Қазақстанда ЗЕЙНЕТ АҚЫ қорларының дамуын талдау
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ
Ι-ТАРАУ. ҚазаҚстан Республикасында ЗЕЙНЕТ АҚЫ жҮйесін РЕФОРМАЛАУДЫҢ
Рыноктық экономика жағдайында зейнет ақымен қамтамасыз ету
Зейнет ақы жүйесін реформалаудың әлеуметтік экономикалық алғышарттары
Жинақтаушы зейнет ақы жүйесінің дамуының шетел тәжірибесі
ΙΙ-ТАРАУ. Қазақстанда ЗЕЙНЕТ АҚЫ қорларының дамуын талдау
2.1 Қазақстанда зейнет ақы қорларының құрылуы мен
экономикада пайдаланылуы
2.2 Зейнет ақы қорларының қаржы нарығындағы ролі
тиімділігін бағалау
2.3. Қазақстанда зейнет ақы қорларының даму болашағы
ҚОРТЫНДЫ
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
КІРІСПЕ
Қазақстан Республикасында зейнет ақы қамтамасыз ету жүйесінің реформасы
Осындай көлемдегі зейнет ақы реформасы ТМД елдер кеңістігінде
Соныме қатар, осы курстық жұмыста қарастырылатын сұрақтар тек
Зейнет ақымен қамтамасыз етудің деңгейі мен саласы республика
Ауқатты кәрілікті материалды жағынан қамтамасыз ету проблемасы әлемнің
Қойылған мақсаттан келесі жұмыс мәселелері туындайды:
Зейнет ақы активтерін басқарудың мәні мен функциясын танып
Зейнет ақы активтерін басқару механизмін сипаттау
Қазақстан Республикасында зейнет ақы салымдарының қалыптасу процессі мен
Қаржы нарығында зейнет ақы активтерінің рөлін анықтау және
Қазақстан Республикасында зейнет ақы активтерінің даму бағыттарын айқындау.
Берілген жұмысты жазуда методологиялық база болды:
Қазақстан Республикасының нормативті-құқықтық актілер,
мемлекеттік емес зейнет ақы-жинақтаушы қорларымен ұсынылған мәләметтер,
Е.М. Четыркин, Е.Р. Елемесұлы сияқты экономисттерінің экономикалық сипаттағы
бұқара ақпарат құралдарынан жиналған мәлімметтер.
Ι-ТАРАУ. ҚазаҚстан Республикасында ЗЕЙНЕТ АҚЫ жҮйесін РЕФОРМАЛАУДЫҢ
Рыноктық экономика жағдайында зейнет ақымен қамтамасыз ету
Қазақстанда, КСРО-ның барлық елдерінде сияқты, әр қашан ынтымақтастық
Халықтың жұмыс істейтін бөлігі, өз алдына, олардың да
Бірақ, жұмыс істейтіндердің жалпы көлемі зейнеттегі адамдардың санынан
Бірақ, КСРО құлауымен, экономикалық климаттың нашарлауынан, нарық қатынастарына
Зейнет ақы реформасы көп адамдар теріс көзқарасымен
Қордың табысын үлкейту орташа айлықты өсіру, аударым қойылымын
Республикада орташа жалақы көлемінің жақын арада өсу үміті
Аударымдар қойыламының мәнді өсуін кәсіпорындар көтере алмайды, қазірдің
Жұмысшылардың зейнеткерлерге қатынасының өсуі де еш нәрсеге
Зейнет ақы қорының шығындарының азаюы қазіргі зейнет ақылардың
Жинақтаушы зейнет ақы қорлары – бұл жалпы
Егер салым салушы өзінің жинақталған соммасымен түгел
Бірақ, әрине, қоғамда әрқашанда әр түрлі себептерге байланысыты
Жаңа зейнет ақы заңы бұл проблеманы әлеуметтік адрестік
Жаңа зейнет ақы жүйесінде еңбек ақы төлеу қорының
Зейнет ақыны есептеуде ынтымақтық жүйесіндегі еңбек стажының 1998
Салымдардың екі ағымға бөлінуінен көбісінде түсініспеушіліктер туады: «Егер
1998 жылы республикалық бюджетте үкіметпен 50 млрд теңгеден
1.2 Зейнет ақы жүйесін реформалаудың әлеуметтік экономикалық алғышарттары
Зейнет ақы активтерін басқару жинақтушы зейнет ақы қоры
«Қазақстан Республикасында зейнет ақымен қамтамасыз ету туралы» Қазақстан
Мемлекеттік емес жинақтаушы қорының активтерімен басқаруына келсек, ол
Зейнет ақы активтерін басқару компанияның қызметі құнды қағаз
Негізгі резервті капитал Зейнет ақы активтерін басқару компанияның
0.25% 5 миллиард теңгеден аз болатын Зейнет ақы
0,2% 5 тен 35 миллиард теңгедегі зейнет ақы
0,15% зейнет ақы активтерінің 35 тен 50 миллиард
0,1% зейнет ақы активтері 50 миллиард теңгеден асқан
Қосымша резервті капитал зейнет ақы активтерін басқару кезінде
Республикада зейнет ақы активтерін басқару бойынша барлық
Республикадағы зейнет ақы активтерімен басқаратын барлық компаниялардың
Егер Зейнет ақы активтерін басқару компанияның нақты табыс
Меншік құралдарының жеткіліктігі Зейнет ақы активтерін басқару компанияның
5 млрд теңгеден аз коэффициент – 0,02;
5 тен 10 млрд тенге – 0,015
10 млрд тенгеден аса – 0,01
Зейнет ақы активтерін басқару компанияға негізгі құралдарға және
Мемлекеттік жинақтау зейнет ақы қоры мен мемлекеттік емес
Рұқсат етілген әрбір қаржы инструменттері бойынша ұлттық комиссия
Мемлекеттік жинақтау зейнет ақы қоры үшін:
Халықаралық қайта құру және даму банкі; Еуропадық қайта
юанктік депозит сертификаттары және екінші деңгейлі мемлекеттік банктер
Зейнет ақы активтерін басқару компания үшін
Тура сол шектеулер, тек Зейнет ақы активтерін басқару
Жинақтаушы зейнет ақы қор идеясы біздің халықпен скептикалық
Жаңа құрылымдарға деген жалпылай сенімсіз қарау көбіне олардың
Смағулов және МММ компаниялары кезінде олардың қызметін бақылау
Осы құрылымдардың қызметін реттеу мемлекеттік органдар лицензиялау механизмі
Лицензия алу үшін қор келесі талаптарға сай болу
Алдымен зейнет ақы жинақтармен іс-әрекет жүргізгісі келетін заңды
Жарғылық капитал міндетті түрде құрылтайшылардың өзіндік құралдарының есебінен
Бұндай нормативтер жайдан-жай емес. Қорлардың және Зейнет ақы
Зейнет ақы қорлары мен Зейнет ақы активтерін басқару
Қор жұмысын техникалық жағынан қамтамасыз ету де лицензия
Сонымен қатар, қор зейнет ақы активтерін басқару компаниясы
Сонымен, жаңа зейнет-ақы жүйесінің барлық субъектілерімен жақынырақ танысайық.
Зейнет ақы заңына сай, қазіргі таңда Мемлекттік жинақтаушы
Заңға сәйкес жеке меншік қорлар 2 түрлі болуы
Корпоративті қор идеясы өте тартымды. Кәсіпорын осындай қор
Ашық зейнет ақы қорлары юарлығы үшін арналған.
Қор физикалық тұлға – салым салушымен келісімге отырады.
Зейнет ақы қорымен жинақталған барлық ақшалар банк-кастодиан есеп-шотына
Зейнет ақы қоры салым салушылардың ақшаларын ұрлай алмайды.
1.3 Жинақтаушы зейнет ақы жүйесінің дамуының шетел тәжірибесі
Радикалды экономикалық реформаға кірісе отырып шығыс еуропа елдері
Барлық дерлік әлем елдерінде демографиялық процестер жұмысшылар саны
Мемлекеттік зейнет ақылар үкіметтің мойнына ілінді, Жұ¤-гі зейнет
ОЭСР болжамы бойынша Францияда активті халықтың жалпы санындағы
Бір зейнеткерге шаққандағы жұмысшылар саны ақырандап төмендеп келе
Басқа еледрдің экономикасында зейнет ақымен қамтамасыздан-дырудың даму тарихы
Сонымен, шетел мемлекеттерінің зейнет ақы жүйелері өзінің әлсіздігі
Зейнет ақы жүйелерінің әлемдік дағдарысының салдары келесі сипаттамаға
өсіп тұратын дефицит
аударымдар мен күтілетін зейнет ақы төлемдері арасындағы әлсіз
салым мөлшерінің өсуі
жәрдем ақы мен зейнет ақы көлемінің қысқаруы
аударымдар мен зейнет ақы төлемдерінің тұрақсыздығы
тиімсіз мемлекеттік реттеу, әлсіз бөлу жүйесі
әлеуметтік наразылық.
Халықты әлеуметтік қамтамасыз етудің бұндай жағдайы мәнді және
Кез-келген ел азаматын зейнет ақымен қамтамасыз ету жүйесінің
зейнет жасына жеткен әр бір азаматқа әлеуметтік минималды
әр-бір жұмысшыға қосымша зейнет ақы құралдар жинақтауға мүмкіндік
жағымды салық шарттарының көөмегімен әлеуметтік қмтамасыз ету бойынша
Шетел мемлекеттерінің зейнет ақы жүйесінің дамуының жаңа бағыттарын
Радикалды реформалар: ескі қоғамдық бөлу жүйесін индивидуалды зейнет
Аралық реформалар: міндетті жеке жинақтаулар жүйесін қоғамдық бөлу
Басқа реформалар: радикалды реформаларсыз мамандық бойынша зейнет ақы
Жоғарыда аталған зейнет ақымен қамтамасыз ету жүйесінің мәселелерін
Мысалы Францияда әлеуметтік қамтамасыз ету бағдарламасы жүзеге асуда,
Шетел мемлекеттік емес әлеуметтік бағдарламалардың қазіргі құрылымын келесі
белгілі бір кәсіпорын шегіндегі құрылған бағдарлама
сала деңгейінде іске асатын бағдарлама
жалпы ұлттық масштабта.
Бірінші түрдегі бағдарлама барлық елде кездеседі, бірақ олар
Әртүрлі елдердегі зейнет ақы қорларының ұйымдастыру-құқықтық нысандары да
Соңғы жылдарда зейнет ақы қор активтерінің орта
Қазақстанда Құнды қағаз бойынша ұлттық Комиссияның Есебінің мәліметтері
Кесте 1. 2001 жылы ОЭСР елдеріндегі зейнет
қор активтерінің көлемі.
Ел Активтер, млрд. долл. Активтер, % Жұ¤ Жан
АКШ 2908 49 12 Япония 1752 42
Великобритания 726 77 13
Германия 254 15 3
Нидерланды 216 68 14
Швейцария 195 83 28
Канада 162 29 6
Австралия 122 43 7
Швеция 62 25 7
Норвегия 31 27 7
Ирландия 14 28 4
Бельгия 6 3 1
Португалия 2 3 -
* The Wall street journal, 10.12.2000 year
активтер көлемі 23527734,0 мың теңгеден тұрды, оның ішінде
Осыдан, зейнет ақы активтер көлемі мен олардың активті
ОЭСР елдеріндегі зейнет ақы қоры активтерінің тез өсу
олардың қатысушыларына берілетін салық жеңілдіктері,
өз активтер орналастыратын кезде қорға арналған жеңілдіктер,
қаржы нарықтарында операциялардың табыстылық деңгейінің салыстырмалы жоғарлығы.
Көптеген елдерде жекешелендіру процесстерін қаржыландыру үшін зейнет ақы
Жеке инвесторлар құқықтарын кеңейту жеке меншік зейнет ақымен
Англия, Германия, Канада, Жапония, АҚШ және басқа да
Чилидегідей Қазақстандағы басқару компаниялары коммерциялық ұйым ретінде құрылады,
ΙΙ-ТАРАУ. Қазақстанда ЗЕЙНЕТ АҚЫ қорларының
2.1 Қазақстанда зейнет ақы қорларының құрылуы мен
экономикада пайдаланылуы
Жинақтау зейнет ақы қоры – бұл мемлекеттік зейнет
2002 жылы 1 мамырында 15 мемлекетік емес және
Мемлекеттік жинақтаушы зейнет ақы қоыр (ары қарай Мемлекеттік
Мемлекеттік жинақтау зейнет ақы қорының директорлар кеңес құрамынақарды
Мемлекеттік емес жинақтаушы зейнет ақы қоры Мемлекеттік емес
Зейнет ақымен қамтамасыз етудің типтік келісімдеріне сай Жинақтау
салым салушыға есеп кітапшасындағы белгіленген жылына бір рет
салым салушылардың зейнет ақы жинақтарының жағдайы жөніндегі ақпараттық
салым салушының арызы бойынша зейнет ақы жинақтарын бсақа
жылдық қаржы есебінің мәліметтері бойынша аудиторлық тексерулерді жүргізу.
Мемлекеттік емес жинақтаушы зейнет ақы қорлары ашық және
Ашық жинақтаушы зейнет ақы қорлары, алушының жұмыс орны
Мемлекеттік емес жинақтаушы зейнет ақы қорының құрылтайшысыжәне акционерлері
Жинақтау зейнет ақы қоры Комитет бақылауында жеке келесі
өзіндік құралдары бойынша бухгалтерлік баланс,
қаржы-шаруашылық іс-әрекеті нәтижесі бойынша есеп,
өзіндік ақшаның жылжуы туралыы есеп,
өзіндік капиталдың жылжыуы туралы есеп,
айналымнан тыс активтердің жылжуы туралы есеп,
таза зейнет ақы жинақтардың жылжуы туралы есеп,
таза активтегі өзгерістер туралы есеп.
«Қазақстан Республикасында зейнет ақымен қамтамасыз ету» туралы заңына
Осы заңның с.п. 2.1 25 бабына сәйкес, салым
тізімі Қазақстан Республикасының ұлттық Банктiң ДРРДБ белгіленген қаржы
зейнет ақы төлемдерін заңға сай іске асыру;
зейнет ақы жинақтарын басқа зейнет ақы қорына заңға
қате есептелген зейнет ақы салымдарын қайтару.
Жинақтаушы зейнет ақы қорының өзіндік капиталына келсек, ол
Жинақтау зейнет ақы қорының өзіндік капиталы құрылтайшылардың жарғылық
Жинақтаушы зейнет ақы қоры үшін өзіндік капиталды негізгі
Жинақтау зейнет ақы қоры өзіндік капиталында негізгі үлес
Салушылар саны зейнет ақы активтерінің жалпы көлемі(тенге)
жалпы (тенге) мемлекетттік бағалы қағаздарда (%)
Уміт 313364 9078178 8746941 67.5
Валют-Транзит 91314 1876573 1809915 70.3
Д. Қонаев 26254 388392 373287 74.3
Халықтық 104581 1664630 1559643 66.8
қазахстан 47367 2649056 2397132 63.4
Халық Банкiнiң ЖҚ 605384 21835696 20428857 66.9
қазақмыс 75161 4343962 3981597 64.3
Ұлар 261174 8950491 8352595 62.9
КаспийМунай-Газ 44621 2347286 2204895 72.2
НефтеГаз 62174 2277880 2066200 72.1
қурмет 117808 3145177 3075086 62.2
АБН-АМРО 28286 4142581 3941001 68.1
Мемлекеттік жинақтау зейнет ақы қорының 01.01.2001 өзіндік капиталының
Сенiм 98713 5321201 5303256 55.7
қорғау 26873 771801 713081 71.5
Соңында МЕЖҚ 1903545 68792904 64953486 65.3
МЖҚ 1811991 43856454 43145732 89
Соңында барлығы 3715536 112649358 108099218
Газға тиеді, ал қалғаны Мемлекеттік емес жинақтаушы
Кесте 2.
Қазақстан Республикасындағы зейнет ақы жинақтау қорларының активтерінің жағдайы
Мемлекеттік жинақтау зейнет ақы қорының табысы келесіден тұрады:
Комиссионды сыйақы есебінен. Жинақы қорлармен белгіленген комиссионды сыйақы
өзіндік қаражаттарды құнды қағаздар мен депозиттерге инвестициялау. Бұл
Аталған табыс есебінен жинақтаушы зейнет ақы қоры өз
¤ткен 2000 және 2001 жылы кейбір Жинақтау зейнет
Мемлекеттік жинақтау зейнет ақы қорының мәртебесі Мемлекеттік емес
Мемлекеттік емес жинақтаушы зейнет ақы қоры шығындар құрылымында
Қордың өмір сүру қабілеттігі мен тұрақтылығы тек өзіндік
Жоғарыда айтылғандай, Жинақтау зейнет ақы қорының негізгі функциялары
Жоғарыда айтылғандарға резюме жасай отырып, жинақтаушы зейнет ақы
2.2 Зейнет ақы қорларының қаржы нарығындағы ролі мен
тиімділігін бағалау
Зейнет ақы активтерін басқару компаниясы – құнды қағаз
Қазақстан Республикасының ұлттық Банктiң ДРРЦБ барлық басқару компаниялары
«Ал зейнет ақы қорларына түсетін қаражаттар индкесициялана ма?»
Банк-кастодиан зейнета ақы активтерінің тәуелсіз есебін жүргізеді. Бір
Типтік кастодиалдық келісім ұлттық зейнет ақы агентствосы, ДРРЦБ
Басқару компаниясы зейнет ақы активтерін инвестициялау стратегиясы қалай
Біздің адамдар нені қалайды Әрине, тәуекелдің минималдылығы мен
Қор нарығында тәуекел мен табыстылықтың қатынасының заңы бар.
Қазақстанда қор биржасында листинг «А» құрылған. Листинг акция
Бірақ, сонымен қатар, тәуекел бар, сондықтан зейнет ақы
Ең алдымен бұл диверсификация, яғни бір кәсіпорын емес
Буған қоса тағы бір ереже бар: акционерлік қоғамның
Тағы да бір талап қарастырылған – зейнет ақы
Бұл шектемелер бір мақсатты көздейді: мүмкін болатын жағымсыз
Тәжірибе көрсетіп отырғандай, әлемдегі номер бірінші инвестор халық
Төлеуші кәсіпорындарының меншік нысандарына қарай салым салушылар
Мемлекеттік жинақтау зейнет ақы қоры зейнет ақы активтерінің
Жоғарыда жалпы Мемлекеттік жинақтау зейнет ақы қоры мен
Зейнет ақы активтерін басқару компанияның құрылған инвестициялық портфелі
Зейнет ақы активтері бойынша табыстылық Зейнет ақы активтерін
Кз = ((K2 – И)/(1+И)*100%
Мұндағы И – қарастырылып отырған периодта Қазақстан Республикасы
Төменде номиналды табыс коэфициентін есептеу тәсілі келтірілген
К2 = (Cavt / Cavt-1-1)*100%
Мұндағы: Cavt – есепті кезеңдегі зейнет ақы активінің
Cavt-1- өткен жылдағы сол айдың зейнет ақы
Зейнет ақы активінің шартты бірлігі - зейнет
қалыптасқан құнды қағаз портфелінің ағымдағы табыстылық деңгейі,
құнды қағаз нарығында айналыстағы құнды қағаздардың бағалық
ұлттық валюта девальвация деңгейі
Инвестициялық құн соңына қарай Зейнет ақы активтерін басқару
Н = ПА/С
Мұндағы ПА – бастапқыда басқаруға түскен зейнет ақы
С- инвестициялық басқарудың бірінші күнінде зейнет ақы
Инвестициялық басқарудың келесі күндерінің құнның қайта есебі
Сt = ПАt / Нt
Мұндағы ПАt – күн соңына зейнет ақы активтерінің
Нt – ағымды және өткен күндерде басқаруға түскен
Нt =Ht-1 + (B1 – ПВt)/Ct-1
Мұндағы: Нt - өткен күннің шартты бірлігінің жалпы
В1 – жинақтаушы зейнет ақы қорына ағымдағы күні
ПВt – ағымдағы күні жинақтаушы зейнет ақы қорынан
Сt-1 - өткен күн бойынша бір шартты бірлік
Әртүрлі Жинақтау зейнет ақы қоры мен Зейнет ақы
Қазіргі уақытта шартты бірлік негізінде есептелген табыстылық
нарық үлесі
нарық капитализациясы
өтімуілігі көрсеткіштері
волантильдік көрсеткіш
Инвестициялық табыстың мәнді өсіміне шетел валютасына номиналданған қаржы
Қор бойынша инвестициялық қызметті бағалау тәсілдерін өңдеп шығару
Зенеақы төлем ақыларды алушы болып табылатын салым салушы
2.3 Қазақстанда зейнет ақы қорларының даму болашағы
Стартегиясында жинақтаушы зейнет ақы жүйесінің инвестициялық портфелінің
Кесте 3. Бүкіл жинақтаушы зейнет ақы қоры жүйесі
жалпы зейнет ақы активтеріндегі үлесі, %
01.01.99 01.06.99 01.01.00 01.01.01 01.01.02
Мемлекеттік бағалы қағаздары
KZT және USD. 99.3 97.16 96.33 85.44 69
соның ішінде:
қаржы министiрлiгi шығарған мемлекеттік бағалы қағаздары
97.3
97.08
93.61
ұлттық банк ноттары 2 0.08 2.43
жергілікті атқарушы органдарының шығарған облигациялары
0.29
Мемлекеттік емес бағалы қағаздар
KZT және USD. 0.38 2.84 2.99 14.56 31
депозиттер және депозитті сертификаттар 0.32
0.68
Бастапқы этапта (19998-1999) мемлекеттік құнды қағаздарға салым
Жоғарыда мемлкеттік құнды қағаз тартымдылығын ұлғайту бағытын қолдану
1999 жылы соңынан бастап мемлекеттік емес
Жинақтау зейнет ақы қоры мен Зейнет ақы активтерін
Kazkommertz International B.V. облигациялары – 2,4%
ААҚ «Қазақтелеком» жай акциалары –0,5%
ААҚ «Қазақтелеком» артықшылығы бар акциялар – 0,1%
“Шымкентнефтегорсинтез” жай акциялары – 0,2%
ААҚ “Қазақстаннық халық жинақтаушы банкі” жай акциялары –
Бір жылдан кейін 2000 жылы 1 шілдесіне теңгемен
1999 шілдесі мен 2000 жылы шілдесіне дейінгі
ЖАҚ «ұМК Қазақойл» облигациялары – Мемлекеттік емес жинақтаушы
ААҚ “Қазақстаннық халық жинақтаушы банкі” облигациялары – 4,3%
ААҚ «Алматықұс» облигациялары – 0,9% пайда болды.
Бірақ бұл өзгерсітерге қарамастан, құнды қағаздардың
Мемлекеттік емес жинақтаушы зейнет ақы қоры портфелінің
Әр бір зейнет ақы қоры өзінің инвестициялық
Зейнет ақы активтер салымдарының табыстылағының тәуекелін
Мысалға, Мемлекеттік емес жинақтаушы зейнет ақы қорының портфеліндегі
Қаржы инструменттер санының өсуіне қарамастан, бүгінгі таңда қаржы
Зейнет ақы реформасының ең басында ақ қаржы инструменттерді
Біріншіден, зейнет ақы қызмет нарығының кәсіби қатысушылар
¤зіміздің дамыған қор нарығы болмағандықтан зейнет ақы
Сонымен қатар, инвестицилық портфельді ары-қарай диверсификациялау мақсатымен
қарыздық құнды металдар мен тастар
туынды құнды қағаздар (опциондар, форвард және фьючерсктік келісім,
валюта
ипотекалық сертификаттар мен облигациялар.
Зейнет ақы төлемдерін жүзеге асырудың өркениетті механизмі әлі
Зейнет ақы төлемдерді жүзеге асырудың Ережелер жобасы өңделу
Жинақтау зейнет ақы қоры барлық жинақтау соммасын бірден
зейнет ақы келісімі мен зейнет ақы жоспарына сәйкес
зейнет ақы жинақтар сомасы зейнет ақы аннуитетін алуға
БАнк-кастодиан оған берілген ақша құралдары мен құнды қағаздары
Кастодиандар Қазақстан Республиканың заңына сәйкес кез-келген ұйымдық-құқықтыө нысанда
1998 жылы басында Қазақстан Республикасының ұлттық Банкi 5
2000 жылдың 1 көкегінде лицензияны 11 банк
2000 жылдың 1 сәуірінде зейнет ақы қорына салым
2001 жылы бірінші 4 айында Мемлекеттік емес жинақтаушы
1998 жылы 31 желтоқсанында Қазақстанда 2 млн сәл
Бір жағынан табиғи өсімінің тқмендігі жалғасып жатқан
Кесте 4 қарасақ жалпы халық санындағы зейнеткерлер үлесі
Кесте 4. Негізгі демографиялық мәліметтер*
Халық саны 16,041,30 15,860,70 15,641,90 14,952,42
1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001
Зенеткерлер саны
2,917,000
1,940,000
2,853,000
2,037,000
1,833,300
1,649,970
1,598,541
Зейнеткерлер /халык саны, %
18.2
18.5
18.2
13.6
12.4
11.3
10,9
жумыс істп тұрғандардың саны
6,551,500
6,518,900
6,472,300
6,127,600
6,127,600
6,127,600
6,127,600
Жұмыссыздық деңгейі, %
11.0
13.0
13.0
13.1
13.1
13.1
13,1
зейнеке шығу жасы: ер
60.0
60.0
60.5
61.5
62.0
63
63
әйел 55.0 55.0 55.5 56.5
* Қазақстан Республикасындағы Статистика агентствосы
Зейнетке шығу жасын үлкейте отырып, мемлекет зейнет
2002 жылы заңына сәйкес ер адам үшін
Кесте 5. Шетел мемлекеттеріндегі зейнет ақы салымы
ЕЛ Зейнетке шығу жасы Пенсионды сақтандыру тарифі, еңбек
Ер адам Әйел адам Жұмышы Жұмысберуші барлығы
Австрия 65 60 10,25 12,55 22,80
Бельгия 65 65 7,50 8,86 16,36
Ұлыбритания 65 60 12,00 10,20 22,20
Германия 65 60 9,30 9,30 18,60
Греция 67 67 6,67 13,30 19,97
Ирландия 61 56 7,75 12,20 19,95
Исландия 65 65 4,00 8,50 12,50
Испания 65 65 4,70 23,60 28,30
Италия 61 56 8,34 21,30 29,64
Канада 65 65 2,00 2,70 4,70
Люксембург 65 65 8,00 8,00 16,00
Нидерланды 65 65 25,78 - 25,78
Норвегия 67 67 7,80 14,20 22,00
Португалия 65 65 11,00 23,70 34,70
Ресей 60 55 1,00 28,00 29,00
АКШ 65 65 6,20 6,20 12,40
Туркия 60 55 9,00 11,00 20,00
Финляндия 65 65 5,50 19,00 24,50
Франция 60 60 8,00 8,50 16,50
Швейцария 65 62 4,90 4,90 9,80
Швеция 65 65 1,00 19,00 20,00
Жапония 65 65 8,25 8,25 16,50
5 кестеден көріп отырғанымыздай қазақстанның “қария шегі” нарық
Кесте 6. Европаның Экономикалық Союзындағы мемлекеттерінде халық қартайуының
Ел 1995 жылғы көрсеткіш (Рс) (Рс) 2002
Ұлыбритания 24,0 25,8 38,7 14,5
Германия 21,7 30,3 49,2 11,1
Испания 19,8 25,9 41,0 10,0
Италия 21,6 31,6 48,3 13,3
Франция 20,8 24,6 39,1 10,6
Европаның Экономикалық Союзында 21,7 27,5 43,3 11,9
Зейнеткерлік жастың өсуі есебінен зейнеткер санының төмендеуін үкіметтің
ҚОРЫТЫНДЫ
Қазақстандағы зейнет ақы ісінің жағдайының келтірілген талдауы Мемлекеттік
Зейнет ақы жүйесін қайта құру – өмір құны
Талдау нәтижесінде мемлекеттік емес жинақтаушы зейнет ақы қорларының
а) мемлекеттік және мемлекеттік емес жинақтаушы зейнет ақы
б) заңды тұлғамен – Зейнет ақы активтерін басқару
в) салымшылардың ақшаларын сақтау банк-кастодианға жүктелген.
Осыған байланысты зейнет ақы заңына төлемнің бекітілген мөлшері
Халықты зейнет ақымен қамтамасыз етуді толығымен іске асыру
Қазақстан Республикасында жүргізіліп жатқан зейнет ақымен қамтамасыз ету
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
Закон Республики Казахстан «О пенсионном обеспечении в Республике
Постановление Правительства Республики Казахстан от 12 мая 1997
Все о накопительной пенсионной системе в Казахстане (вопросы
Информационный веб-сайт www. pension.almaty.kz.;
А.Алибаев. Пенсионная реформа Казахстана (вопросы и ответы)// Рынок
А.Умбетов. Накопительная пенсионная система Казахстана. // Рынок ценных
СІЛТЕМЕЛЕР
ҚР жинақтаушы зейнет ақы жүйесі, 1 шілде 2000
НКЦБ жинақтаушы зейнет ақы жүйесі бойынша 2000-2002 ресми
The Wall street journal, 10.12.2000 year
Показатели накопительной пенсионной системы Республики Казахстан на 01.01.2001
Информация предосталена комитетом по регулированию деятельности пенсионных фондов
2
2
Қазақстанда зейнет ақы қорларының дамуын талдау
Қазақстан Республикасындағы зейнет ақы жүйесінің теориялық негіздері
Қазақстан Республикасында зейнет ақымен қамтамасыз етудің қазіргі жағдайы мен оны жетілдіру мәселелері
Қазақстан Республикасында зейнет ақы жүйесі
Зейнет ақы активтерін басқару механизмін сипаттау
Қазақстан Республикасындағы зейнет ақы жүйесін реформалудың теориялық негіздері
Қазақстан Республикасында зейнеткерлердің әлеуметтік мәселелерін реформалаудың теориялық негіздері
Зейнетақы қорының мәні, қалыптасу тарихы
Қазақстан Республикасында зейнетақы жүйесі
Қазақстанның жинақтаушы зейнетақы қоры нарығының құрылымы