Инфляцияның себептері мен механизмдері

Жоспар
Инфляция және инфляцияға қарсы саясат
Кіріспе.................................................................................... 3-4
1. Инфляцияның мәні және мазмұны................................ 5-10
2. Инфляцияның себептері мен механизмдері.................. 11-18
3. Қазақстан Республикасындағы инфляцияның ерекшелігі және инфляцияға қарсы
Қорытынды............................................................................ 28-29
Қолданылған әдебиеттер тізімі........................................... 30
Кіріспе
Инфляция ұйықтап жатқан итке ұқсас
Оған тиіспес дұрыс болар!
П. Самуэльсон
Қазіргі кезде Қазақстан Республикасының экономикасы тұрақты елдердің бірі
1991 жылы тәуелсіздікті алғаннан кейін Қазақстан экономиканы дамытып
Инфляция – бұл бағалардың жалпы өсуі, табыстардың құнсыздануы,
Инфляцияға қарсы нақты құрал, саясат және әдістер жоқ.
Л. Роббинс атамыз айтып кеткендей:
“Экономикалық белсенділік Инфляция көмегімен
дем беруге тырмысу – бұл шошқаның жаншылған
етін қуыру үшін үйді жағып жіберумен тең”
-деген.
Осы айтылған сөздерден, мемлекеттің үлкен экономикасы инфляция салдарынан
Инфляция – бұл айналымдағы ақшаның құнсыздануы. Мысалы, американдық
Инфляция осы күнгі нарықтық экономиканың табиғатына сай келеді,
Бұл курстық жұмыстың мақсты инфляцияға байланысты және
1. Инфляцияның мәні және мазмұны
Инфляцияның мәні – ол тауарлар мен көрсетілген қызметтердің
Экономикалық құбылыс ретінде инфляция ұзақ уақыт өмір сүруде.
Инфляцияның жалпы, әдеттегі анықтамасы- айналымдағы ақша массасының қажеттіліктен
Ал қазіргі инфляцияға тән біраз ерекшеліктер бар. Олар:
( егер бұрын инфляция бір жердің шеңберінен аспаса,
( егер бұрын инфляция бір мезгілде ғана жүрсе,
( егер бұрын инфляция тек ақшынң әсерінен туындаса,
Инфляцияның түбегейлі себептері тауар айналымы және тауар өндірісі
Инфляцияға әсер ететін бірінші топтағы ақша факторлары –
Екінші топқа тауарлар бағасын және шығындарды өсіретін ақшалы
Шын мәнінде екі топтағы факторлар бірімен – бірі
Шығын (ұсыныс) инфляциясы – бұл баға белгілеу процесіне
Еңбек өнімділігінің өсуін азайту және өндірістің құлдырауы;
Көрсетілген қызметтің маңызының артуы;
Бір өнім бірлігіне жұмсалатын шығынның өсуінің жеделдетілуі, әсіресе
Энергетикалық дағдарыс.
Инфляция жағдайында қағаз ақшалар мыналарға қатысты құнзызданады:
► алтынға;
► тауар;
► шетел валютасына.
Бірінші жағдайда қағаз ақшамен берілетін алтынның нарықтық құны
Инфляцияны мынандай белгілеріне байланысты жіктеуге болады:
Инфляциялық процестің сипатына қарай:
ашық инфляция, бағаға ешқандай да кедергі болмайды, оның
жабық инфляция, яғни тауар тапшылығы жағдайында бағаға мемлекет
инфляциялық шок, яғни бір мезетте бірден баға өсіп
Таралу орныны қарай:
локальдық инфляция, яғни кейбір елдерде топтарын немесе барлық
Бағаның өсу қарқынына қарай:
баяу инфляция – баға баяу қарқынмен біртіндеп
10 % - ға өседі;
орташа инфляция – баға тез қарқында жылына 20
дан 200% - ға дейін өседі, мұндай баға
ұшқыр инфляция – баға жылына 500 –ден 1000%
дейін және одан жоғары қарқынмен өседі. Ұшқыр инфляция
Өнеркәсібі дамыған елдер үшін бірінші түрі тән болса,
Қазақстан Республикасында бағаның өсуіне қарай қазіргі кезде бірінші
Инфляция қарқыны стаистикалық көрсеткіш – тұтыну бағаларның индексі
Тұтыну бағаларының индексі тауалар мен қызметтердің түрлерін қамтитын
Тұтыну бағаларының индексін (ТБИ) есептеуде мынадай формула қолданылады:
ТБИ =
Базалық жылдағы тұтыну қоржының бағасы
Тұтыну бағаларының индексінің үш сандық мәні болуы мүмкін:
٭ баға индексі 100% - ға тең болады,
٭ баға индексі 100% - дан жоғары,
٭ баға индексі 100% - дан төмен, айталық
Инфляцияның тигізетін әлуметтік – экономикалық салдарын мынадан көруге
◆ халық топтары, өндіріс сферасы, аймақтар, шаруашылық құрылымдары,
◆ халықтың, шарушылық субъектілерінің ақшалай жинақтарының және мемлекеттік
( бағаның әркелкі өсуі нәтижесінде өнеркәсіп салдарындағы пайда
( жұмыссыздықтың өсуі;
( халық шарушылығына деген инвестицияның қысқаруы;
( амортизациялық қорлардың құнзыздануы;
( бағадағы, валютадағы және пайыздағы алып – сатарлық
( көлеңкелі экономиканың белсенді түрде дамуы;
( ұлттық валютаның сатып алу қабілетінің төмендеуі;
( қоғамның әлеуметтік топтарға бөлінуі.
Жоғарыда аталған инфляцияғы ықпал ететін факторлар мен оның
2. Инфляцияның себептері және механизмі
Ақша таурларды сатып алу қабілеті күшті валютамен салыстырғанда
Коньктураның циклдық толқуынан болатын бағаның өскін, инфляцияға жатқызуға
Сонымен, баға өсуінің инфляциялық себептеріне нені
Біріншіден , мемлекеттік шығыстар мен кірістердің тепе –
Екіншіден, осындай жолмен, әдіспен инвестицияны қаржылындыру жүргізілген
Үшіншіден, баға деңгейінің жалпы өсуі қазіргі нарықтық экономиканың
Төртіншіден, Елдің экономикасының ақша толуы оның бірте –
Бесіншіден, инфляция өзіне - өзі дем беретін сипат
Жалпы инфляцияның себептері базистік қатынастардың қарама -
Инфляцияның сыртқы экономикалық қызмет тарапынан арандатылуы мүмкін, бұл
Экспортталатын инфляция тауарлар мен қызметтер көрсетуге
Инфляцияның көріну нысаны - ақшаның құнсыздануы мен
Инфляцияның табиғаты ақшаның онымен салыстырмалы тұлғаланатын тауар
Инфляциялық күту жағдайындағы экономикаға ықпал етудің механизмі қандай?
Дүниежүзілік қоғамдастықтың барлық елдерінде де инфляция өршуінің сан
Нақты экономикалық өмірде инфляцияның ілеспелі салдарлар тығыз
Нарықтық экономиканың механизмі – бәсеке мен тиімсіз кәсіпорындардың
Инфляциялық шиыршық
Монополияландырылған экономикада бұл механизм әрекет етпейді, өйткені өндіруші
3. Қазақстан Республикасындағы инфляцияның ерекшелігі және инфляцияға қарсы
Инфляцияның өрістеп, күшеюі экономикалық және әлеуметтік қарама -
Инфляция кезінде мемлекет іс-қимылының екі нұсқасы болады:
бейімдеу саясатын жүргізі немесе инфляцияға бейімделу;
бұл кезде табыстарды, жалақыны, пайыздық мөлшерлемелерді,
инвистицияларды индекстеу жөнінде шаралар қолданылады;
копманиялар мен фирмалар қысқа мерзімде жобаларды өткізеді, жеке
2)инфляцияны төмендету немесе басу жөнінде инфляцияға қарсы шаралардың
Инфляцияны жою жөніндегі шаралардың кешені қоғамның іс -
Сұраным инфляциясын жоюға ақша және фискалдық саясатты пайдаланудың
Инфляцияға қарсы саясат – инфляциямен күреске бағытталған
Дефляциялық саясат – мемлекеттің шығындарын азайту, несие үшін
Кірістер саясаты – бағаға және жалақыға оларды толықтай
Инфляцияға қарсы саясат ақшалай ұсынымды шектеудің әр
Орталық банктің нақты ақша эмиссиясын қысқарту арқылы
Барлық несие ресурстарын қымбаттау және оларға қол жететіндігін
Кредит мультипликаторын қысу және коммерциялық банктердің кредит
Сондай мақсаттарда Орталық банктің кредиттерін тікелей қысқарту.
Инфляцияға қарсы фискалдық саясат салықтарды көбейту, мемлекеттің шығыстарын
Салық саясаты инфляция жағдайында екі өзара байланысты ,
Біріншіден, мемелекеттің бюджеттің теңдестігіне жету және тапшылығын жою
Екіншіден, экономиканың бастапқы буындарында - өндіріс пен
Инфляцияға қарсы саясат салық саясаты жанама салық
Сондықтан инфляция кезінде тұтынуға салық салуға акцентпен жеңілдіктеудің
Мемлекеттің шығыстарын қысқарту бұл процесті бюджет сферасында да,
Жалпы мемлекеттік және жергілікті деңгейлердің бюджет шығыстары жайында
Бюджет шығытарын шектеуге мыналар арқылы жетуге болады:
а) тура әдістермен – шектеумен (рестрикциялармен), яғни заңнамалық
ә) секвестірлеу әдісімен – барлық шығыстарды әртүрлі факторлармен
б) қолда бар кірістердің деңгейін бақылаумен;
в) мемлекеттік бюджет тапшылығының деңгейін шектеумен.
Кез келген жағдайда шығыстарды қысқарту дамудың көптеген
Мыналардың нәтижесінде инфляцияның екінші типін – шығындардың
жалақыны көбейту;
ұймдық сипаттағы себептер бойынша шаруашылық механизмінің бұзылуына
шикізат және энергетикалық ресустар иелерінің инфляциялық тосулары, осыған
Өндіріс шығындарымен байланысты болатын инфляцияны жою
өзара байланысты проблемалардың бірнеше күрделі блоктарын шешуді қажет
Инфляцияны төмендету проблемаларының бірінші блогы экономикалық тұрақтандырудың
Өз кезегінде ол мына өзара тәуелді проблемаларға ыдырайды.
Біріншіден, еңбек өнімділігінің ынталандырамаларын, оның тиімді нәтижелеріне ынталылықты
Сауда – делдалдық сфераға қарағанда өндірістік сфераның басымдығын
Инфляцияны жеңіп шығу жөніндегі шаралар жүйесіндегі қажетті элемент
Бәсеке механизмін жасау монополияға қарсы шараларды жүргізумен,
Инфляцияғы ықпал етудің ең түбегейлі құралы экономиканы мемелекеттік
Жалақыны реттеу бастапқы(қол жеткен) деңгейден еңбек өнімділігінің нақты
Сыртқы экономикалық қызметті қамтып көрсететін төлем балансты тарапынан
Төлем балансының ағымдағы тапшылығын қысқартуға жалпы импортталатын
Инфляцияны басқаруды жақсарту және инфляцияға қарсы
Ұлттық банктің негізгі міндеті ретінде бағалардың тұрақтылығын қамтамасыз
Австралия, Канада, Финляндия, Жаңа Зеландия, Испания, Швеция,
Ұлттық банк нарықтың мөлшерлемелерді репо мөлшерлемесімен айқындалатын кейбір
Қазіргі уақытта инфляциялық таргеттеуді енгізуге дайындық шеңберінде мынадай
Инфляциялық таргеттеуге көшуге қажетті база жасау үшін Ұлттық
ашық нарық операцияларын кең ауқымды көлемде жүргізуге көшу
өзінің бағалы қағаздар портфелін ұлғайту;
бағалы қағаздардың қайталама нарығын дамыту;
трансмиссиялық тетіктің үлгісін, яғни репо мөлшерлемесі өзгерісінің инфляция
инфляциялық таргеттеуді пайдалана отырып, шешім қабылдау қағидаттарын іске
Қорытынды
“Инфляция және ҚР-ның инфляцияға қарсы сыясыты” атты курстық
Бірінші сұрақта инфляцияның мәні, мазмұны жөнінде сұрақта жалпы
Екінші сұрақ инфляцияның себептері және мехнизмі қарастырылған. Ақша
Үшінші сұрақ инфляцияға қарсы саясат жөнінде инфляцияның өрістеп,
Инфляцияға қарсы саясат – инфляциямен күреске бағытталған
Инфляцияға ықпал етудің ең түбегейлі құралы экономиканы мемелекеттік
Ұлттық банктің негізгі міндеті ретінде бағалардың тұрақтылығын қамтамасыз
Қолданылған әдебиеттер:
Көшенова Б.; Ақша. Несие. Банктер. Валюта қатынастары; Алматы;
Мамыров Н.Қ., Мадиярова Д.М., Қалдыбаева А.Е., Халықаралық экономикалық
Сейітқасымов Ғ.С.; Ақша, несие, банктер Алматы; Экономика; 2001
Жүнісов Б.А., Мәмбетов Ү.Е., Байжомартов Ү.С., Нарықты экономика
Қабдиев Д.К., Оралтаев Т.Қ., Экономикалық саясат; Алматы; Экономика;
Әубәкіров Я., Экономикалық теория негіздері. Оқулық. Алматы, Санат,
Мақыш С.Б., Ақша айналысы және несие, Алматы, ИздатМаркет,
Экономический журнал Аль – Пари, Моделирование процесса инфляции
Усов В.В. Деньги. Денежное обращение. Инфляция: Учебное пособие
10. Саниев М.С. Деньги, кредит, банки. Алматы; Алматинский
11. Марьясин М.Ш., Образ инфляционных поцессов, М, Банковское
2

Ұқсас жұмыстар

Ақша инфляциясы

Нарықтық экономикадағы инфляция

Қазақстан Республикасындағы инфляциялық жағдайды талдау

Инфляция туралы ұғым

Инфляцияға қарсы саясат және оның Қазақстан Республикасындағы қолдану ерекшеліктері

Инфляцияның мәні және пайда болу себептері

Инфляцияның әлеуметтік зардаптары

Қазақстандағы инфляция

Инфляцияның себептері мен салдарлары