Саяси режим
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ 2
1-тарау. Мемлекет нысанының түсінігі, оның құрылымы 4
2. Басқару нысаны, оның түсінігі, түрлері 7
3. Мемлекеттік құрылым 11
4. Саяси режим 13
ҚОРЫТЫНДЫ 25
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ: 26
КІРІСПЕ
Соңғы он бес жыл ішінде біздің республикамыздың мемлекеттік
Осыдан он төрт жыл бұрын Қазақстан алғаш рет
Қазақстан қазір екпінді түрде халықаралық беделге ие болып
1-тарау. Мемлекет нысанының түсінігі, оның құрылымы
Мемлекеттің сыртқы нысаны мен ішкі мазмұнының диалектикалық бірлігі
Тәуелсіз Қазақстанда екі жылдан кейін, 1993 жылғы Конституциясының
Мемлекеттің тарихи даму процесінде оның нысанына бірнеше жағдайлар
Мемлекет нысаны дегеніміз – басқару нысанына және саяси
Мемлекет формасы мына мәселелерге жауап береді: мемлекеттік билік
Мемлекет формасы ретінде мемлекеттік басқару формасына, мемлекеттік құрылысына
Мемлекет басқару формасы мен саяси өкіметтің негізгі институттарының
Мемлекеттің белгілері оның алғышарттарындағы көріністерден тарихи процестер барысында
Мемлекеттік нысаны (формасы) дегеніміз адамдар арасындағы, адамдар мен
Қысқаша тұжырымдайтын болсақ, мемлекет нысаны – бұл қоғамның
№ 1 кесте
2. Басқару нысаны, оның түсінігі, түрлері
Басқару нысаны – бұл мемлекеттік биліктің жоғары органдарының
Басқаша айтар болсақ, мемлекеттің басқару нысаны оның жоғары,
Монархия — жоғарғы билік бір адамның қолында болады
Монархия екіге бөлінеді: шексіз және шектелген монархиялар. Шексіз
Монархиялардың көбі шектелген монархияларға жатады. Бұл монархияда монарх
Орта ғасырларда Еуропа мемлекеттерінде сословиелік-өкілдік монархиялар пайда болды.
Жаңа кезеңдерде шектелген монархия конституциялық монархия деп аталады.
3. Мемлекеттік құрылым
Мемлекеттік құрылым нысаны – бұл мемлекеттің аумақтық құрылымы,
Жай немесе біртұтас мемлекет – бұл өз ішінде
Күрделі мемлекет – бұл белгілі бір дәрежедегі дербестікке
Империялар күштеу арқылы құрылатын күрделі мемлекеттер, бұларда құрамдас
Конфедерация империяға қарағанда ерікті негізде құрылады. Бұл нақты
Федерация – бұл күрделі, одақтас мемлекет, оның бөліктері
Достастық – бұл ортақ белгілермен, біртектіліктің белгілі
Одақтастық – бұл қоғамды мемлекеттік ұйымдастырудағы ауыспалы
4. Саяси режим
Бұндай мемлекет нысанында негізінен белгіленгені ол әлде құқықтың
Мемлекет өз территориясындағы елді әртүрлі режимде басқарады. Бұл
Демократия — грек тіліндегі «халық билігі» деген ұғымнан
Демократияың негізгі принципі - әділдік. Әділдікті адамдардың көріп,
Әділдіктің негізі теңдікте жатыр. Теңдік бұзылған жағдайда, қоғамды
Демократияның ең бірінші негізгі шарты; адам құқығы.
Демократиялық режимнің қоғамдық өмірдегі негізгі өзегі митингілер, жиналыстар,
Түрлі көзқарастағы қарсы пікірлер ашық айтылмайтын жерде ешқандай
Демократиялық режимге, мысал ретінде Қазақстан Республикасының демократияландыру саясатын
Республикамызды құқықтың мемлекеттік жұмыс істеуінің негізгі принциптерін сақтауды
1. Азаматтардың құқықтарын Конституциялық негізде бекітіп беру. Ол
2. Сөз жүзінде ғана жарияланбай, саяси және мемлекеттік
3. Кейбір азаматтарға өзге біреулердің есебінен қосымша құқықтар
4. Бұқаралық ақпарат құралдарының ауқылын, мазмұнын және сипатын
5. Жұрттың бәрінің және әрбір адамның заң алдында
6. Үкіметтік қызметіндегі және
Демократиялық режимнің бір түрі: либерал-демократиялық режим.
Либерал деген терминнің мағынасы мынада: үкіметтің әдіс, тәсілдері
Либерал мемлекет барлық адамдар теңдігін формальді түрде жариялайды.
Либерализмнің экономикалық негізін - жеке меншік нысаны құрады.
Көппартиялық - либерал-демократиялық режимнің рәмізі деуге болады. Сонымен
Либерализмдік режимде мемлекеттік билік сайлау жолымен құрылады, бірақ
Либерал-демократиялық режимнің артықшылықтарымен қоса оның көптеген кемшіліктері де
Либерал-демократиялық режим, демократиялық режимнен шыққан, соған негізделген, яғни
Тоталитарлық режим - 20 ғ. пайда болған. Бұның
Тоталитарлық мемлекеттің басқару нысанының мынадай айырмашылығы бар.
1) Бүкіл мемлекетті басқаруды жеке роль атқаратын және
2) Партия көсемі мен мемлекет басшысының бір адам
3) Мемлекет басшысына диктаторлық әділдіктер берілуі;
4) Партиялық және мемлекеттік сайлаулардың формальды сипатка ие
5) Мемлекеттік және қоғамдық өмірдің барлық мәселелерін шешетін
6) Партия және мемлекет басшысының заңды жауапкершілігінің болмауы.
Тоталитаризм өзіне қажетті, тиісті саяси режимдерді туғызады. Билік
Тоталитарлық мемлекеттер қызметінің тарихи тәжірибесін қорытындылау, ел
Әмірі ең үстіңгі жағында қабылданатын, оған қатысты басқарма
Тоталитарлық режим белгілері: мемлекет азаматтары қоғамдағы саяси процестен
Тоталитарлық режим негізінен: капиталистік Германияда (фашизм), социалистік мемлекеттерде
Сонымен қатар тоталитаризмнің келесі белгілерімен ерекшелінеді:
1. азаматтардың саяси құқықтары, бостандықтары шектеледі; азаматтардың мемлекегтік
2. мұндай мемлекеттерде тек бір ғана
3. саяси плюрализм принциптері жоққа шығарылады;
4. билікті бөлу шектеледі, билік бірлігі принципі танылады
Тоталитарлық режимде қоғамның барлық саласы бақылауда болады. Экономикалық
Тоталитарлық режим полицияның
Тоталитарлық режимде агрессия, әлемді жаулау, бағындыру идеясын көздейді
Кейде тоталитарлық режимде ұлттық, нәсілдік, шовинистік көзқарастар билеуі
Сонымен «халықтық» деп атап, сол халықты қыру, жою,
Авторитарлық режим, демократиялық режим сияқты әр түрлі қоғамдық
Авторитарлық режим әр түрлі нысанда болады, яғни басқару
Егер мемлекеттік басқару жүйесі әскери немесе мемлекеттік төңкеріс
20 ғ. көрсеткендей бұл режим реакциялы бағытты көздейді.
Бұл режимнің басқару жүйесі «вертикальды», яғни жоғарыдан төмен
Конституциялық құқық белгілері жағынан:
1. азаматтардың саяси құқықтары мен бостандықтары шектеулі көлемде
2. Конституция бойынша жоғары мемлекет органдарының мүшелері сайлау
3. Билікті бөлу принципі конституцияда айтылуы мүмкін, бірақ
4. Қарулы күштер көп жағдайда саяси рөл атқарады.
Деспоттық режим құл иеленуші, кейбір феодалдық мемлекеттерде
Деспоттық режимге өте жақын тұрған тирандық режим. Бұл
Тирандық режим - жалғыз тұлғаның басқаруына негізделген, бірақ
Тоталитарлық режимнің бір түрі - фашистік режим, негізінен
Фашистік режим ұлттық нәсілдік демогогияға сүйенеді. Фашистік мемлекеттің
Сондықтан фашистік режим агрессивті, адамзатты жек көрсетіп, ең
Фашистік режимнің тоталитарлық режимнің басқа түрлерінен ерекшелігі: милитаризация,
Фашистік режим шовинистік ұйымдарға сүйеніп, мемлекеттік аппаратты монологиямен
Қазіргі кезде фашизм өзінің классикалық түрінде еш жерде
ҚОРЫТЫНДЫ
Мемлекеттің нысанын түсініп, оның әрбір түрінінң ара-жігін ажырата
Мемлекет нысаны тек қана оның үш құрамдас элементтерінің
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ:
1. Алексеев С.С. Теория права, 2 изд., М.
2. Баянов Е. Мемлекет және құқық негіздері., А.2000
3. Булгакова Д. А. Мемлекет және құқық теориясы.,
4. Венгеров А.Б. Теория государства и права., М.
5. Жоламан Қ.Д., Мұхтарова А.Қ., Тәукелев А.Н. Мемлекет
6. Левшин Р.З. Государство и право в современном
7. Марченко М.К. Теория государства и права., М.
Н. Назарбаев Вестник Казахстана от 11июня. 1994 г.
Венгеров А.Б. ТГП. М. 1999 с.93
Общая теория государства и права под ред. В.В.
Лазарева В.В. ТГП М. 1997. с. 93.
Корельский В.М. ТГП. М. 1997. с.38
Сырых ТГП. М. 1998. с. 19.
26
Мемлекет нысаны
Баскару нысаны – мемлекеттік биліктің жоғары органдарын ұйымдастыру
Мемлекеттік құрылым нысаны – мемлекеттің әкімшілік-аумақтық және ұлттық
Саяси режим – саяси билікті жүзеге асырудың тәсілдері
монархия
республика
жай
күрделі
Демократиялық
Антидемо
кратиялық
шексіз (абсолют-тік)
шектелген (конститу
циялық)
аристокра тиялық
демократиялық
президенттік
парламенттік
біртұтас
- империялар;
- конфедерация- лар;
- федерациялар;
- достастықтар;
- кауымдастық-тар;
- одақтар.
дуалистік
парламенттік
- деспотия;
- тирания;
- тоталитаризм;
- фашизм;
- авторитаризм
Саяси режим
Саяси режимнің негізгі типтері және оларды жіктеу принциптері
Саяси режимдердің ерекшеліктері
Саяси режим түсініктері
«ХХ ғасырдағы тоталитарлы саяси режимдер»
Саяси режим түсінігі
Мемлекет нысанының соңғы элементі - саяси режим
Саяси режим түсінігі және түрлері
Саяси режим түрлері
Саяси режимнің негізгі түрлері, типтері және принциптері