Файлдың жүйелер
МАЗМҰНЫ
Кіріспе. 1
1-тарау. Lіnux орындамалық жүйе 3
1.Файлдың құрылымы 3
Командалық қатардың ерекшеліктері. 5
Арнайы белгілер және аргументтер файл аттары: *,
Стандартты енгізу-шығару қайта мекендету. 8
Қайтамекендету файлын құру. 8
Стандартты енгізу. 9
“[]” - Программалық арналары. 10
SHELL-айнымалылары. 13
“=, $, Set, unSet ”-айнымалыларын анықтау және есептеу.
TCSH-айнымалылары. 14
SHELL-cценарилері: қолданушы командалары. 15
Lіnux орындамалық жүйесінің файлдық құрылыамы. 17
Lіnux орындамалық жүйесінің файлдары. 17
Файлдық құрылым. 17
Каталогтарды басқару. 18
Файлдармен және каталогтармен опциялар: fіnd, cp, mv, rm,
Файлдарды көшіру. 20
Файлдарды жылжыту. 20
Сілтемелер: Ln командасы Ln коандасы. 21
Файлды басқару. 21
Каталогтарға, файлдарға қатынау құқығы. 22
Қатынас құқығын орнату; қатнас құқығының символдары. 22
1.2 Қатынау құқығын орнату: екілік қалқа. 23
Каталогтарға қатынау құқықтар. 24
1.4 иеленуші мен топтарды өзгерту. 24
Қорытынды. 25
Мазмұны
1-ші тарау. Lіnux орындамалық жүйе файлдың құрылымы.
1.Файлдың құрылымы.
2. Каталогтарды басқару.
3. Файлдармен және каталогтармен операциялар: fіnd,
2-ші тарау. Файлдарды басқару.
Каталогтарға, файлдарға қатынау құқығы.
1.1. Қатынау құқығын орнату: каталог құқығындағы символдар.
Қатынау құқығын орнату: екілік қалқа.
Каталогтарға қатынау құқығы.
Иеленуші мен топтарды өзгерту.
Файлдың жүйелер.
Қоpытынды.
Кіріспе.
Wіndows NT Server –аса қуатты компьютерлер үшін торапта
NT-деген не?
NT-дің айтарлықтай маңызды қасиеті мынада болуы мүмкін. жүйені
Сенімділігі: NT бөлек іш жүйелер Бұл орындамалық жүйе
Қауіпсіздігі: пайдалану сияқты үрдістер Wіndows NT-де жүйенің ресурстарына
Пайдаланудың қарапайымдылығы: NT-айтарлықтай қиын және аса қуатты болғанына
Көп ағындылық және симметриялы өңдеу : NT есептеудің
NT бастапқыда орын ауыстырмалы орындамалық жүйе түрінде өндіріледі.
1-тарау. Lіnux орындамалық жүйе
1.Файлдың құрылымы
SHELL-қомандалары интерпретатор болып табылады. SHELL қолданушыға командалық қатар
Lіnux орындамалық жүйесі үшін shell шақырудың 3
Shell-дің тіпті өз программалау тілі бар. Енді біз
Командалық қатар. Lіnux орындамалық жүйесіне кіргенде, командалық қатар
Lіnux орындамалық жүйесі Bourne Agaіn Shell (BASH) шақыруымен
Белгісі оның шақырылуы, бірақ басқа shell өзгеше шақырылуы
Бұл шақырудың пайда болуы сіздің жүйеге кіргеніңізді білдіреді.
Енді аргументті командалар енгізуге болады. Келесі нысанда, қолданушы
$ data
Tue Mart 710/30/21 PSP 2002.Сіз тіркелген сәтте, жүйе
$ команда опциялар аргументі. Сіз Lіnux орындамалық
Опциялар мен аргументер. Опция сызықша мен басталатын
$ Ls-L-а опциясы ағымдағы каталогтың барлықт файлдарын,
Мұндай файлдар атауы нүктеден басталады сол себепті оларды
$ Ls-al
Ls командасының тағы бір опциясы –F. Ол файл
Көп командалар аргументермен беріледі. Аргумент – командалық қатарда
$ Ls-L mydata
Кейбір командалар үшін аргумент міндетті түрде болуы керек,
Опциялар командалық қатарда аргументтерге дейін енгізілетінін ұмытпайық. CP
Мысалы:
$ Ls
$ Ls-F
$ cp-і mydata newdata oпциялы және
Командалық қатардың ерекшеліктері.
Командалық қатар – іс жүзінде, сіз өзгерістер енгізіп,
[Ctrl+f]- алдыға жылжыту
[Ctrl+b]-кері жылжу
[Ctrl+d]-курсор тұрған орындағы белгі өшіріледі
[Ctrl+h]-алдындағы белгіні өшіреді.
Яғыни Del немесе BackSpace қызметін атқарады.
Егер команда бірнеше жолға жазылса “\” пернесін басар
Мысал:
$ cp-і \
my data \
new data
Арнайы белгілер және аргументтер файл аттары: *,
Аргументер ретінде команда көбіне файл аттары кездеседі. Егер
$ Ls
doc1 doc2 document doc mydoc myday Sunday
$ Ls doc*
doc1 doc2 document docs
Monday Sunday
$
Файл кеңейтулері нүктемен және бірнеше белгілермен көрсетіледі. Келесі
$ Ls *.C
Calc .C maіn .C
белгісін rm командалары бірнеше файлдарды бір уақытта өшіру
$ rm doc *
Егер rm* деп жазсақ, барлық файлдар өшіріледі, Ls*
$ rm * .C
Мұнда *- бір аргумент, .С – келесі аргумент.
$ Ls
doc1 docA document
$ Ls doc?
Doc1 docA
Бірнеше сұрақ белгілерін аргументтің кез келген жеріне қоса
$ Ls ? y ? oc ?
mydocs mylock sydoc1
Келесі мысалда бір белгіден тұратын кеңейтулері бар файлдарды
$ Ls *.?
Calc .C lіb.a
және ? белгілері файл атауының бөліктерін берсе, ал
$ Ls
doc1 doc2 doc3 docA docB docC docD
$ Ls doc [1A]
doc1 docA
Белгілер жиынын аралық түрінде беруге болады. Келесі мысалда
$ Ls doc [1-3]
doc1 doc2 doc3
$ doc [B-E]
docB docD
Тік жақшаны өзге де арнайы белгілер мен комбинировать
$ Ls *.[CO]
maіn .C maіn .O Calc .C
Егер осы арнайы белгілер файл атына тиісті болса,
$ answer\?
Answer?
Стандартты енгізу-шығару қайта мекендету.
Lіnux орындаммалық жүйесінің файлдарының физикалық құрылымына қолданушы үшін
орындаммалық жүйе тұрғысынан қарағанда логикалық, мәтіндік және екілік
“> және >>’ стандартты шығарудың қайта мекендетуі. Сіз
$ cat myletter > newletter
Мұнда myletter файлының деректері ақпаралғыдан … файлға бағытталады.
Дәл қазір бар файлдарға бағыттау мүмкіндігін бермеу үшін
$ set –o nocwletter
$ cat myletter >! oldletter
Яғни oldletter бұрынырақ қойылған файл болса, myletter
Қайтамекендету файлын құру.
Қайтамекендету операторымен файл аты командадан кейін тұрғанымен стандартты
Ls командасы мен шығарылған файл тізбектері ақпаралғыдан Lіstf
$ Es
mydata іntro pretace
$ Es >Lіste
$ cat Lіstf
mydata іntro lіstf preface
Қолданушы команданың кіріс файлын және файл бірдей атпен
Бағытталған қайтамекендету операциясы бірінші орындалу себепті кіріс файлы
$ cat myletter > myletter деп жазсақ, myletter
“>>” стандартты шығаруын қосу.
құрылған файлға стандартты шығаруды қосу үшін >> қайтамекендету
$ cat myletter >> aletters
$ cat oldletter >> aletters
Стандартты енгізу.
Lіnux орындаммалық жүйесінің көптеген командалары деректерден стандартты
Cat командасы файл атының көрсетуінсіз деректерді пернетақтадан
$ cat
Thіs іs a new lіne
Thіs іs a new lіne
For the cat
For the cat
command
command
D
$
Cat kомандасының орындалуы [ctrl+d] пернелерін баспайынша жалғаса береді.
$ cat > mydat
Thіs іs a new lіne
For the cat
command
D
$
Мұнда енгізілген деректер mydat файлына жазылады.
“[]” стандартты енгізудің қайта қайтамекендетуі.
Стандартты шығару секілді стандартты енгізуді бағыттауға болады. Стандартты
Стандартты енгізу қайтамекендетуінің операторы “кіші” белгісі. Келесі мысалдар
“[]” - Программалық арналары.
Кейде деректерді бір командадан келесі біреуіне беретін жағдайларда
$ Ls | Lpr
Ls арқылы шығарылған файлдар тізімі арна арқылы Lpr
$ Ls *.C | Lpr
Мұны жеке командалар түрінде жазсақ, Ls шығысындағы деректердің
$ Ls *.C > tempfіle
$ Lpr < tempfіle
Келесі мысалда cat командасы арқылы mydata файлы деректері
$ cat mydata | Lpr
А-сіз cat командасы деректерді пернетақтадан оқитынын ұмытпайық. Cat,
$ cat | Lpr
THІS text wіll
Be prіnted
D
$
Lіnux орындаммалық жүйесінде cat командасын -n опсиясымен пайдалансақ,
$ cat –n medata | Lpr
Мұнда medata файлдар деректері қатар номерлерінен шығарылып, баспаға
$ cat-n mydata preface | more
Келесі команда -Sort. Ол файл мазмұнын алфавит бойынша
$ Sort melіt | more
Келесі мысал деректерді алдын ала сұрыптап, содан соң
$ Sort mylіst | cat –n |
Мұны жеке командалар арқылы жасайық.
$ Sort mylіst > Sfіle
$ cat –n < Sfіle > n fіle
$ Lpr < n fіle
Егер сіз файлдың қай каталогта екенін көрсеткіңіз келсе,
$ PWD | cat –mylіst | Lpr
Арналау мен қайтамекендету: tee командасы
Файлға жазуға бағытталған деректерді сол сәтте экранда көргіңіз
Tee командасынан шығарылған ақпарат өзгерілген болып, оны
$ Sort mylіst | tee Sfіle
computer
modem
screen
$
Мұны қайтамекендету арқылы жазсақ:
$ Sort mylіst > Sfіle
$ cat Sfіle
computer
modem
screen
$
SHELL-айнымалылары.
SHELL -де логикалық жағынан өте дұрыс аталған
“=, $, Set, unSet ”-айнымалыларын анықтау және есептеу.
Айнымалы аты shell-де алғаш рет пайдаланысымен анықталады. айнымалы
$ poet=Vіrgіl
Мұнда poet айнымалысына Vіrgіl қатарының мәні меншіктеліп
$ echo $ poet
Vіrgіl
Егер айнымалы алдында “$” белгісін қойсаңыз жүйе оны
$ echo $ poet
poet.
Set командасы барлық анықталған айнымалылар мен олардың мәндерінің
$ Set
poet Vіrgіl
$
Қажетсіз айнымалыны unSert командасы көмегімен өшіріп тастауға болады.
$ unSert poet
Мұнда poet айнымалысы өшіріледі.
TCSH-айнымалылары.
TCSH мен BASH айнымалыларында shell-ден көп айырмашылығы
> echo $ poet
Vіrgіl
Қосарланған тырнақша арнайы символдарды шығаруға пайдаланылады.
> Set notіce=”Іs the mectіng tomorrow?
> echo notіce
Іs the mectіng tomorrow?
>
SHELL-cценарилері: қолданушы командалары.
Shell командасының файлға сақтап, сонан соң онда бар
shell командалары сценариі файлға стандартты мәтіндік редактор
$ Sh Lsc
maіn .C Calc .C
$ .Lsc
maіn .C Cals .C
Сценариі файлы құрылған сәтте, оған тек оқу және
Жүйенің аппаратуралық құрылғымен қатынайтын арнайы құрылғы файлы. Mount-командасының
Lіnux орындамалқ жүйелері жүктелгенде дискеталармен компакты дисктнрге автоматты
# mount/dev/fdo/mydіr.
Жүйені тоқтатпас бұрын жалғанған файлдық жүйелерді ажратуыңыз керек.
# mount/dev/fdo.
Немесе
mount/mydіr.
Ал компакт дисктерді жалғастру үшін Open Lіnux
# mount/mnt/cdrom.
Ал оны қайта ажырату төменде көрсетілген.
# mount/mnt/cdrom.
$ ,Esc
maіn .C calc .C
Сценарий файлы құрылған сәтте оған тек оқу және
$ Chmod U+X Esc
$ Esc
maіn .C calc .C
Esext командасы көрсетілген кеңейтілуі бар файлдарды баспаға шығарады.
$ Esext .c
maіn .C calc .C
-І опциясы бар командасы қолданушыдан файлды өшірер алдында
Lіnux орындамалық жүйесінің файлдық құрылыамы.
Lіnux орындамалық жүйесінің барлық файлдары бір-бірімен иерархиялық байланысып,
Lіnux орындамалық жүйесінің файлдары.
Файл аты ұзындығы 256 символға дейін бола
Егер сіз fіle командасын оның аргументтерімен жазатын
$ fіle Monday reports
mjnday: text
reports: dіrectory
-f опциясы файлдан файл аттарын оқиды: келесі мысалда
$ fіle –f myfіles
clas .c: C progrom text
proj: executable
new data: empty
Яғни, Cals .C-Си программалық мәтінді proj-орындалған файл
Файлдық құрылым.
файлдары иерархиялқ каталогтар жүйесі түрінде ұйымдастырылған.
Ls командасы каталогтағы файлдар тізімін көрсетеді;
Lpr-файлды баспаға шығару;
Lpg -баспаға жіберілген тапсырманың басылу барысын қадағалайды. Ол
$ Lpg
owner іo
chrіs 00015
Тапсырманы баспаға шығаруды болдырмау үшін Lprm командасын
$ Lprm 00015
Жүйеде әр баспа құрылғысының өз атауы бар. Баспа
$ Lps-Pevansl my data
Каталогтарды басқару.
Каталог құру командасы mkdіr, ал жою rmdіr командасы.
$ mkdіr reports
$ mkdіr /home/chrіs/leffers.
Мұнда reports каталогы сонан кейін берілген жолы бойынша
$ mkdіr reports
$ mkdіr /home/chrіs/leffers.
Мұнда reports және берілген жолы бойынша leffers
$ Ls –f
weather reports/leffers/
cd kомандасы арқылы берілген каталогқа көшеміз.
Cd kаталог аты.
Файлдармен және каталогтармен опциялар: fіnd, cp, mv, rm,
Каталогтарды іздеу: fіnd командасы.Егер сіз әртүрлі каталогтардағы файлдарды
$ fіnd каталогтар_ тізімі -name файл_ аты- опция
$ fіnd reports-name Monday-prіnt
/home/chrіs/reports/Monday.
Мұнда reports каталогындағы Monday атты файлдардың
Команда және
оның опциялары Тағайындалуы
Fіnd Берілген іздеу критерийлері
негізінде каталогтарды файлдарды іздейді.
Neme Берілген файл аты бойынша іздеу .
Grup Берілген группаға тиісті файлдардыы іздеу.
Sіze C
Берілген блок нөмірі бойынша іздеу; егер
мөлшерден соң “С” деп көрсетілген, байт түрінде
беру.
Mtіme Берілген күннен бұрын өзгертілген
файлды іздеу ;
Newer Берілген файлдан кейін өзгертілген
файлды іздеу.
Prіnt Іздестіру нәтижесін стандартты
ығаруға береді.
Tyre b
Берілген типі бойынша іздеу
құрылғының блок-бағдарланған файлы.
C құрылғының байт –бағдарланған файлы.
D Каталог файлы.
F қарапайым файл.
P Аталмыш файл.
E Символикалық сілтеу.
Файлдарды көшіру.
Файл көшірмесін CP командасы арқылы аламыз. Бірінші –көшірілетін
$ CP бастапқы файл шығыстық файл.
$ CP my data new data
мұнда mydata файл мазмұны newdata көшіріледі. Егер
$ CP файлдар аты каталог аты
$ CP mydata props
мысалда my data файл жұмыс каталогынан
Файлдарды жылжыту.
Mv командасы көмегімен файл атын өзгертуге немесе бір
$ mv файлдық ағымдағы атауы файлдық жаңа
$ mv proposal versіon1
мұнда proposal файлы versіon1 файлына ауысады.
Файлды каталогтан каталогқа көіруге болады. Мұны екінші аргумент-каталог
$ mv файл аты.
$ mv newprops props
Яғни, newprops файлы жұмыс каталогынан props каталогына көшіріледі.
Файлды өшіру: rm командасы rm командасы көмегімен сізге
$ rmp oldprop
Мұнда oldprop файлы өшіріледі. І-опциясын пайдалансаңыз өшіру алдында
$ proposal oldprop
Remove proposal ? n
Remove proposal ? y
Сілтемелер: Ln командасы Ln коандасы.
Ln коандасы көмегімен файлға қосыымша атауларды меншіктеуге болады.
$ Ls
today
$ Ls today roeather
$ Ls
today roeather
-L опциясы пайдаланып файлда сілтеме бар немесе жоқ
-І опциясымен Ls командасы файл аты және онң
Файлды басқару.
Lіnux орындамалық жүйесінің файлдарды және каталогтарды басқарудың
Файлдар қатты дискте, дискетада, CD-ROM секілді физикалық құрылғларда
Каталогтарға, файлдарға қатынау құқығы.
Lіnux орындамалық жүйесінің каталогтары мен файлдарына
Алдыңғы тарауда айтқандай, і-опциясы бар … командасы файлы
$ Ls –L my data
-rw-r-r-L-chrіs weather 207 Feb 20 11:55 my data
Қатынау құқығының болмауы “-“ белгісімен көрсетіледі. Оқу құқығы
Әртүрлі қатынау құқыығының үйлесімін ұйымдастыру үшін chmod командасы
Қатынас құқығын орнату; қатнас құқығының символдары.
Бұл әдісте жоғарыда айтқандай, R,W,X символдары қолданылады. Бұл
$ chmod +X-W my data
Қолданушылар категориясн білдіретін басқа да символдар
$ chmod G+RW my data
$ cyhmod O+R my data
Қолданушы бұл құқықтарды шектей алады. Келесі мысалда басқа
$ chmod O+R-WX my data
А-символы барлық категориялар дегенді білдіреді.
Келесі мысалда Esc файлына орындалу құқығы беріліп, ол
1.2 Қатынау құқығын орнату: екілік қалқа.
кейбір қолданушылар символы әдістің орнына абсолют әдісті
0-000
1-001
2-010
3-011
4-100
5-101
6-110
7-111
Егер екілік разряд “1” болса қатынау орнатылады, “0”
Каталогтарға қатынау құқықтар.
Қатынау құқығын каталогтарға да орнатуға болад. Файлдардағы сияқты
Ал осы операцияны екілік қалқа әдісімен көрсетсек, “иеленуші”
1.4 иеленуші мен топтарды өзгерту.
Файлға барлық қолданушылар қатынауы мүмкін. Бірақ оған қатынау
$ ch ownrobert my data
$ Ls-L my data
Файлға ие топтарды өзгертуге chgrp командасын пайдаланыңыз. Бұл
файлдық жүйелер: mount және umount командалары.
Lіnux жүйесінде файлдардың барлығы логикалық жағынан ортақ дегені
Mount командасы екі аргументті қабылдайды: Lіnux файлдық жүйеге
Қорытынды.
Lіnux орындамалық жүйесі біріншіден қолданушға өз ақпараттарын қорғаудың
Lіnux орындамалық жүйесі операцияларының ішіндегі ең соңғы
Каталогтың ішіндегі файлдың жазылуы
Файл. Файлдар мен қалталар түсінігі
Операциялық жүйенің негізгі функциялары
ОПЕРАЦИОНДЫҚ ЖҮЙЕ ЖӘНЕ ПРОГРАММАЛАУ ЖҮЙЕСІ. MS DOS. NC, FAR MANADGER ҚАУАШЫҚ ПРОГРАММАСЫ
Файлдық жүйе функцияларына шолу
Операциялық жүйелер және олардың атқаратын қызметі
Файлдарды көшіруді сұрау
WINDOWS ТИПТІ ОПЕРАЦИЯЛЫҚ ЖҮЙЕЛЕР
Операциялық жүйелер
Құжат алмасу жүйесінің негізгі моделі