдау орталықтары жүйесінің құрылуын
Шағын және орта кәсіпкерлікті ақпаратпен
Ақпараттық-талдау орталықтарының жүйесі аймақтық
Шағын және орта кәсіпорындардың өндірістік және инновациялық
Шағын инновациялық кәсіпорындар қызметінің
Мемлекеттік қолдау жүйесі:Елімізде мемлекет басшысының қолдауымен
Шағын және орта кәсіпкерлікті қолдау инфрақұрылымының
Шағын кәсіпкерліктің дамыуын тежеп
-шағын кәсіпкерліктің дамуына кедергі
-шағын кәсіпкерлік саласындағы мақсаттық құқықтық актілерді жетілдіру;
-шағын кәсіпкерліктің табысты дамуын айқындайтын
Қазақстан Республикасында Шағын кәсіпкерлікті дамыту
«ҚР-да шағын кәсіпкерлікті дамыту мен қолданудың 2001- 2002
Әзірлеу негізі.
ҚР Президентінің «Қазақстанның–2030 жылға дейінгі. Дамыу стратегиясын
ҚР-да Табиғи монополияларды реттеу,
Мақсаты.
Шығын кәсіпкерлікті өндірістік саласының серпінді
Міндеттері.
Бағдарлама мақсатарын іске асыру
-халықтың жұмыспен қамтылуын
-қоғамдық ұйымдардың шағын кәсіпкерлікті
-шағын кәсіпкерліктің өндірістік секторын
-шағын кәсіпкерлікті ақпараттық
Бағдарламаны іске асырудың негізгі
Шағын кәсіпкерлік саласындағы нормантивтік құқықтық актілерді
Шағын кәсіпкерлікті қолдау мен қорғаудың құрылатын
Шағын кәсіпкерлікті кадырлық, ғылыми-әдістемелік және
Шағын кәсіпкерлікті қаржылық-несиелік және
Шағын кәсіпкерлікті аймақтық дамыту.
Қаржыландыру көздері.
Шағын кәсіпкерлікті мемлекеттік
Бағдарламаны іске асырудың күтілетін
2002 жылдың аяғына дейін
Іске асыру мерзімдері: 2001-2002
ҚР Республикасында шағын кәсіпкерлікті
Шағын кәсіпкерлік экономиканың жинақталған
Бағдарламаның бірінші кезектегі шараларын
-шағын кәсіпкерлікті қолдау инфрақұрылымының
-қолданылып жүрген заңдарды жергілікті
-салық салу және салықтық
-негізгі қаражаттарды алуға және
-кадрларды даярлау және шағын
Бағдарламаның мақсаты мен міндеттері.
Шағын кәсіпкерлікті дамыту мен
-халықтың жұмыспен қамтылуын қамтамасыз
-қоғамдық бірлестіктердің шағын кәсіпкерлікті
-шағын кәсіпкерлікті ақпараттық қамтамасыз
Бағдарламаның негізгі бағыттары мен
Қол жеткен оң үрдістерді орнықтыру мен
-шағын кәсіпкерлікті қолдау мен
-шағын кәсіпкерлік саласындағы нормативтік құқықтық актілерді жетілдіру
-шағын кәсіпкерлікті аймақтарда дамыту бойынша бірқатар
Шағын және орта кәсіпкерлікті дамытудың негізгі жолдарының бірі
Орта және шағын кәсіпкерлікке қолданылатын салық саясатын
-халыққа салық салуда халықтың
Салық салу мемлекеттің өз
Дамыған елдердің тәжірбесі көрсетіп отырғандай, кәсіпкерліктің қалыптасуы
Шағын және орта кәсіпкерлік
Өндірістегі шағын және орта
Индустриялдық инновациялық даму стратегиясын
-шағын кәсіпкерлік субьектілері үшін
-талдау тәсілдері мен әдістерін және салықтық есептіліктің
-шағын кәсіпкерлік субьектілері үшін
-шетел тәжірибесі негізінде оқу
Салық жеңілдіктері арқылы кәсіпкерліктің одан әрі дамуына,
2-Тарау. Қазіргі кездегі шағын кәсіпкерлікті мемлекеттік қолдау механизміне
2.1. Қ.Р. шағын кәсіпкерліктің дамуы мен қазіргі жағдайына
Елімізде өнім өндіріп, оны ұқсатумен айналысатын кәсіпкерлер еңбегін
Қазақстан Республикасының Үкіметі 2003 жылғы 4 сәуірде Шағын
Ал, шаруа қожалықтарына бірыңғай жер салығын төлеу арқылы
Сонымен қатар, жер-жердегі кәсіпкерлерден түскен шағымдарды сараптай келе
29 қыркүйек 2001 жылы Қазақстан Республикасы Президентінің №692
1. Елдің дамуы үшін отандық ірі бизнестің потенцияларын
2. Отандық инвеститцияны қорғау және пайдаланудың негізгі бағыттарын
Жалпы кәсіпкерлікті дамыту барысында мемлекет тарапынан қолдау жүріп
Енді кәсіпкердің құқығына тоқталайық. Президентіміз Нұрсұлтан Назарбаев халыққа
Қазіргі кезде біздің мемлекетіміз өз экономикасының дамуы негізінде
Сондықтан да, Елбасы Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев осы жылы
Шағын кәсіпкерліктің субьектісіне мыналар жатады: білімі жоқ жеке
Мемлекет кәсіпкерлердің айналасуға болатын қызмет түрлерінің тізімін әрдайым
Өңірлер бөлінісінде жұмыспен қамтылғандардың басым көпшілігі Алматы қаласының
2007 жылдың желтоқсанында өнімдер шығару 85,6 млрд. теңгені
2007 жылдың 1 қаңтарындағы жағдай бойынша республикада
2007 жылдың 1 қаңтарында республикада есептік деректер бойынша
Дегенмен шағын кәсіпкерлік даму үстінде. Өндірістің жеке кәсіпкерлікке
Қазақстан Республикасы Қаржы министірлігінің деректері бойынша тіркеуден өткен
1996-2002 жылдар кезіндегі Қазақстан Республикасындағы шағын кәсіпкерліктің өсу
№2 кесте
Жылдар 1996 1997 1998 1999 2000 2001
2002
Кәсіпорындар саны 19060 20606 21260 17539 21907 31145
Өсу қарқыны 100 108 103 82 124 142
2003-2008 жылдар кезіндегі Қазақстан Республикасының шағын кәсіпкерліктіңөсу динамикасы.
№3 кесте
Жылдар 2003 2004 2005 2006 2007
2008
Кәсіпорындар өсуі 992898 115354 130770 143160 141783 195700
Өсу қарқыны 157 116 113 111 99 138
Жоғары да келтірілген кестелерде көрсетілгендей тоқсаншы жылдары
Конференция уақытында кәсіпкерлік пен осы саладағы мемлекет саясатын
Шағын бизнес кәсіпорындарының саны
№4 кесте
Тіркелгені Жұмыс істейтіндері
Барлығы Пайызбен
% Белсен
ділері % Жұмыс
пен қамтыл
ған адам саны 2007ж желтоқсан айындағы өнім өндіру.
млн.тенге
Қазақстан Республикасы 189671 120365 100% 55865 100% 605512
Ақмола 5895 3681 3,1% 1853 3,3% 27376 3509,5
Ақтөбе 7342 5422 3,9% 2215 4,0% 26124 4975,6
Алматы 8386 4664 4,4% 2679 4,8% 35123 6965,7
Атырау 5056 3799 2,7% 1892 3,4% 19615 8998,9
Шығыс Қазақстан 12332 7891 58,9% 5178 9,3% 50208
Жамбыл 4939 3392 2,6% 1637 2,9% 20923 2652,0
Батыс Қазақстан 3657 2869 1,9% 1413 2,5% 16868
Қарағанды 11797 3263 6,2% 4135 7,4% 42468 6841,5
Қостанай 6609 3873 3,5% 2255 4,0% 97512 4053,8
Қызылорда 3356 2355 1,8% 1565 2,8% 16558 5649,4
Маңғыстау 5598 4807 3,0% 2347 4,2% 22100 4766,6
Павлодар 8442 5008 4,5% 2182 3,9% 26708 5317,7
Солтүстік Қазақстан 4094 2539 2,2% 1513 2,7% 18638
Оңтүстік Қазақстан 16354 10070 8,6% 5142 9,2% 57171
Астана қ. 20620 14376 10,9% 5826 10,4% 61859
Алматы қ. 66279 37347 35,0% 14093 25,1% 136262
Әлемнің дамыған елдерінде шағын және орта бизнес қоғамның
Шетелде шағын және орта бизнес кәсіпорындары экономиканың барлық
ҚР-ның Статистика жөніндегі агенттігінің мәліметтері бойынша
Халықаралық конференция қатысушылары Қазақстандағы кәсіпкерлікті әрі қарай тиімді
2.2. Шағын және орта кәсіпкерлікті мемлекеттік қолдау іс
Шағын кәсіпкерлікті мемлекеттік қолдау проблемасына арналған шетелдік зерттеулер
Шағын кәсіпкерлікті қолдаудың бірінші принципі - протекционизм-нарықтық қатынастардың
Дифференцияциялану принципі барлық бизнесті емес, тек халық шаруашылығының
Динамикалық пен қайшылықты есепке алу принципі өз негізінде
Шағын кәсіпкерлікті қолдау принциптерін дамыту мақсатында бұл тізімді
Шағын бизнесті қолдау мақсаттары басқарулардың әр түрлі деңгейінде
ЕО мүше елдері және экономикалық ынтымақтастық пен даму
Жаңа жұмыс орындарын құру;
Шағын кәсіпорындардың экономикалық өсуі;
Шетелдік компаниялар мен инвестицияларды тарту;
Өндірісті модернизациялау;
Инновациялық қызмет;
Технология трансферті.
Кәсіпкерлік қызметтің шетелдік тәжірибесін талдау-нарықтық экономикасы дамыған әр
Мемлекеттік реттеудің тікелей әдістеріне басқару объектісіне тікелей әсер
Меншікті қорғау – дамудың және сәттіліктің негізі.
Кәсіпкерлікке толық қолайлы жағдай саясатын жүргізу.
Импортталған тауарларға эмбарго енгізу.
Салық тарифтерін төмендету.
Банк жүйесіндегі өзгерістер.
Шетел инвестициясын тарту.
Кәсіпорын мен корпорация құру және акция шығару процедурасын
Шағын кәсіпкерлікті қолдау жөніндегі мемлекеттік бағдарламалардың екі түрі
Мемлекеттің қайта құрылған қатысты саясаты мемлекеттік қызмет тарапынан
Шағын және орта кәсіпорындарға көмек көрсету;
Кәсіпкерлікке қаржылай көмек көрсету;
Кәсіпорынды басқарудың тиімді жүйесін құруда көмек көрсету;
Бизнеске ақпараттық қолдау көрсету;
Тиісті салық жүйесі мен басқа да реттеуші механимдер
Қоғамда кәсіпкерлік орта құру.
Кәсіпкерлікті қолдаудың бұл мемлекеттік бағыттарын толығырақ қарастырайық:
Кәсіпкерлікті қолдауда мемлекет қызметінің бірінші бағыты шағын және
Біздің Республикада да шағын кәсіпкерлікті қолдаумен айналысатын
Қазақстан Республикасындағы шағын кәсіпкерлікті қолдау жөніндегі агентттік қызметінің
Шағын кәсіпкерлікті қолдау жөніндегі орталық және жергілікті атқару
Алдымен материалдық өндіріс саласында кәсіпкерліктің даму бағдарламасын дайындау
Шағын кәсіпкерлікке қаржылық және техникалық көмек көрсету мәселелері
Экономиканың шағын секторына шетел инвестициясын тарту үшін қолайлы
Мемлекеттің кәсіпкерлікті қолдаудағы екінші бағыты – қаржылық ресурстармен
Қаржылай көмек екі бағыт бойынша берілуі мүмкін: бизнесті
Шағын бизнесті инвестициялаудың американдық компаниясына ұқсас – шағын
Қарыз және несиелерді мемлекеттік кепілдіктермен қамтамасыз ету, оған
25 жылға дейін мерзімге 750000 долларға дейінгі көлемде
Жұмыс орындарын құру және экономиканы жандандыру жолымен аймақтардың
Шағын құрылыс фирмаларына көмек көрсетуге арналған ссудалар;
Энергетика саласындағы шағын кәсіпорындарды дамытуға арналған ссудалар;
Басшылары мүгедек шағын фирмаларға арналған ссудалар;
Сыртқы нарыққа шығатын шағын фирмаларға раналған несие желісі;
Қоршаған ортаны қорғау құралы ретіндегі - қымбат
Инвесторлар мен фирамалар арасында делдалдық қызметті жүзеге асыру.
Кәсіпорынды тікелей қаржыландыру. Қазақстан Республикасы Президентінің соңғы шешімдеріне
Кәсіпкерлікті қаржылай қолдауды күшейтудің басқа да бағыттары бар.
Венчурлық қорларды инвестициялауда зейнетақы қорларының қаражаттарын пайдалануға рұқсат
Жеке инвесторлардың инвестициялық белсенділігін ынталандыру үшін салыққа деген
Салықтық кірістерді немесе облигациялық механизмдерді не жеке компаниялармен,
Жоғарыда көрсетілгендей бизнеске қаржылай қолдау көрсетуден басқа мемлекет
Мемлекет қызметінің үшінші бағыты – бұл кәсіпорынды басқарудың
Мемлекет қызметінің төртінші бағыты – бизнеске кеңінен ақпараттық
2007 жылы іс жүзіне асырылған жаңа да ірі
2007 жылы 12 қаңтарында Елбасының Жарлығымен ең алғашқы
2006-2007 жылдар аралығында жеті экономикалық макроаймақты қамтитын
Үкімет өз тұжырымдамасында АҚШ пен Дания мемлекеттерінде осыған
3-Тарау.Қазақстанда кәсіпкерлікті қолдау тұжырымдамасын аймақтарда
жүзеге асыру механизмі
3.1. ОҚО шағын және орта кәсіпкерліктің алдыңғы жылдармен
салыстарғандағы мемлекеттік қолдау тиімділігіне әлеуметтік талдау жасау.
Оңтүстік Қазақстан облысының кәсіпкерлікті
2005 жылдың шағын кәсіпкерліктің
Ал, 2004 жылмен салыстырғанда шағын
Кәсіпкерлікті дамытуда 3 жылдың ішінде
Сонымен бірге облыста шетелдік
2003-2005 жылдар аралығында кәсіпкерлік құрлымдарын
Несиелік қаржы көлемінің 86%-ы
2003-2005 жылдары кредит қайтарымы кредиттік
2007 жылдың 1 қаңтарында шағын кәсіпкерлік субъектілерінің жалпы
Облыста шағын бизнестің құрылымдық бірліктер санының едәуір
Шағын кәсіпкерліктің жалпы санының 88, 2% жеке кәсіпкерлер
2006 жылы шағын кәсіпкерлік субъектілерімен 93583,
2005 жылмен салыстырғанда сауда саласындағы кәсіпорындар саны
2007 жылы шағын кәсіпкерлік субъектілерінің жалпы саны
Шағын бизнестің негізгі экономикалық функциясы экономиканың құрылымына
Тіркелген шағын және орта кәсіпкерлік нысандарының ішінде жұмыс
№5 кесте
N
Аудандар,
қалалар Тіркелген шағын кәсіпкерлік нысандарының ішінде жұмыс істейтіндері,
2001 ж 2003 ж 2005 ж
1 Шымкент 93,0 92,0 94,3 102
2 Арыс 94,2 95,36 96,2 102
3 Кентау 76,12 81,12 97,73 99
4 Түркістан 99,4 98,56 99,81 100
5 Бәйдібек 98,3 98,48 98,3, 100
6 Қазығұрт 93,4 94,66 96,65 103
7 Мақтарал 97,2 98,65 98,63 101
8 Ордабасы 98,6 98,22 98,3 99
9 Отырар 97,4 98,2 98,87 102
10 Сайрам 96,1 96,64 97,44 101
11 Сарыағаш 95,8 96,04 96,86 101
12
13 Төле би 97,8 97,53 98,37 101
14 Түлкібас 95,2 96,9 73,06 76
15 Шардара 98,6 97,06 98,5 100
Диаграмма №1
2007 жылдың қаңтар-тамыз айларында жұмыс істемей тоқтап тұрған
Диаграмма №2
Атап айтқанда:
жаңа кәсіпорындардың енгізілуі есебінен: Мақтарал ауданында «Мақта келісім
өндірісті ұлғаюы есебінен: Кентау қаласында «Трансформатор зауыты» АҚ-нда
өнімнің жаңа түрін шығару есебінен: Шымкент қаласында
Халықаралық стандарттарына сәйкес ИСО 9000, 14000 сериялы сапа
Республикалық «Қазақстандық кәсіпорындардың халықаралық стандарттарға жедел көшуі жөніндегі
Облыс көлеміндегі кәсіпорындар мен мекемелерінде сапа менеджмент жүйелері
2007 жылдың 1 қыркүйектегі жағдай бойынша облыстағы 60
Кесте №6
2007 жылдың қаңтар-тамыз айларының қорытындысы бойынша облыста өнеркәсіп
Халықаралық стандарттарға сәйкес сапа менеджмент жүйесін 2002-2007 жылдарда
Диаграмма №4
Отандық тауар өндірушілердің мүдделерін қорғау, сапалы, бәсекелестікке қабілетті
«Алтын сапа» өңірлік көрме-конкурсының «Өндірістік мақсаттағы үздік
1 орын - «Қазақ-Орыс Тоқыма альянсы
2 орын - «Южполлиметалл» ӨК» АҚ;
3 орын - «Кентау трансформатор зауыты»
«Халық тұтынатын үздiк тауарлар» номинациясы бойынша жүлдегерлер:
1 орын - «Меланж» АҚ;
2 орын - «Восход» фирмасы» ЖШС;
3 орын - ««KaзHiTechEuroBиilding» ЖШС .
«Үздiк азық-түлiк тауарлар» номинациясы бойынша жүлдегерлер:
1 орын - «Карона» макарон фабрикасы» ЖШС;
2 орын - «Шымкентмай» АҚ;
3 орын - «ЭкоПродуктГрупп» АҚ /25/ .
Инвестициялық және инновациялық жобалар
Стратегияны іске асыру мақсатында, департамент облыс өнеркәсібінің тұрақты
2007 жылдың қаңтар-тамыз айларының қорытындысы бойынша облыста өнеркәсіп
Диаграмма №5
Атап айтқанда:
Республикалық бюджет арқылы құны 1500,0 млн. теңге, өндіріс
2007 жылдың I тоқсанында «Айко и К» ЖШС
Ордабасы ауданындағы «НИМЭКС» корпорациясы» ЖШС-і ағымдағы жылдың II
«Арай астық» ЖШС-і (Сайрам ауданы) қуаттылығы сағатына 1,0
«Тұран скин» ЖШС құны 500 мың АҚШ доллар
«Ыңғай» БК ЖШС-нің уран өндіру мен қайта өңдеу
«Қазақстан Халық Банкі» АҚ-ы «Южполиметалл» ӨК» АҚ-ның «Аккумуляторлық
«Азия-Керамик» ЖШС «Керамикалық гранит өндіріс зауыты» жобасын жүзеге
«Кентау трансформатор зауыты» АҚ кредиттік қаражаттар есебі өндіріс
«INCOMTYRE» АҚ құны 2,4 млн. АҚШ доллар «Резеңке
«Төре» құрылыс компаниясы» ЖШС құны 2,0 млн. АҚШ
«Евротех 2005» ЖШС қуаттылығы тәулігіне 30,0 мың дана
«АЛМ» ЖШС құны 40,0 млн. теңге «Жібек піллә
«Юг-ФС» ЖШС қуаттылығы тәулігіне 7,0 тонна «Кремний қоспа
«Айко и К» ЖШС (Қазығұрт ауданы) кондитерлік өнімдерді
«Hill» ЖШС құны 3624 млн. теңге, жылдық қуаттылығы-
«Хлопкопром-Целлюлоза» ЖШС-нің «Гигроскопиялық мақта, мақталы целлюлоза және құрамында
«Қаздемиртекстиль» ЖШС-нің «Мақта жіп иірімі және түкті өнімдер
Диаграмма №6
Шағын кәсіпкерлік субъектілерінен түсетін түсімдердің көлемі 2007 жылдың
Диаграмма №7
2006 жылы облыстың шағын кәсіпкерлік субъектілеріне барлық қаржы
Диаграмма №8
Қазақстан Республикасының индустриялық-инновациялық дамуының 2003-2015 жылдарға арналған мемлекеттік
Алдын ала деректер бойынша облыста тіркелген кәсіпкерлік субъектілерінің
2007 жылы шағын кәсіпкерлік құрылымдары 130,9 млрд.
Облыста заңды тұлға ретінде 2008 жылдың 1 қаңтарына
Диаграмма №9
Кәсіпкерлікті дамытудың мемлекеттік қолдаудың қозғаушы құралдарының бірі кәсіпкерлікті
Жыл басынан шағын кәсіпкерлік құрылымдарына жалпы-
Индустрия және сауда министрлігіне бәсекелестікті қорғау және дамыту
Кәсіпкерлікті қолдау мен дамытудың 2006-2008 жылдарға арналған өңірлік
БАҚ-да бақылау-қадағалау функцияларын жүзеге асырушы мемлекеттік органдардың құзыреттері
Ақпан айында жергілікті 31 телеарнада несие алу мәселелері
2007 жылдың 25 сәуірінде Шардара ауданындағы шағын және
Семинарда «Жеке кәсіпкерлік туралы» заңының негізгі функциясы
2007 жылдың 26 қыркүйегінде «Бизнестің әлеуметтік жауапкершілігі» атты
Кәсіпкерлік қоғамдық ұйымдары мен бірлестіктерімен бірлесе кәсіпкерлерді ақпаратпен
“Шағын кәсіпкерлікті дамыту қоры” АҚ-ның өңірлік филиалы 2007
2007 жылы мемлекеттік емес ұйымдармен бірлесе 22 семинар,
Департамент қала және аудан әкімдері, «Атамекен» жалпыұлттық одағының
Бизнес инкубатор „СодБИ” корпоративтік қордың Shimkent.com порталындағы виртуалдық
Сыртқы және ішкі туризммен және қолөнершілікпен айналысатын кәсіпкерлерді
Бизнес инкубатор “СодБИ корпоративтік қорының интернет сайтында “Оңтүстік
Ағымдағы жылдың 25-28 сәуір аралығында Алматы қаласында Қазақстандық
2007 жылдың 23-27 мамыр аралығында Қазақстан туристік
Кәсіпкерлік субъектілерінің ҚР және шетелде өткізілетін көрмелерге жәрмеңкелерге,
2007 жылдың 20-23 маусымы аралығында Алматы қаласындағы „Атакент”
26-29 қыркүйек аралығында Астана қаласында KITF-2007 «Демалыс-2007» төртінші
Иран Ислам Республикасының елшілігінің ұсынысымен Оңтүстік Қазақстан облысы
Кәсіпкерлік мәселелері, оның ішінде әйелдер мен жастар кәсіпкерлігін
Қазақстан іскер әйелдері ассоциациясының Оңтүстік Қазақстан филиалы “Ренхессен”
2007 жылдың 13-15 маусымы аралығында іскер әйелдердің несие
Оңтүстік Қазақстан облыстық “Фермерлер мен кәсіпкерлерді қолдау қоры”-
Оңтүстік өңірінде кәсіпкерлікті дамыту барысында көптеген іс-шаралар жүргізілуде
3.2. «Оңтүстік Қазақстан облысындағы әйелдер кәсіпкерлігінің дамуы» атты
Зерттеулер нысандары бойынша:
№ Оңтүстік Қазақстан облысы Тіркелген субъектілер саны Онын
1 Шымкент қаласы 23093 20829
2 Түркістан қаласы 10937 10889
3 Сарыағаш ауданы 12833 12569
4 Мақтаарал ауданы 18964 18573
Оңтүстік Қазақстан облысында әйелдер кәсіпкерлігін зерделеу жөніндегі социологиялық
Респонденттердің әлеуметтік демографиялық сипаттамасы: сұрауға қатысқандардың жасына карай
Респондент әйелдердің ұлттық кұрамы - қазақтар (75,0%), орыстар
Бизнестегі қызмет өтілі (стажы) шартты түрде екі кеісцге
Бизнес қызметінің жағдайлары туралы сауалін респондент әйелдер мынадай
• 47,0% - бизнеспен және үй шаруасымен
• 35,5% - бар уақытын бизнеске жұмсайды;
• 14,5%биз несті мемлекеттік мекемедегі жұмыспен ұштастыра жүргізеді.
Бизнес қызметінің табысты болу шарттары отбасы мүшелерінің кәсіпкер
Әйелдердің отбасын «асырауға» бағытталған жеке экономикалық қызмет аясы
Респонденттердің 43,5%-ы өз бизнесінің жай-күйін тұрақты орташа деңгейде
Әйелдердің бизнестегі өкілділігінін мәртебесі
• сұралғандардың 31,7-%-ы жеке дара басшылар мен тауар
• респондент әйелдердің 23,0%-ы жеке дара бизнес басқарушылар
• респондент әйелдердің 21,7%-ы кәсіпкерлік қызметті күйеуімен бірге
жүзеге асырады екен;
• респондент әйелдердің 17,5%-ы отбасы бизнесіне тума-туыстарымен
бірге қатысады екен;
• 6%-ы біріккен (үлестік) бизнеспен айналысады.
Осы мәселе бойынша қорытындылай келе, респондент әйелдердің 54%-дан
Желілік маркетинг - 3,0%.
Ателье, үйлену тойының
Айырбастау орындарын ұстау - 2,2%.
Саяхат бизнесі - 1,5%.
Өндірістік цехын ұстау - 1,2%.
Үйдегі бизнес (үйдегі өндіріс пен жұмыс) - 1,2%.
Бизнес қызметінің артышылығы бар салаларының бірі базарда тауар
Дүкендер, кафе, шаштаразы, асхана, мейрамханаларды ұстау
¥сақ тауарларды өндіру және сату - 8,0%.
Өнеркәсіп өндірісі - 7,0%.
Косметикалық салондарды ұстау - 4,7%.
Ауылдағы бизнес: фермаларды ұстау және өнімді сату -
Тұтас алғанда Оңтүстік Қазақстан облысы бойынша әйелдердің бизнестегі
Респондент әйелдердің 52,5%-ы үшін бизнес кызметі отбасын асырау
Табысты бизнес қызметінін негізгі факторларының бірі әйелдердін меншікке
Респондент әйелдердің 39,2%-ы бизнес қызметіндегі негізгі проблемалар қатарына
Бизнестегі мақсаттары жүзеге асыру барысында әйелдер бірқатар қиыншылыктарға
Осы ретте респондент әйелдердің 22,7 %-ы бизнесті дамыту
Істі табысты өрістетуде әйелдердің өзара іс-қимыл жасауға және
Респонденттердің 42,7 %-ы бизнесті отбасы міндеттерімен, қоғамдық
Респонденттердің пікірінше, ОҚО-да әйелдер кәсіпкерлігінің табысты дамуының міндетті
ОҚО іскерлік клубтарында,
ОҚО кәсіпкер әйелдерін жоғарылатудағы мемлекеттік және жеке ұйымдардың,
Жүргізілген сауалнама көрсеткендей, бастапқы бизнесте кәсіпкер әйелдерге іс
39,5% - банктер -
19,2% - жеке тұлғалар - күйеуінің жора-жолдастары, тума-туыстары;
13,7% - мемлекеттік мекемелер - әкімдіктер;
13,5% - жеке
өз варианты -
Респонденттердің пікірінше, бизнесті дамыту үшін қажетті ресурстарға мыналар
ОҚО кәсіпкер әйелдерінің ең жақсы қасиеттерінің рейтингі
Респонденттердің пікірінше, бизнес қызметі өз ісін табысты іске
үшін мынадай жеке басы қасиеттерінің қалыптасуын айқындайды:
40,0% - жауапкершілік
34,7% - ұйымдастырушылық қабілеттері
33,7% - істің жай-жапсарын жоғары кәсіби деңгейде білу
29,5% - көзін жеткізе білуі
28,7% - тәртіптік
24,7% - бастамашылдық, іспен әуестенушілік
20,5% - мінездің қайраттылығы
18,0% - сыпайлылық
15,5% - тілектестік
15,5% - өз бетінше іс атқара білушілік
12,5% - сырт пішінінің тартымдылығы
9,0% - мінездің жұмсақтығы.
Ұйымдастырушылық қабілеттердің артықшылығын, жоғары білімнің және кәсіпкер-менеджер мен
Кәсіпкерлердің қызметін реттейтін негізгі заңдар бойынша хабардар болу
Сұралғандардың 30,5%-ы өз қызметінде ҚР гендерлік теңдік Стратегиясын
Респондентердің 41,5%-ы үйлестіруші ұйымдар - ОҚО бойынша бизнес-орталықтарының
ҚР Президенті Н.Ә.Назарбаевтың «Қазақстан өз дамуындағы жаңа серпіліс
Үйлестіруші органдардың (бизнес орталықтарының) негізгі функциялары:
36,0% - кәсіпкерлік негіздеріне үйрету;
17,0% - қаржылық қаражаттар мен субсидиялардың бөлінуіне қолғабыс
ету;
16,5% - заңгерлік мәселелер бойынша кеңес беру;
16% - экономикалық мәселелер бойынша кеңес беру;
14,0% - әйелдер лидерлігіне үйрету;
10,7% - тәжірибе алмасу бойынша семинарлар мен тренингтер
9,7% - психологиялық кеңес беру;
8,2% - көрмелер ұйымдастыру;
5,7% - конкурстық гранттар.
Жауаптардың алуан түрлігі оларға үйлестіретін, кеңес беретін, біріктірен
Социологиялық сұрау нәтижелері бойынша қорытынды
1. Осы заманғы онтүстікқазақстандық кәсіпкер әйелдер үшін бизнес
Сұралғандар әйелдердің басым бөлігі (54,7%) бизнес ісіне басшылық
2. Тауарларды базарларда сатып өткізу бизнес қызметінің басымды
3. Сұралғандардың жартысынан көбі (66,5%) бизнес ісінде өз
4. Респонденттердің 43,5%-ы өз бизнесінің күй-жайын тұрақты
5. Негізгі проблемалардың қатарына респонденттер бәсекелестіктің күштілігін, материалдық
6. Респондеттердің пікірінше, бизнесті дамытуға қажетті ресурстарға
7. ОҚО-дағы әйелдер кәсіпкерлігін табысты дамытудың негізгі
8. Сұралғандардың 30,5%-ы өз қызметінде Қазақстан Республикасының 2006
9. Шағын несиелер кедейшілік пен жұмыссыздыққа қарсы
10. Әйелдер кәсіпкерлігі Оңтүстік Қазақстан облысынын аудандарында
11. «Көлдеңінен шеттету» феномені бірте-бірте артта қалып барады,
СОЦИОЛОГИЯЛЫҚ СҰРАУЛАР НӘТИЖЕЛЕРІ БОЙЫНША ЖАЛПЫ ҰСЫНЫМДАР
Облыс аудан және қала әкімдеріне,
• Тұрғындарға арналған тренингтік және ақпараттық бағдарламаларымен өздерін
• Кедейшілікке қарсы күрес және өңірде жаңа
• Оларды бизнес орталықтарының құрамына енгізу үшін, сондай-ақ
• Кәсіпкер әйелдерге ақпаратық, құқықтық, кәсіптік кеңестер беру
Қорытынды
Қазақстан Республикасында нарықтық экономикаға белсенді қатысушылары – шағын
Кәсіпкерлікпен айналысу үшін ең алдымен оған экономикалық жағдай
Кәсіпкерлік іспен айналысу үшін әлеуметтік жағдай керек. Кәсіпкерлікті
Нарықтық қарым-қатынасы жақсы дамыған елдерде мың тұрғынына шаққанда
Шағын кәсіпкерлік облыс экономикасының дамуында өзінің маңызды
Қорытындылай келе кәріс ғалымының сөзімен аяқтағым келеді.
Пайдалынылған әдебиеттер тізімі.
Рахметов, Әлеуметтану /Оқу құралы/ 2002 ж., 122-128 б.
Предпринимательство в конце XX века Отв. ред. А.А.
Алдаберген Ә., Кәсіпкерлікке кең ауқымды қолдау қажет. /Қазақстанда
Бажиева М., Қазақстандағы Республикасындағы шағын бизнестің қалыптасуы мен
Мәуленқұлова Г.Е., Шағын және орта кәсіпкерліктің дамуын ақпараттық
Мейірбеков М., Елдегі кәсіпкерлікті тиімді дамыту жолдары. Хабаршы
Ермекбаева Б., Кәсіпкерлікке салық салу механизмін жетідлдірудің кейбір
Закон Республики Казахстан «О частном предпринимательстве
Аталиева Дария. Шағын кәсіпкерлік тәжірбиесі, өзекті мәселелері мен
Шағын кәсіпкерлік пен бизнесті қолдау жолдары мен дамыту
Н.Әбдірешқызы, Кәсіпкерлік-экономиканың тірегі. Ақиқат №3- 4, 2006 ж.
Деятельность малых предприятий Республики Казахстан за 2000-2007 годы.
Шағын және орта бизнестің дамуы. Қазақстан және оның
Қазақстан Республикасында шағын бизнестің қалыптасуы және дамуы» Вестник
«Шағын және орта кәсіпкерлік-ел экономикасының негізі» Егемен Қазақстан
Кәсіпкерліктің жаңа формаларын ынталандырудағы мемлекеттің рөлі. Альпари 2006
Шағын кәсіпкерлік: оны құру, қолдау және дамыту тәсілдері.
Абдуллаева Б,. Шағын бизнестегі несиелік тәуекелді басқару. Қаржы-қаражат-2008
Шағын кәсіпкерлікке мемлекеттік қолдау. Егемен Қазақстан, 2006 ж.,
Мақып С., Әлеуметтік кәсіпкерлік корпорациялар. Ақиқат-2008 ж.,
Омаров А., Предприимчивость руководителя. 19. М.: Политиздат, 1990
Алтаева Г., Шағын бизнес. Оңтүстік Қазақстан 2008
Дайырбекова Г., Кәсіпорынның қызмет ету тиімділігі. Оңтүстік Қазақстан,
Молдабек А., Шағын кәсіпкерлік.Шымкент келбеті.2007 ж, 3 ақпан-4
Меркель И., Кәсіпорынды қолдау жан-жақта болған жөн. Понарома
Асқарова. Кәсіпорын бизнесін бағалау. Оңтүстік Қазақстан, 2007ж., №2-3б.
Мырзабеков С., Шағын және орта кәсіпкерлік өндірісінің экономикалық
Несіпбай А.., Бизнестің инвеститциялық жауапкершілігі./Инвеститция/ Панорома Шымкент 2008
Мұхамеджанова К., Кәсіпорын өнімділігі. Оңтүстік Қазақстан 2007 ж.,
Мұхамеджанова К., Оңтүстік Қазақстандағы Кәсіпорын кірісі. Шымкент келбеті,
Шағын кәсіпкерліктің көкжиегі. Оңтүстік Қазақстан, 2007 ж.,
Ф-ОБ-001/033
72
Ф-ОБ-001/033
Кәсіпкерлікке қолдау көрсетуді басқару жүйесінің мақсаттарын жіктеу.
Мазмұны бойынша
Басқару деңгейі бойынша
Мерзім бойынша
Ұзақ мерзімді
Орта мерзімді
Қысқа мерзімді
Қолайлы сыртқы ортамен қамтамасыз ету
Шағын бизнеске тікелей көмек көрсету
Бизнес инфрақұрылымын құру
Мемлекеттік
Аймақтық
Жергілікті
Нарық жағдайында шағын кәсіпкерліктің дамуы
ШАҒЫН КӘСІПОРЫНДАР ҚЫЗМЕТІНІҢ ТИІМДІЛІГІН АРТТЫРУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ МӘСЕЛЕЛЕРІ
Шағын кәсіпорындар қызметінің тиімділігін арттыру жолдары
Қазақстандағы шағын кәсіпкерліктің құрылуының ерекшеліктері
ЖШС “Меркур Строй Сервис” экономикалық және кәсіпкерлік белсенділігін талдау
Шағын және орта бизнес дамуының теориялық негіздемесі
Шағын кәсіпкерлікке қатысатын субъектілер
Шағын кәсіпорындардың қызметін басқару
Шағын кәсіпорынның қызмет тиімділігіне әсер ететін факторлар
Шағын және орта бизнестің (ШОБ) қаржы менеджментін ұйымдастыру ерекшеліктері