Рынокты сегменттеу
ЖОСПАР
КІРІСПЕ 2
І МАРКЕТИНГ – НАРЫҚТАҒЫ КӘСІПКЕР ТӘРТІБІНІҢ ҒЫЛЫМЫ
1.1 Рынок жағдайларында тұтынушы мінез–құлқын оқып білу 4
1.2 Маркетингтік зерттеулер жүйесі 6
ІІ МАРКЕТИНГ ҮРДІСІ РЫНОКТЫ СЕГМЕНТТЕУ 13
2.1 Маркетингтік ақпарат жинау 13
2.2 Рынокты сегменттеу 24
ІІІ ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ МАРКЕТИНГТІҢ ҚАЛЫПТАСУЫ МЕН ДАМУЫНЫҢ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ 28
ҚОРЫТЫНДЫ 33
қолданылған әдебиеттер тізімі 35
КІРІСПЕ
Рынокты талғамдары, талаптары, мәдениеттік ерекшеліктері бар әр түрлі
субъектілері бойынша; жекелей және қоғамдық;
абстрактілік деңгейіне қарай; абстрактілік және нақты;
өндіріс процесіне катысты: экономикалық және экономикалық емес;
өзектілігі бойынша: бірінші. екінші және алысталған. Тұтынушылардың мінез-құлқын
Тұтынушы санасының қара жәшігінде маркетинг ынталары әсерімен, сонымен
Психологиялық факторларға жататындар: мотивация, жеке тұлғаның типі, құндылықтар,
І МАРКЕТИНГ – НАРЫҚТАҒЫ КӘСІПКЕР ТӘРТІБІНІҢ ҒЫЛЫМЫ
1.1 Рынок жағдайларында тұтынушы мінез–құлқын оқып білу
Тұтынушы мінез-құлқына ең үлкен және терең әсер етуші
Мәдениет — адамның мұқтаждығын және мінез-құлқын анықгаушы негізгі
Кез-келген қоғамда әр түрлі қоғамдық кластар бар. Олар
Әлеуметтік төртіптегі факторларды құраушылар: референттік топтар, жанұясы, әлеуметтік
Тұтынушы мінез-құлқына жанұясы күшті әсер етеді. Жанұя мұралық
Жекелей тұлғалық факторлар құрамына енетіндер: жанұя өмірлік циклінің
Соңғы нәтижесіндегі тұтынушылардың шешім қабылдау үрдісінің
Ал енді тұтынушылар сапасында ұйымдар да әрекет етеді.
Соңғы тұтынушылармен салыстырғанда тұтынушы ұйымдар тауарды жетік біліп,
1.2 Маркетингтік зерттеулер жүйесі
Маркетингтік зерттеулер маркетингтік және басқару шешімдерін қабылдауда анықсыздықты
Маркетингтік зерттеулер дамуының бірінші кезеңі Америкада массалық стандартты
Маркетингтік зерттеулер неғұрлым кең бағыта иеленіп, кәсіпорынның дамуы
Біріншіден, ұқсас тауарлар және ауыстырушы тауарлар арасында бәсекелестіктің
"Өзгерістер" және "өзгерістерге реакция" түсініктері соңғы жылдары батыстық
Екіншіден, ғылыми-техникалық прогрестің дамуы жаңа ойлар, тауарлар, технологияның
Шағын кәсіпорындар ереже бойынша рынокты зерттеулер жүргізбейді, оны
Ірі және орта кәсіпорындар біршама күрделі жағдайларға кездеседі.
Маркетингтік зерттеулер үрдісі кезеңдері болып табылатындар:
1. Зерттеу проблемасы мен мақсатын анықтау;
2. Ақпарат көздерін анықгау;
3. Ақпарат жинау;
4. Жиналған ақпаратты талдау;
5. Зерттеу нәтижелері бойынша ұсыныстар жасау. Маркетингтік зерттеулер
ізденушілік, сипаттамалық, эксперименттік. Ізденушілік зерттеулер нақты проблема себебін
Ақпарат жинау көздері болып бірінші ретті және екінші
Фокус тобына қатысушылар "Сеймар" концернінің бөлшектей тармағын жетілдіру
1) ол күлдіргі және әзіл-сықақты (12 %),
2) түсті және ашық (9%),
3) түсінікті және табысты (8%).
Көптеген сұралғандар (66%) "Сеймар" сауда маркісі құрылтайшысы болған
Маркетинктік зерттеу барысында тұтынушыларының профилі айқындалды. "Сеймар" өнімінің
Белсенді тұтынушылар бос уақыттарында бейне фильмдер көру, аңға
Тұтынушылардың медиа қалауларын оқып білу келесі нәтижелер берді.
Зерттеу барысында "Сеймар" маркісі тауарларының бірқатар кемшіліктері тұтынушылармен
Маркетингтік зерттеулер үрдісі, басқа да іскерліктер сияқты бағаланып
Зерттеушілік тобының жұмыстары тиімділігіне енетіндер:
-маркетингтік зерттеулер процесінде кездескен қиындықтарды талдау;
-ақпараттарды жинау жоспары бақылау цифрларын орындау;
-сұрау парақтары (анкета) сапасын талдау;
-зерттеу мерзімдерін орындау.
Ақпараттарды жинау жоспарын
Ca = Сж/Ст х 100
Бұл жерде Сж - жіберілген сауалнама саны, дана;
Ст - толтырылған сауалнама саны, дана.
Бағалау көрсеткіші мөлшеріне бірқатар факторлар әсер етеді: сұрауда
Зерттеу мерзімдерін орындау аяқталғаннан кейін алынған жауаптардың үлестік
Ғалымдар ұсынған модельдер маркетингтік ақпарат жүйесі әрекет ету
ІІ МАРКЕТИНГ ҮРДІСІ РЫНОКТЫ СЕГМЕНТТЕУ
2.1 Маркетингтік ақпарат жинау
Стратегиялық талдау кезеңінде маркетинг жүйесі сыртқы орта жайлы
-кәсіпорындар үшін маркетингтік ақпаратты бере алатын арнайы ұйымдардың
-ақпараттық нарықта қымбатшылықтың орын алуы. Кәсіпорындардың көпшілігіне сапалы
Ақпараттың едәуір төмен сапасынан кәсіпорындардың қанағаттанбауы
Өкінішке орай, еліміздегі кәсіпорындардың маркетингтік қызметтері орыңдайтын зерттеулер
1.Кәсіпорындардың маркетинг аумағында білгір мамандар болмауы.
2.Республикада қалыптасқан әлеуметтік-экономикалық жағдайдың өзгешелігімен шартталатын маркетинг іскерлігінің
Бірінші ретті ақпараттарды жинаудың үш тәсілі бар:
- бақылау-зерттеушінің адамдар мен оқиғаларды қадағалуы арқылы жүреді.
- эксперимент — бұл зерттеу негізінде бір немесе
- сұрау — респонденттермен тікелей байланыс немесе сұхбат.
Көптеген ірі кәсіпорындарда әр түрлі "зерттеушілік пішіндегі" бір
Маркетингтік ақпаратты ұйымдастыру, тіркеу, сақтау, талдау мен пайдалануға
1. маркетинг зерттеулері бюджетін жоспарлау және оны есептеу
2. зерттеушілік топтың жұмысын талдау, осы кезеңнің мақсаты
3. кәсіпорында мониторинг жүйесін жетілдіру бойынша ұсыныстар жасау;
4. зерттеу тиімділігін бағалау.
Маркетинг зерттеулері процедурасын жетілдірудің аталған бағыттары ақпаратты жоспарлау
Жалпы зерттеулердің басты мақсаты нақты уақыттағы нарықта болатын
Рынок конъюнктурасын өндіріс көлемі, сұраныс пен ұсыныстың ара
Рыноктық экономикада құрылуға қолданылатын нарықты зерттеудің негізгі кезеңдері
Рынокты бірінші зерттеулер екінші ақпараттарды жинау және талдаудан
Аймақтық рыноктарды түбегейлі оқу мақсатында кондитер тағамдарын сататын
Кесте мәліметтері көрсеткендей, Астана мен Қостанай қалалары тұрғындарында
Кондитер тауарларын жалпы сату көлемінде әр түрлі өндірушілер
Алматы қаласы бойынша бөлшек сауда рыногы зерттеуі жүргізілді.
Зерттелген сауда орындары ұсынған кондитер тағамдары ассортиментінде келесі
Барлық оқылған сауда орындарының ассортиментінде "Рахат" АҚ өнімі
Ең үлкен сұраным табатын кондитер тағамдары түрлерін анықтау
1."Рахат" АҚ тағамдары - шоколад-жаңғақ және жеміс-жидек карамелі,
2.Мәскеу өнімдері — "Лимончики" және басқа да жеміс-жидек
3."Баян-Сұлу" АҚ өнімдері — "Дружба" шоколад әшекейдегі карамелі,
Жүргізілген сұрау мәліметтері бойынша, сатып алушылардың 90% "Мишка
Жеміс пен жидектер пісетін жаз кезінде кондитер тағамдарына
Импорттық батончиктер, карамель мен "Ассорти" кәмпиттерінің ассортименті мен
Тұтынушылардың қалауларын айқындау үшін Алматы қаласының тұрғындары арасында
Жоғарыда келтірілген кесте деректері көрсеткендей, Алматы қаласы тұрғындары
Жас шамалығы топтары бойынша тұтынушылар жауаптарының талдауы 15-тен
Тұтынушыларды сұрау процесінде гумми-тағамдарына (желатиндегі мармелад) және "Рахат"
Тұтынушыларды сұрау барысында тауарлардың жеке топтары бойынша сатып
Сонымен қатар сұрау процесінде шоколадтың әр түрлеріне сұраным
-қосындылары бар сүтті шоколадты 50% атады; -қосындылары жоқ
-толтырушымен — 45%.
Шоколадтың ең қалаулы түрлеріне қара түсті қосындыларымен және
Шоколадқа қосынды сапасында ірі жаңғақ, мейіз, жеміс-жидек начинкасын
Жүргізілген зерттеудің мақсаттарының бірі ирис рыногын оқу және
Алматы қаласы рыногын зерттеу кондитер тағамдарын сататын сауда
Ресейде шығарылған иристің 70% шаршы формасына ие, ал
Кондитерлік тағамдардың болашағы бар түрлерінің бірі болып халуа
Алматы қаласында қазіргі кезде халуаны бірнеше жеке меншік
Тұтынушылармен үздіксіз өзара әрекеті негізінде фабрикалар нарықтағы ағымды
-кондитер саласы үшін шикізат пен полуфабрикаттарды өндіруте арналған
-кондитер тағамдарын тұйық схемалары бойынша өндіруде ауыл шаруашылық
-алаңдарды рационадды пайдалану кезінде икемді технологияларды жасау;
-жемістерді енгізетін шикізат пен студнеобразовательдер өндірісін дамыту үшін
-әлемдік деңгейге сай сапада орама және тысқап материалдарымен
-қорғау кешені кәсіпорындарын жұмылдыру есебінен әлемдік деңгейден техникалық
-рыноктық өзгерістер мәселелердің оң шешулері мақсатында бағалық сұрақтардың
-материалды-техникалық жабдықтауды ұйымдастырудың жаңа принциптерін игеру, шикізат пен
-импорттық шикізатқа (какао өнімдері, жаңғақ дәндері, орам материалдарына)
-кондитер фабрикалары қарамағында
-еңбек өнімділігін арттыруға жұмысшыларды ынталандыратын еңбек ақының жаңа
Көрсетілген шараларды жүргізу нәтріжесінде фабрикаларда маркетингті кешенді қолдану
2.2 Рынокты сегменттеу
Маркетингтік зерттеулер негізінде немесе статистикалық деректер бойынша рынокты
Енді рынокты сегменттеудің принциптері мен критерийлеріне тоқталып өтейік.
Осы сегменттеу негізінде фирма көздеген нысаналы рынок анықталады.
1. Массалық (дифференциалданбаған) маркетинг стратегиясы деп кәсіпорынның бүкіл
2. Дифференциалданған маркетинг стратегиясын қолдану фирманың бірнеше рынок
3. Шоғырланған маркетинг стратегиясы бір немесе бірнеше рынок
Фирма қабылдайтын стратегиялық шешімдердің алдыңғы қатарында бәсеке күресті
Мәселен, кондитерлік өнімдер рыногының сегменттерін анықтау үшін сатып
• тұрғындардың жан басына келетін табыс деңгейі;
• кондитер тауарларын сатып алым сипаты;
• тұтынушылардың кондитерлік өнімді өндірушілерден қашықтығы;
• тұтынушылардың демографиялық және психографиялық сипаттамалары;
• басқа елдер рыноктарының қолжетімділігі.
Кондитер тағамдарын тұтынудың ең жоғары деңгейі келесі аймақтарда
• Алматы қаласы — жылына 12 кг/адамға, ол
• Ақтөбе облысы - 6 кг/адамға жылына, табыстың
• Қарағанды облысы — 5 кг/адамға жылына, табыстың
Кондитер тауарларын сатып алым сипаты бойынша рынокты сегменттеу.
• фирмалық дүкендер арқылы өнімді бөлшектей сатып алушылар;
• өнімді көтере шағын партиялармен бір peт немесе
• тауарды көтере ірі партиялармен жүйелі түрде келесі
Тұтынушылардың кондитерлік өнімді өндірушілерден қашықтығы бойынша сегменттеу. Республиканың
ІІІ ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ МАРКЕТИНГТІҢ ҚАЛЫПТАСУЫ МЕН ДАМУЫНЫҢ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ
Нарықтық қатынастардың дамуына орай, экономикалық субъектілердің қызметін басқарудың
Әкімшілік-жоспарлы экономика кезеңінде отандық ғалымдар маркетингті өнімді мөлшерден
Маркетинг қағидаларын елемеу, көптеген өнімнің өткізу нарықтарының және
Қазақстан экономикасында маркетингті қолданудың ерекшеліктері мен серпіні және
Қазақстанда жоспарлы – директивтер байланыстың үзілуі өтпелі кезең
Маркетинг дамуының маңызды факторы – нарық шартын сатып
1994 жылға дейін қазақстанға тауарлық ассортименті шектелген және
Тұтыну тауарлары қызметтері нарығының жай-күйін талдау олардың кейбіреулерінде
Маркетинг үшін қолайлы шарттар тек дамыған бәсекелестік қатынастар
Экономиканы басқару жүйесінің демократияландырылуы, шетелдік инвестицияларды үйрену, қызмет
Қазақстандағы маркетингтің қалыптасу үдерісін сипаттай келе, оның өндірісті
Қазақстанда маркетинг ғылым бағыты, шаруашылық қызмет аумағы және
Маркетинг бәсекелік күрестің тиімді құралы болып табылады, сондықтан
Қазіргі жағдайда көптеген ірі және орта кәсіпорындарда, сондай-ақ
Олардың көпшілігінің маркетинг қызметі құрылымдары кезінде директивті түрде
Осы күнге дейін маркетинг бөлімдері құрылмаған кәсіпорындарға
ҚОРЫТЫНДЫ
Осы анықтамаларды қорыта келе, макромаркетинг саласына маркетинг жүйесінің
Қазақстан Республикасында кондитер өнімдерін сатулардың динамикасы қарастырылған. 1990
Рынокка жылжытылып отырған өнімнің психологиялық ұғынуын зерттеу тұрғындардың
Статистика деректері негізінде есептердің жүргізілуіне байланысты аумақты облыстарға
Тұрғындардың сатып алуға қабілеттілігі бойынша республикалық нарықты сегменттеу
қолданылған әдебиеттер тізімі
1. Аникии А. В. Адам Смит. М.: Молодая
2. Блауг М. Экономическая мысль в ретроспектяве. М.:
3. Жид. Ш. Рист. Ш. История экономических учений.
4. Кондратьев Н. Д. Избр. соч., М.: Экономика.
5. РоббинсЛ. Предмет политической теории //THESIS. Зима. 1993.
6. Самуэльсон П. Экономика. В 2-х т. М.:
7. Смит А. Исследование о природе и причинах
8. Смит А. Исследование о природе и причинах
9. Шумпетер Й. Теория экономического развития М.: Прогресс,
10. Лнпкпн A. В. Юность науки. М.: Полиздат,
11. Блат М. Экономическаямысль вретроспективе. М.: "ДелоЛтд".
1994.
12. Дроздов В. В. Франсуа Кенэ. М.: Экономика,
13. Жид Ш., Рист Ш. История экономических учений.
Экономпка, 1995.
14. Кенэ Ф. Избранные экономические произведенмя. М.: Соцэкгиз,
1960.
15. Кондратьев Н. Д. Избр. соч. М.: Экономика,
16 Леонтьев В, В. Экономнческие эссе. Теории, нсследования,
17. Мигбура Е. М Введение в историю экономической
18. Маркс К., Энгельс Ф. Соч. 2-е изд.Т.
19. Маркс К., Энгельс Ф. Соч. 2~е изд.
21. Петти В. Избранные работы: "Трактат о налогах
21. Петти У. Трактат о налогах и сборах:
22. Петти У. Экономические и статистические работы. М.:
23. Тюрго А. Р. Избранные экономические произведения. М.:
24. Шумпетер Й. Теория экономического развития. М.: Прогресс,
Рынокты сегменттеу
Маркетингті жүргізу тәсілдері
Тауарды мақсатты нарықта орнықтыру
Өндіріске арналған тауар нарығын сегменттеу
Нарықты сегменттеу жайлы
Нарықты сегменттеу туралы
Маркетингтік ақпарат жинау
Маркетинг – нарықтағы кәсіпкер тәртібінің ғылымы
Кәсіпорындағы маркетингті басқарудың теориялық аспектілері
Оңтүстік Қазақстан облысының тұрғындарын ауыл шаруашылық тауарларымен қамтамассыз ету жолдарын жоғарлату (дамыту)