Қазақстан Республикасының банк жүйесі
Қазақстан Республикасының бiлiм және ғылым министiрлiгi
Дiнмұхамед Ахмедұлы Қонаев атындағы Университет
Кафедрасы
КУРСТЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы: Қазақстан Республикасының банк жүйесі
Тексерген: Ласпаева А.К.
Орындаған: Ф-03 к/о
Сарсенбай ұлы Д
Алматы, 2005
ЖОСПАР
Кiрiспе 3
I-тарау. Банк жүйесiнiң теориялық аспектiлерi 5
1.1 Банк жүйесiнiң түсiнiгi, элементтерi 5
1.2 Банктiк жүйе қалыптасуының шетелдiк тәжiрибесi 10
II-тарау. Қазақстан Республикасының банктiк жүйесiнiң даму тенденциясы 14
2.1. Қазақстан Республикасының банктiк жүйесiнiң қалыптасуы 14
2.2. Қазақстанның нарықтық құрылымындағы банктiк жүйесi 17
2.3. Қазақстан Республикасының банктiк жүйесiн реттеу 20
2.4. Қазақстан Республикасының банктiк жүйе даму проблемалары және
Қорытынды 28
Қолданылған әдебиеттер 30
Кiрiспе
Алғашқы банкирлердiң түсiнiгi бойынша қозғалыссыз жатқан үлкен қаражат
Қазақстан экономикасының нарықтық экономикаға өтуi ақшаның, несиенiң
Бiрiншiден, дамыған коммерциялық банктер төлемдер
Екiншiден, банктер халық жинағын өндiрiстiк,
Үшiншiден, банктер экономикалық жүйедегi ақшаның санын реттейдi.
Банктiк жүйе барлық мемлекетерде орталықтандырылған, жеке тұлғаның,
Қазiргi кезде Қазақстан халқының банк жүйесiне деген көзқарасы
Сонымен қатар, қазiргi уақытта
Менiң бұл тақырыпты таңдауымның негiзгi себеб i- жоғарыда
Курстық жұмыстың бiрiншi тарауын да мен банктiк жүйенiң
Ал екiншi тарауда мен Қазақстан Республикасының банктiк жүиесiнiң
I-тарау. Банк жүйесiнiң теориялық аспектiлерi
1.1 Банк жүйесiнiң түсiнiгi, элементтерi
Ең алдымен, банк деген ұғым не, ол қалай
«Банк» сөзi «banco” деген ағылшын тiлiмен аударғанда “айырбас
Банк арнайы ұйым ретiнде материалды өндiрiс сфераның айтарлықтай
Қызымет көрсету сферасындағы банктiң негiзгi өнiмi өнiмдердi, тұтыну
Қызмет көрсету аясындағы банктiң өнеркәсiптiк кәсiпорындардан ерекшелiгi оның
Қазiргi түсiнiкте «банк» - бұл ерекше өнiм шығарумен
«Қазақстан Республикасының банктер және банктiк қызмет туралы» заңның
Банк - банк жүйесiнiң элементi болып табылады. Бұл
1) жалпының бiр бөлiгi болуға, ойынның жалпы тәртiптерi
2) жалпы және арнайы заңдар, қауымның заңды нормалары
3) өзiн-өзi реттеуге, дамуға және жақсартуға икемдi болу;
4) банк жүйесiнiң басқа да элементтерiмен қатынасу.
Банк жүйесiне банктерден бөлек басқа да банктiк операцияларды
Банк iсi – қарыз капиталын жинақтау мен оны
Банктiң атқаратын негiзгi қызметтерiн негiзiнен төмендегiдей топтастыруға болады:
Уақытша бос ақша қаражатын тарту, жинақтау және оны
Кәсiпорындарға, мемлекетке, жеке адамдарға несие беру, бағалы қағаздармен
Ақша айналымын реттеу. Банк - әр түрлi шаруашылық
Айналымға несие құралдарын шығару. Банк клиентiн тек жинаған
Экономикалық және қаржылық кеңес беру. Орындайтын айырықша қызметтерiне
Эмиссиялық банк – айналысқа ақша белгiлерiн эмиссиялауға құқы
Эмиссиялық емес банктер – мемлекеттегi басқа банктердiң барлығының
Инвестициялық және инновациялық банктердiң екi түрi де ұзақ
Ипотекалық банктер – жердi және жылжымайтын мүлiктердi кепiлдiкке
Банктердi сонымен бiрге шаруашылық сипаты бойынша да бөлуге
Қазiргi кездегi банк жүйелерiнiң құрылымы қиын. Көрсетiлетiн
- орталық (эмиссиялық) банк;
- коммерциялық банктер;
- арнайы қаржы ұымдары (сақтандыру, ипотекалық, қор жинау
Орталық банк. Басқаша оны көбiнесе «банктердiң банкi» деп
Ұлттық банк - заңды тұлға, дербес балансы бар,
Ұлттық банктiң негiзгi қызметi ұлттық валютаның iшкi және
ақша айналымы, несие, банктiк есеп айырысу мен валюталық
ақша, несие және банк жүйелерiнiң тұрақты қызметiн қамтамасыз
несие берушiлер мен салымшылардың, сондай-ақ шетел валютасын сатып
үкiметтiң және мемлекеттiк органдардың банкi мен агенттiк қызметiн
елдiң алтын - валюта қорларын басқару.
Коммерциялық банктер – қарыз капиталы нарығында өзiнiң қызыметiн
Егер банк мемлекеттiк банк болмаса және банкпен мемлекет
Банктiк заңдарға сәйкес банктер үшiн заңды тұлғалардың жарғылық
банктердiң, мемлекеттiк емес жинақтаушы зейнетақы қорларының, зейнетақы активтерiн
қаржы нарығының инфрақұрылымдық бөлiгi болып табылатын, банк қызметiн
бағалы қағаздар нарығында кәсiби қызметтi жүзеге асырушы ұжымдардың
банкроттық рәсiмдерiнде төлем қабiлетi жоқ борышкерлер мүлкi мен
Коммерциялық банктердiң негiзгi атқаратын қызметтерi: ақша қаражатын шоғырландыру
Арнайы қаржы ұйымдары. Мұнда арнайы бiлiмнiң, сонымен бiрге
1.2 Банктiк жүйе қалыптасуының шетелдiк тәжiрибесi
АҚШ банктiк жүйесi 1776 ж. өзiнiң тәуелсiздiгiң жариялаған
«Орталық банктiң құрылыуы туралы» 1913ж. қабылданған заңға сәйкес,
АҚШ-тың ФРЖ-сы басқару және
ФРЖ-ның Басқару кеңесi – бұл
Басқару кеңесi ең жоғарғы
ФРЖ-ң қызметi өзiнiң меншiктi iшкi
ФРЖ-ң құрамы бес буынға
ФРЖ-ң басқару кеңесi. Басқару кеңесi
Ашық нарықтағы операциялар жүргiзетiн федералды
Федералдық кеңес беру кеңесi – 12 адамнан тұрады.
ФРЖ операцияларын он екi федералды резервтiк банктер жүзеге
ФРЖ-ға мүше 6000 комерциялық банктер, ал қалғандары
«ФРЖ-нi құру туралы заңға сәйкес
ФРЖ-ға мүше болудың басты бiр артықшылығы-ол
Сонымен, ФРЖ-ң ұйымдастырылу және функционалдық жағынан, ФРЖ орталықтандыру
Немiс федералдық банкi 1957 ж. 26 шiлдеде шыққан
Кеңес – ақша-несие саясатының қалыптасуына жауапты негiзгi орган
Директорат - жоғары атқарушы орган. Ол кеңестегi шешiмдердi
Жер орталық банктерi – немiс феодалдық банктiң жергiлiктi
Ағылшын банкi- дүние жүзiндегi көне және беделдi орталық
Жапон банкi 1882 жылы құрылған. Қазiргi Жапон банкi
Банктi басқарма басқарады. Ол орталық банктiң барлық қызметтерiн
II-тарау. Қазақстан Республикасының банктiк жүйесiнiң даму тенденциясы
2.1. Қазақстан Республикасының банктiк жүйесiнiң қалыптасуы
Қазақстанның экономикасы Ресейдiң экономикасының бiр бөлiгi ретiнде әр
Қазақстанда банк капиталының енгiзiлу мерзiмi ХIХ ғасырдың аяқ
Ресейдiң мемлекеттiк банкi 1860 жылы өз қызметiн бастап,
КСРО-да соңғы рет банктiк реформа 1987-1988 жылдары болып
Сонымен, 70 жыл бойы КСРО-ң жүйесiнде, оның iшiнде
Социалистiк эксперимент жүргiзуi барысында ғасырлар бойы қалыптасып келген
1989 жылдан бастап, елiмiзде алғашқы коммерциялық банкттер,кооперативтiк және
1990 жылы Қазақстан Республикасы өз
1990 жылы желтоқсан айында қабылданған «Қаз КРО-ғы банктер
Нарық экономикасына өту жағдайында және экономикалық дағдарысты жоюда
Қазақстанда банк секторын реформалау бағдарламасын iске асыру нәтижесiнде
Мемлекеттiк даму банкi- бұл банк экономиканың маңызды салаларында
Экспортты – импорттық банк (Эксимбанк) – бұл Қазақстан
Тұрғын-үй құрылыс банкi – бұл тұрғын – үй
Медетий банк (траст) – бұл Дүниежүзiлiк банктiң ықпалымен
1991 жылы Респуликадағы мемлекеттiк банк Ұлттық банк болып,
Тәуелсiз Қазақстан Республикасының банк
Бiрiншi кезең, 1917 жыл мен
Екiншi кезең, 1930 жыл және
Үшiншi кезең, 1988 – 1991 жылдары аралығы-елде
Төртiншi кезең, 1991 жылдан қазiргi уақытқа дейін нарықтық
2.2. Қазақстанның нарықтық құрылымындағы банктiк жүйесi
Бүгiнгi таңдағы Қазақстанда қызмет ететiн банктiк жүйенiң не
Нарықтық қатынастар жағдайында несиелiк жүйенiң қызмет ету механизмiнiң,
Несие жүйесi банк жүйесiне қарағанда ауқымды ұғымды бiлдiредi.
Қазақстан Республикасының несиелiк жүйесiнiң құрылымы
ҚР несиелiк жүйесi
Банк жүйесi
Эмиссиялық
банктер
мекемелерi
Қазақстан
Ұлттық банкi
ҚҰБ-ның Бас
Талдықорған
Филиалы
ҚҰБ-ның
аймақтық
филиалдары
Жеке жинақ зейнетақы қорлары
Әмбебап
банктер
Инвестициялық
Ипотекалық
Инновациялық
Ссуда жинақ
Банктiк және банкаралық бiрлестiктер
90-шы жылдардың басында отандық банктерiмiз тек сандық жағынан
Қазақстан өзiнiң егемендiгiн алғалы берi, банк жүйесiн құруға
1990 жылы желтоқсан айында «ҚазҚРО-ғы банктер және банктiн
Одан кейiнгi реформа 1995 жылы қабылданған болатын. Бұл
1995 жылы қырқүйек айында ломбартық несиелеу жүйесi енгiзiлдi.
Келесi реформалау бағдарламасы 1996-1998 жылдары қамтиды. Бұл реформа
Бұл реформаны жүргiзу бағдарламасының басты мақсаты – Қазақстан
1996-1998 жылдары Ұлттық банктiң 1995 жылы бастаған банк
Сонымен, бухгалтерлiк есеп реформасын аяқтауға байланысты жұмыстар мынадай
Ұлттық банк бойынша 1996 жылы қосымша және бас
1996 жылы екiншi деңгейдегi он банк бойынша жаңа
Сонымен қатар, бұл банктiң реформаның басты бiр маңызды
2.3. Қазақстан Республикасының банктiк жүйесiн реттеу
Қазақстан Республикасының банк жүйесi екi деңгейлi болып табылады.
Банк. Оның мәртебесi және орналасқан жерi.
Банк – бұл әрекетегi заңмен қызметiн жүзеге асыратын
Банктiк реми статусы юстиция органдарында банк ретiнде заңды
Банктiң ресми статусы жоқ заңды тұлғалардың ешбiрi «банк»
Банктiң орналасқан жерi – оның басқарушылық етiп жатқан
Банктердiң экономикадағы ролi:
делдал ролi;
төлемдердi жүзеге асырудағы ролi, яғни банк клиенттерiнiң тапсырысы
кепiл берушiнiң ролi, яғни клиент қарыздарды өтей алмаған
саяси ролi, яғни экономиканың дамуын реттеуге және мақсаттарға
Банктердiң қызметтерi:
жинақтаушы;
несиелiк;
төлемдiк және есептiк;
брокерлiк;
трасттық;
инвестициялық;
сақтандырушылық;
қолма-қол ақша ағымдарын басқарушылық
банктiк инвестор немесе андеррайтер қызметi.
Банктiк ұйымдық-құқықтық түрi:
Банктер жабық акционерлiк қоғамдар ретiнде құрылады;
Банктер Ашық акционерлiк қоғамға айналуы-тек бiр жылдық мерзiм
Банктiң акционерлi оның ААҚ-ға айналуынан бастап ешбiр қосымша
Қазақстан Республикасының банк жүйесi кез-келген басқа ел сияқты
Ұлттық банктiң «Ұлттық банк туралы» Қазақстан Республикасының заңына
Жарғы ең алдымен келесiдей талаптарға сәйкес келуi тиiс:
Қызмет етудiң мақсаттары, мiндеттерi және шектеулерi;
Елдегi банктiк iстiң даму сұрақтары бойынша басқарушылық шешiмдердi
Банктiң басқару органдарын таңдау және қызметтерiн белгiлеу тәртiбi;
Банктiң басқарушы жұмыскелерiне талаптар;
Банк басқаруының жауап кершiлiгi.
Қазiргi кездегi Қазақстан талпынуы тиiс экономика – бұл
Бiрiншi теорияға сәйкес реттеушi органдар бүкiл қауым үшiн
«Өсiп бiту» теориясының авторы – Нобель премиясының лауреаты
Үшiншi теория – бұл қоғамдық талғам теориясы. Бұл
Осылайша Ұлттық банктiң екiншi деңгейлi банктердi бақылау және
2.4. Қазақстан Республикасының банктiк жүйе даму проблемалары және
Қазақстанның банк секторы он жылдан берi қарқынды дамып
Сонымен қатар, банктiк жүйенiң активтерiнiң жағымды динамикасы банктердiң
Қазiргi уақытта өз еркiмен банктердiң қосылу немесе несиелiк
Бiрақ жалпы алғанда, Қазақстан Республикасының банк жүйесi экономиканың
Әлемдiк тәжiрибе көрсеткендей банктiк жүйедегi мәселелелердi, соның iшiнде
3 кесте. Қазақстан Республикасының коммерциялық банктерiнiң пайдалылық көрсеткiштерi
Банктер Активтер,
Млрд.теңге Активтердiң өсуi Қаржылық нәтиже,
млн.тенге
Млрд. теңге Пайызбен
Казкоммерцбанк 367,15 85,58 30,4 4134,4
ТұранӘлемБанк 292,39 67,43 30,0 1166,2
Халық банк 228,17 34,29 17,7 3050,1
АТФ банк 70,20 11,66 19,9 821,7
ЦентрКредитБанк 66,15 15,19 29,8 462,8
Нұрбанк 40,23 3,70 10,1 1208,6
Каспийский банк 38,71 9,37 31,9 351,6
Евразиялық банк 38,12 11,61 43,8 403,3
Альнс банк 33,96 11,97 54,4 162,6
АБР АМРО банк 30,82 2,66 -7,9 313,5
Ситибанк 29,86 22,67 -45,2 595,4
Темiрбанк 25,47 2,50 10,9 101,5
Наурызбанк 23,90 2,77 13,1 30,1
Валют-Транзитбанк 20,87 4,12 24,6 227,5
HSBC банк 15,11 4,45 41,7 123,1
Барлығы: 1321,11 237,21
13152,4
Банктiк жүйе 1378,6 232,70 20,4 16000,0
Бiрiншеден, несиелiк бюро банктерге несие алушылар туралы ақпарат
Екiншiден, несиелiк бюро банктер өздерiнiң клиенттерiнен алатын ақпарат
Үшiншiден, несиелiк бюро несие алушылар үшiн өзiндiк бiр
Жалпы республикада экономиканың дамуындағы банктердiң
Аталған шаралардың жүзеге асырылуы –несиелiк ұйымдардың инвестициялық әрекетiн
Банктiк жүйенiң инвеститциялық тартымдылығының жоғарлауы және банктер қызметiнiң
Қазiргi кезде Қазақстанның коммерциялық банктерiнiң көбiсi iшкi бақылаудың
Жүйедегi Ұлттық банктiң ролi мен салымы туралы айтатын
Коммерциялық банктердiң алдында тұрған сұрақ: мұндай әр түрлi
Бiрiншiден, кейбiр iрi банктерде ғылыми-зерттеушi бөлiмдер бар. Екiншiден,
Қорытынды
Сонымен қорыта келе айтатын жайт – қазiргi кезде
Республиканың аумақтарында халықтың қамтамасыздығы бойынша сұрақтарды шешуге жағымды
Тағы бiр атап айта кететiн мәселе қазiргi Қазақстанның
Мен өзiмнiң курстық жұмысымда Қазақстан Республикасының банктық
Сондықтан да банктiк жүйенi толығырақ зерттеу, оның мәселелерiн
Республиканың банктiк жүйесi тек Қазақстандық болуы керек.
Қолданылған әдебиеттер
«Банки Казахстана» журналы:
Статья «Актуальные проблемы развития банковской системы Казахстана» №
К.Н. Халитова Статья «Современные проблемы и перспективы краткосрочного
Зиябеков Б. Статья «О развитий банковской системы РК»
Марченко Г.А. Статья «Пути развития банковской системы Казахстана»
Искалова З.Д. Статья «Перспективы развития банковской системы РК»
С.Б. Мақыш «Коммерциялық банктер операциялары» Алматы, 2002 ж.
О.И. Лаврушен «Банковское дело» -Москва, 2000ж.
М. Джумабаева «Банктер: нәтижелер және мүмкiндiктер» // «Деловая
10. “Мысль” Республиканский общественно-политический журнал.
2005-№4 Б. Зиябеков “Банковская
11. «Ақша, несие, банктер” Сейiтқасымов Ғ.С
163-169 бет.
1
Қазақстан Республикасының банк жүйесі
Қазақстан Республикасының банк жүйесінің қалыптасу тарихы
“Қазақстан Республикасындағы банктер және банк қызметі туралы”
Банк жүйесінің қалыптасуы және дамуы
Қазақстан Республикасының банк жүйесінің қалыптастыруы
Қазақстанның банк жүйесінің қалыптасуы мен даму кезеңдері
Банк жүйесінің қалыптасуы және дамуы, қызметі
Банктік құқық – банк жүйесіндегі кешенді құқық ролі
Банк жүйесінің дамуы
Банкілік қатынастар субьектілері өз құқықтарын қорғау тәсілдері