Апелляциялық сот сатысының қаулысы
Мазмұны
Кіріспе
Негізгі бөлім
тарау. Үкімнің ұғымы және маңызы.
Үкімнің ұғымы және оның түрлері.
Үкімге қойылатын талаптар.
- тарау. Заңды күшіне енбеген соттың үкімдері мен қаулыларын
Заңды күшіне енбеген соттардың үкімдері мен қаулыларын қайта қараудың
Апелляциялық сатыда істерді қараудың тәртібі және бұл саты қабылдайтын
- тарау. Үкімді бұзу мен өзгертудің негіздері.
3.1. Сот тергеуінің біржақтылығы және толық еместігі.
3.2. Соттың үкімде қаулыда айтылған тұжырымдарының істің нақты мән
3.3. Қылмыстық іс жүргізу заңының едәуір бұзылуы.
3.4. Қылмыстық заңның дұрыс қолданылмауы.
3.5. Жазаның қылмыстың ауырлығына және сотталғанның жеке басына сәйкес
– тарау. Апелляциялық сот сатысының қаулысы.
Қорытынды.
Қолданылған әдебиеттер тізімі.
Кіріспе
“Адамзат дамуының бүкіл тарихи тәжірибесі мемлекеттің
алға басуы және тұрақты өсуі жүзеге асырылатын қажетті
шарттардың бастауында, оның ұлтының қауіпсіздігі мен
мемлекеттің сақтаулы тұрғанына куә. Бостандық пен
тәуелсіздікті жеңіп алу жеткіліксіз, оны табанды
түрде қорғап, нығайтып, ұрпақтарға қалдыру қажет”.
( Н.Ә.Назарбаевтың Халыққа деген жолдауынан үзінді).
Жиырмасыншы ғасырдың соңы қазақ халқына зор табыс, жақсылық –жаңалықтарымен
Егемендік пен тәуелсіздікке ие болған Қазақстан бүгінгі таңда дүние
Қазақстан Республикасының егемендік пен тәуелсіздікке ие болуы, реттеудің нарықтық
Жаңа қоғамдық қатынастардың орнығуы олардың құқықтық қамтамасыз етілуінің мезгілінде
Сонымен қатар, юриспруденция саласындағы болуға тиіс жаңартулардың бүкіл күрделілігі
Қазақстан Республикасының тәуелсіздікті алу жылдарындағы құқықтық реформаға талдау жасау
Ал, 1998 жылдың 1- қаңтарында Қылмыстық іс жүргізі кодексі
Осы ҚІЖК – нің Ерекше бөлімі қылмыстық процестің 8
¤мірде қалыптасқан “қылмыс жасаған адамды қылмыстық жауапкершілікке тарту, оның
Қазіргі таңда қылмыстылықпен, әсіресе рецидивті қылмыстармен күресудің бір тәсілі
Сондықтан да, осы жоғарыда айтылғаннан, біз қылмыстылықпен күресудегі құқықтық
1. Бітірушілік ғылыми жұмысымның көкейтестілігі.
Қазақстан Республикасының 1995 жылы қабылдаған Ата – Заңының 1-бабының
Ал, Ата – Заңның 77- бабының 3- бөлігінің 1-
Соттардың үкім шығарудағы рөлі аса маңызды болып келеді. Олар
2.Ғылыми жұмыстың мақсаттары мен міндеттері.
Жұмыстың мақсаты болып – эмпиризмдік материалдарды қолдана отырып, үкімді
1). Үкімнің түсінігіне жалпы сипаттама беріп, оны бұзу және
2). Үкімді заңды және негізді шығарудың маңыздылығын ашу.
3). Үкім шығару, оны бұзу мен өзгертудегі Отандық қылмыстық
4). Бұрынғы Кеңес Одағы кезіндегі орын алған қылмыстық іс
5). Үкім шығаруға, оны бұзуға және өзгертуге байланысты тәжірибеден,
6). Үкім шығару, оны бұзу мен өзгерту институтын нығайту
Менің таңдап алған өзекті мәселем Қазақстан Республикасында өз көкейтестіліген
3.Зерттеу пәні мен объектісі.
Бұл бітірушілік ғылыми жұмыстың объектісі болып – үкім шығару,
Зерттеу пәні болып – үкім шығару, оны бұзу мен
4.Зерттеудің методикалық және методологиялық негіздері:
Жұмыстың методологиялық зерттеу базасын заңға сай негіздейтін диалектикалық жүйелі
¤з зерттеу жұмысымды жүзеге асыру барысында Қазақстан Республикасы Конституциясы
Зерттеу барысында тек Отандық оқулық - әдебиеттер ғана емес,
Зеттеудің эмпиризмдік базасын ҚР жоғары Соты мен Кеңес Одағы
Үкім мәселесі қазіргі таңда Қазақстан Республикасында өте төмен дәрежеде
Осы жұмысқа байланысты алдыма қойған міндеттерімді толық көлемде орындап,
1.Үкімнің ұғымы және оның түрлері.
Қазақстан Республикасында әділ соттылық тек сотпен ғана жүзеге асырылады.
Сот - әділ сотты жүзеге асыратын мемлекеттік қызметті атқарады.
Құқықтық мемлекетті әділ сотсыз елестету мүмкін емес. Сот рөлі
Сот билігін жүзеге асыратын мемлекеттік бақылау мен мемлекеттік қадағалау
Қазақстан Республикасының Конституциясында көрсетілгендей әділ соттылық тек сотпен ғана
Сот үкімі – қылмыстық іс жөніндегі бүкіл өндірістің қорытындысы
Кейбір Кеңестік республикалардың қылмыстық іс жүргізу кодекстерінде “үкім” терминына
Ф.Н. Фаткуллин: “үкімді құқық нормаларын қолданудағы жеке акт ретінде
Осы айтылған ой – тұжырым бірден естілгенде жағымды болғанымен,
Қазақстан Республикасының үкімі әділ сотты жүзеге асыратын негізгі акт
Айыптау қорытындысының үлкен рөлді атқаруына қарамастан, істі толық шешетін
Бұл екі актінің айырмашылығы тек үкімнің кінәлілік мәселесін шешумен
Үкімге көмекші құрал ретінде соттың ұйғарымы мен қаулысын да
Сондықтан да барлық соттың үкімдері ҚР - сы атынан
Кеңес Одағы кезінде де үкім міндетті түрде Социалистік Республикалар
ССР Одағы мен одақтас республикалардың Қылмыстық іс жүргізу негіздерінің
Ал, осы Заңның 4 - бабына сәйкес, қылмыстық істер
Қазіргі Қазақстан Республикасы ҚІЖК – нің 374 – бабында
Айыптаушы үкім – бұл соттың сот талқылауы нәтижесіндегі мемлекет
Ал, ақтаушы үкім дегеніміз – бұл соттың сот талқылауы
Қазақстан Республикасының әділ сотын жүзеге асыру үшін сот қылмыстық
Айыптау не дәлелденеді (егер сотталушы кінәлі деп саналса) не
Қылмыстық іс жүргізу заңының әр қылмыстық іске қатысты сотталушының
Сот үкімінің анықтылығы мен тұжырымдылығы – бұл соттың сот
Мұндай анықталдмаған, болжамды түйін кінәлілік туралы сұрақты ашық қалдырады.Осыған
Осы айыптау үкімі жайлы кеңірек айтпас бұрын, мен жалпы
Айытау – бұл әрбір қылмыстық сот өндірісінің қажетті элементі,
Айыптау үкімі, егер де сот мына төмендегі сұрақтарға дұрыс
Жасалуына сотталушы айыпталып отырған әрекеттің орын алғаны дәлелденді ме;
Бұл әрекет қылмыс болып табылама және ол нақты қай
Сотталушының бұл әрекетті жасағаны дәлелденді ме;
Сотталушы бұл қылмыстың жасалуына кінәлі ме, яғни оның әрекеттерінде
Осы сұрақтардың бәрінде сот өзінің айыптау қорытындысында тұжырымды және
Сонымен, сотпен шығарылатын айыптау үкімінде міндетті түрде айыптаудың күмән
жаза тағайындаумен;
жаза тағайындамай;
жаза тағайындап, бірақ одан босатып шығаруы мүмкін.
Айыптау үкімін жаза тағайындаумен шығарғанда сот сотталушының қылмыс істегені
Осы жоғарыда айтып өткен негізсіз үкімдерден қорғану тәсілдерінің, құқықтарының
Қылмыстық процессуалдық қызметтің субъектісі ретіндегі айыпталушының қорғануға деген конституциялық
Сонымен қатар, айыпталушымен оның кінәлі еместігін көрсететін дәлелдемелерді ұсынбауы
Үкімнің келесі түрі – ақтаушы болып табылады.Қазіргі таңдағы отандық
Қазақстан Республикасы тұлғаның абыройы мен адамгершілігінің дамуына жағдайлар жасап
Адамның аты мен абыройын қорлаған әр адам қоғаммен айыпталуға
1.2. Үкімге қойылатын талаптар.
Үкім - әділ соттың алдында тұрған қылмыстық істі шешуіне
Үкім сот актісі ретінде сот отырысы аяқталғаннан кейін шығарылады.
Сот қызметінің ерекшелігінің бірі – ол судьялардың тек қана
Әділ сотты жүзеге асыруды қамтамасыз ететін тағы бір жайт
Үкім мемлекет атынан шығарылатындықтан, ол әлеуметтік, әділдік талаптарына сай
Кәсіби заңгерлер үкімді міндетті түрде әділдік тарапынан және де
А.И.Экимов айтқандай: “Әділдік құқықтық шешінің құрылымдық элементі ретінде адамға
Сонымен үкімге қойылатын талаптар мынадай:
1. Соттың үкімі заңды және негізді болуы
2. Сот үкімі әділ және сендірерлік болуы
3. Қылмыстық іс жүргізу заңдылығының негізгі талабы
4. Сот отырысында қаралған дәлелдемелердің негізінде үкімнің шығарылуы.
Соттың үкімі заңды және негізді болуы тиіс. Бұл қазіргі
Заңдылық пен негізділік арқылы үкімнің әділеттілігі айқындалады. Ал, әділетті
Үкімнің негізділігін дұрыс анықтау теориялық және практикалық мағынасын дұрыс
Қабылданған шешімнің негізділігі дәлелділікпен белгіленеді. Осы дәлелді шешім шығару
Бұрынғы Кеңестік және қазіргі қылмыстық іс жүргізушілік заңдылықта да
Шешімдердегі себептердің әрқилы болуы, заңмен шешімге белгілі бір мән
Заң нормаларына жүгіне отырып, дәлелдердің (Мотивировка) бірнеше түрін көрсетуге
Заңмен шешімнің мазмұнына қатысты талап қоюды зерттеу барысында шешімнің
Жалпы негіз бойынша фактілерді ашудағы ең негізгі мәселе –
Дәлелділік мәселесін шешімнің табиғатына қатысты белгілеріне сай қарау, соның
Шешімнің, әсіресе үкімнің психологиялық, еріктілік жағы нандыру, сендірудің қалыптасу
Заңның дәлелді шешім шығару туралы талабы белгілі бір құжаттағы
Осы көзқарас тұрғысынан шешімнің дәлелдігін қарай отырып, әрине, біз
Сондықтан да, шешім шығарған тұлғаның осы жоғарғы негіздер анықталды
Сонымен, үкімнің дәлелді болуы – шешу қызметінің логикалық дәлелдемелерді
Сот үкімінің заңды және негізділігі.
Үкімнің заңдылығы мен негізділігі бір – бірімен тығыз байланысты,
Үкімнің заңдылығының талабы жалпы қоғамда қалыптасқан заңдылық қағидасынан туындайды.
М.С. Строгович үкімнің негізділігі жайлы былай дейді: “Үкімнің негізділігі
Сот үкімінің әділ және сендірерлік болуы тиіс.
Сот үкімі тек қана негізді ғана емес, сонымен қатар,
Қылмыстық істі қарау барысында сот қылмысқа қатысушылардың бәрін анықтап,
Үкімге тән қасиеттің келесісі – сендірерлік қасиет болып табылады.
Үкімнің дәлелділігі, әділдігі сияқты оның соталушыға әсер ету және
Сот отырысында қаралған дәлелдемелердің негізінде үкімнің шығарылуы.
Бұл талап ҚР ҚІЖК – де орын алған ауызшалылық
2. Заңды күшіне енбеген соттың үкімдері мен қаулылырын қайта
Заңды күшіне енбеген соттың үкімдері мен қаулыларын қайта қарау
Қазақстан Республикасы Конституциясының 13- бабы адамға өз құқықтары
Қазақстан Республикасының ҚІЖК бірінші сатыдағы сот үкіміне шағымданып,
Апелляциялық сатыдағы өндіріс – қазіргі заңдылықтың көкейтесті
Сот қаулылырына апелляциялық шағымдану, наразылық келтіру және оны қайта
Істі мәні бойынша қарап, шығарған сот шешімі –
Мемлекет әділ сотты халық атынан жүзеге асыра отырып, әрбір
Бірақ қателіктерден, құқық қолдану қызметіндегі процессуалдық нысанды бұзушылықтардан сот
Осындай және көптеген себептер негізінде қолайсыз жағдайлардың алдын –
ҚР –ның ҚІЖК – гі апеляциялық өндіріс -
Заң шығарушы арнайы әділ мақсатты көздей отырып, он күндік
Сонымен, апелляциялық шағымдану институты – сот шешімдерін тексерудегі
ҚР ҚІЖК 31 – бабы 2- бөлігіне сәйкес, сотталушы
ҚІЖК – нің 396 – бабы бірінші сатыдағы сот
Адамның шағымдану құқығы - әр адамның бөлінбес құқы болып
Үкімге наразылық келтіру мен шағымдануда шағым беруші өзінің сот
ҚР ҚІЖК – нің 7 – бабының 38- бөлігі
Жалпы негізде айтқанда, шағым дегеніміз - белгілі бір
Заң қылмыстық сот өндірісінде шағымдардың іс жүргізушілік нысанына қатаң
Шағымды рәсімдеудің осындай қарапайымдылығы қылмыстық процесте заң шығарушымен азаматқа
Ал, апелляциялық өндіріс тәртібіне берілген шағымға заң қатаң талаптар
Апелляциялық шағым құрылымында негізгі құқықтық құжат – уәкілетті субъекті,
Соттың үкімді және сот шешімдерін қайта қарау қызметі тек
Осының нәтижесінде заң шығарушы апелляциялық шағымдарға тікелей талаптар қоя
Наразылық заңмен прокурордың заң бұзушылыққа деген көзқарасын білдірумен көрінеді.
Наразылық оны қабылдаған органға немесе жоғары тұрған органға беріледі.
Прокурордың наразылығы арнайы уәкілетті органмен он күн мерзім ішінде
Наразылықта прокурор заңсық актіні бұзады немесе Конституция мен өзге
Наразылық бойынша шешім шыққанға дейін прокурор наразылық келтірген актінің
ҚР ҚІЖК – нің 396 – бабы 3 –
ҚІЖК-де Прокуратура туралы Заңда да тура нақтыланған прокурордың наразылығына
Прокурорлық наразылықтың іс жүргізушілік нысаны заңдылықта реттелмеген, бірақ жалпы
Осы жерде айта кететін жайт, шағым мен наразылықтың айырмашылығы
ҚІЖК – нің 398 – бабына сәйкес, наразылық үкімді
Жалпы ережелерге сәйкес, шағым бірнеше көшірмелерде соттың кеңсесі арқылы
Қазіргі заңдылық апелляциялық шағым берудің өзге тәсіліне қарсылық білдірмейді.
ҚР ҚІЖК – нің 399 – бабында көрсетілгендей, бірінші
Апелляциялық шағым немесе наразылық келтіру мерзімін есептеу ҚІЖК –
Заңның осы ережесі мерзімді қалпына келтіруді әділ шешуде қолайлы
Шағым беру немесе наразылық келтіру үкімнің орындалуын тоқтата тұрады.
Заңның тағы бір кемшілігі ол осы үкімнің атқарылу жағдайын
Бірінші сатыдағы сот үкімге шағымдану, наразылық келтіру үшін белгіленген
Анықталған мерзім судьямен дұрыс, осы апелляциялық өндіріске қатыстырылған адамдардың
Шағымға, наразылыққа келіп түскен қарсылық іске тігілуі тиіс. Тараптар
Қосымша құжаттар ретінде кез – келген заттар, құжаттар, фактілік
Куәлар ретінде бұрынғы процес сатысында қатысқан жауап алынғандар да,
Үкімге шағымданған, наразылық білдірген адам өзінің шағымын,наразылығын апелляциялық сатыларда
Заң шығарушының тағы бір осалдығы, ол осы жоғарыдағы жағдайда
Жоғарыда айтылғандарға қорытынды бере келе айтарым, заң шығарушы бірінші
Жалпы алғанда, бірінші сатыдағы сот үкімдері мен шешімдеріне шағымдану
2.1. Заңды күшіне енбеген соттың үкімдері мен қаулылырын қайта
Апелляциялық өндіріс өз алдына бірінші сатыдағы сот үкіміне келіп
Апелляциялық шағым немесе наразылық берудің фактілік негізі болып негізгі
Апелляциялық өндірісті қозғаудың негізі болып – апелляциялық шағым
Апелляциялық шағым мен наразылық келтіру мазмұны ҚР ҚІЖК –
Шағым немесе наразылық жіберіп отырған соттың түрі. Екінші сатыдағы
Ал, облыстық және оған теңестірілген сотардың заңды күшіне енбеген
Апелляциялық шағымда соттың толық атауы, кімге жіберілгені нұсқалуы тиіс.
Шағым немесе наразылық білдіруші тұлға жайлы мән – жайлар
Шағымдануға жататын үкім немесе наразылық, сонымен қатар, осы шешімді
Үкімге берілген шағым немесе наразылықтың толық көлемде немесе жартылай
Шағым, наразылық келтірген адамның пікірінше сот үкімнің, қаулының дұрыс
Шағымға, наразылыққа қоса тіркеліп отырған маиериалдардың тізбесі көрсетілуі тиіс.
Шағым,наразылық келтірген күн және шағым ,наразылық келтірген тұлғаның қолы
Егер де берілген шағым немесе наразылық жоғарыда айтылған талаптарға
ҚР ҚІЖК – нің 405 – бабына сәйкес, апелляциялық
Апелляциялық тәртіптегі сот тұжырымдарының нақты істің мән – жайларына
Сонымен, апелляциялық өндіріс сатысындағы тексеру объектісі болып -
Заңмен аппеляциялық сатыдағы талқылаудың шегі көрсетілген. ҚР ҚІЖК
Егер істі қараған кезде заңсыз үкімнің қабылдануына алып келген
¤зге сөзбен жеткізгенде, апелляция өндірісі сатысында сот төменгі соттың
Сонымен бірге, заңда құқықтар мен міндеттердің бұзылуы тек қана
ҚР ҚІЖК – нің 406 - бабына сәйкес,
2.2. Апелляциялық сатыдағы істерді қараудың тәртібі және бұл саты
Апелляциялық талқылауға тікелей судьяның ұйымдастырылған сұрақтарды шешіп, шағымданған немесе
Бірінші сатыдағы сот апелляциялық шағым мен наразылық келтіруге арналған
Бірінші сатыдағы сот істің қаралатын уақыты мен орны туралы
Егер айыптаушы тараптың шағымында, наразылығында сотталған адам жағдайының нашарлауы
Бұл ережемен заң айыпталушының өз құқықтарын қорғауға қажетті кепіл
Апелляциялық өндірістің орны мен уақыты туралы уақытылы хабарланған адамдардың
Апелляциялық сатыдағы істі тікелей қарау толық көлемде қылмыстық іс
Заңды күшіне енбеген сот үкімдері мен қаулыларын қайта қарау
Апелляциялық соттың сыртқы нысаны басты сот талқылауының процедурасын қайталайды.
Он алты жастан кіші тұлға, егер ол не тарап
Сот отырысы залында суретке түсіруге, дыбыс бейнежазбаларды қолдануға және
Төрағалық етуші сот отырысын ашық деп жариялап, қандай апелляциялық
Төрағалық етуші отырысқа қатысушы тұлғаларға апелляциялық сатыда істі қарауда
Төрағалық етуші тараптардан олардың бас тартуы мен өтінімдерінің бар
Істі қарау баяндамашы судьяның істің мәнін, апелляциялық шағымдардың мазмұнын
ҚІЖК – нің 409 - бабын басшылыққа ала
Егер де қосымша материалдарды толық және жан – жақты
Апелляциялық соттың өкілеттіктері істің фактілік жағын қарауда бірінші сатыдағы
- сот – психиатриялық сараптама тағайындауға;
- егер істе бар және қосымша табыс етілген материалдар
- сотталғанның, жәбірленушінің және өзге іске қатысушы басқа да
- сот отырысы хаттамасындағы куәлердің жауаптарын ұсыну әртүрлі мағынада
Соңғысында сотталушыңның сот отырысына қатысуы міндетті.
Куәлар мен жәбірденушілердің көрсетпелері сот жауап алу тәртібіне сәйкес
ҚР ҚІЖК – нің 410 - бабының мазмұнын
Сондықтан да заң апелляциялық инстанциядағы сотқа сараптама тағайындау, құжаттарды
Істі апелляциялық сатыда қарудың нәтижесінде сот өз қаулысымен бірінше
Қаулы шығару судьялардың кеңесуі негізінде жүзеге асырылады.
Төрағалық етуші бірінші сатыдағы сотта сияқты судьялардың алдына келесі
- сотталушының істеген әрекеті дәлелденді ме;
- бұл әрекет қылмыс болып табыла ма, табылса қай
- бұл әрекеттің сотталушымен орындалғаны дәлелденді ме;
- сотталушы осы қылмыс жасағаны үшін кінәлі ме;
- оның жауаптылығын ауырлататын немесе жеңілдететін мән – жайлар
- сотталушы өзі жасаған қылмыс үшін жазаға тартылуға жата
- сотталушыға қандай жаза тағайындау керек;
- жаза тағайындамай үкім шығару немесе жазадан босатуға ,
- қандай түзету немесе тәрбиелеу мекемесінің түрінде бас бостандығынан
- азаматтық талап қанағаттандыруға жата ма, жатса кімнің пайдасына
- азаматтық талапты қамтамасыз ету үшін қамауға алынған мүлікпен
- заттай дәлелдемелерді қалай қолдану керек;
- кімге және қандай мөлшерде процессуалдық шығындар жүктеледі;
- сот сотталушының әскери арнайы немесе өзге де мәртебесінен,
- қылмыстың жасалуына әсерін тигізген мән – жайларды анықтау;
- ҚР ҚК – де көзделген медициналық сипаттағы мәжбүрлік
- Сотталушыға қатысты бұлтартпау шарасы жайлы;
- Алғашқы үкім бойынша шартты соттылықты қалдыру немесе қысқарту
Яғни, апелляциялық сатының судьялары іс материалдарымен жеке танысқаннан кейін
Әр сұрақты шешу барысында сотталушыны ақтауға дауыс берген судьядан
Азшылық дауысқа иеленген судья кеңесу бөлмесінде өзінің ерекше ойын
Судьялар қаулы шығару кезіндегі пікірлерді, ой – бөлісулерді жариялауға
ҚР ҚІЖК – нің 411 – бабына сәйкес, апелляциялық
- үкімді өзгеріссіз қалдырып, шағым мен наразылықты қанағаттандырмауға;
- үкімді бұзып, істі қысқартуға;
- үкімді өзгертуге;
- үкімді бұзып, істі бірінші сатыдағы сотқа қайта жіберуге;
- үкімді бұзып, істі қайта тергеуге жіберуге;
- азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын анықтау, алдын ала
Осы жоғарғы шешімдердің апелляциялық сатыдағы соттың қабылдауы істі қарау
Жоғарыда айтылған, апелляциялық сатыдағы сот шешімі болып – апелляциялық
Қылмыстық процесс төңірегіндегі кез – келген қаулы сияқты ол
Сонымен, апелляциялық өндіріс заңмен көзделген шағымдану мәселелерін, іс материалдарын
Бірінші этап ретінде, тікелей шағымдануды, бірінші сатыдағы сот
Екінші этап – шағымды, наразылықты қабылдап, апелляциялық сатының сот
Үшінші этап – істі тікелей қарап, шағымның мәні бойынша
Осы заңды күшіне енбеген сот үкімдері мен қаулыларын қайта
Біріншіден, 2001 жылдың 11 – шілдесіндегі ҚР ҚІЖК –
Екіншіден, заң шығарушы апелляциялық сатының іс материаларын зерттеудегі өкілеттіктерін
Қазақстан Республикасының Қылмыстық іс жүргізу кодексінің 422-ші бабына сәйкес
қаулының шығарған уақыты мен орны;
қаулыны шығарған соттың атауы мен апелляциялық алқа құрамы;
апелляциялық шағым немесе наразылық білдіретін тұлғалар;
апелляциялық сатыдағы істі қарауға қатысқан тұлғалар;
Сипаттама-дәлелдеу бөлімінде апелляциялық шағым, наразылық және оларға қарсылықтың қысқаша
Егер шағым немесе наразылық қанағаттандырылмаса, онда сипаттама- дәлелдеу бөлігінде
Үкімді өзгертіп немесе бұзған кезде қаулыда қарсылық және Қылмыстық
Қаулының қорытынды бөлімінде апелляциялық сатыдағы соттың шағым және наразылық
Апелляциялық қаулы кеңесу бөлімінде шығарған, сот отырысы залында жарияланады.
Егер іс Қазақстан Республикасының Қылмыстық іс жүргізу кодексінің 303-ші
Егер де қаулы бойынша сотталған адамды босату мәселесі шешілсе,
Сонымен, апелляциялық өндіріс заңмен көзделген шағымдану мәселесін, іс материалдарын
Бірінші этап ретінде тікелей шағымданады, бірінші сатыдағы сот шешіміне
Екінші этап- шағымды (наразылықты) қабылдап апелляциялық сатының сот отырысын
Үшінші этап- істі тікелей қарап, шағымның мәні бойынша шешім
Осы бөліктегі апелляциялық өңдеулердің негізгі бағыты болып- келтірілген шағымды
Осы заңды күшіне енгізген сот үкімдері қаулыларын қайта қарау
Біріншіден, 2001- ші жылдың 11- ші шілдесіндегі Қазақстан Республикасының
Екіншіден, заң шығарушы апелляциялық сатының іс материалдарын зерттеудегі өкілеттігін
Үшіншіден, апелляціиялық саты қайта қаралған іс бойынша үкім шығармайды,
Төртіншіден, апелляциялық негіздердің тізімі кеңейтілген. Қылмыстық іс жүргізу кодексінің
Бұл айтылған толықтырулар заңды күшіне енбеген сот қаулылар мен
Жалпы, істі апелляциялық талқылау процедурасы қылмыстық процестердің фундаменталды қағидаларға
Қазақтардың апелляциялық өндірісіндегі жай құқығы өзге елдердегі сияқты заңды
Қазақстанды отарлағаннан кейін де бұл жағдай өзгермеді. 1864 жылы
1854 жылы “Сібір ведомстволарындағы қазақтарға Ресей империясының жалпы заңдарын
Кеңес заманындағы қылмыстық процесс заңдарының сот өндірісінің инквизициялық бастауларын
ші сатыдағы сот қаулылары мен үкімдерін апелляциялық тәртіппен қайта
Акт берген заседательдердің (присяжные заседатели) қатысуынсыз шығарылған округтік соттың
Ерекше жағдайларда, кейбір қызмет бабындағы қылмыстарды I- ші
Апелляциялық шағымның пәні ретінде істің фактілік және заңды жағы
Апелляциялық сатыдағы талқылау шағымданушының шағымы көлемінде немесе прокурордың наразылығы
Ресей Федерациясының апелляциялық өндірісі қазақстандыққа ұқсайтындықтан мен оған аса
Великобританияда қылмыстық апелляция туралы заң 1907 жылғы заң актілерімен
Айыптау үкімі құқықтың әртүрлі сұрағы бойынша сотталушымен шағымдануға берілді.
Ағылшындық сот өндірісіне шағым беру тәртібі бойынша сотталушы сотталғаннан
Қылмыстық апелляциялық соттың шешімі ақырғы болып табылады. Британдық
Апелляциялық шағымды реттеу тәртібінің негізгі ережелері ағылшын заңдылығында осындай.
АҚШ- тың әділ сот органдарының құрылысы сот билігі жағынан
Америкалық сот өндірісінің ережелері бойынша апелляциялық сот- жоғары тұрған
Апелляциялық сот отырысы хаттамаға негізделеді. Тәртіп бойынша жаңа мәселелер
Францияда апелляциялық шағымдануға төменгі сатыдағы соттардың үкімдері жатады. Француз
Апелляциялық соттың үкімі заңды күшіне енгенге дейін жоғары тұрған
Жоғарғы айтылғандарды ескере отырып, мынандай тұжырым жасауға болады:
қылмыстық процестегі апелляциялық өндіріс көптеген Еуропа мемлекеттерінде сот процедурасының
Көптеген мемлекеттерде апелляциялық өндірістің пәні болып- төменгі, сатыдағы соттардың
Апелляциялық саты апелляциялық шағым шеңберінде қаралады.
Көптеген жағдайларда іс материалдары толық көлемде қаралмай, істің фактілік
Апелляциялық сатыдағы сот әділдігі органдарының жүйесінде ортаңғы сатыны алып
3. Үкімді бұзу мен өзгертудің негіздері.
Заңның мықтылығы атында емес,
адалдығы мен әділдігінде.
Қылмыстық істер бойынша заң бұзушылықты табу және оны жою,
сатыдағы сот актілерін тексеріп, бағалау- барлық сот жүйесі алдында
Қылмыстық процессуалдық процедураны бағалау процесі заңда көрсетілген процессуалдық қызмет
В. Н. Кудрявцев осы сот тәжірибесіндегі дұрыс және қате
Сот үкімі- қылмыстық іс жөніндегі бүкіл өндірістің қортындысы шығарылатын
Үкімдерді дайындау практикасын зерделеу олардың көбінің заң талаптарына сәйкес
¤зім жоғарыда айтып кеткендей үкім- Қазақстан Республикасы Конституциясының 77-
Үкімнің мемлекет атынан шығарылуы, оның маңыздылығы судъялардан оның заңдылығы
Үкім, егер ол оның сотқа қарастылығы ережелері сақталып, тараптарға
Заң талаптары сақтала отырып жиналған және тікелей сот отырысында
Сот қабылдаған шешімдердің мазмұнын неғұрлым толық ашуға әсер ететін
Егер де осы айтқан талаптар судъялармен орындалмаса, онда I-
Үкімді бұзу мен өзгертудің апелляциялық негізі дегеніміз- бұл белгілі
Жоғарыда айтылған сот үкіміне қойылатын талаптармен бірге Қазақстан Республикасының
сот тергеуінің біржақтылығы және толық еместігі;
соттың үкімде (қаулыда) айтылған тұжырымдарының істің нақты мән жайына
қылмыстық іс жүргізу заңының едәуір бұзылуы;
қылмыстық заңның дұрыс қолданылмауы;
жазаның қылмыстың ауырлығына және сотталғанның жеке басына сәйкес келмеуі
Енді, осы айтылған бес негіздің әрқайсысын жеке- жеке талдап
3.1. Сот тергеуінің біржақтылығы және толық еместігі.
Әділ сот – іс түйінін, тайға таңба басқандай түсінікті
Әділетсіз сот – іс түйінін, асауға жүк артқандай қалай
Сот тергеуі- бұл сот талқылауының орталық бөлігі болып табылады,
Сот пен тараптардың дәлелдемелерді зерттеудегі қызметі сот тергеуінің маңызын
Сот тергеуі алдын- ала тергеудің қайталамасы болып табылмайды. Ол
Сот тергеуі ерекше процессуалдық нысанда- жариялылық, ауызшалылық, тікелейлілік, дәлелдемелерді
Дәлелдемелерді сот тергеуінде зерттеудің алдын-ала тергеуде зерттеуден айырмашылығы бар.
Сот тергеуінде дәлелдемелерді зерттеу айыптауды құрайтын құжаттарды жариялаудан, сонымен
Егер іс бойынша алдын- ала тргеу немесе анықтау жүргізілмеген
Қазақстан Республикасының Қылмыстық іс жүргізу кодексі осы жоғарыдағы құжаттардың
Айыптау қорытындысы жарияланғаннан кейін сот айыпталушының айыпқа деген қатынасын
Кейін дәлелдерді зерттеу тәртібін анықтау мен талқылау жүзеге асырылады.
Сот әртүрлі дәлелдеме қайнар көздерінің кезектілігін анықтайды. Мысалы: сотталушыдан,
Тәжірибеде жиі кездесетін жағдай, бұл ең алдымен айыпталушыдан жауап
Қылмыстық іс жүргізу заңының нормаларына сәйкес, жәбірленушіден куәлардан бұрын
Сотта сараптама өзге дәлелдемелердің зерттелуіне негізделуі тиіс. Бірақ, оның
Заттай дәлелдемелерді, іс болған орынды және үй-жайды қарау,сот тергеуінің
Күрделі, үлкен көлемді істердің әр эпизодына байланысты арнайы тәртіп
Міне, егер де осы айтылған мән-жайлар толық көлемде қарастырылып
Жан- жақтылылық, толықтылылық және объективтік қағидалары іс бойынша барлық
Сот тергеуінің біржақтылығы мен толық еместігі дегеніміз- бұл анықталған
Қазақстан Республикасының Қылмыстық іс жүргізу кодексінің 413-ші бабының 2-ші
Жалпы, осы “біржақтылық” терминінің түсінігі өзі айтып отырғандай ол
Заң мазмұны бойынша сот тергеуіндегі кез- келген біржақтылылық пен
Үкімді бұзу- істің қайта сот тергеуіне немесе алдын-ала тергеуге
Енді, осы сот тергеуінің біржақтылығына байланысты үкімнің бұзылуына мысал
Қызылорда облыстық сотының 2002 жылы 6 –мамырдағы шығарған үкімімен
Апелляциялық наразылықта бірінші сатыдағы сот ақталған Қалыбаевтың жауаптарындағы қарама
Жоғарғы Сот судьясының іс бойынша жасаған баяндамасын, прокурордың апелляциялық
ҚР ҚІЖК – нің 24 – бабының талабына сай
Бірақ, осы іс бойынша сот тарапынан аталған заңның талаптары
Ал, істі қайта қараған сот, иек қана айыпталған Қалыбаевтың
Сот – психиатриялық сараптама өткізілгенде Қалыбаев жәбірленушіге қарсы жасаған
Алдын – ала тергеу кезінен бастап бірыңғай жауап берген
Сот – дәрігерлік сараптаманың қорытындысына қарағанда жәбірленуші Аймағамбетовтың басына
Қалыбаевтың тергеу кезінде берген жауаптарына назар аударсақ, ол жәбірленушіні
Сонымен қатар, сот тергеуі біржақты жүргізіліп, іс бойынша жинақталған
Жоғарыдағы көрсетілгендердің негізінде және ҚР ҚІЖК – нің 419
3.2. Соттың үкімде (қаулыда) айтылған тұжырымдарының істің нақты мән-
Адамгершіліктің ең сенімді тұтқасы ар – ождан алдында Заң
Жоғарыда мен үкімнің күшін жоюға немесе оны өзгертуге әсер
Үкімді бұзу мен өзгертудің алғашқы үш негіз қылмыстық іс
Соттың үкімде(қаулыда) айтылған тұжырымдарының істің нақты мән- жайына сәйкес
Оған мыналар жатады, егер:
сот тұжырымдары сот отырысында қаралған дәлелдемелермен расталмаса;
сот өз тұжырымдарына едәуір ықпал ете алатын мән- жайларды
сот тұжырымдары үшін елеулі мәні бар қарама- қайшы дәлелдемелер
соттың үкімде (қаулыда) айтылған тұжырымдарында елеулі қайшылықтар болып, олар
Енді, осы аталған төрт негіздің әрқайсысына жеке- жеке тоқтала
Сот тұжырымдарының сот отырысында қаралған дәлелдемелерге сәйкес келмеуі дегеніміз-
Заң талаптары сақтала отырып жиналған және тікелей сот отырысында
Сот тұжырымдарының істің нақты мән- жайларына сәйкес келмеуі сонымен
Әрбір нақты қылмыс үшін жаза тағайындағанда соттар қылмыстың қоғамға
Жауаптылықты жеңілдететін немесе ауырлататын мән- жайлар қылмыстық заң арқылы
Сот тұжырымдарының үкім шығарғанда істің нақты мән- жайына сәйкес
Ақырғысы, соттың үкімінің істің нақты мән- жайларына сәйкес келмеуі
Үкімнің дәлелдеу бөлігінде дәлелдерді келтіре отырып, сот тек оларды
Бірнеше сотталушыға қатысты істі қараған кезде, не сотталушы бірнеше
Дәлелдерді бағалаған кезде Конституцияның 77-бабы 3-тармағының 9)-тармақшасында Қылмыстық
Дәлелдер заңды бұзушылықпен алынған деп танылған жағдайда сот қандай
Қылмыстық істерді қараған кезде соттар сот өндірісінің тікелей болу
Сотталушының іс бойынша сотқа дейінгі әзірлік барысында берген айғақтарын
сотталушы сотқа айғақ беруден бас тартқан кезде;
іс сотталушы болмаған кезде қаралғанда;
сот талқылауымен, алдын- ала тергеу барысында берілген айғақтардың арасында
Тиісті жауап алу хаттамасындағы немесе сот отырысы хаттамасындағы айғақтарды
Бұл жауаптардағы нақты мәліметтер басты сот талқылауында тексеріліп, жан-жақты
Сот тергеуі қысқартылған тәртіпте жүргізілсе, үкім анықтау өндірісі барысында
Сотталушының жұбайы немесе жақын туысқаны болып табылатын жәбірленуші, куә
Сотта істі талқылау сотталушыларға ғана қатысты жүргізілетінін ескере отырып,
Сот тұжырымдарының қайшылықтары баяндама-дәлелдеу бөлімінің тұжырымдарының және қорытынды бөлімінің
¦йғарымда (қаулыда) көрсетілген істің мән- жайларындағы тұжырымдардың қайшылықтары үкімдегі
Сонымен қатар, I- сатыдағы сотпен қылмыстық істі қарау мен
I- сатыдағы соттың сот отырысында қаралған дәлелдемелерімен;
Қосымша құжаттармен;
Жаңадан ашылған мән- жайларға байланысты құжаттармен дәлелденген жағдайда орын
Соттың үкімде (қаулыда) айтылған тұжырымдардың істің нақты мән-жайына сәйкес
Б. Мұсабаев ҚР ҚК – нің 262 – бабы
ҚР Қк – нің 58 – бабының талабына сай
Сот үкімімен Мұсабаев 1997 жылы мамыр айында алдын ала
Сотталған Мұсабаев шағымында жасаған қылмысына қынжылатындығын, өзінің есірткі затын
Іс бойынша жиналған құжаттарды және шағымның уәждерін зерттеген алқа
Сотталған Мұсабаевтың қылмыстық әрекеті ҚР ҚК –нің 262 –
Сонымен қатар, бірінші сатыдағы сот үкімімен есірткі заттар марихуананы
Сотта сотталған Мұсабаев өзіне тағылған айыбын жартылай мойындап, өзінің
Іс бойынша жиналған материалдарға қарағанда оның соттағы жауабын теріске
Сонымен қатар, оның атыс қаруын заңсыз сақтағаны жөнінде де
Істің бұндай тұрғысында Мұсабаевтың қылмыстық әрекетінде ҚР ҚК –
Жоғарыдағы айтылған негіздерді басшылыққа алған Жоғарғы Соттың қылмыстық істер
3.3. Қылмыстық іс жүргізу заңының едәуір бұзылуы.
Заңда адамды сескендіре алатын күш болмаса, онда ол Заң
Қазақстан Республикасының Қылмыстық іс жүргізу кодексінің 415-бабына сәйкес, істі
Яғни, қылмыстық іс жүргізу заңдылығын бұзу қате шешім орын
Қылмыстық іс жүргізу заңын бұзудың мысалы болып сотталушыға тән
Сот тергеуінің біржақтылығы немесе толық еместігі істі талқылаудан жол
Егер:
сот Қылмыстық Іс Жүргізу кодексінің 37-бабында көзделген негіздер болғанда
үкімді соттың заңсыз құрамы шығарған болса;
Қылмыстық Іс Жүргізу кодексінің 315-бабы, 2-ші бөлімінде көзделген реттерді
Заң бойынша қорғаушының қатысуы міндетті болғанда, іс оның қатысуынсыз
Сотта сотталушының ана тілін немесе өзі білетін тілді не
Сотталушыға сот жарыс- сөзіне қатысу құқығы берілмесе;
Сотталушыға соңғы сөз берілмесе;
Үкім шығарған кезде судъялар кеңесінің құпиясы бұзылса;
Үкімге судъялардың бірі қол қоймаса;
Істе сот отырысының хаттамасы болмаса, кез- келген жағдайда үкімнің
Қылмыстық іс жүргізу заңының бұзылуы Қылмыстық Іс Жүргізу кодексіндегі
Істің мән-жайын жан-жақты, толық және объективті зерттеу- соттың іс
Жан- жақтылық- заң тұрғысынан елеулі мән- жайларды, өздеріне тән
Жан- жақтылықтың маңызы мынада: ол іс матреиалдарынан туындайтын барлық
Толықтық- қылмыстық іс бойынша анықталуға тиісті барлық мән- жайларды
Толықтық мәні мынада: ол дәлелдеудің көлемі мен шегін сипаттайды.
Ал, объективтілік нақты болмыс құбылыстарын санада дұрыс бейнелеу, зерттелуге
Ал өзім жоғарыда айтып өткен он негіздің әрқайсысына келетін
сот Қылмыстық Іс Жүргізу кодексінің 37-бабында көзделген негіздер болғанда
а) қылмыс оқиғасы болмаса;
ә) әрекетте қылмыс құрамы болмаса;
б) рақымшылық ету актісінің салдарынан жасаған әрекет үшін жаза
в) мерзімнің ескіруі орын алса;
г) өзі туралы белгілі бір айыптау бойынша соттың заңды
д) қылмыстық іс қозғау оған медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шараларын
ж) әрекет жасаған кезде заңға сәйкес қылмыстық жауаптылық мүмкін
з) іс бойынша іс жүргізу қайтыс болған адамды ақтау
л) егер дәрменсіз не өзге де тәуелді жағдайдағы адамды
м) дәрменсіз не өзге де тәуелді жағдайдағы адамды қоспағанда
н) Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексінің ережелеріне байланысты қылмыстық жауаптылықтан
Қылмыстық Іс Жүргізу заңының елеулі түрде бұзылуында орын алатын
Келесі негіз мынадай, егер ауырлығы шағын қылмыс жасағаны үшін
Келесі негіз сотталушының қорғалу мәселесіне арналады. Яғни, заң бойынша
Қорғаушының міндетті түрде процеске қатысуы мына төмендегі жағдайларда орын
егер қорғаушыны қажет етуі туралы сезікті не айыпталушы өтініш
кәмелетке толмаған сезікті не айыпталушы болса;
өзінің дене не психикалық кемістігінен өзін қорғауға мүкіндігі жоқ
сотталушы сот ісі жүргізілетін тілді білмесе;
жаза шарасы- 10 жылдан астам мерзімге бас бостандығынан
айыпталушыға бұлтартпау шарасы ретінде қамауға алу қолданылса немесе оны
сезіктілердің не айыптаушылардың мүдделері арасында қайшылық болып, олардың біреуінің
іс сотта қаралған кезде мемлекеттік айыптаушы қатысса;
қылмыстық іс бойынша іс жүргізуге жәбірленушінің не азаматтық талапкердің
Келесі негіз тіл мәселесін қамтиды. Яғни, сотта сотталушының ана
Сонымен қатар, сотталушыға сот жарыссөзіне қатысу құқығы берілмегенде де
Сол сияқты сотталушыға соңғы сөз бермеу, яғни оның осы
Жоғарыда мен үкімнің кеңесу бөлмесінде шығарылатыны жайлы айтқан едім.
Осы жоғарыда айтылған барлық негіздер қандай да бір құжатта
ҚР Жоғарғы Сотының қылмысытқ істер қарайтын алқа 2000 жылдың
Осы үкіммен А. Түгелбаев ҚР ҚК – нің 308
ҚР Қк – нің 58 – бабының негізінде тағайындалған
А. Исағалиев ҚР ҚК – нің 308 – бабы
ҚР ҚК – нің 58 – бабының негізінде жазаларды
Сотталғандар Түгелбаев пен Исағалиев Қызылқоға АІБ – де
Сонымен қатар, сотталған Түгелбаев сезікті ретінде жәбірленуші Сейітовті
Атырау облыстық сотының қылмыстық істер қарау алқасының 2000 жылғы
Сотталған А. Түгелбаев оған тағылған айыптағы оқиғаның қалай болғандығын
Сотталған А.Исағалиев өзінің шағымында жәбірлденуші Сейітовтен жауап алған кезде,
ҚР Бас Прокуроры өзінің наразылығында сот Исағалиев жөніндегі
Қылмысиық істегі құжаттармен, наразылықтың және сотталушылардың шағымдарындағы уәждерімен танысқан
Сотталғандардың соттың үкімінде анықталған қылмыстарды жасағаны үшін кінәлі екендіктері,
Атап айтқанда, жәбірленуші Сейітов алдын ала және сот тергеуінде,
Жәбірленушінің осы берген жауаптары іс бойынша сұралған куәлар: Ахметов,
Алайда, сотталғандарИсағалиев пен Түгелбаевтың сот тергеуінде анықталған қылмыстық әрекеттеріне
ҚК – тің 347 – бабы бойынша тек қылмыстық
Сондықтан, сот алқасы сотталған Исағалиевтің қылмыстық әрекеті ҚК –
Сот алқасы сотталған А. Түгелбаевқа тағылған айыптың заңдылығын тексере
Оның қылмыстық әрекеттері ҚР ҚК – нің 346 –
Алайда, соттың сотталған Түгелбаев өзінің қызметтік өкілеттігін асыра пайдаланып,
Сот алқасы Түгелбаевтың бұл қылмыстық әрекеттері ҚК – тің
Сот алқасы Исағалиев бұрын сотты болмағандықтан және жасаған қылмысы
Жоғарыда келтірілген мән – жайлардың негізінде және ҚР ҚІЖК
Үкімнің А. Исағалиевті ҚР ҚК – нің 347 -
Сотталған А. Түгелбаевтың айыбынан артық тағылған жазаларды ішінара қосу
ҚР – ның 1999 жылғы 13 шілдедегі “¦рпақтар бірлігі
Міне, осы айтылған негіздер орын алғанда, яғни бұл негіздерде
3.4. Қылмыстық заңның дұрыс қолданылмауы.
Жоғарыдан қабылданған заңда да төмендегілердің
жағдайы ескерілуі тиіс.
Қылмыстық заңның дұрыс қолданылмауы Қылмыстық Іс Жүргізу кодексінің 416-бабында
Қазақстан Республикасының Қылмыстық Іс Жүргізу кодексінің жалпы бөлімі
Қазақстан Республикасының Қылмыстық Іс Жүргізу кодексі ерекше бөлімінің
Қазақстан Республикасының Қылмыстық Іс Жүргізу кодексі ерекше бөлімінің
Жалпы, қылмыстық заңды дұрыс қолданбау- бұл әрбір нақты іс
Сот жазаны Қылмыстық Кодекстің тиісті бабымен бекітілген шекте тағайындайды.
Сот, жаза қылмыстар жиынтығы бойынша немесе үкімдер жиынтығы бойынша
Жаза Қылмыстық кодекстің Ерекше бөліміндегі тиісті бапта белгіленген шекте
Кодекстің санкциялары, не белгілі бір дәрежеде анықталған не баламалы
Салыстырмалы анықталған санкцияларда не жазаның белгілі бір түрінің ең
Балама санкция белгілеген кезде заң шығарушы, сот жаза тағайындаған
Сонымен, сот жазаны Қылмыстық кодекстің Ерекше бөлімінің ережелерін ескере
Мысалы, Қылмыстық кодекстің 359-бабында екі жылға дейін бас бостандығынан
Жаза тағайындай отыра сот оның Қылмыстық кодекстің 38-бабында белгіленген
Тағы да мынадай мысал келтіруге болады: Н. Досов бұрын
Қызылорда қалалық сотының 2002 жылғы 16 шілдедегі үкімімен, ҚР
Сот үкімімен Н. Досов 28 наурыз 20002 жылы Қызылорда
Қылмыстық істер жөніндегі алқаның 2002 жылғы 6 тамыздағы қаулысымен
Қылмыстық іс қадағалау тәртібімен Қызылорда облыстық прокуратурасының наразылығымен қаралып,
Наразылықта сотталған Досовтың әрекетінде бірнеше рет ұрлық жасаудың белгілері
Іс материалдарымен танысқан Жоғарғы Соттың қылмыстық істер жөніндегі алқасы
Қылмыстық іс бойынша сотталушы Н.Досов 2002 жылы 22 қаңтарда
Сот Досов жөнінде күші жойылмаған алдыңғы үкім бойынша жазадан
ҚР – ның ҚК – нің 77 -
Сонымен қатар, ҚР Жоғарғы Сотының 19 қазан 2001 жылғы
Сотта заң талаптары сақталмай, сотталушының әрекеттері дұрыс дәрежеленбей, жаза
Сотталушы Н. Досовтың іс - әрекеттерінде бірнеше рет ұрлық
ҚР ҚІЖК – нің 467 – бабы 2 –
Міне, осы айтылғандардан біз қылмыстық заңның дұрыс қолданылмауының үкімді
3.5. Жазаның қылмыстың ауырлығына және
сотталғанның жеке басына сәйкес келмеуі.
Заң күші бәсеңдеген қоғамда Заң халық үшін емес,
қалталылар үшін қызмет жасайды.
Жоғарыда өзім айтып өткендей, жазаны тағайындау барысында сот іске
Жаңадан қабылданған қылмыстық заң бұл аталған жағдайлардан басқа айыпкердің
Кәмелетке толмаған адамға жаза тағайындау кезінде сот осы айтылған
Жаза, қылмыстың ауырлығына, оның қоғамдық қауіптілігінің деңгейіне байланысты тағайындалуы
Егер әрбір нақты жағдайда істің барлық мән- жайларының жиынтығы,
Қостанай облыстық сотының 2001 жылғы 17 сәуірдегі үкімімен А.
Қылмыстық іс апелляциялық сатыда қаралмаған.
Сот үкімімен А. Майқамов 2000 жылдың 17 қазан күні
Осыдан кейін, А. Майқамов қылмыстық әрекетін одан әрі жалғастырып,
ҚР Бас Прокуроры орынбасарының қадағалау ретінде келтірген наразылығында Қостанай
Іс құжаттарын тексеріп, наразылықтағы деректерді қараған сот алқасы Қостанай
Бірақ, сот үкімі Майқамовқа жаза тағайындауды дұрыс шешпегендіктен, төмендегі
ҚР ҚК – нің 79 - бабы 7
Ал, сот үкімімен Майқамов ҚР ҚК – нің 96
Демек, қылмыстың жиынтығы бойынша сот қасақана кісі өлтіру үшін
Сондықтан, қылмыстар жиынтығы бойынша сотталған А.С. Майқамовқа бас бостандығынан
Жоғарыда айтылған жағдайларға байланысты ҚІЖК – нің 467 –
Сонымен, өзімнің осы негізгі тарауымды қорыта келе айтарым, үкімді
Сот қателігі- ең қауіпті қателік. Жергілікті жерлердегі кейбір судъялар
Кей жағдайларда жергілікті сот органдары тергеу жұмыстарының қорытындыларына онша
Сот істеріндегі осындай олқылықтардың нәтижесінде жыл сайын әртүрлі дәрежедегі
Жанға бататыны сол, қылмыстық істерді тыңдау, тағайындау, әсіресе, ауыр
Тағы да айтарым, жыл өткен сайын шығарылған аудандық соттардың
Азаматтарды заңсыз қылмыстық жауапкершілікке тарту- адам құқығын көпе- көрінеу,
Мен қылмыстың алдын алуға, адам тағдырына селқостық танытпауға тиіс
Осыдан бірнеше жыл бұрын сәл бір кемшіліктің басы көрінсе,
Жоғарғы Соттың Тәртіптік алқасы Президент Н. Ә. Назарбаевтың арнайы
Әділ қазылықтың тамаша үлгісін ұлы бабаларымыз біздің ұлттық тарихымыздан
4. Апелляциялық сот сатысының
қаулысы жӘне оны орындау
Қылмыстық iс мәнi бойынша I-сатыдағы сотта қарағаннан кейiн үкiм
Жалпы, апелляциялық қаулы бұл қылмыстық iс жүргiзудегi орын алатын
Апелляциялық қаулының мазмұны – сот үкiмiне қарағанда қорытынды бөлiмiнiң
ҚР ҚIЖК-нiң 422-бабына сәйкес, қаулының Кiрiспе бөлiмiнде мыналар көрсетiлуi
қаулы шығарылған уақыт пен орын;
қаулыны шығарған соттың атауы және апелляциялық алқаның құрамы;
апелляциялық наразылық немесе апелляциялық шағым жасаған адамдар;
iстi апелляциялық сатыда қарауға қатысқан адамдар көрсетiлуге тиiс.
Қаулының сипаттамалы-дәлелдi бөлiгiнде берiлген апелляциялық шағымдардың, наразылықтың, оларға қарсылықтардың
Егер шағымдар, наразылықтар қанағаттандырылмай қалдырылса, қаулының сипаттамалы-дәлелдi бөлiгiнде шағымдардың,
Үкiмнiң күшi жойылған немесе ол өзгертiлген жағдайда қаулыда қылмыстық
Егер апелляциялық сатыдағы, сот ҚР ҚIЖК-нiң 421-бабының 1-шi бөлiгiнде
Апелляциялық сатыдағы сот жоғарыда айтып өткен шешiмдермен қоса тағы
- егер жаза мөлшерiн ұлғайту арифметикалық қателердi немесе алдын
- егер бiрiншi сатыдағы сот қолданбаған болса, қылмыстық заң
- сотталған адамға түзеу мекемесiнiң заңда көзделгенiнен неғұрлым жұмсақ
- ҚР ҚК-нiң 64-бабының 5-бөлiгiне сәйкес, бұрынғы үкiм бойынша
Осы айтылған негiздер бойынша шешiмдi сот, егер прокурор наразылық
Ал, егер де iс соттың жаңадан туындаған талқылауына жәберiлсе
Апелляциялық қаулының қарар бөлiгiнде апелляциялық сатыдағы соттың шағым немесе
Апелляциялық қаулы сот үкiмi тәрiздi кеңесу бөлмесiнде шығарылып, оған
ҚР ҚIЖК-де жаңадан орын алған бап нормаларына сәйкес, егер
Жаңадан енгiзiлген бап нормаларына сәйкес, iстi апелляциялық сатыда қайта
кейбiр соттанлғандарға қатысты белгiленген мерзiмде берiлген апелляциялық шағымдар, наразылық
шағымданудың, наразылық келтiрудiң өтiп кеткен мерзiмiн басқа сотталған адамдарға
Апелляциялық сатыдағы сот сотталғанның оның қорғаушысының не өкiлiнiң шағымдарын
¤зiм жоғарыда айтып, өткендей, апелляциялық қаулы өзiнiң сипаттамалы-дәлелдi бөлiгiнде
Iс жалпы тәртiппен жаңадан қаралған кезде, бiрiншi сатыдағы соттың:
егер айыптаушы тараптың шағымы, наразылығы бойынша үкiмнiң осы бөлiгiнiң
егер бастапқы үкiмнiң күшi осы негiздер бойынша емес, айыптаушы
Iстi жаңадан қараған кезде бiрiншi сатыдағы сот шығарған үкiмге
Апелляциялық сатыдағы соңғы нүкте апелляциялық сот қаулысының заңды күшiне
Жоғарыда айтып өткенiмдей, апелляциялық қаулыны орындауға кiрiсу бiрiншi саты
Сонымен апелляциялық сатыдағы соттың қаулысы жарияланған сәттен бастап өз
қадағалау тәртiбiмен қайта қарағанда;
жаңадан ашылған мән-жайларға байланысты қайта қаралған кездерде.
Сонымен, өз тарауымды қорыта келе айтарым, апелляциялық сот сатысының
ҚОРЫТЫНДЫ
Елiмiз тәуелсiздiк алғаннан бергi кезеңде қабылданған сот реформасы туралы
Бiрақ мұнымен сот реформасы бiттi деп санауға болмайды. Мемлекет
Құқықтық тәртiппен заңдылықты нығайтуда мемлекетiмiздiң негiзгi құқықтық жүйесiнiң бiр
Қылмыстылықпен күресуде құқықтық құрал кешенiне кiретiн сот үкiмiнiң маңызы
Сот үкiмi – қылмыстық iс жөнiндегi бүкiл өндiрiстiң қорытындысы
Үкiмдердi дайындау практикасын зерделеу олардың көбiнiң заң талаптарына сәйкес
Осы еңбектен байқағанымызда, қозғалып отырған мәселе тура осы үкiмнiң
Бiтiрушiлiк жұмысым төрт негiзгi бөлiмдi қамтиды. Ең алдымен жалпы
Бұл жұмыста "үкiм" жан-жақты талқыланып, ол қылмыстық өндiрiстiң қорытынды
Жалпы, тәжiрибеде осы бұзылуы мен өзгертiлуi күннен күнге өсiп,
Зерттеу барысында көптеген ресейлiк, жақын шетелдiк оқу құралдары, әдебиеттер,
Кiрiспе бөлiмiнде алдыма қойған мақсаттарым мен мiндеттерiне жетiм, өзiмнiң
Қолданылған нормативтiк актiлер тiзiмi:
Қазақстан Республикасының Конституциясы
Қазақстан Республикасының Жоғарғы Сотының "Сот үкiмi туралы" нормативтiк қаулысы.
Қазақстан Республикасының Қылмыстық iс жүргiзу кодексi
Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексi
Қазақстан Республикасының қылмыстық – атқару кодексi
Қазақстан Республикасының Жоғарғы Сотының Бюллетені
Қолданылған әдебиеттер тiзiмi:
1. Е.Абиль История государства и права РК с древнейших
Ағыбаев А.Н. Қылмыстық құқық Жалпы бөлім Алматы,1998
3. Бохан В.Ф. Формирование убеждения суда Минск,
С.И.Викторский Русский уголовный процесс М., 1997
5. Грун А.Я. Пересмотр приговоров в порядке судебного надзора
6. В.Н.Кудрявцев Правовая система социализма (т.1. "Понятия, структура,
7. Д.К.Канафин Апелляционное производство по уголовным делам в
8. А.С.Кобликов Судейский приговор М., 1966
9. П.А.Лупинская Решения в уголовном судопроизводстве: их виды,
10. Мифр Д. Д. Амереканские суды М., 1991
11. Наумов А. В. Қазақстан Республикасының Қылмыстық құқығы Астана,2001
12. Подосетнин В.М. Гносеологическое значение фактов в познании общественных
13. Проверка законности и обоснованности приговоров под ред.
14. М.С.Строгович Приговор законности и обоснованности приговора
Б.Қ.Төлеубекова Қазақстан Республикасының қылмыстық iс жүргiзу құқығы Жалпы бөлiм.
16. Р.М.Оганесян Оправдательный приговор в Советском уголовном процессе
17. Чельцов – Бебутов М. А. Курс уголовно
18.Фридмэн Л. Введение в американское право (перевод с англ.
19. Фойницкий И. Я. Курс уголовного судопроизводства С-Пб. 1996
20. Экимов А.И. Справедливость и социальное право Ленинград,
Қолданылған мерзімді басылымдар тiзiмi:
1. Берсугурова Л. Основания пересмотра судебных решений по уголовноым
2. Мерекенов М. Необоснованное привличение к ответственности может
3. Тулинский Д. В. Осуществляет ли суд правосудие
4. Александров А. С. Основания к отмене (
Ковтун Н. Н. Апелляционное производство в уголовном процессе России:
“Сот ‰кімі туралы” Ќазаќстан Республикасы Жоѓарѓы Сотыныњ нормативтік ќаулысы
Фаткуллин Ф.Н. Обвинение и судебный приговор М., 1965
Б.Х. Тµлеубекова ЌР- ныњ Ќылмыстыќ іс ж‰ргізу ќ±ќыѓы
В.Я. Дорохов , В.С. Николаев Обоснованность приговора М., 1959.
Р. М. Оганесян Оправдательный приговор В Советском уголовном процессе
М. С. Строгович Курс Советского уголовного процесса т. 2
Ф. Н. Фаткуллин Обвинение и судебный приговор Казань, 1965.
Проверка законности и обьоснованности приговоров под ред. А. Я.
Бохан В. Ф. Формирований убеждений суда Минск,
А. И. Экимов Справедливость и социальное право Ленинград, 1980.
Р. М. Оганесян Оправдательный приговор в Советском уголовном процессе
Подосетник В. М. Гносеологическое значение фактов в познаний общественных
П. А. Лупинская Решение в уголовном судопроизводстве: их виды.
Берсугурова Л. Основания пересмотра судебных решений по уголовноым
Банников С. Воспитательная роль правосудия //Социальная законность. 1975. №3.
А.С. Кобликов Судебный приговор М., 1966. С. 7-8
Апелляция (лат. Appellatio-‰ндеу,обращение) - яѓни, жоѓары т±рѓан
Инстанция немесе саты лат. Instatia – тікелей жаќындастыќ сатыны
Тулинский Д. В. Осуществляет ли суд правосудие в
Ќазаќстан Республикасыныњ ЌІЖК 402 –б. , 2-б.
Канафин Д. К. Апелляционное производство в уголовном процессе
Клвтун Н. Н. Апелляционное производство в уголовном процессе России:
Еркин Абиль Государство и право РК с древнейших времен
Викторский С. И. Русский уголовный процесс Учебное пособие М.,
И. Я. Фойницкий Курс учебного судопроизводства С-Пб, 1996.
Чельцов – Бебутов М. А. Курс учебно –
Лауренс Фридмен Введение в американское право М.,1993. С. 286
Даниел Джон Мифф Амереканские суды Сент – Поль, 1991.
Чельцов – Бебутов М. А. Курс уголовно – процессуального
В. Н. Кудрявцев Правовая система социализма М., 1986. С.
Александров А. С. Основания к отмене (изменению) приговора в
А. Н. А5ыбаев Ќылмыстыќ ќ±ќыќ Жалпы бµлім Алматы, 1998.
А.Я. Грун Пересмотр приговоров в порядке надзора М., 1969
Ќазаќстан Республикасыныњ ЌІЖК 415 – б.
Мерекенов М. Необоснованное привличение к ответственности может стать основанием
Ќазаќстан Республикасыныњ Жоѓарѓы Сотыныњ Бюллетені Астана, 2002. №8
Ќазаќстан Республикасыныњ ќылмыстыќ ќ±ќыѓы ред. Е.О.Алауханов, С.М. Рахметов
А. В. Наумов Ќазаќстан Республикасыныњ Ќылмыстыќ ќ±ќыѓы Астана,2001. 497
Ќазаќстан Республикасы Жоѓарѓы Сотыныњ Бюллетені Алматы,2003. № 4
Ќазаќстан Респуликасы Жоѓарѓы Сотыныњ Бюллетені Астана,2003. № 3
Викторский С. И. Русский уголовноый процесс Учебное пособие
3
АПЕЛЛЯЦИЯЛЫҚ СОТ САТЫСЫНЫҢ ҚАУЛЫСЫ ЖӘНЕ ОНЫ ОРЫНДАУ
Қадағалау сатысындағы соттың қылмыстық істі қарау тәртібі
Азаматтық сот өндірісінің пәні нақты азаматтық істер
Заңды күшіне енбеген сот шешімдерін қайта қарау өндірісінің тәртібі
Қылмыстық іс бойынша іс жүргізуді жаңадан ашылған мəн-жайлар бойынша қайта баста
Аппеляциялық іс жүргізу
Қадағалау сатысындағы іс жүргізу мәселелері
Бұйрық арқылы іс жүргізу: түсінігі, маңызы және негіздері
Заңды күшіне енбеген сот шешімдеріне апелляциялық шағым жасау, оларды прокурордың өтінішхаты бойынша қайта қарау
Қадағалау сатысындағы соттың өкілеттігі