Трансферттік бағаны қалыптастыру әдістері

Мазмұны
I.Кіріспе………………………………………….3
II.Негізгі бөлім
1.Трансферттік баға туралы түсінік…………5
2.Трансферттік бағаны қалыптастыру әдістері…………………………………………..11
3.Трансферттік баға туралы заң………….…18
III.Қорытынды………………………………...27
Пайдаланылған әдебиеттер………………….29
I. Кіріспе
Қазақстан Республикасында нарықтық экономикасының дамуы аралық өнім ,
Трансферттік бага туралы пікір таластыру бұрыннан бар, эйтсе
Трансферттік баға – халықаралық бірігулер, фирмалар компаниялар мен
Экономикалық сөздікте трансферттік баға тауарлар мен қызметерді өзара
Қазір көптеген компаниялар өз құндарын басқарудың арттыру жолдарын
Нарықтық экономикада трансферттік баға белгілеу жекелеген құрылымдық ұйымдарға
II.Негізгі бөлім
1. Трансферттік баға туралы түсінік.
Қазақстан Республикасында нарықтық экономикасының дамуы аралық өнім, қызмет
Трансферттік мәміле – сыртқы сауда операцияларын қатысушылардың келісімшартымен
Валюталық трансфертте коммерциялық банктер, мысалы, биржалықтан өзгеше бағамы
Сатып алу – сату қатынасы ішкі фирмалық байланысқа
Экономикалық сөздікте трансферттік баға тауарлар мен қызметтерді өзара
Трансферттік баға – халықаралық бірігулер, фирмалар компаниялар мен
Анықтамасында нақтылай айтылмаса да, трансферттік баға нарықтық бағадан
Егер айырмашылық болмаған болса және барлық мәміле нарықтық
Жоғарыда талқыға салынғандардың деректері трансферт орын алатын барлық
Мәселен, мұнай өңдеу заводы холдингтің бір мүшесінен нарықтағыдан
Басқа мысал, холдинг құрамында кіретін банк сол холдингтің
Соңғы мысалда әңгімеміз трансферттік баға емес, одан гөрі
Нарықтық экономикада трансферттік баға белгілеу жекелеген құрылымдық ұйымдарға
Трансферттік баға белгілеу - бұл бір заңды тұлғаның
Трансферттік баға белгілеудің ауқымды спектрін жете ұғыну үшін
«Қатысушы» және «меншік иесі» ұғымдарын ажыратып алғанымыз жөн.
Мысалы, монополист болып табылатын Газпром (газ өнеркәсібі)
Трансферттік баға белгілеу бөлімшелердін арасындағы қызметтерді немесе бұйымды
Трансферттік баға белгілеудің негізінде ұйымдарға мүмкін болғанша ең
Егер бөлімшенің өнімі (кызметі) кәсіпорын ішінде толықтай тұтынылатын
Бөлімшенің сырткы сатып алушыга өз өнімін дербес (өз
Ішкі бағаны талдаудың бұл аспектісі біздің теориямыз бен
Осы заманга жағдайда тұтас ұйымды тиімді функциялау оның
Фирма ішіндегі экономикалык қатынаста қолданылатын трансфертгік баға құрылымдық
Трансферттік бағаның негізінде есептелетін пайда ішкі фирмалық бөлімшелерді
Трансферттік баға кұрылымдык бөлімшелердің белгілі бір дербестігін қамтамасыз
Тәжірибеде трансфертгік баға есебініц төрт әдісі қолданылады:
нарыктық бағаның негізінде;
"шығын плюс" принципі бойынша толық, өзгермелі (маржиналдык) шығындар
нарықтық коньюктураның ықпалымен қалыптаскан келісімшарттық трансферттік бағаның және
дисконттау операциясы.
Нарықтық экономикасы дамыған елдерде бірінші әдіс кең тараған.
Алайда оны пайдаланудың ез шектеулері бар: жекелеген бөлімшелер
Трансферттік баға белгілеудің әрдайым екі жағы болады: өз
2.Трансферттік бағаны қалыптсатыру әдістері.
Тұтас ұйымдар мен бөлімшелердің мүдделік баланстары қолдау табуы
өнімді немесе қызметті сатып алушы бөлімше сатушы бөлімшенін
егер сатушы бөлімше нарық бағасын өсіретін болса, онда
Егер нарықтык трансфертгік бағаны белгілеу шарттарының қандай да
ТБ негізіне мыналар калануы мүмкін:
толык (жалпы) нақты шығындар;
нормативтік шығындар:
өзгермелі (маржиналдык) шығындар.
Кез келген жағдайда трансферттік бага "шығын плюс" (из-держки
Мысалы, трансферттік баға тапсырушы бөлімшенің бұйым бірлігіндегі "орташа
Бірінші нұсқаның артықшылыгы - объективтілігі және есептін анық
Біріншіден, тапсырушы жауапты орталык өзінің нақты шығынын кемтуге
Екіншіден, толык өзіндік кұнның негізінде есептелген трансферттік баға
М ы с а л ы , "толык
150 000 : 2500 = 60 теңге
Үшіншіден, трансферттік баға белгілеу жүйесі әр түрлі денгейдегі
Аталған кемшіліктер нормативтік шығын негізіндегі трансферттік баға есебімен
Алайда шығындарды нормалау барлық өндірістерге және барлық экономикалык
Трансфертгік баға ақпараты "директ-костинг" жүйесінде шоғырланатын өзгермелі (маржиналдык)
Оның үстіне, трансферттік баға белгілеудің мұндай тәсілдемесі жауапты
М ы с а л ы . Өзгермелі
Компания бөлімшелерге ұксас аралык тауар нарығы болмаған кезде
Орташа өзгермелі +
mini і.иі
Сыртқы сатудан бас тартудың
Трансферттік баға
нәтижесінде сату бөлімшесінің
жоғалтқан маржиналдық
табысы.
Бұл әмбебап формула әрі өндіріс қуаты толық қосылса
Болып қалуы мүмкін бір жағдай үшін жалпы баскарудың
М ы с а л . Цехтың өндіріс
Басшылықтық нұскауымен цех есептік трансферттік бағада 66 теңге
№1 цех бірліктің 57 тенге бағасы бойынша бұйымды
Осы деректерді және 1 мен 2 жауапты орталықтар
1. №2 цехтың сыртқы сатудан түскен орташа маржиналдық
табыстың кұрағаны:
88 - 33 = 55 теңге.
2. №2 цехтың ішкі тапсырыстарды орындаудың қажеттілігіне
орай бас тартуына тура келетін сыртқы сату көлемі:
2300-500= 1800 бірлік.
3. Сыртқы сатудан бас тартуына байланысты №2 цехтың
алған маржиналдық табыстың мөлшері,
55*1800 = 99 000теңге.
4. Қолдан жіберіп алған пайданың өтемақысы үшін цехқа
қажетті бұйым бірлігінің маржиналдық табысы:
99 000 : 2000 = 49,5 теңге.
5. ТБ мынаған тең: орташа өзгермелі шығын плюс
Алынған нәтижелерді трансферттік бағаның шығын есебімен салыстырамыз (66
(71.5 - 66) • 2000 = 11 000
Бұл арада №1 цех бұйымды бірліктің 57 теңге
Өзгермелі шығын негізіндегі трансфсрттік баға пайдаланылатын бірқатар жағдайларда
Кәсіпорын өзінің трансферттік баға белгілеу саясатында келіссөздер мен
Трансферттік бағаны жасаудың басқа нұскалары да болуы ықтимал.
Баға нарыктық бағадан айырмашылығы болмаған кейбір жағдайларда төртінші
Алдымен уақытты, мөлшерлемелерді және нақты ағынды параметрлері ретінде
CFtT=CF(R{ /R1),
мұнда СҒ„ - эквиваленттік мәміледегі трансферттік ағын;
СҒ- t уақыт сәтіндегі мәміле бойынша төлем ағыны;
R - бірлік плюс дисконтгау мөлшерлемесі (R =
R - бірлік плюс дисконттаудыц нарықтық
t - төлем түсімінің уақыты;
/ - төлем түсімінің нарықтык мерзімі; г -
Айырмашылық = 293= 1360- 1100 • (I +0,2)"|2/(1
Қорытындысы. Трансферттік баға нарыұтыұ бағадан тоннасына 293 теңге
М ы с а л ы .
Қорытындысы. Трансферттік баға нарықтағыдан литріне 1,5 тенгеге кем.
3. Трансферттік баға туралы заң
Қазақстан Республукасының Трансферттік баға белгілеу туралы заң.
Осы Заң халықаралық іскерлік операцияларда мемлекеттік кіріс ысырабын
1-бап. Қазақстан Республикасының трансферттік бағаларды қолдану кезіндегі мемлекеттік
1. Қазақстан Республикасының трансферттік бағаларды қолдану кезіндегі мемлекеттік
2. Егер Қазақстан Республикасы бекіткен халыкаралык шартта осы
2-бап. Осы Заңда пайдаланылатьш негізгі ұғымдар Осы Занда
1) бірдей тауарлар (жұмыстар, көрсетілетін қызметтер) — өздеріне
2) халықаралық іскерлік операция — тауарларды (жұмыстарды, көрсетілетін
3) біртекті тауарлар (жұмыстар, көрсетілетін қызметтер) — бірдей
4) тауардың (жұмыстың, көрсетілетін қызметгің) нарықтық бағасы —
5) трансферттік баға — осы Заңмен белгіленген мәмілелер
6) уәкілетті органдар — трансферттік бағаларды қолдану кезінде
3-бап. Трансферттік бағаларды қолдану кезінде мемлекеттік бағалауды жүзеге
1. халықаралық іскерлік операцияларда трансферттік бағаларды қолдану кезіндегі
2. Мемлекеттік бақылау мынадай мәмілелер бойынша:
1) өзара төуелді немесе өзара байланысты тараптар арасында;
2) тауар алмасу (бартерлік) онерациялары бойьшша;
3) біртекті карсы талаптарды (талапка жол берген кездегі
4. Мәмілелерге катысушылардың қолданылатын бағаның экономикалық негіздемесін және
5. Мәміле бағасының нарық бағасынан ауытку фактісі анықталған
Салық салу объектілеріне түзету жасау негізінде осы мәмілелерден
4-бап. Трансфертгік бағаларды қолдану кезінде бағалауды жүзеге асыратын
Республикасының салық қызметі органдары мен
кеден органдары жүзеге асырады.
5-бап. Мемлекеттік бақылауды ұйымдастыру Мемлекеттік бақылау осы Заңда
1. Мемлекетгік бақылаудьі жүзеге асыру ушін уәкілетті органдар
Жасалатын мәмілелеріне мониторинг жүргізілуге тиіс тауарлар (жұмыстар, көрсетілетін
2. Мемлекеттік бақылауды жүзеге асыратын уәкілетті органдар мәмілеге
3. Мониторинг нөтижелері бойынша уәкілетті органдар мәміле бағасының
6-бап. Тараптардың өзара тәуелділігін немесе өзара байланыстылығын айқындау
Өз араларындағы мәмілелердің (операциялардың) экономикалық нәтижелеріне әсер етуі
Мұндай ерекше өзара қатынастар мына жағдайларды қамтиды:
1) бір тұлга екінші тұлғаның қосылма тұлғасы болып
2) егер қатысу үлесі 10 проценттен кем болмаса
3) бір тұлға тікелей және (немесе) жанама түрде
4) егер шаруашылық серіктестігінің шарты бойынша қатысушы салымының
5) белгілі бір тұлға бір мезгілде қатысушысы болып
6) сенімгерлік басқару құрылтайшысы жөне мүлікті сенімгерлік басқару
7) егер белгілі бір түлға мүлікті сенімгерлік басқару
8) мүлікгі сенімгерлік басқару шарты бойынша сенімгер басқарушы
9) егер ұйым капиталына қатысу үлесі 10 проценттен
10) егер мүлікті сенімгерлік басқару жөніндегі
Мәмілелер жасасу кезінде қолданылатын
құрылтайшысы бір тұдға болса мүлікті сенімгерлік басқару жөніндегі
11) мүліктің меншік иесі жөне мүліктің меншік иесінін
12) бір түлға екінші тұлғаға қызмет жағдайы бойынша
13) тұлғалар еншілес кәсіпорындар болып табылады немесе үшінші
14) тұлғалар неке-отбасы қатынастарында болады, не жакын туыстар
7-бап. Нарықтық бағаны анықтау тәртібі мен әдістері
1. Салық қызметі органдары нарықтық бағаны анықгау үшін
1) бақыланбайтын салыстырмалы баға әдісі;
2) "шығындарға қосу" әдісі;
3) кейіннен өткізу бағасы әдісі.
2. Бақыланбайтын салыстырмалы баға әдісі тиісті тауарлар (жұмыстар,
Тауардың (жұмыстың, көрсетілетін қызметтің) нарықтық бағасын анықтау кезінде
Егер бірдей (олар болмаған кезде — біртекті) тауарлар
3. Осы баптың 1-тармағының 2) жөне 3) тармакшаларында
8-бап. Мәміле жасасу кезінде қолданылатын бағаның нарықгық бағадан
1. Мәміле бағасының нарықтық бағадан ауытку шамасын анықтау
1) жеткізілетін тауарлардың (мэселен, тауар партиясының көлемі), орындалатын
2) жеткізілетін тауарлардың кемесе сатып алынатын тауарлардың сапасы,
3) міндеттемелерді орындау мерэімдері;
4)әдетте мәмілелердің сапасы түрінде қолданылатын төлем жағдайлары, сондай-ақ
5) өзара тәуелді емес тұлғалар арасында мөмілелер жасалған
тауарларға (жұмыстарға, көрсетілетін қызметтерге) тұтынушы сұранымының маусымдык ауысуы;
тауарлардың сапасын немесе өзге де түтыну касиеттерін жоғалтуы;
тауралардың жоғалтқан сапасын және (немесе) өзге де тұтыну
тауарлардың жарамдық неміесе өткізілу мерзімінің өтуі (өту күнінің
үқсас емес жаңа тауарлардың жүмыстардың, көрсетілетін қызметтердің) рынокқа
9-бап. Нарықтық бағаны анықтау үшін пайдаланатылатын ақпарат көздері
1. Тауардың (жүмыстың, көрсетілстін қызметтің) нарыктық бағасын аныктау
1) тауарлардың (жұмыстардың, көрсетілетін қызметтердің) нарықгык бағасы туралы
2) биржалык баға белгіленімі туралы ресми түрде танылған
3) мәмілеге қатысушылар уәкілетті органға беретін ақпарат пайдаланылады.
2. Сыртқы сауда мәмілелері кезінде нарыктық бағаны анықтау
3. Нарықтық бағалар жөніндегі ресми ақпарат көздерінің тізбесін
10-бап. Салық қызметі органдары мен кеден органдарының өзара
Мәмілелер жасасу кезінде нарықтық бағадан ауытқу фактісі бойынша
11-бап. Трансферттік бағаларды қолдану кезінде мемлекеттік бақылау жөніндегі
Трансферттік бағаларды қолдану кезінде мемлекетгік бақылау туралы зандардың
12-бап. Уәкілетті органдардың шешімдеріне шағым жасау
Уәкілетгі органдардың шешімдеріне Кдзақстан Республикасының заң актілерінде белгіленген
13-бап. Осы Заңның қолданысқа енгізілуі Осы Заң 2001
Қазақстан Республикасының Президенті Н.НАЗАРБАЕВ.
Астана, 2001 жылғы қаңтардың 5-і. №136-11 ҚРЗ.
III.Қорытынды
Трансферттік бага туралы пікір таластыру бұрыннан бар, эйтсе
Компания қүнын анықтаудагы трансферттік бага белгілеу-діц мэні -
Қазір көптеген компаниялар ез күндарын басқарудың арт-тыру жолдарын
Мысалымызда мұнай алыптарын үлгі ретінде бекер алып отырганымыз
Кәсіпорын жогары каржы нэтижесіне қол жеткізу үшін трансферттік
трансферттік бага белгілеу міндетінің нэтижесінде ше-шілетін сипатпсн (басқарушылық
кәсігюрынның үйымдық күрылымын орталыксызданды-рылу дэрежесімен;
нарықтык баға белгіленетін өнімдер мен кызмет нары-гының жагдайымен;
есеп пен есеп беруді орталыксыздандыру басқарудын жаксы жүйесіне
жауапты орталыктар бойынша есеп жүйесі жауапты орталыктардың негізгі
активтердің пайдалылыгы компания бөлімдерінің (инвестиция орталықтары) жұмыс тиімділігінің
компанияны бөлімдерге бөлу (пайда орталыгы жэне инвестиция орталыгы)
бөлімшелердің жүмыс тиімділігін өлшеу орындалу деңгейі бағалауға жататын
Пайдаланылған әдебиеттер
1. Назарова В.Л., М.С.Жапбарханова, Фурсов Д.А., Басқару есебі:
2. Друри К. Введение в управленческий и производственный
3. Карпова Т.П. Управленческий учет. Учебник. – М.
4. Керимов В.З., Епифанов А.А., Селиванов П.В., Крятов
5. Кондратьева Н.С. Основы управленческого учета: Учебное пособие.
6. Шевченко Н.Г. Управленческий учет. Управление персоналом.
7. Қазақстан Респупликасының заңы.№136-11. Астана 2001
3

Ұқсас жұмыстар

Трансферттік баға

Баға белгілеу және бағалар жүйесі

Баға және баға жасау жайлы мәлімет

Баға, баға белгілеу және баға жасау

Өндірістік шығындардың есебін ұйымдастыру

Баскару есебіндегі шьғындардың жіктелуі

Баға және баға жасау

Кәсіпорынның шығыны және оның формалары

Негізгі макроэкономикалық көрсеткіш