Атырау облыстық бюджетін талдау
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ 3
1- ТАРАУ. МЕМЛЕКЕТТІК БЮДЖЕТ ЖҮЙЕСІ 7
1,1 Мемлекеттік бюджет жүйесі туралы түсінік, бюджет жүйесінің
1.2 Мемлекеттік бюджет құрылымы 16
1.3 Бюджет жобасын қарау және бекiту тәртiбi
2-ТАРАУ. БЮДЖЕТТІҢ АТҚАРУЫНДАҒЫ ҚАЗЫНАШЫЛЫҚТЫҢ РОЛІ 30
2.1 Бюджеттi атқарудағы қазынашылықтың
2.2 Бюджеттi қазынашылық атқарудың негізгі процедуралары мен
3-ТАРАУ. БЮДЖЕТТІК ЕСЕП ЖӘНЕ БЮДЖЕТТІК КӨРСЕТКІШТЕРДІ ЭКОНОМИКАЛЫҚ ТАЛДАУ
3.1 Бюджеттік есеп және есептілік негіздері. Бюджеттік көрсеткіштерді
3.2 2008 жылға арналған Атырау облыстық бюджетін талдау
ҚОРЫТЫНДЫ 62
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР 65
КІРІСПЕ
Қазақстан Республикасының егемен мемлекет болып қалыптасып, нарықтық экономиканың
Көп түрлі қаржылық байланыстардың ішінде жеке белгілерімен ерекшеленетін
Еліміз мемлекеттік басымдылықты салаларды қаржыландыру үшін барлық қоғам
Мемлекеттік бюджет құндық бөлудің ерекше белгісі ретінде ұлттық
Мемлекеттік бюджет экономикалық категория ретінде мемлекет пен қоғамдық
Мемлекеттік бюджет экономикаға бюджет механизмі арқылы әсер етеді.
Мемлекеттік бюджетте қаржы жоспарының барлық қажетті негіздері берілген.
Бюджет кірістерінің шоғырланып, шығыстарының бағытталуы Қазақстан Республикасының Бюджет
Диплом жұмысының өзектілігі. Мемлекеттік бюджеттің қоғамдық ұдайы өндірістегі
Нарықтық қатынастар кеңінен дамып отырған Қазақстан мемлекеті экономикалық
Себебі, нарық барлық жағдайда да кез-келген мәселені шеше
Бюджет жүйесі экономикалық қатынастарға және заң нормаларына негізделген
Бюджет құрылысы дегеніміз – бюджет жүйесін құрудың принциптері,
Бюджет жүйесінің құрылымы елдің ұлттық – мемлекеттік құрылысымен
Қазақстан Республикасының бюджет жүйесінің құрамына мыналар кіреді:
республикалық бюджет;
жергілікті бюджеттер: облыстық, қалалық, аудандық, қалалардағы аудандық, поселкалық,
«Бюджетті құру және орындау бойынша қаржы органдарының жұмысын
Қойылған мақсатқа сәйкес келесі міндеттер шешіледі:
Мемлекеттік бюджеттің экономикалық мазмұнын қарастырып, бюджет құрылымына
Бюджетті құру және орындау бойынша қазынашылықтың ролін, қызмет
Республикалық және жергілікті бюджеттерді атқару жөніндегі есеп берудің
Аталған тақырыптағы диплом жұмысының зерттеу обьектісі – бюджетті
1- ТАРАУ. МЕМЛЕКЕТТІК БЮДЖЕТ ЖҮЙЕСІ
1,1 Мемлекеттік бюджет жүйесі туралы түсінік, бюджет жүйесінің
Қазақстан Республикасында келесі деңгейдегі бюджеттер бекітіледі, атқарылады және
республикалық бюджет;
облыстық бюджет, республикалық маңызы бар қала, астана бюджеті;
аудан (облыстық маңызы бар қала) бюджеті.
Қазақстан Республикасында Қазақстан Республикасының Бюджет кодексінде белгіленген жағдайларда
Қазақстан Республикасының Бюджет кодексімен айқындалған салықтық және басқа
Тиісті қаржы жылына арналған республикалық бюджет Қазақстан Республикасының
Қазақстан Республикасының Бюджет кодексімен айқындалған салықтық және басқа
Тиісті қаржы жылына арналған облыстың бюджеті, республикалық маңызы
Қазақстан Республикасының Бюджет кодексімен айқындалған салықтық және басқа
Тиісті қаржы жылына арналған аудан (облыстық маңызы бар
Төтенше мемлекеттік бюджет республикалық және жергілікті бюджеттердің негізінде
Төтенше мемлекеттік бюджетті бюджеттік жоспарлау жөніндегі орталық уәкілетті
Қазақстан Республикасының бүкіл аумағында төтенше немесе соғыс жағдайын
Төтенше мемлекеттік бюджеттің қабылданғаны туралы қазақстан Республикасының Парламенті
Төтенше мемлекеттік бюджеттің қолданылу уақытына тиісті қаржы жылына
Төтенше мемлекеттік бюджет төтенше немесе соғыс жағдайы енгізілген
Төтенше мемлекеттік бюджеттің қолданылуы тоқтаталығаннан бастап республикалық
Қазақстан Республикасының жекелеген жерлерінде төтенше жағдай енгізілген ретте
Қазақстан Республикасының бірнеше аймақтарыың аумақтарында бір мезгілде төтенше
Қазақстан Республикасы Үкіметінің Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіндегі шотында
Қазақстан Республикасының бюджет жүйесі келесі принциптерге негізделеді :
1. бірлік принципі – Қазақстан Республикасының аумағында Қазақстан
2. толықтық принципі – Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген
3. реалистік принципі – бекітілген (нақтыланған, түзетілген) бюджет
көрсеткіштерінің орта мерзімді фискалдық саясатқа және Қазақстан Республикасы
4. транспаренттілік принципі – мемлекеттік немесе заңмен қорғалатын
5. дәйектілік принципі – бюджеттік қатынастар аясында бұрын
6. тиімділік және нәтижелілік принципі – бюджеттерді бюджеттік
7. басымдық принципі – бюджеттік процесті республиканың немесе
8. жауапкершілік принципі – бюджет процесіне қатысушыларды Қазақстан
9. бюджеттердің дербестік принципі – түрлі деңгейдегі бюджеттер
Қазақстан Республикасының бюджет жүйесі, бюджет құрылымында келесі ұғымдар
Мемлекеттің активтері - өткен операциялар немесе оқиғалар нәтижесінде
Бюджет – мемлекеттің міндеттері мен функцияларын іске асыруды
Облыстың бюджеті – араларындағы өзара өтелетін операцияларды есепке
Бюджеттік қамтамасыз етілу – мемлекеттік басқару органдары тиісті
Бюджет жүйесі – бюджеттердің және Қазақстан Республикасы Ұлттық
Бюджеттік инвестициялық бағдарлама – сипаты техникалық-экономикалық негіздеу сатысында
Бюджеттік инвестициялар – экономикалық пайда табу немесе әлеуметтік-экономикалық
Бюджеттік операциялар – бюджетті атқару процесінде жүзеге асырылатын
Бюджеттік қатынастар – бюджет процесінде туындайтын қатынастар;
Бюджет қаражаты – мемлекеттік меншікке түсуі мен жұмсалуы
Бюджеттік инвестициялық жоба – шектеулі уаықт кезеңі ішінде
Бюджет процесі – бюджетті жоспарлау, қарау, бекіту, атқару,
Мемлекеттік инвестициялық саясат – инвестициялық процестерді ұлттық экономиканың
Мемлекеттік бағдарлама – салааралық сипаты бар, әлеуметтік-экономикалық дамудың
Мемлекеттік бюджет – араларындағы өзара өтелетін операцияларды есепке
Инвестициялық ұсыныс – инвестициялық жобаның (бағдарламаның) мақсатын, оған
Кассалық алшақтық – қаржы жылы ішінде шығыстар көлемінің
Жергілікті бюджет – облыстық бюджет, республикалық маңызы бар
Бюджеттік жоспарлау жөніндегі жергілікті уәкілетті орган – жергілікті
Бюджетті атқару жөніндегі жергілікті уәкілетті орган – жергілікті
Экономикалық жоспарлау жөніндегі жергілікті уәкілетті орган – жергілікті
Кірістерді бөлу нормативі – кірістерді әртүрлі деңгейлердегі бюджеттердің
Салалық (секторлық) бағдарлама – Қазақстан Республикасының Үкіметі бекітетін,
Басым (республикалық және жергілікті) бюджеттік инвестициялық жобалардың (бағдарламалардың)
Бюджет қаражатын алушы – бюджет қаражатын игерудің барлық
Аймақтық бағдарлама – мәслихаттар бекітетін, аймақтың (аумақтың) әлеуметтік-экономикалық
Түзетілген бюджет – тиісінше Қазақстан Республикасының Парламентінде немесе
Әлеуметтік-экономикалық дамудың орташа мерзімдік жоспары – Қазақстан Республикасының
Трасферттер – бюджетке және Қазақстан Респаубликасының Ұлттық қорына,
Бекітілген бюджет – тиісті қаржы жылына арналған, Қазақстан
Нақтыланған бюджет – атқарылуы барысында Қазақстан Республикасының Парламенті
Қаржыландыру – бюджет қаражатын алушыларға осы қаражатты бөлу;
Қаржы жылы – бюджеттің атқарылуы жүзеге асырылатын, күнтізбелік
Бюджеттік жоспарлау жөніндегі орталық уәкілетті орган – орташа
Ішкі бақылау жөніндегі орталық уәкілетті орган – ішкі
Бюджетті атқару жөніндегі орталық уәкілетті орган – республикалық
Экономикалық жоспарлау жөніндегі орталық уәкілетті орган – Қазақстан
1.2 Мемлекеттік бюджет құрылымы
Жоғары тұрған және төмен тұрған бюджеттердің бюджет процесіндегі
Бюджетаралық қатынастар мемлекеттік басқарудың деңгейлері арасындағы функциялар мен
Бюджетаралық қатынастар келесі принциптерге негізделеді:
1. облыстар, республикалық маңызы бар қалалар, астана бюджеттерінің
2. түсімдерді тиімді бөлу, ол түсімдердің ара жігін
төмен тұрған бюджеттерге тұрақты сипаты бар, сыртқы факторлардың
мемлекеттік мекемелер көрсеткен қызметтер үшін төлемақы болып табылатын
қайта бөліну сипаты бар, сондай-ақ салық базасы әркелкі
салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдерді
нақты аумақтық байланыстылығы бар салықтық базадан алынатын салықтар
3. Қазақстан Республикасының әкімшілік-аумақтық бірліктерінің бюджеттік қамтамасыз етілу
4. жергілікті атқарушы органдардың бірдей деңгейде мемлекеттік қызмет
5. мемлекеттік қызмет көрсетуді ұсынудың барынша тиімділігі мен
6. мемлекеттік қызмет көрсету деңгейін оны алушыларға барынша
7. бюджеттің әрбір деңгейінің алынған ресми трансферттер мен
Кірістер, бюджет кредиттерін өтеу, мемлекеттің қаржы активтерін сатудан
Шығындар, бюджет кредиттері, қаржы активтерін сатып алу, қарыздар
Бюджеттің құрылымы келесі бөлімдерден тұрады :
1. Кірістер:
салықтық түсімдер;
салықтық емес түсімдер;
негізгі капиталды сатудан түскен түсімдер;
ресми трансферттер түсімдері;
2. Шығындар;
3. Операциялық сальдо;
4. Таза бюджеттік кредит беру:
бюджеттік кредиттер;
бюджеттік кредиттерді өтеу;
қаржы активтерімен жасалатын операциялар бойынша сальдо:
қаржы активтерін сатып алу;
мемлекеттің қаржы активтерін сатудан түсетін түсімдер;
6. Бюджет тапшылығы (профициті);
7. Бюджет тапшылығын қаржыландыру (профицитін пайдалану):
қарыздар түсімі;
қарыздарды өтеу;
бюджет қаражаты қалдықтарының қозғалысы.
Салық және басқа да міндетті төлемдер, ресми тарнсферттер,
Ресми тарнсферттер түсімдері – бюджеттің бір деңгейінен екіншісіне,
Мемлекеттік мекемелердің тауарларды (жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді) өткізуінен түсетін
Қайтарылмайтын негізде бөлінетін бюджет қаражаты бюджет шығындары болып
Бюджет шығындары келесі түрлерге бөлінеді:
мемлекеттік мекемелердің шығындарын қамтамасыз ететін шығындар;
тұрақты сипаты жоқ іс-шараларды ұйымдастыру мен өткізуге байланысты
мемлекеттік тапсырысқа арналған шығындар – мемлекеттік саясатты іске
жеке тұлғаларға ақшалай төлемдер – қызметкерлерге еңбегі үшін
заңды тұлғаларға сусидиялар – мемлекеттік мекемелер және қоғамдық
ресми трансферттер – бюджеттің бір деңгейінен екіншісіне, сондай-ақ
мемлекеттің міндеттемелерін орындауға арналған шығындардың өзге де түрлері.
Қазақстан Республикасының Үкіметі мен жергілікті атқарушы органдардың резервтері
Қазақстан Республикасы Үкіметінің, жергілікті атқарушы органдардың резерві:
төтенше резерві;
шұғыл шығындарға арналған резерві;
облыстық бюджеттердің, республикалық маңызы бар қалалар, астана бюджеттерінің,
Төтенше резерв Қазақстан Республикасының және басқа мемлекеттердің аумағындағы
Операциялық сальдо бюджет кірістері мен шығындары арасындағы айырма
Таза бюджеттік кредит беру бюджеттік кредиттердің және бюджеттік
Қаржы активтерімен жасалатын операциялар:
қаржы активтерін сатып алуды;
мемлекеттің қаржы активтерін сатудан түскен түсімді қамтиды.
Қаржы активтерін сатып алу заңды тұлғалардың, соның ішінде
Бюджет тапшылығы (профициті) таза бюджеттік кредит беруді және
Бюджет тапшылығын қаржыландыру – қарыз алу және бюджет
1.3 Бюджет жобасын қарау және бекiту тәртiбi
Бюджеттiк кезеңдерінің барлығы - олар құру, қарау,
Бюджеттiк жоспарлау жөнiндегi орталық уәкiлеттi орган орташа мерзiмдi
- республикалық бюджет түсiмдерiнiң көлемi;
- республикалық бюджеттiк бағдарламалар әкiмшiлiктерi бойынша республикалық бюджет
- республикалық бюджет тапшылығының (профициттiнiң) мөлшерi;
мемлекеттiк кепiлдемелер бойынша мiндеттемелердi орындайтын сомасы;
- Үкiметтiк қарыздың лимитi;
- тиiстi қаржы жылдың соңына облыстар
- тиiстi қаржы жылға
- облыстар және Астана мен Алматы қалалары
- республикалық бюджеттiк бағдарламалар бойынша функционалдық
- тиiстi қаржы жылдағы республикалық және жергiлiктi бюджеттер
- өткен қаржы жылдар нәтижесiнде әлеуметтi және басқа
Республикалық бюджет қалыптастырудың бiрiншi кезеңiнде экономикалық және бюджеттiк
Республикалық бюджеттi қалыптастырудың екiншi кезеңiнде оның ел Үкiметi
Үшiншi кезеңде Парламент палаталарының — Мәжiлiс пен Сенаттың
Бiрiншi принциптiң талабы — ол бюджет жобасына енгізiлетiн
Республикалық бюджет жөнiндегi заң жобасын Үкiмет Парламентте талқылау
Парламентте талқылау барысында елдiң әлеуметтi-экономикалық дамуының орташа мерзiмдiк
Жобаны талқылау Парламент палаталарын бiрге отырыстарында екi оқудан
Республикалық бюджет жөнiндегi Заң жобасында бюджеттiк жiктелуге сәйкес
Тиiстi жылдың «Республикалық бюджет жөнiндегi» Заңында республикалық бюджеттен
Жергiлiктi бюджет жобаларын қарау және бекiту тәртiбi
Жергiлiктi бюджеттердi құру, қарау, бекiту және атқару Бюджеттiк
Содан соң, осы көрсеткiштер және өздерiнiң болжамдық мәлiметтерi,
Тиiстi жергiлiктi бюджеттердiң кiрiстерi мен шығыстарының теңестiлiгi үшiн
Облыстар, Астана мен Алматы қалаларының келесi қаржы жылдың
Облыстар, Астана мен Алматы калаларының әкiмдерi аудан мен
2-ТАРАУ. БЮДЖЕТТІҢ АТҚАРУЫНДАҒЫ ҚАЗЫНАШЫЛЫҚТЫҢ РОЛІ
2.1 Бюджеттi атқарудағы қазынашылықтың
Республикамызда бюджеттi қазынашылық атқаруды енгiзгенше мемлекеттiк бюджеттің атқаруын
1996 жылы Ұлттық банктiң есеп айыру-кассалық орталықтарының базасында
Қазынашылық iс-әрекеттің негiзгi мазмұны қаржы жыл бойы бекiтiлген
Демек, бюджетi қазынашылық атқару жүйесi сол атқару процесiнде
Қазынашылықтың негiзгi құқықтары, функциялары, мақсаттары, оның құрылымы және
Қазақстан Республикасы қаржы министрлiгiнiң Қазынашылық комитетi сол министрлiктiң
Өз iс-әрекетiнде қазынашылық ҚР Конституциясына, ҚР Заңдарына, ҚР
Қазынашылықтың негiзгi мақсаттары :
- республикалық бюджетi кассалық атқаруды ұйымдастыруын өрiстету және
- мемлекеттiк бюджетi есеп айыру-кассалық күтуiн өрiстету, оның
- бюджет жүйесiндегi бухгалтерлiк есеп пен есеп берудi
- республикалық және өз құзыретi шегiнде жергiлiктi бюджеттердiң
- қазынашылықтың мемлекеттiк ақпараттық жүйесiнiң iс-әрекетiн қамтамасыз ету.
Қазынашылық белгiленген тәртiп бойынша келесi функцияларды орындайды:
- мемлекеттік бюджеттiң атқарылуын күту;
- кезектi қаржы жылғы бюджеттiк арнауларға сәйкес республикалық
- реслубликалық бюджеттің қолма-қол ағымдарын болжамдау;
- мемлекеттiк мекемелердiң кассалық шығыстарының есебiн қамтамасыз ету;
- республикалық және жергiлiктi бюджеттер арасында мемлекеттiк салықтар
- мемлекеттік мекемелер тапсырысы бойынша ақша
- мемлекеттiк және мемлекеттің кепiлiндегi сыртқы заемдарды өтеу
- екiншi деңгейдегi банктер мен лицензиялары бар басқа
- республикалық бюджетi атқару жөнiнде бухгалтерлiк есеп пен
- бағгдарламалар, iшкi бағдарламалар мен ерекшелiктер бойынша республикалық
- Ұлттық банктегi қазынашылықтың тиiстi банктiк шоттары арқылы
- бюджет жүйесiндегi бухгалтерлiк есеп пен есеп берудiң
- халыкаралық келiсiмшарттар, өзара шарттар мен келiсiлiмдер
- банктiк салымдар мен құнды қағаздарға орналастыру арқылы
- мемлекеттiк мекемелердiң бюджеттiк ақшалар арқылы жасалған
- асыл металдар нарығының ахуалын талдау және олармен
- республикалық және өз құзыретi шегiнде жергiлiктi бюджеттердiң
- республикалық және жергiлiктi бюджеттердi атқару нәтижесi жөнiндегi
- республикалық және жергiлiктi бюджеттердiң кiрiстiк және шығыстық
- республикалық бюджетi атқару жөнiндегi оперативтiк, айлық, тоқсандық
- мемлекеттiк құралдарды мақсатты және тиiмдi пайдалану мен
- қазынашылықтың ауматтық органдар жұмысының тәжiрибесiн талдау
- шетелдiк қазынашылықтардың ұйымдастыруы мен iс-әрекеттерiнiң тәжiрибелерiн оқу
- қазынашылық пен оның аумақтық органдар қызметкерлерiнiң бiлiктiлiктерiн
- заңнамалармен рұксатталған басқа да функцияларды атқару.
Негiзгi мақсаттарын iске асыру мен өзiнiң функцияларын орындау
- бюджеттiк ақша алатын мемлекеттiк мекемелер мен кәсiпорындардан
- бюджеттiк ақша алатын мемлекеттiк мекемелер мен кәсiпорындардан
- бiріңғай қазынашылық шот пен Ұлттық және шетел
- қазынашылық органдар шоттарындағы ағымдағы қалдықтарды тиiмдi
- республикалық бюджет шығыстарын қаржыландыруды iске асыруға;
- қазынашылықтың iс-әрекетi мен оның мақсаттарын орындауды ұйымдастыруға
- мемлекеттiк қаржы болжамдарын қалыптастыруға;
- республикалық бюджетi атқару жөнiнде есеп берудi және
- ұсынылған есептiлiкке сәйкес бекiтiлген сомадан тыс құралдардын
- мемлекеттiк қаржы құралдарын мақсатты пайдалануына алдын ала
- мемлекеттiк мекемелерде бухгалтерлiк есеп жөнiндегi заңнаманы сақтау
- қаржылық есептiлiктегi мемлекеттік мекемелер бұзушылықтарын әшкерелеу арқылы
- қаржылық бақылау органдарының ұсыныстары бойынша мемлекеттiк мекемелердiң
- бюджеттiк құралдарды мақсатты емес пайдалану жағдайда қазынашылық
- бюджет жүйесiнiң бухгалтерлiк есебi мен есептiк және
- қазынашылық органдар мамандарын қайта даярлау жұмыстарын ұйымдастыруына
- тұрақты әрекеттегi әдiстемелiк кеңес және уақытшалық жұмыс
- өз құзыреті шамасында нормативтiк құқықтық актiлер қабылдау
- мемлекеттiк бюджет құралдары және тек қана соның
2.2 Бюджеттi қазынашылық атқарудың негізгі процедуралары мен
Әрекеттегi заңнамалық актiлерге сәйкес мемлекеттiк органдардың өздерiнiң құзыреттерi
Тапшылықты қаржыландыру бойынша бюджеттi атқару бюджет шығыстарының түсiмдерiнен
Үкiмет пен жергiлiктi уәкiлеттi атқарушы органдардың бюджеттердi атқару
Мiндеттемелер мен төлемдер бойынша қаржыландыру жиынтық жоспарлары келесi
- мiндеттемелер мен төлемдер бойынша қаржыландыру жиынтық жоспарлары
- бюджеттiк бағдарламалар әкiмшiлiктерi бойынша мiндеттемелер мен төлемдердi
- жоғары тұрған бюджеттерден теменгi бюджеттерге берiлетiн ресми
- төменгi тұрған бюджеттерден жоғарыға берiлетiн ресми трансферттер
- бюджет түсiмдерiнің жиынтық жоспары мен төлемдер бойынша
Тиiстi қаржы республикалық бюджеттi бекiткеннен кейiн бес жұмыс
Облыстар бюджеттерiн бекiткеннен кейiн бес жұмыс күнi iшiнде
Қаржы министрлiгi мен облыстар, Астана мен Алматы қалалары
Қол қойылып, мөрмен расталған қаржыландырудың жиынтық жоспарларын шығыстардың
Жергiлiктi бюджет бойынша қаржыландырудың бекiтiлген жиынтық жоспарының бiр
Мемлекеттiк мекеме қаржыландырудың жиынтық жоспарларын бекiткеннен кейiн бес
Республикалық және жергiлiктi бюджеттердi тиiстi қаржы жылы анықтау
Қаржыландырудың жиынтық жоспарына өзгерiстер енгiзуде келесi шарттарды сақтау
- тиiстi қаржы жылғы өткен айлары үшiн қаржыландырудың
- әрбiр ай мен жалпы жыл бойы түсiмдердiң
- жоспарлы арнаулар, рұқсат ету мен кассалық шығындар
- қабылданған, бiрақ та орындалмаған мiндеттемелердi
- тындырымды құжаттарды есептеу.
Республикалық бюджеттi атқару барысында республикалық бюджеттiк бағдарламалар әкiмшiлiктерi
Экономикалық жiктеудiң ерекшелiктерi бойынша жоспарлық арнаулар мен рұксат
Егерде ағымдағы қаржы жылы iшiнде республикалық бюджет жөнiндегi
Қазыналық рұқсат беру мен кірістерді біріңғай қазынашылық шотқа
Қазынашылық рұқсат беру маңында бюджеттi атқару жөнiндегi уәкiлеттi
Ұлттық банктiң лицензиясы бар және салық төлеушiлерге қызмет
Қаржы министрлiгi белгiлеген тәртiппен облыс бюджеттерiнен реслубликалық бюджетке
Қаржы министрлiгiнiң аумақтық органы белгiлеген тәртiп бойынша тиiстi
Бюджеттi қазынашылық телекоммуникациялық компьютерлiк жүйе. Қазынашылықты жаңғырту
1996 жылы қазынашылықты жаңғырту жоба бойынша даму және
Бұл жүйе Қазақстан Реслубликасы банкте ашылған Бiріңғай қазынашылық
Қазынашылық жүйе жұмысының функционалдық сызбасы Бюджеттік кодексте белгiленген
1) Қаржы жылға бюджеттер бекiтiлген заңнамалық актiлердi iске
2) Бюджетi қаржыландырудың жиынтық жоспары мен бюджеттiк бағдарламаларды
З) Бюджеттiк бағдарламалар әкiмшiлiктерi мен ведомстволық мемлекеттiк мекемелерге
4) Мемлекеттiк мекемелердiң мiндеттемелер қабылдауы;
5) Төлемдердi өткiзу;
б) Бюджетi атқару бойынша операциялардың есебi;
7) Бюджеттiк бағдарламаларды бағалау.
Мәлiметтердi бiр ортаға топталған технологиялық жөндеу бойынша жүйенiң
1. Қазынашылықтың орталық деңгейiнде мынадай модульдер өз функцияларын
• бас кiтап;
• бюджет түсiмдерiн басқару;
• рұқсат етудi беру;
• қолда бар ақшаны басқару;
• қазынашылық және төлемдiк жүйелер арасындағы Интерфейс;
• мемлекеттiк және мемлекеттiң кепiлiндегi борыш пен несиелеу
2. Қазынашылықтың облыс деңгейiнде келесi модульдер функцияларын атқарады:
• бюджет түсiмдерiн басқару;
• рұқсат етудi беру;
• мiндеттемелердi басқару және бақылау;
• активтердiң есебi;
• мемлекеттiк борыш пен несиелеу есебi;
З Қазынашылықтың аудан деңгейiнде мынадай модульдер өз функцияларын
• рұксат етудi беру;
• мiндеттемелердi басқару және бақылау;
• активтердiң есебi;
• мемлекеттiк борыш пен несиелеу есебi.
Қазынашылық жүйенiң функционалдылығы келесi модульдер сипаттамаларынын құрылады:
1. Орталық қазынашылықта жүргiзiлетiн және онда бюджетті атқару
а) келесi элементтерден тұратын шот жоспарының құрылымы:
• бюджетттің түрi — республикалық, облыстық, аудандық;
• мемлекеттiк мекеменiң коды — бюджеттiк бағдарламаның коды
• мемлекеттiк мекеменiң мекен-жайы;
• қаржы жыл басындағы бюджеттiк бағдарламалар мен iшкi
е) мiндеттемелер мен төлемдер бойынша қаржыландыру жоспарларын жүргiзу:
• жүйеде бюджеттiк бағдарламалар әкiмшiлiктерiн қаржыландыру жиынтық жоспарлары
2. Бюджет түсiмдерiн басқару Модулiне кiредi:
а) орталық қазынашылықта жүргiзiлетiн республикалық бюджет пен облыс
б) облыс қазынашылығында жүргiзiлетiн облыс пен аудан бюджеттерi
З. Қазынашылық және қаржылық рұқсат етулердi беру модулі
- ағымдағы айға қазынашылық пен жергiлiктi қаржы органдары
4. Жабдықтаушылар анықтағыш негiзiндегi мемлекеттiк мекемелер алатын тауарлар,
- тауарлар, жұмыстар, қызметтер алу жөнiнде сұраным қалыптасуы
- мiндеттемелердi тiркеу. Жүйе автоматты түрде бекiтiлген тапсырысқа
5. Төлемдердi басқару модулi:
• мемлекеттiк мекеме жабдықтаушыдан тапсырысқа сәйкес тауар жеткiзуiн
• мемлекеттiк мекеме қазынашылықтың аумақтық органына тауар жеткiзудi
• қолда бар тиiстi бақылау шотының шамасында орталық
б. Қолда бар басқару модулi. Бұл модуль мемлекеттiк
7. Активтердi басқару модулi. Бұл модуль бойынша:
• активтердiң мүлiктелу кезi, орналастан жерi, арнауы мен
• активтердiң есебi ауыстырмалық операциялар сатыларымен жүргiзiледi. Жүйе
8. Мемлекеттiк және мемлекеттiң кепiлiндетi борыш пен несиелеу
• мемлекеттiк борыш пен несиелеу және мемлекеттiң кепiлiндегi
• мемлекеттiк борыш пен несиелеу және мемлекеттің кепiлiндегi
• мемлекеттiк борыш пен несиелеудiң негiзгi сомаларын күту
9. Есептiлiк жүргiзу бойынша модулi:
• бұл модуль мемлекеттік қаржы басқару бойынша өз
Бюджеттi атқаруда функңионалды және технологиялық компьютерлi сызбаларды пайдалану
3-ТАРАУ. БЮДЖЕТТІК ЕСЕП ЖӘНЕ БЮДЖЕТТІК КӨРСЕТКІШТЕРДІ ЭКОНОМИКАЛЫҚ ТАЛДАУ
3.1 Бюджеттік есеп және есептілік негіздері. Бюджеттік көрсеткіштерді
Бюджеттік заңнамалармен бюджеттерді атқару жөніндегі есеп беруді қарау
Бюджетті атқару жөніндегі барлық есеп берулерді құру негізі
Ауыстырмалық операциялар мен олардың есебі Ұлттьық банкте ашылған
- бюджеттік ақшалармен жасалатын операциялардың есебі үшін арналған
тауарларды (жұмыстарды, қызметтерді) өткізуден алатын ақшалардың мемлекеттік мекемелер
- жеке және заңды тұлғалардан қайырымдылық пен демеушілік
- мемлекеттік мекемелердің уақытша иелігіне түсетін ақшаларды есепке
- бюджеттік инвестициялық жобаны күту үшін арналған шетел
- бюджеттік инвестициялық жобаның шетел валютасындағы арнайы шотқа
бюджеттік инвестициялық жобаны іске асыру мерзіміндегі ақшаларды есепке
- шетел валютасымен операциялар жүргізу үшіг арналған шетел
- мемлекеттік мекеменің айрықша шығыстарын жүргізуге қажетті ақшаларды
Осы шоттардың мәліметтері бойынша бюджетті атқару жөніндегі есептемелердің
1. мемлекеттік мекемелердің есеп беруі;
2. бюджеттік бағдарламалар әкімшіліктерінің есеп беруі;
3. бюджетті атқару жөніндегі уәкілетті органның есеп беруі;
4. үкімет пен жергілікті атқарушы органдардың есеп берулері.
Барлық есеп берулер бюджетті атқару жөніндегі орталық уәкілетті
Бюджетті атқару жөніндегі есеп беру келесі талаптарды сақтау
- нақтылық, яғни атқарылған бюджеттік операциялар есебі қателіксіз
- толығу, яғни есеп беруде барлық қажетті ақпарат
- сәйкестік, яғни есеп беру құруда Бюджеттьік кодекс
Республикалық бюджетті атқару жөніндегі орталық уәкілетті орган өткен
Қазақстан Республикасы Үкіметінің Парламент пен Есеп комитетіне ұсынған
Бюджеттік көрсеткіштерді экономикалық талдау
Қаржы және салық органдары, қазынашылық және бақылаушы органдар
Бюджеттік көрсеткіштерді талдаудың әдістері мен кезеңдер, сондай-ақ ақпараттарды
1. қажетті мәліметтерді тексеру, жинақтау және топтау;
2. талдау жасау – көрсеткіштерді салыстыру, өзгерістердің себептерін,
3. қорытындылар мен тұжырымдамалар қалыптастыру;
4. талдау нәтижелері бойынша ұсыныстар жасау.
Бюджет процесінің әртүрлі кезеңдерінде талдау бағытарының өз ерекшеліктері
Бюджет атқаруының бірқатар жекеше және аса жете талдануы
Талдаудың жеке әдістемесі өзінің нақты пайдалануын бюджет деңгейіне,
Талдаудың әрбір әдісінің өз мағынасы бар, бірақта экономикалық
Кірістер бойынша бюджетті атқару маңында салықтар, алымдар және
Шығыстар бойынша бюджетті атқару маңында бюджетте қарастырылған және
Әдеттегідей талдау процесінде белгіленген және анықталған бюджеттердің көрсеткіштерінің
Бюджеттік көрсеткіштерді талдау нәтижелерін биліктің өкілдік және атқарушы
1-кесте
2006 жылы жергілікті бюджеттің орындалуы
Жергілікті бюджет жоспар 2006 жыл Жергілікті бюджет нақты
Қаңтар 4118770 4433751 108 314981
Ақпан 4820251 4725317 98 -94934
Наурыз 4215069 5366649 127 1151580
2006 жылдың 1-ші тоқсаны бойынша 13154090 14525717 110
Сәуір 5465956 4457208 82 -1008748
Мамыр 5981537 5618293 94 -363244
Маусым 4026417 4309504 107 283087
2006 жылдың 2-ші тоқсаны бойынша 15473910 14385005 93
Шілде 5532161 5033815 91 -498346
Тамыз 5868234 5110213 87 -758021
Қыркүйек 4753805 4423354 93 -330451
2006 жылдың 3-ші тоқсаны бойынша 16154200 14567382 90
Қазан 6821423 5826947 85 -994476
Қараша 6735868 6541132 97 -194736
Желтоқсан 3557138 6958513 196 3401375
2006 жылдың 4-ші тоқсаны бойынша 17114429 19326592 113
2006 жыл барлығы 61896629 62804696 101 908067
Жоғарыда берілген кестені төмендегідей талдауға болады: 206 жылға
1-сурет
Атырау облысы бойынша 2007 жылдың жергілікті бюджетке түскен
Бұл суретке қарай отырып, келесідей қорытындыны келтіруге болады:
3.2 2008 жылға арналған Атырау облыстық бюджетін талдау
Қазақстан Республикасының 2004 жылғы 24 сәуірдегі N548-II Бюджет
2008 жылға арналған облыстық бюджет келесідей көлемде бекітілді
кірістер - 72 066 269 мың теңге, оның
салықтық түсімдер – 30 111 322 мың теңге;
салықтық емес түсімдер – 513 495 мың теңге;
негізгі капиталды сатудан түсетін түсімдер -мдер - 513
сімдер0660269 лыстық бюджет 1-қосымшаға сәйкес келесідей ған облыстық
2008 жылға арналған Атырау облыстық бюджетінің кіріс жағы
ресми трансферттердің түсімдері – 41 432 604 мың
шығындар - 69 205 687 мың теңге;
операциялық сальдо – 2 860 582 мың теңге;
таза бюджеттік несиелендіру – 3 220 384 мың
бюджеттік несиелер – 3 228 000 мың теңге;
несиелерді өтеу – 7 616 мың теңге;
қаржы активтерімен жасалатын операциялар бойынша сальдо -2 706
мың теңге, оның ішінде: қаржы активтерін сатып алу
бюджет тапшылығы ( профициті ) - -357
бюджет тапшылығын қаржыландыру (профицитін пайдалану) 357 096 мың
қарыздар түсімі – 3 228 000 мың теңге;
қарыздарды өтеу – 2 870 904 мың теңге.
2008 жылға арналған облыстық бюджет табыстары Бюджеттік кодексіне
Атырау қаласы мен аудандар бюджеттеріне есептелетін сомадан басқа
қоршаған ортаға эмиссия үшін төленетін төлемақы, орманды пайдаланған
салықтық емес түсімдер;
мемлекеттік коммуналдық кәсіпорындар таза табыстар бөлігіне түсімдер;
коммуналдық меншіктегі мемлекеттік акция пакеті үшін дивиденттер;
жергілікті бюджеттің есебінен банк – қарыз алушыларға берілген
жергілікті бюджеттен қаржыландыратын мемлекеттік мекемелер өнімдерін (жұмыс, қызмет)
жергілікті мемлекеттік органдар салатын әкімшілік айыппұлдар, өсімпұлдар, санкциялар;
жергілікті бюджеттен қаржыландыратын мемлекеттік мекемелермен алынатын басқа да
түзету жұмыстарына сотталғандардың еңбекақысынан ұсталатын түсімдер;
жергілікті бюджеттен қаржыландыратын мемлекеттік мекемелердің дебиторлық, депонентік берешегінің
басқа да салықтық емес түсімдер;
негізгі капиталды сатудан түсетін түсімдер;
жергілікті бюджеттен қаржыландыратын мемлекеттік мекемелерге бекітілген мүлікті сатудан
бюджеттік несиелерді қайтару
жергілікті бюджеттен несиелендіруші банкілерге берілген бюджеттік несиелерді қайтару;
заңды тұлғаларға бюджеттен 2005 жылға дейін берілген бюджеттік
жеке тұлғаларға республикалық бюджеттен берілген несиелерді өтеу.
Мемлекеттің қаржы активтерін сатудан түсетін түсімдер:
мүліктік кешен түріндегі коммуналдық мемлекеттік мекемелер мен мемлекеттік
Атырау қаласы мен аудандар бюджетіне жалпы мемлекеттік салықтар
жеке тұлғадан жеке табыс салығы бойынша төлем көзінен
Құрманғазы, Индер, Исатай, Қызылқоға, Махамбет, аудандарына және меншікті
Мақат, Жылыой аудандарына және Атырау қаласына – 50
жеке тұлғадан жеке табыс салығы бойынша төлем көзінен
Құрманғазы, Индер, Исатай, Қызылқоға, Мақат, Махамбет аудандарына және
Жылыой ауданына және Атырау қаласына – 50 пайыз;
бір реттік талон бойынша, кәсіпкерлік қызметпен айналысатын жеке
Құрманғазы, Индер, Исатай, Қызылқоға, Мақат, Махамбет, аудандарына, Атырау
Құрманғазы, Индер, Исатай, Қызылқоға, Мақат, Махамбет аудандарына және
Жылыой ауданына және Атырау қаласына – 50 пайыз.
Тиісті бюджеттің кірісіне:
бірыңғай бюджеттік сыныптаманың кірістер сыныптамсының «әлеуметтік салық» коды
«Өндірушілер көтерме саудада сататын, өзі өңдіретін бензин (авиациялық
«Өндірушілер көтерме саудада сататын, өзі өндіретін дизель отыны»
Аудан, қала бюджеттерінен облыстық бюджетке бюджеттік алымдардың 2008
Жылыой ауданынан – 3 722 249 мың теңге;
Атырау қаласынан – 12 094 482 мың теңге
Облыстық бюджеттен аудандар бюджеттеріне берілетін субвенциялар мөлшерлері 2008
Құрманғазы ауданы – 1 561 856 мың теңге;
Индер ауданы – 768 134 мың теңге;
Исатай ауданы – 544 854 мың теңге;
Қызылқоға ауданы -1 096 206 мың теңге;
Мақат ауданы – 206 812 мың теңге;
Махамбет ауданы – 465 365 мың теңге болып
7. 2008 жылға арналған облыстық бюджетте Атырау қаласы
8. 2008 жылға арналған облыстық бюджетте республикалық бюджеттен
9. 2008 жылға арналған облыстық бюджетте республикалық бюджеттен
10. 2008 жылға арналған облыстық бюджетте Атырау –
11. 2008 жылға арналған облыстық республикалық
асыл тұқымды мал шаруашылығын дамытуға – 55 485
өсімдік шаруашылығы өнімінң шығымдылығы мен сапасын арттыруға, көктемгі
ауыл шаруашылығы тауарларын өндірушілерге су жеткізу жөніндегі қызметтердің
мал шаруашылығы өнімдерінің өнімділігін және сапасын арттыруды
12. 2008 жылға арналған облыстық бюджетте Атырау қаласы
13. 2008 жылға арналған обылыстық бюджетте Қазақстан Республикасың
- жергілікті деңгейдегі қан орталықтарын материалдық-техникалық жарақтандыруға 138
- жергілікті деңгейде медициналық денсаулық сақтау ұйымдарын материалдық-техникалық
14. 2008 жылға арналған обылыстық бюджетте Атырау қаласы
15. 2008 жылға арналған обылыстық бюджетте мемлекеттік қызметшілерді
16. 2008 жылға арналған обылыстық бюджетте 2004-2010 жылдарға
- облыстың және Атырау қаласының ауылдық елді мекендерінде
- облыстың және Атырау қаласының ауылдық елді мекендерінде
- облыстың және Атырау қаласының ауылдық елді мекендерінде
17. 2008 жылға арналған обылыстық бюджетте тұрғын үй
- мемлекеттік коммуналдық тұрғын үй қорының үйлерін салуға
- инженерлік-коммуналдық инфрақұрлымды дамыту мен абаттандыруға 2 445
- инженерлік желілерді қайта құруға 63 000 мың
18. 2008 жылға арналған облыстық бюджетте Атырау қаласының
- тұрғын үйін салуға және сатып алуға 3
- 100 мектеп пен 100 аурухана қызметкерлеріне тұрған
19. 2008 жылға арналған облыстық бюджетте электрондық үкімет
20. 2008 жылға арналған облыстық бюджетте обылыстың және
21. 2008 жылға арналған облыстық бюджетте көлік инфрақұрылымын
- "еркін қала ауылының кіреберіс жолын" қайта құруға
- обылыстық маңызы бар "Индер-қарабау-Миялы-сағыз" автокөлік жолын қайта
- Атырау қаласында Жайық өзені арқылы көпір құрылысын
22. 2008 жылға арналған облыстық бюджетте Атырау обылысы
23. Жергілікті атқарушы органдар лимитіндегі қарызы 10 809
24. 2008 жылға жергілікті атқарушы органдарының резерві 799
25. Облыстық бюджетте 2008 жергілікті атқарушы органдар қарызын
26. 2008 жылға арналған обылыстық бюджеттің бюджеттік
ҚОРЫТЫНДЫ
Еліміз мемлекеттік басымдықты салаларды қаржыландыру үшін барлық қоғам
Қазақстан бюджеті ұлттық экономиканы басқарудың ең маңызды құралы
“Бюджетті құру және орындау бойынша қаржы органдарының жұмысын
Диплом жұмысының екінші тарауында бюджетті атқарудағы қазынашылықтың роліне,
Қазынашылық iс-әрекеттің негiзгi мазмұны қаржы жыл бойы бекiтiлген
Бюджеттік есеп және бюджеттік көрсеткіштерді экономикалық талдау деп
2008 жылға арналған Атырау облыстық бюджетін қарастыру арқылы,
Үш тарау бойынша жазылған дипломдық жұмысымды қорытындылай келе,
Аталған тақырыптағы дипломдық жұмысымды келесідей қорытындыладым:
1. Барлық деңгейдегі бюджеттердің теңестірілуі бюджет - қаржы
Сондықтан да қазіргі таңда салықтың және басқа да
2. Бюджеттің ұдайы назар аударып келе жатқан проблемалары
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
Қазақстан Республикасының Бюджет кодексі
2007 жылға арналған Атырау облыстық бюджеті
Правила исполнения республиканского и местных бюджетов, утвержденные постановланием
Б.С.Өтебаев Мемлекеттік бюджет, оқу құралы, Алматы, 2006.
Мельников В.Д., Ильясов К.К. Финансы. Учебник для вузов.
Мельников В.Д., Ли В.Д. Общий курс финансов. Учебник.
Мешерякова О.В. Налоговые системы развития стран мира. Справочник
Идрисова Э.К. Налоги и налогообложение в Казахстане. Учебник.
Ильясова К.К., Идрисова Э.К. “Налоги развитых зарубежных государств”,
Жүнісов Б. Нарықтық экономика негіздері, оқулық.
Оспанов М.Т. “Налоговая реформа и гармонизация налоговых отношений”,
Оспанов М.Т. Методические и концептуальные основы Кодекс Республики
Солянникова С.П. Бюджеты территорий. – М.: Финансы и
Сумороков В.Н. Государственные финансы в системе макроэкономического регулирования.
Сейдахметова Ф.С. Налоги в Казахстане. Учебник. – Алматы.:
Русакова И.Т., Кашина В.А. Налоги и налогообложение. Учебник
Киперман Г.Я., Тимофеева О.А. “Налоги в рыночной экономике”,
Карагусова Г. “Экономическая сущность налогов”. Алматы.: Каржы-каражат, 1994
Налоговое право РК. Худяков А.Л. - Алматы.:
Худяков А.И. Основы теории финансового права. –
Юткин Т.Ф. Налоги и налогообложение. Учебник. М.: Юнити,
Адилбекова К. История налогового развития/ Банки Казахстана, 2002
Адилбекова К. Значение бюджетного кодекса РК в реформировании
Нурушев Б. Эффективность налоговой системы в современных условиях/
Ли В. Бюджет и межбюджетные отношения: учет интересов
Қаржы – қаражат. ҚР Қаржы министрлігінің ай сайын
Нормативные акты по финансам, налогам, бухгалтерскому учету, страхованию.
Экономист. Ежемесячный научно-практический журнал. – Москва.
Аль-Пари. Экономический журнал. – Алматы.
Статистический бюллетень Министерства финансов РК.
Қазақстан Республикасының Бюджет кодексі
Б.С.Өтебаев, Мемлекеттік бюджет: Оқулық. – Алматы: Экономика, 2006.
Б.С.Өтебаев, Мемлекеттік бюджет, Оқулық. – Алматы: Экономика, 2006.
Правила исполнения республиканского и местных бюджетов, утвержденные постановлением
Б.С.Өтебаев, Мемлекеттік бюджет, Оқулық. – Алматы: Экономика, 2006.
2008 жылға арналған облыстық бюджет туралы ІV шақырылған
3
Бюджеттік көрсеткіштерді экономикалық талдау
Қ.р.-ның бюджеті және бюджеттік құрылым
Күрделі қаржы бюджетін оңтайландыру
Жергілікті бюджеттің экономикалық мәні және мазмұны
Қазақстан Республикасы бюджет жүйесінің қалыптасу кезеңдері және дамуы
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ САЛЫҚ САЯСАТЫ: БАСЫМДЫЛЫҚТАРЫ ЖӘНЕ МЕХАНИЗМІ
Қазақстанның экономикалық дамуының аймақтық аспектілері
Бюджет жүйесінің құрылымы
Қазақстан экономикасын дамытудағы мемлекеттік бюджеттің ролін арттыру
Мемлекеттік бюджет және бюджет жүйесі