Меншікті мемлекет иелігінен алу және жекешелендіру

Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым министрлігі
кафедрасы
КУРСТЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы: Меншікті мемлекет иелігінен алу және жекешелендіру
Орындаған:
Тексерген:
Ж О С П А Р
Кiрiспе......................................................................................................................3
I. Меншік экономикалық категория ретінде және меншік қатынасының
Меншік мәні және элементтері....................................................................5
Меншік қатынастарының даму заңдылықтары.........................................11
Меншіктің ұйымдық-құқықтық түрлері мен формаларына
II. Қазақстан Республикасында жекешелендіру процесінің негізгі бағыттары мен
2.1. Экономикадағы күрделі жекешелендіру процесінің шетелдік
2.2. Қазақстан Республикасында жекешелендіру процесіне талдау
2.3. Қазақстан Республикасындағы реформа және жерге жеке
ІІI. Қорытынды ...................................................................................................31
Қолданылған әдебиеттер....................................................................................33
Кіріспе
XXI ғасыр табалдырығында Жаңа Тәуелсіз мемлекеттердің коғамдық дамуындағы
Нарықтық экономикаға көшу – меншік қатынастарына тікелей байланысты.
Қазіргі таңда айқындалып отырғандай, бұрынғы көзқараспен социализм орнату
Қоғам дамуының өтпелі кезеңдерінде меншік мәселесі, даму перспективасы
Іc тәжірибеде және теорияда терең зерттеп, саралауды талап
Меншік туралы ғылыми еңбектердің молшылығы К.Маркс пен Ф.Энгельс
Кейінгі жылдары жарық көрген монографиялар мен ғылыми мақалаларда
I. Меншік экономикалық категория ретінде және
меншік қатынасының теориялық негіздері
1.1. Меншіктің мәні және элементтері
Меншік ұғымының мәнін анықтауда негізгі қағида "қандай да
Меншіктің бұл анықтау облысы, енді оны кез келген
Мән дегеніміз – құбылыстың ішкі құрамдас элементтерінің өзара
Олай болса, форма тұрғысынан алып қарасақ мән, мазмұн
Бұл зандылықтар негізінде “меншік” ұғымы мәні экономикалық құбылыстардың
Экономикалық әдебиеттерде “меншік,,,иемдену„,” қағидасын түсiндіру елеулі қиыншылықтарды бастан
Еңбек пен меншік ұғымдары мәндерінің өзара кірігу (взаймопроникновение)
Бұл айтылған тұжырымдардың екі үлкен қорытынды жасауға болады.
Екінші қорытынды, меншік ұғымының ғылыми жүйесі оның нақты
Немесе “ақша” ұғымы тауарлар дүниесінің негізгі қасиетінің бipi
Ал, “меншік” ұғымына келгенде бүгінгі политэкономия ғылыми “иемденуден”
Сол себепті, “меншік” ұғымының ішкі элементтері ретінде элеуметтiк
Өндipic факторлары деп – біз негізінен жер, өндipic
Меншік дегеніміз – иемдену қатынасы - қажеттіліктер мен
Бұл анықтама, енді, меншікті нақтылы жанды тұлғасы бар,
Меншік құрлымының бай мазмұны осымен ғана шектелмейді. Адам
Қажеттіліктер мен мүдделер – әлеуметтік қауымдастық түрлеріне сәйкес
Экономикалық теория үшін маңызды - қажеттіліктер мен мүдделердің
Екіншіден, меншік тұлғаларының өзара біріккен қажеттіліктері мен мүдделері
Қауымнан жеке отбасыларының дербес шаруашылық жүргізуге бөлінуі, яғни
Жалпы философиялық негізде талдау – адам қажеттіліктерінің табиғи
Қажеттіліктердің жіктелуі жеке санада ғана жүзеге асады. Ал,
Меншік нысандарының даму ерекшеліктеріне қатысты меншік құбылысы күрделенеді,
Иемдену құбылысын материалдық және адамдық факторлардың диалектикалық тәуелді
Объекті - нысандары иемдену ерекшеліктеріне байланысты талдауды жалғастырсақ.
Аса маңызды нысан - жерді иемдену құбылысы, негізінен,
Екіншіден, жер өндірістің жалпы негіздері ретінде табиғи байлықтардың
Адам еңбегі нәтижесінде жасалған өндipic құрал-жабдықтарына меншік нысаны
Осы меншік нысандары ішінде тарихи шешуші қызмет атқаратын
Меншік ұғымы белгілі жүйеде кең өpicтey, даму арқылы
Сол себепті, иемденудің 1-ші шарты болып өмір сүруді
Қандай да болмасын қатынас формасы (меншік-мүдде) сол форма
Иемданудің 2-ші шарты – адамдардың тіршілік ету тәсілдерінен
К.Маркс бейнелеуімен айтсақ, бұл – 1-ші тарихи акт
Осы 2 шарттан туындайтын иемденудің 3-ші шарты дамудың
Енді, меншік жай қатынас емес, әлеуметтік жіктелуді көрсететін
Жұмыс күшіне “меншік” ұғымы қауымдық құрылыс өмірінен де
Меншіктің мәні, сонымен, өмip сүру үшін адамдар өмip
Өмір сүру негіздерін қамтамасыз ететін қоғамдық қатынастар еңбек
Енді, иемдену қатынасының мән-мазмұны өзгереді, жануарлар дүниесінен айырмашылық
Иемдену (меңгеру) адамның өз қасиеттерінен бастап, өндipic жағдайларын,
Меншік экономикалық қатынастардың бүкіл жүйесінде көріне отырып, оның
1.2. Меншік қатынастарының даму заңдылықтары
Ғылыми талдаудың ерекшелігі нәтижесінде меншік қатынастарының пайда болуы
Еңбек пен капитал қайшылығы әсірелеп көрсету немесе олардың
Анықтама арқылы, енді меншікті мәнсіз ұғым емес, нақтылы
Екіншіден, адамның өзінің дамуы, болмысы өндіргіш күштер элементтері
Экономикалық әдебиеттерде иемденудің құқықтық негіздерінен бастау алатын, оның
Сыртқы қайшылық көптеген әсер етуші күштердің әсерінен ішкі
Экономикалық жүйелердің прогрессивті сипатын тек қана меншіктің сыртқы
Кез келген экономикалық ұғымдар жүйесіндегі қайшылықтар себеп-салдарлы байланыста
Құбылыстың сыртқы көріну формасы мен ішкі мәні сәкес
1.3. Меншіктің ұйымдық-құқықтық түрлері
мен формаларына сипаттама
Дүние жүзінің тарихи дамуындағы қай кезеңді алып қарайтын
“Меншік” ұғымын 2 мағынада түсінуіміз қажет. Біріншіден, экономиялық
Оған бірден-бip дәлел, еліміздің қазіргі даму сипаты, экономикалық
Меншікті заңдылық-құқықтық тұрғыдан қарастыру да маңызды. Меншік –
Қоғамда меншікті 2 түрге бөліп қарастырады: жеке меншік
Алғашқы қауымдық меншік орнына келген жеке меншікті К.Маркс
Сонымен, жеке меншік – адамның адам ретінде жеке
Адамзат қоғамының даму тарихында меншіктің тайпалық, немесе қауымдастық
Өзін басқа отбасы қауымдастығының шапқыншылығынан қорғау үшін қайтадан
Tіпті, ерте дүниенің өзінде-ақ ұжымдық (қоғамдық), жеке еңбектің
Экономикалық және әлеуметтік құрылысқа байланысты мемлекеттік меншік басқа
Экономикада бұл меншік түрінің басымдау болуы нақты өмірде
Осыдан мынадай тұжырым жасауға болады: мұнда мемлекеттік меншікті
Жеке меншіктің дамуы XIX-ғ-ң 2-ші жартысының ортасына дейін
Жеке меншік ұғымы тұрғысынан өз еңбегімен жасалған жеке
Жеке меншіктің гүлдену кезеңінде еркін бәсеке барынша қарқындап,
Әлемдік қауымдастықта жеке меншіктің, сондай-ақ өзінің мағынасы да
Рынокқа өткенге дейін ҚР-да кооперативтік меншік-колхоздың, кооператив меншіктің,
Көптеген әлем елдерінде меншіктің кооперативті түрі жан-жақты дамыған.
Қазіргі кезде әлемдік қауымдастықта тұтыну кооперациясы өзінің қызметін
Меншіктің бір түрінен басқасына өтуi эволюциялық жол мен
Муниципиалды меншік мемлекеттік және басқа меншік түрлерімен салыстырғанда
Әртүрлі экономикалық жүйе шеңберінде меншіктің басқa түрінің басым
Қазіргі уақытта ҚР-да төмендегідей меншіктің экономикалық түрлері қалыптасты:
Меншіктің экономикалық түрлері
Жеке Ұжымдық Мемлекеттік
Еңбектік Еңбектік емес Жеке топтық
Еңбек табысы есебінен Мұрагерге қал-дырылған мүлік есебінен
ә) Ұж. Кәс/рын м/гі
б) Кооперативтік м/к
в) Акционерлік м/к меншік:
а) қоғ/қ ұйым/ң м/гі
ә) діни ұйым/ң м/гі меншік:
а) шарқ қоғамы м/і (серіктестік)
ә) бірлестіктер (ассоциациялар) меншік:
а) шетел мем/ң м/гі (концессия)
ә) біріккен меншік (шетел мем/ті кәсіпорын) Рес/қ
сулар, өсімдіктер
әлемі, жануарлар
әлемі, әуе кеңестігі Коммуналдық меншік (тұрғын үй ком/қ
ІІ. Қазақстан Республикасында жекешелендіру процесінің негізгі бағыттары мен
2.1. Экономикадағы күрделі жекешелендіру процесінің шетелдік тәжірибелері
Қазақстанда шағын жекешелендіру аяқталған болатын. Бұл бағдарлама бойынша
1998 жылы ҚР қаржы министірлігі мемлекеттік мүлік және
Шаруашылық серіктестердің мемлекеттік үлестерін сатуда Оңтүстік Қазақстан –
“Көгілдір фишкалар” бағдарламасы бойынша ipi кәсіпорындардың мемлекеттік пакет
1999 жылдың 25 қаңтарындағы жағдайға қарағанда мемлекеттік меншікте
Осы орайда министірліктің жанынан бақылау-тексеру басқармасының құрылғанын да
1999 жылдың 1 қаңтардағы жағдай бойынша бағасын үш
Сала бойынша бөлсек: білім саласынан – 389, денсаулық
Жекешелендірудің ұлттық бағдарламасын жүзеге асыру нәтижесінде Республикада 1996
Қытайда басталған мемлекеттің иелігін алу процесінің нәтижесі келесі
Біріншіден, меншік жүйесіндегі құрлымдық өзгерістер барысында мемлекеттік сектордың
Ұжымдық кәсіпорындар өндіріс көлемін мемлекетке қарағанда тез өсіредi,
1978-1989 жж. арасында мемлекеттік өндіpіc көлемі 3,8 есе,
Екіншіден, кәсіпорынның шаруашылық дербестігі көтеріледі, шаруашылық құқығында және
Қытай Халық Республикасының Мемлекеттік Кеңесімен қабылданған “Кәсіпорындағы реформаларды
Қытайда мемлекттік меншікті басқару жүйесі істейді. Осы жүйенің
Қытайдағы мемлекеттің иелігінен алу кезеңі төмендегідей:
1) кәсіпорынның аяқталуына дербес шаруашылыққа ауысады, ол
2) екіншінің аяқталуына мемлекеттік меншікте инфрақұрылым объектілерінің
Еуропалық елдерде жекшелендіру процесі әр түрлі формаларда қабылдаған:
Ұлыбританиядағы жекешелендіру процесін хронологиялық 3 кезеңге бөлуге болады.
1 - кезең (1979 - 1984 жж.) –
2 - кезең (1984 ж. жазы - 1987
Жекешелендірудің осы формалары ретінде Британ телефон корпорациясы және
3 - кезең (1987 ж. қазіргі кезге дейін)
2.2 .Қазақстан Республикасында жекешелендіру процесіне талдау және оның
Еліміз егемен болып, дербес даму жолына түскен алғашқы
“"Мемлекет иелігінен алу және жекешелендіру туралы”" заңды іске
Жекешелендіру – 1-ші кезеңде ынталы сипатта болды. Мемлекеттік
Кәсіпорындарды мемлекет иелігінен алу және жекешелендіруді аукцион, конкурстар
1-ші кезеңде жоғарыда аталған тәсілдермен 4771 нысан жекешелендірілді,
Өкінішке орай, ынталы жекешелендіру өз қарқыны бойынша да,
1993 жылдың наурызында қабылданған “Қазақстан Республикасында мемлекет иелігінен
Заңдарда өзгерістер енгізілді, оларға сәйкес ұжымның меншік жүйесі
Шағын жекешелендіру меншіктенушілердің қалың тобына пайда болуы үшін
Бұл кезеңде кейбір ерекшеліктер де болды. Сатып алушылар
Республика Үкіметі бастамашысы болған кәсіпорындарды акционерлеу –
Жаппай жекешелендіруге дайындық барысында Чехия, Ресей және басқа
Әр азаматтың қорды еркін таңдау құқығы болды және
Купондық жекешелендіруге 11 млн-нан астам адам қатысты, бұл
Қоғам мемлекет иелігінен алу мен жекешелендірудің нәтижелеріне қол
Осы кезеңде энергетика, металлургия, көлік, телекоммуникация, ipi сауда
Агроөнеркәсіптік жүйедегі мемлекет иелігінен шығарып жеке жекешелендіру оның
Республикада 1993-1995 жылдары 1490 мемлекеттік ауылшаруашылық кәсіпорындары жекешелендірілді,
1996 жылдың ақпанында 1996-1998 жылдарға арналған Қазақстан Республикасында
Әрбір көрсетілген сектор бойынша жекешелендірудің арнайы бағдарламасы бектілді,
Мемлекеттік мүлікті басқарудың және жекешелендірудің тиімділігін арттырудың 1999-2000
Үкімет сондай-ақ, “Көгілдір фишкалар” бағдарламасы ретінде мемлекеттің үлестік
Осы бағдарламаның негізгі айырмашылығы – меншіктің республикалық және
Мемлекет көп жылдар бойы әрбір мемлекеттік кәсіпорын қызметінің
Жекешелендірудің қорытындысы туралы біpep сөз. Он жыл ішінде
225 акционерлік қоғамның жарғылық капиталының 100%-ы;
292 АҚ жар-қ кап-ң 50%-нан астамы;
186 АҚ жар-қ, кап-ң 25%-нан 50%-на дейін;
187 АҚ жар-қ, кап-ң 25%-нан кем;
292 АҚ – таратылу сатысында.
Республикалық және жергілікті бюджеттерге жекешелендіруден және мемлекеттік меншікті
Жекешелендіру нәтижесінде өндірістің қалыптасуына және дамуына мүдделі меншік
- көптеген мемлекеттік кәсіпорындардың акционерлеу мен шаруашылық құрлымының
- тиімді шаруашылық субъектісі ретінде жеке иелену қабатының
- бәсекелестік орта құру және өндірісті монополиясы заңдандырумен
- шағын және орта бизнестің дамуы;
- ipi және теңдессіз халық шаруашылық объектілердің жеке
- шетел инвесторларын тарту мен жеке бизнестің басым
- бағалы қағаздар нарығының субъектісі ретінде инвестициялық құрлым
Бұл бағдарлама мемлекет иелігінен алу және жекешелендіруді әр
Мемлекет иелігінен алу және жекешелендіруге жататын объектілер тізбегі
Мемлекеттік меншік объектілері 2 классификациялық топтарға бөлінеді:
- мемлекет иелігінен алу және жекешелендіруге жатқызылатын объектілер;
- жекешелендіруге тыйым салынған объектілер. Қазақстан Республикасының меншігінен
- жер, су, әуе кеңестігі, жануар және есімдік
Жекешелендірудің негізгі бағыттарында жекешеленген әдістері мен нысаналар кешені
Критерийлер барысында кәсіпорындарды жекешелендірудің негізгі бағыттарына төмендегілерді жатқызуға
- объектінің халық шаруашылық мағынасы;.
- салаға қатыстылығы;
- қызметкерлер саны.
Кәсіпорынның және ұйымдардың жұмыс істеушілер санына байланысты шартты
- жұмыс істеушілердің саны 20
- жұмыс істеушілердің саны 200-ден 5000 адамға дейін
- жұмыс істеушілер саны 5000 адамнан астам
Осы таптарға жатқызуға байланысты бағдарлама мемлекеттік иелігінен алу
Ол бағыттар келесідей:
- жеке жобалар бойынша ipi және бірегей мүлікті
- орта кәсіпорындардардың бірақ жекешелендірілуі;
- кіші кәсіпорындардың аукцион және конкурстық сауда, коммуналдық
Жекешелендірудің жеке жобалары халық шаруашылығының шешуші саласы базалық
Жеке жобаларға ерекше әлеуметтік өнім немесе қызмет түрі
- icтің таңдаулылығы жан-жақты және объектінің бәсекелес
- ұйымдастыру – құрылымдық мәселеге сай технология, монополиясыздандыру
Жеке жобалардың өту келесі әдістермен орындалады:
- қосымша түсінік жағдайындағы белгілі бір инвестицияларды сату;
- аукцион немесе конкурс арқылы өткізу;
- баскаруды келісім-шарт жасау;
- акциялардың ашық сатылуы.
Басқаруға келісім-шарт заңды немесе жеке тұлғаларға қолдануға құқық
Көпшілік жекешелендіру республиканың көп тұрғындарына өз меншігі құқығының
Сондай-ақ көпшілік жекешелендіру өз қатысушыларына таңдау еркіндік, бәсекелестік,
Барлық тұрғындардың көптеген қатысуына меншікті тиімді бөлуге мүмкіндік
Көпшілік жекешелендірудi басқару мақсатты шаралар көмегімен қалыптасады:
- Республика тұрғындарына инвестициялық купондарды бөліп беру;
- комерциялық негізінде жұмыс істейтін инвестициялық жекешелендірілген қормен
Кіші жекешелендірілу тұтыну нарығын тауар жеке қызметпен қамтамасыз
Осы бағыт айналасында жекешелендірілген объектілердің негізгісі көтерме жеке
Кіші жекешелендіру процесі 3 кезеңнен тұрады:
Бірінші кезеңде, объектілерді таңдау және оладың жекешелендіру мерзімін
Екінші кезеңде, объектінің аукциондарда немесе конкурста сатылуын дайындау.
Үшінші кезеңде, объектінің сатылуы.
Бұл процесс ашық сипатта болу керек. Ал меншік
Кіші жекешелендірудің негізгі ерекшелігі болып ұлттық бағдарлама сатып
Президенттің осы Жарлығына байланысты жекешелендірудің нақты элементтері анықталған.
Жекешелендірудің субъектілері болып саналатындар:
- сатушы, мемлекеттік орган, жекешелендіруді іске асыратын уәкіл.
Жекешелендіру процесінде мүлікті сатып алушы жеке тұлға, мемлекеттік
Жекешелендіруді жүргізетін негізгі қағидалары ретінде жариялылық, бәсекелестік, құқыктық
Жекешелендірудің объектілері болып мелекеттік мүліктің келесі түрлері табылады:
- өндірсті және өндірісті емес бөлімшелер және кәсіпорынның
- кәсіпорынның мүлкі, кәсіпорынның құрамына жекешелендіруге жататын, оның
- шаруашылық серіктестіктерді жарғылық қордың акциялары мен үлестері.
Жекешелендіру – саудадағы сатулар, тікелей адресті сатулар түрінде
Республикада жекешелендіру процестерінің тездетілуі және оның құрлымының өзгерту
2.3. Қазақстан Республикасындағы реформа
және жерге жеке меншік
2002 жылдың cәyіp айында Парламенттің қос палатасының бірлескен
Ақпанның 15-інде Жер ресурстарын басқару жөніндегі комитетте өткен
Жер реформасы дегеніміз шынайы жер иесін қалыптастыру, шаруа
Жеке меншік құқығына кімдердің ие бола алатындығы заң
Елбасы Қазақстан халқына Жолдауында “ауыл экономикасына мемлекеттік қолдаудың
Шаруашылық жүргізудің барлық нысандары жерле меншік түрі сияқты
Еліміздің Парламенті бірінші оқылымда қабылдаған Жер кодексі жер
Ауыл шаруашылық жерлерін жеке меншікке беру ісіне аграрлық
Ауыл шаруашылығы мақсатындағы жердің көлемі 90,9 млн.ға немесе
Жерге меншік құқығының әрқилы түрінің дамыған орталығы Батыс
Жер кодексі көп салалы экономикамыздың құқықтық негізін құрудың
Әрине, аграрлық реформалардың ic-шараларын жүзеге асырғанда, Қазақстанның өзіне
Жерге жеке меншік құқығын беру, оны сату және
Жер, ең алдымен, сол жерде еңбек етіп жүрген
Жерді сатудағы орталық және жергілікті атқарушы органдардың өкілеттігі
Жер кодексі қабылданғаннан кейін міндетті түрде аграрлық, экологиялық,
Жер кодексі көздеген ауыл шаруашылық мақсаттағы жерлерді нарықтық
Жер кодексінде көрсетілгендей, “Ауыл шаруашылық мақсатындағы жер учаскелері
Қорыта айтқанда, Парламент бірінші оқылымда қабылдаған Жер кодексі
Қорытынды
Ал, енді осы курстық жұмыста тоқталған мәселелерге жалпы
Өтпелі дәуірдің ғаламдық стратегиясы – қоғамдық дамудың әлемдік
Бұл тенденцияның мазмұны экономикалық теорияда жаңа парадигманы іздеуге
Өтпелі кезең стратегиясын жеке меншікке өту деп бағалау,
Өтпелі кезеңге тән бастапқы жағдай – тоталитарлық экономиканың
Біріншіден, экономикалық кіріптарлықтан еңбек адамдарын құтқару мәселесі, екіншіден,
Осы тұрғыдан, акционерлік, ұжымдық меншік және шаруашылық cepiктестіктерін
Өтпелі дәуірдің мазмұнын жоспарлы экономикадан нарықтық экономикаға өту
Жалпы өтпелі кезең заңдылықтарының жүйесі өте күрделі құбылыс
Жеке адам мүддесі мен қоғамдық мүдде арасындағы қайшылық
Нарық қатынастарына өту кезеңінде аса өзекті мәселелердің бірі
Өтпелі кезеңдегі өндірістік қатынастар жүйесіндегі түбегейлі өзгерістер, көп
Мәселен, жекешелендіру құбылысы – әлеуметтік жағдайларды түбірінен қайта
Тәуелсіздік алған кезеңде Қазақстанда жүргізілетін реформа қоғамдарының өзара
Сонымен, меншік дегеніміз – адамдар арасындағы өндipic факторларына
Меншік қатынастарын түбегейлі жаңарту – еңбек иелерінің меншік
Қолданылған әдебиеттер
Алшанов Р.А., “Экономикалық қайшылықтардың Маркстік теориясының қалыптасуы”, /Алматы,
Әубәкіров Я.Ә., Байжұмаев Б. “Меншік диалектикасы”, /Алматы, ҚазМУ,1993
Әубәкіров Я.Ә., ”Экономикалық реформа туралы”, /Ақиқат – Алматы,1995
Әбдуов Т., “Жекешелендіру қалай жүріп жатыр”, /Егемен Қазақстан
Байжұмаев Б. “Меншік қатынастарын оқып-үйренудің методикалық мәселелері”, /Алматы,
Байжұмаев Б., “Өтпелі дәуір:меншік трансформациясы”, /Алматы – 1998
Баймұқанов Б.Б., “Мемлекеттік меншік сол елдің иелігі үшін
Бектұрғанов Ә., “Жер әркімнің иелігіне пайда әкеледі”, /Егемен
Данышұлы Б., “Баға жетпес, байлығымыз: Жер қадірін біле-
Құдайбердиев Н., “Жекешелендіру не берді?”, /Қаржы-қаражат – 1999-7-29-32
Раханов М., “Жеке-меншік – нарықтық экономиканың негізі”,
Іңкәрбайқызы Б., “Жерді сатып, не ұтпақпыз?”, /Заман Қазақстан
К.Маркс, “Капитал”, 1-том, 7-бөлім, 21-тарау, /Алматы, Қаз. мем.
К.Маркс, “Экономикалық қолжазбалар”, 1857-1861ж.ж. /Москва – 1980 ж./
3

Ұқсас жұмыстар

Жекешелендірудің мәні, түрлері және қазақстандағы жекешелендіру үлгісі

Жекешелендіру

ҚР жекешелендіру мәні, кезеңдері,оны жүргізу әдістері жайлы

ҚР жекешелендіру мәні, оны жүргізу әдістері мен кезеңдері

Қазақстандағы жекешелендірудің негізгі түрлері, әдістері, қорытындысы және қайшылықтары

Меншік мемлекет иелігінен алу

ҚР жекешелендіру мәні, кезеңдері және оны жүргізу туралы

Қазақстандағы жекешелендіру: заңдық-нормативтік негіздері, кезеңдері, нәтижелері

Мемлекеттік меншікті жекешелендіру