Ұжымдастыру қарсаңындағы қазақ ауылы
ҚАРАҒАНДЫ МЕМЛЕКЕТТІК МЕДИЦИНА УНИВЕРСИТЕТІ
Қазақстан тарихы және әлеуметтік-саяси пәндер кафедрасы
СӨЖ
Тақырыбы: «Ұжымдастыру жылдарындағы қазақ ауылының трагедиясы»
Орындаған: ЖМФ 124 тобының
студенті Жарасқызы Ж.
Тексерген: Алиева М.Т.
Қарағанды, 2010
Мазмұны
Кіріспе...............................................................................................................3
Ұжымдастыру қарсаңындағы қазақ ауылы...................................................4
Ауыл шаруашылығын күштеп ұжымдастыру...............................................5
Ұжымдастырудың қайғылы салдары – аштық және
..........................................................................................................................9
Жаппай ұжымдастыру саясатына көрсетілген қарсылықтар....................11
Ұжымдастыру қателіктерін реттеу жолдары..............................................12
Қорытынды.....................................................................................................15
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі.................................................................16
Кірісіпе
Соңғы кезеңнің өзекті проблемаларының бірі –
Жиырмасыншы жылдардың екінші жартысынан бастап қазақ
1928-1930 жылдары Қазақстанда, әсіресе, солтүстіктегі аудандарда
Осы студенттің өзіндік жұмысында автор келесі
Ұжымдастыру қарсаңындағы қазақ ауылы
Жаңа экономикалық саясаттың жүзеге асырылуы нәтижесінде
Халық шаруашылығының осы бір ауқымды да
Басшы қызметкерлерінің, атап айтқанда, Өлкелік партия
Республиканың жаңа басшылығы ұсақ шаруалар шаруашылығын
Сөйтіп, елдің коммунистік көшбастаушылары қазақ қоғамының
1928 жылғы 27 тамызда Голощекиннің қысыммен
Сөйтіп, 1928 жылы ауылда орталық тұлға
Астық дайындау, егістік пен шабындықтарды қайта
Ауыл шаруашылығын күштеп ұжымдастыру
Ауыл шаруашылығының елеулі артта қалып қоюы
Алайда экономика мен саяси жағдайдағы өзгерсітер
Астық дайындаудағы дағдарыс партияның ішінде пікірталас
И.В.Сталин астық дағдарысының себебі кулактар қарсылығының
Дайындау науқаны барысында шаруаларға қарсы кең
Астық дайындаудағы дайындаудағы дағдарыстан шығудан бірден-бір
1930 жылы 5 қаңтарда партияның «Ұжымдастырудың
Көшпелі мал шаруашылығының көзге ұрып тұрған
Ұжымшарларды қаржыландыру, тракторларды, басқа да ауыл
Астықты аудандарда кеңшарлар мен МТС-тің құрылуы
Өкінішке орай, ауыл шаруашылығын осындай эволюциялық
Ұжымдастыру қозғалысындағы бұрмалаушылықтар үшін айрықша жауапкершілік
Сөйтіп, басып оза берді. Қазақ өлкелік
Сөйтіп, көшпелі және жартылай көшпелі мал
Ұсақ жеке шаруаларды ұжымдыстыру барысында еркіндік
1929 жыл – 56 498 шаруа
1931 жыл – 5 500 отбасы
1929-1933 жылдар – ОГПУ (біріккен мемлекеттік
1933 жыл – ОГПУ үштігі 21
Тұтас әулеттер мен рулар да жазаға
1930 жылғы 30 мамыр – республика
Ұжымдастырудың қайғылы салдары – аштық және
Күшпен отырықшыландыру барысында қысиың қақаған
1932 жылғы 1 ақпанда Павлодар қаласынан
Сол кездегі республика Халкомы төрағасы О.Исаев
Қазақ жерін жайлаған аштық жайында И.В.Сталин
Орта Волгада – 40 мың;
Қырғыз жерінде – 100 мың;
Батыс Сібірде – 40 мың;
Орта Азияда – 30 мың;
Қарақалпақ жерінде – 20 мың қазақтар
Қалмақ, Тәжік жері, Солтүтік өлке, Батыс
1932 жылдың шілдесінде Ф.Голощекинге аштық апаты
Қазақ зиялыларының өтініштеріне орталық тарапынан жауап
Ақтөбе облысында 1930 жылы – 1
Балқаш ауданында 1930 жылы 60 мың
Жаппай жазалау мен аштық әсері халықты
Жалпы айтатын болса 1930-32 жылдардығы аштықтың
1930 жылдары болған аштықты геноцид деп
Жаппай ұжымдастыру саясатына көрсетілген қарсылықтар
Колхоз қозғалысындағы қателіктер мен бұрмалаушылық шаруаларды
Созақ көтерілісі табандылығымен және шебер
1931 жылғы көктемде Қарқаралы округінің Абыралы,
Бас көтерген халыққа аяусыз жазалау шарасы
Ашынған халықтың мұндай наразылығын «Кеңес өкіметіне
Осындай халық қозғалысы республиканың барлық дерлік
Республика аумағынан шетке қашу жиіледі:
Түркіменстан, Қарақалпақ, Иран, Ауған жеріне –
Қытай жеріне – Алматы округінің Балқаш,
Шаруалардың осындай қарсылығына қарамастан олар күштеп
Жалпы, жазалау шараларының салдары мынадай болды:
Ұжымдастыру қателіктерін реттеу жолдары
Сталиндік басшылық халықтан өз қылмысын жасыру
Солай бола тұрғанымен бұл құжаттар қателерді
Ауыл шаруашылығының техникамен жарақтануы өсе түсі,
Қазақстан Кеңестерінің 1935 жылдың қаңтарында өткен
Колхоз қозғалысындағы асыра сілтеушіліктер салдары түзетіліп,
1934 жылы наурызда мал өсіру серіктестіктерінің
ТОЗ-дардың материалдық-техникалық базасын нығайту жөнінде нақты
Жүзеге асырылған нақты шаралар өз нәтижесін
1935 жылғы ақпанда екпінді колхозшылардың Бүкілодақтық
Жаңа Жарғыда жер колхоздарға мәңгі тегін
1938 жылға қарай көшпелі
1936 жылы қараша айында Қиыр Шығыстан
Соғыс алдындағы жылдары ауыл шаруашылығындағы жзағдай
Үшінші бесжылдықта ауыл шаруашылығыалдына зор міндеттер
Қорытынды
Жоғарыда қарастырылған мәселелерден кейі автор мынадай
Ұжымдастыру бай-кулактарды тәркілеуден басталды; 1930-32 жылдардағы
Ал ең басты шығатын қорытынды –
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
К.Рыспайұлы, Қазақстан Республикасының тарихы, Алматы, 2001
Ж.О.Артықбаев, Қазақстан тарихы, Алматы, 2008 ж.
Х.К.Ермұханова, Шың, Алматы, 2007 ж.
www.alashainasy.kz
«Ақиқат», 1994 ж., №3
«Жалын» журналы, 1993, №7
«Кіші Қазан» идеясының авторы Ф.Голощекин жұбайымен
Ұжымдаыстыру қарсаңындағы қазақ ауылының көрінісі
И.В.Сталин
Ресей Федерациясы үкіметі төрағасының орынбасары –
«Бесеудің хаты» авторларының бірі Ғабит Мүсірепов
3
Ұжымдастыру қарсаңындағы қазақ ауылы
Көшпелі қазақ шаруаларының жаппай отырықшылыққа көшуі
Ұжымдастыру (коллективтендіру) қарсаңындағы қазақ ауылы
Жерге орналастыру мен отырықшыландыру жұмыстары
Қазақ шаруаларын отырықшылыққа көшірудегі мемлекет саясаты (ХХ ғ. 20-30-шы жж.)
Ұлттық мемлекеттік құрылым жасаудағы тарихи алғы шарттар
Жетісу өңіріндегі ауыл шаруашылығын күштеп ұжымдастыруға қарсы наразылық (1929-1933 жж.)
Қазақ ұлт зиялыларының қалыптасуы туралы
Дәстүрлі қазақ шаруашылығын күшпен күйрету науқандары
1940 -1950 жылдардағы зиялы қауымдарды қудалау