Төлем көзінен салық салынатын табыстар

МАЗМҰНЫ
ҚЫСҚАРТЫЛҒАН СӨЗДЕР ТІЗІМІ....................................................................3
КІРІСПЕ......................................................................................................................4
1 САЛЫҚТАР - ЭКОНОМИКАЛЫҚ ЖӘНЕ ҚҰҚЫҚТЫҚ КАТЕГОРИЯ РЕТІНДЕ
1.1 Салықтардың пайда болу тарихы мен даму эволюциясы..................................7
1.2 Мемлекеттің салықтарды қолданудағы басты мақсаты және міндеттері......14
1.3 Салық жүйесі құрамындағы жеке табыс салығының экономикалық мәні..............................................................................................................................19
2 БЮДЖЕТ ТҮСІМІН ҚАЛЫПТАСТЫРУ МАҚСАТЫНДА ЖЕКЕ ТАБЫС САЛЫҒЫН ҚОЛДАНУДЫҢ
2.1 Бюджет кірісін толықтырудағы жеке табыс салығының ролін бағалау........22
2.2 Жеке табыс салығы бойынша салық салу объектілерін
2.3Нарықтық қатынастар жағдайында жеке табыс салығын салудың экономикалық тиімділігін
3 ЖЕКЕ ТҰЛҒАЛАРҒА САЛЫҚ САЛУ МӘСЕЛЕЛЕРІН НАРЫҚ ТАЛАПТАРЫНА САЙ
3.1 Жеке табыс салығын салу барысында кездесетін мәселелер және
3.2 Табыс салығының тиімді жұмыс жасауын қамтамасыз ету шаралары..........48
ҚОРЫТЫНДЫ........................................................................................................54
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ....................................................57
ҚОСЫМШАЛАР.....................................................................................................59
ҚЫСҚАРТЫЛҒАН СӨЗДЕР ТІЗІМІ
ҚР – Қазақстан Республикасы
ҚР ҚМ – Қазақстан Республикасының Қаржы министрлігі
ҚР СК – Қазақстан Республикасының Салық кодексі
АҚШ – Америка Құрама Штаттары
КСРО – Кеңестік Социалистік Республикалар Одағы
ЖЗҚ – Жинақтаушы зейнетақы қорлары
ҚҚС – Қосылған құн салығы
КІРІСПЕ
Экономиканы мемлекет тарапынан реттеудің негізгі құралдарының бірі – салықтар.
Салықтар – тауарлы өндіріспен бірге, қоғамның топқа бөлінуімен және
Салықтар мемлекеттің құрылуымен бірге пайда болады және мемлекеттің өмір
Жеке табыс салығы жалпы мемлекеттік салықтар қатарына жатып, азаматтардың
Дипломдық жұмыстың тақырыбы: Жеке табыс салығы және оны қолдану
Нарықтық экономика жағдайында жеке табыс салығының мазмұны Қазақстан Республикасының
Жеке табыс салығы алғашқы салықтардың бірі болып табылады. Салық
Қазіргі кезде жеке табыс салығының экономикалық ролін көтермей әлеуметтік-экономикалық
Дипломдық жұмыстың мақсаты – салық жүйесі құрамындағы жеке табыс
Дипломдық жұмыстың мақсатына сәйкес келесідей міндеттер қойылып, шешу жолдары
жеке табыс салығының экономикалық мәнін теориялық тұрғыдан сипаттау;
нарықтық қатынастар жағдайындағы жеке табыс салығының экономикалық маңыздылығы мен
бюджет кірісін толықтырудағы жеке табыс салығының атқаратын ролін теориялық
жеке табыс салығының бюджет кірісін орындаудағы басымды бағыттарын айқындау;
жеке тұлғаларға салық салу барысында кедергі келтіріп отырған факторларды
Зерттеу пәні болып бюджет кірісінің мақсатты толығуына және экономикалық-әлеуметтік
Дипломдық жұмыстың зерттеу объектісі ретінде салық жүйесіндегі жеке табыс
Дипломдық жұмыс құрылымы қысқартылған сөздер тізімінен, кіріспеден, үш тараудан,
Дипломдық жұмыстың бірінші тарауында салықтардың пайда болуы және қоғамның
Екінші тарауда жеке табыс салығының объектілері экономикалық тұрғыдан сипатталып,
Таңдалған жұмыстың үшінші тарауында жеке табыс салығын салу барысында
Жалпы жеке табыс салығы тұрғындардың өмірлік деңгейін реттеуге, жеңілдіктер
Қазіргі таңда жеке табыс салығын есептеу барысында мемлекеттер арасында
салық салу барысында қамтылатын табыстардың құрамы;
салықты азаматтардың жеке өзі немесе отбасы атынан
төлеуі;
салық жеңілдіктерінің құрамы және қолдану ерекшеліктері;
салық салу ставкасы әр елдерде әр түрлі болуы.
Дипломдық жұмыстың ақпараттық базасына Қазақстан Республикасы Президентінің, Қазақстан Республикасы
1 САЛЫҚТАР – ЭКОНОМИКАЛЫҚ ЖӘНЕ ҚҰҚЫҚТЫҚ КАТЕГОРИЯ РЕТІНДЕ
1.1 Салықтардың пайда болу тарихы мен даму эволюциясы
Адамзат тарихы саяси өкімет, яғни мемлекет болмаған қоғамды білмейді.
Адамзат қоғамы дамуының ұзақ процесінің жемісі болып табылатын салық
Қоғамның әртүрлі саласында мемлекет халық мүдделігінің өмірлік маңыздылығын білдіретін
Салық салудың мәселелері әрқашанда әрқилы философтардың, экономистер мен әлеумет
А. Эйнштейін: «Салық жүйесі адамның дүниетанымындағы ең күрделі құбылыс»,
К.Маркс: «Салық - мемлекеттің экономикалық өмір сүруіндегі бейнесі»,
Салық адам өркениеті кезінде пайда болды. Салық жүйесі мемлекетпен
Қазіргі салық салудың көптеген бөлімдері Ежелгі Римде пайда болған.
Б.э.д. VIІ-VI ғасырларда Ежелгі Грецияда табыстың он пайыздық және
Афинада салық төлемейтін қасиет азаматтық бостандық құқына жатқызылды. Ең
Мемлекет пен қаланы басқарудағы кеткен шығындар аз ғана болды.
Соғыс кезінде Римнің азаматтарына өз ауқаттылығына қарай салық салынды.
IV-ІІІ б.ғ.д. Рим мемлекеті жаңа қалаларды жаулап алып, дами
Римнен тыс тұратын Рим азаматтары мемлекеттік салықпен қатар, жергілікті
Мемлекетке қажет қаражаттар жаулап алынған жерлер арқылы қамтамасыз етілді.
Рим империясындағы халықтың таптық бөлінуіне байланысты тұрақты салық жүйесі
Салық төлемдерін реттейтін және бақылайтын қаржылық шаруашылықтың ұйымдасуын император
Рим империясында тікелей салықтармен қатар, жанама салықтар да болған.
Ежелгі Римде жанама салық нарқы айналым бойынша бір пайыз,
Б.э.д. VI ғасырда Император Август мұраға бес пайыз салық
V-VI ғасырларда Франктік мемлекетте франктер салық салу құралы ретінде
1166 жылы ағылшын королі Генрих II мен француз королінің
Орта ғасырда Германия мен Италияда салық төлеушілер өзінің ауқаттылық
Салық жүйесі арқылы елдің экономикалық даму деңгейін көруге болады.
Ежелгі Римнің көптеген дәстүрлері Византияға көшкен. Ерте византиялық дәуірде
Жауынгершілік бағыныштан құтылуға арналған “рекрут” салығы мен сатуға салынған
VIІ-ХІІІ ғасыр аралығында Шығыс Азия елдерінде мемлекеттік қаржы жүйесіндегі
Б.э.д. 618-907 жылдар аралығында Тан-Ли Юан қалаған Қытай император
Егер табиғи апат: су тасқыны, қуаңшылық және шегіртке егінді
Б.э.д. 737 жылы Каюань императоры Янцзы, Хуайхэ және Лошуай
Жергілікті өндіріс түріне байланысты жұмысшы әр жыл сайын жібек
Император Дэнцзунның көмекші қаржы саласы бойынша орынбасары Хубу Чжао
Император Муцзун басқару кезінде түз бен темірге салынатыя салықпен
«Тадицянь» атты салық қылмыс топтарын көбейте бастады Император Дачжун
Облыстар мен уездердегі шәй плантацияларының қожайындары шәй бұтақтарын жою
IX ғасырдың соңында Ресейдің қаржы жүйесі салына бастады. Князь
Монғол - татар шапқыншылығынан кейін салықтың ең негізгісі «выход»
С. М. Соловьевтің айтуы бойынша: Мамай Дмитрий Донскойдың баласы
I Петр (1672-1775 жж.) кезінде жаңа салық жасау үшін
Мемлекеттік қаржыны тиімді қолдану үшін әрқашан қосымша зерттеулер, ғылыми
Қазақ халқының салық жүйесі ХVIІ ғасырдың аяқ кезі мен
Ұлыстар мен тайпаларда бұл міндеттерді сұлтандар мен билер орындаған.
Мемлекеттік басқару жүйесі әдеттегі құқыққа (адат) негізделді. Адатпен бірге
Салық төлеуші біртұтас райаттар құрайтын қатардағы көшпелі малшылар, егіншілер,
1776 жылы салық салу теориясы негізін салушы А.Смит «Халық
Салық салу жүйесі тек мемлекеттің жоғары деңгейде даму негізінде
Әділеттілік принципі бойынша салық сомасын төлеудің жолымен уақыты төлеушіге
Ғалым классиктер У.Петти, Ж.Д.Сей (1767-1832 ж.) және ағылшын экономистері
Салық салу теориясының негізін салушы А.Смит: «Салықтар оларды төлейтіндер
Талдау нәтижесі бойынша 1770-ші жыддары 20 елдегі болған экономикалық
Ұсыным экономикасының теориясының 80 жылдарының даму қарсаңында АҚШ-та М.Уэйденбаум,
Американдық экономист Артур Лаффер мынадай тұжырымдама жасады: Жоғары салық
Лаффер қисығы көрсетіп отырғандай, салық ставкасының 0-ден 100% дейін
50 пайыздан жоғары салық ставкасы жағдайын да халық аз
Салық ставкасының өсуі шектен тыс асқанда, салық түсімдері де
Экономика А.Лэффердің теориясы бойынша, салық жүйесімен кері байланыста. Салықтың
XX ғасырдың 20-60 жылдары АҚШ-та салықтық реформа өткізуде А.Лэффердің
Салықтың кемуі экономиканы дамуына мүдделі болып, адам экономикалық белсенділігін
«Салық» ұғымымен «салық жүйесі» ұғымы тығыз байланысты. Мемлекетте алынатын
1991 жылғы желтоқсанның 25-інен бастап біздің елімізде тұңғыш салық
Қазақстан Республикасының Үкіметі 1995 жылдың басында салық реформасының ұзақ
Қазақстан Республикасы Президентінің 1995 жылғы сәуірдің 24-індегі заң күші
Жаңа салық Кодексінің құрылымы үлкен үш бөліктен тұрады:
1) Жалпы бөлім – салық заңының “конституциясы” істепті. Онда
2) Айрықша бөлім туралы айтсақ, мемлекет тұрақтылықтың, әдістеме және
3) Салық әкімшілігі бөлімінде процессуалдық мәселелер анықталады.
1.2 Мемлекеттің салықтарды қолданудағы басты мақсаты және міндеттері
Өркениетті қоғамдағы салық – мемлекеттің негізгі кіріс көзі болып
Мемлекеттік құрылымының дамуы мен өзгеруі бойынша салық жүйесі әрқашан
Экономикалық реформаның басты мақсаты - шаруашылық жүргізуші субъектілерге түсетін
Ұқсас жағдайларда салық салудың шамамен тең төртібі қолданылатын болады,
Қазақстандағы салық ставкаларының басқа елдердегі осындай салықтардың ставкаларымен теңдес
Бірақ негізгі салықтардың бірқатарының көлемін азайтып, оның санын қысқартқан
Табыс салығы шкаласының негізіне үдемелі принципі алынған: табыс неғұрлым
Салық саясатын нысаналы түрде қатайту инфляция мен мемлекет бюджетінің
Салық жүйесі компоненттерінің құрамы мынадай: қаржы қатынастары және осы
Салық салудың әдістері мен жолдары, нұсқаулар мен әдістемелік құжаттар,
Барлық деңгейдегі салық қызмет органдары заңды тұлғалар болып табылады.
Мемлекеттік өкімет органдары мемлекеттің салық зандары мен республикалық және
Салық жүйесі және оның қызмет ету механизмі белгілі бір
Дүниежүзілік тәжірибеде қолданылып келе жатқан бірнеше принциптер бар. Олар
Қарапайымдьшық принципі бойынша бюджеттің кіріс көзін құраудағы, салықтар мен
Әділеттілік принципі бойынша салық жүйесінде әділеттілік принципі тікелей және
Салық нарқының шегі аса жоғары болмағаны жөн, себебі мұндай
Салыстыру принципі бойынша, салық нарқын бекіткен кезде ол нарықтар
Салық төлеу мерзімі, әдісі, салық мөлшері төлеушіге айқын да,
Салық төлеу мерзімі, салықты есептеу әдісі, төлеу тәртібі салық
Салық салудың үш түрлі тәсілі бар: кадастрлық, салық төлеушінің
Мағлұмдама бойынша салық, салық төлеушінің декларацияда көрсеткен табыс көлеміне
Салықтар нарықты экономиканы реттеудің ең тиімді нысаны болып табылады.
Салық салу механизмі - кез келген экономикалық жүйенің күрделі
Кірісті қайта бөлу мәселесі жөніндегі айтыстар адамдардың ешкімге бүйрегі
Үстіміздегі ғасырдың ішінде мынадай бір ортақ пікір қалыптасты: нарықтық
Нарықтық экономикалы елдерде салықтар мемлекеттік және муниципалдық табыстарды қалыптастыруда
Дүниежүзілік тәжірибе көрсетіп отырғандай, бүкіл өркениетті мемлекеттердегі салықтық реттеу
Нарықтық қатынас жағдайында экономиканы мемлекеттік реттеу - құқықты мемлекеттік
Тек үстіміздегі ғасырда ғана экономистер мен саясатшылар қаржы-бюджеттік және
Егер тым жедел экономикалық дамуды - жүмыс істегісі келгендердің
Алпысыншы жылдарға дейін қаржы-бюджет және ақша-кредит саясаты іскерлік белсенділік
Үкімет нарықтық экономикада жұмыссыздықпен және инфляциямен ұзақ күресте бәріне
Экономистердің көпшілігі үкіметтің ұзақ мерзімі тұрақтандырғыш бағытты қолдану жолымен
Салықтар экономикалық белсенділікті реттей отырып, өндірістің процестеріне де қатты
Салықтық жеңілдіктердің көмегімен мемлекет өндіргіш күштері территориялды орналастыруға, инфрақұрылымдық
1.3 Салық жүйесі құрамындағы жеке табыс салығының экономикалық мәні
Жеке табыс салығы - жеке тұлғалардың ең бірінші кезекте
Жеке табыс салығы алғашқы салықтардың бірі болып табылады. Салық
Қазақстан Республикасының Президенті Н. Назарбаев халыққа арнаған Жолдауында жеке
Көптеген елдерде жеке тұлғалардың табыстарына салынатын салықтың принциптері ортақ
барлық салық төлеушілер резидент және резидент емес деп бөлінеді.
салық салу барысында әр түрлі көздерден алған барлық табыстары
салық төлеушінің салық салу барысында өзіне, асырауындағы әрбір адамға
салық салу кезінде медициналық шығындар, әлеуметтік сақтандыруға төлеген жарналар,
салық сомасы үдемелі салық ставкасы негізінде анықгалады;
жұмыс істейтін ерлі-зайыптылар салықты бірге немесе бөлек төлеуіне болады.
Жеке тұлғалардың табыстарына салынатын салықты есептеу барысында мемлекеттер арасында
салық салу барысында қамтылатын табыстардың құрамы;
салықты азаматтардың жеке өзі немесе отбасы атынан
төлеуі;
салық жеңілдіктерінің құрамы және қолдану ерекшеліктері;
салық салу ставкасы әр елдерде әр түрлі болуы.
Салықтың есептелу немесе алыну тетіктерінде кейбір ерекшеліктері болмаса, салық
Табыстардың негізгі құрамына: еңбекақы, сыйақы, кәсіпкерлік қызметтен түскен табыс,
Табыс салығы 12 айға тең болатын күінтізбелік немесе қаржы
2 БЮДЖЕТ ТҮСІМІН ҚАЛЫПТАСТЫРУ МАҚСАТЫНДА ЖЕКЕ ТАБЫС САЛЫҒЫН ҚОЛДАНУДЫҢ
2.1 Бюджет кірісін толықтырудағы жеке табыс салығының ролін бағалау
Салықтар мемлекеттің өмір сүруінің барлық кезендеріне тән құбылыс. Олардың
Жеке табыс салығы мемлекет бюджеттерінің кірістерінің басты көздерінің бірі.
Жеке табыс салығы – азаматтардың тікелей табыстарына салынатын прогрессивті
Жеке табыс салығы жалпы мемлекеттік салықтар қатарына жатып, азаматтардың
Салық төлеушінің салық жылы ішіндегі жеке табыс салығы салынатын
қызметкерлердің Қазақстан Республикасының тиісті қаржы жылына арналған республикалық бюджет
дивидендтер, сыйақылар мен ұтыстар түріндегі табыстарға 15 пайыздық ставка
адвокаттардың және нотариустардың табыстарына 10 пайыздық ставка бойынша.
Кесте 1. Қазақстан Республикасының жеке табыс салығының ставкалары
Салық салынатын табыс Ставкасы
15 еселенген жылдық есептік көрсеткішке дейін салық
15 еселенгеннен 40 еселенген жылдық есептік көрсеткішке дейін 15
40 еселенгеннен 200 еселенген жылдық есептік көрсеткішке дейін 40
200 еселенгеннен 600 еселенген жылдық есептік көрсеткішке дейін 200
600 еселенген жылдық есептік көрсеткіштен және одан жоғары 600
Ескерту - [8] көзі бойынша автормен құрастырылған.
1995 жылы 24 сәуірдегі «Салықтар және бюджетке төленетін басқа
Кесте 2. Қазақстан Республикасының 1995 жылдың 24 сәуірдегі жеке
1) 10 мәртеге дейінгі ең төменгі жылдық жалақыдан салық
2) 10-нан 20 мәртеге дейінгі ең төменгі жылдық жалақыдан
3) 20-дан 30 мәртеге дейінгі ең төменгі жылдық жалақыдан
2-кестенің жалғасы
4) 30-дан 40 мәртеге дейінгі ең төменгі жылдық жалақыдан
5) 40-тан 50 мәртеге дейінгі ең төменгі жылдық жалақыдан
6) 50 мәрте дейінгі ең төменгі жылдық жалақыдан 50
Ескерту - [11] көзі бойынша автормен құрастырылған.
Ең төменгі жылдың жалпы – күнтізбелік жыл үшін ең
Қазақстан Республикасының 1999 жылы 16 шілдедегі заңына сәйкес, жеке
Кесте 3. Қазақстан Республикасының 1999 жылдың 16 шілдедегі жеке
Салық салынатын табыс Ставкасы
15 еселенген жылдық есептік көрсеткішке дейін салық салынатын табыс
15 еселенгеннен 30 еселенген жылдық есептік көрсеткішке дейін 15
30 еселенгеннен 65 еселенген жылдық есептік көрсеткішке дейін 30
65 еселенген жылдық есептік көрсеткіштен және одан жоғары 65
Ескерту - [8] көзі бойынша автормен құрастырылған.
Жеке табыс салығы бойынша декларацияны төмендегі резидент салық төлеушілер
төлем көзінен салық салынбайтын табыстары барлар;
Қазақстан Республикасының шегінен тыс жерлерден табыстар алатын жеке тұлғалар;
Қазақстан Республикасының шегінен тыс жерлердегі шетел банктеріндегі шоттарда ақшасы
Қазақстан Республикасының сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы заң актілеріне
Қазақстан Республикасы Парламентінің депутаттары, судьялар;
Ұлы Отан соғысына қатысушылардың және оларға теңестірілетін адамдардың, I
әскери қызмет міндеттерін атқарған кезде әскери қызметшілер, ішкі істер
Жеке табыс салығы бойынша декларация табыс ету мерзімдері.
Арнаулы салық режимін қолданатын жеке кәсіпкерлер арнаулы салық режимі
Жеке табыс салығы бойынша есептеме - декларация және ҚР
Кесте 4. Жеке табыс салығы бойынша салық есептілігінің нысандарының
№ Форма коды Форма атауы Түрі (класс) Ұсыну мерзімі
200.00 Жеке табыс салығы мен әлеуметтік салығының Декларациясы Міндетті
1 201.00 Төлем көзінен салық салынатын табыстар бойынша жеке
4-кестенің жалғасы
белгіленген ставка бойынша төлем көзінен салық салынатын табыстар бойынша
айдың 15 дейін
2 201.01 Төлем көзінен ұсталатын резидент еместердің табысынан ұсталатын
3 201.02 СК-ң 145 б. 2, 3 тармағында белгіленген
4 201.03 Төлем көзінен салық салынатын табыстар бойынша жеке
5 201.05 Шетел азаматтарының және Қазақстан Республикасынан тысқары жерлерде
белгіленген
мерзімде
6 201.06 СК-ң 153-1 және 187-1 баптарына сәйкес шетел
7 202.00 Шетел азаматтарынын (Салық агенттері болмаған жағдайда СК-ң
8 200.00 Салық Кодексінің 171 бабына (1 тармағының 5-ші,
4-кестенің жалғасы
9 210.00 Жеке табыс салығы бойынша декларациясы қосымшасымен бірге.
10 220.00 Жеке табыс салық бойынша декларация (1-31) қосымшасымен
Жеке табыс салығы бойынша аванстық төлемдер сомасының Есептеуі. 220.00.
11 221.01-221.04 Жеке табыс салығы бойынша декларацияны тапсырғаннан кейін
асыру
кезінде Есепті жылдың 20 қаңтарына
Ескерту - [16] көзі бойынша автормен құрастырылған.
Салықты есептеу және төлеу тәртібі салық агенті төлеген табыстар
2.2 Жеке табыс салығы бойынша салық салу объектілерін сипаттау
Жеке табыс салығын – салық салу объектілері бар жеке
Жеке табыс салығы бойынша негізінен екі салық салу объектілері
1) төлем көзінен салық салынатын табыстар;
2) төлем көзінен салық салынбайтын табыстар.
1. Төлем көзінен салық салынатын табыстар. Салық төлеушінің төлем
қызметкердің табысы;
біржолғы төлемдерден алынған табыс;
жинақтаушы зейнетақы қорларынан берілетін зейнетақы төлемдері;
дивидендтер, сыйақылар, ұтыстар түріндегі табыс;
стипендиялар;
жинақтаушы сақтандыру шарттары бойынша табысы жатады.
Салықты есептеу және төлеу тәртібі. Салық агенттері жеке табыс
Енді салық төлеушінің төлем көзінен салық салынатын табыстарына тоқталайық:
І. Қызметкердің табысы. Қызметкердің жұмыс беруші есептеген, көзделген салық
Сонымен қатар қызметкердің табыстарына:
жұмыс беруші материалдық, әлеуметтік игіліктер немесе өзге де материалдық
жұмыс беруші төлейтін ақшалай немесе заттай нысандағы кез келген
Қызметкердің заттай нысандағы табыстарына жататындар (Қосымша №3):
заттай нысандағы еңбекақы;
қызметкер алған тауарлар, қызметкердің мүддесін көздеп орындалған жұмыстар, қызметкерге
қызметкердің үшінші тұлғалардан алған тауарлар құнын жұмыс берушінің төлеуі;
ҚҚС пен акциздердің тиісті сомасын қоса алғанда, заттай
Қызметкердің материалдық пайда түріндегі табыстары (Қосымша №4):
қызметкерге сатылатын тауарлардың (жұмыстардың, қызмет көрсетулердің) құны мен осы
жұмыс берушінің шешімі бойынша қызметкердің оның алдындағы қарызының немесе
жұмыс берушінің өз қызметкерлерінің сақтандыру шарттары бойынша сақтандыру сыйлықақыларын
жұмыс берушінің қызметкердің өз қызметіне байланысты емес шығындарының орнын
Қызметкердің төлем көзінен салық салынатын табысын анықтау кезінде салық
Қазақстан Республикасының заң актісінде табысты есептеудің тиісті айға
асырауындағы адам пайда болған айдан бастап қызметкердің асырауындағы отбасының
ЖЗҚ-на (жинақтаушы зейнетақы қорлары) Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген мөлшерде
Қазақстан Республикасының тиісті қаржы жылына арналған республикалық
жеке тұлғаның жинақтаушы сақтандыру шарттары өз пайдасына енгізетін сақтандыру
Тұрғын үй құрылыс жинақ банктерінде Қазақстан Республикасының резиденті –
Бірге тұратын және ортақ шаруашылық жүргізетін ерлі-зайыптылар, балалары мен
Асырауындағы адам, салық төлеушінің табысы есебінен өмір сүретін және
Қызметкердің табысы бойынша жеке табыс салығының сомасы қызметкердің салық
ІІ. Біржолғы төлемдерден түскен табыс. Біржолғы төлемдерден түскен табысқа
Жеке табыс салығының сомасы Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген мөлшерде
ІІІ. ЖЗҚ-нан төленетін зейнетақы төлемдері. Төлем көзінен салық салынатын
IV. Төлем көзінен салық салынатын дивидендтер, сыйақылар, ұтыстар түріндегі
V. Стипендиялар. Білім беру ұйымдарында оқитындарға Қазақстан Республикасының заңдарында
Стипендиялар түріндегі табыстарға 1-кестеде белгіленген ставкаларды қолдану арқылы есептеледі.
VI. Төлем көзінен салық салынатын, жинақтаушы сақтандыру шарттары бойынша
ЖЗҚ-дағы зейнетақы жинақтары есебінен;
жеке тұлғаның жинақтаушы сақтандыру шарттары бойынша өз пайдасына
жұмыс берушінің жинақтаушы
Жеке тұлғалардың жинақтаушы сақтандыру шарттары бойынша табысына осындай шарттар
2. Төлем көзінен салық салынбайтын табыстар. Салық төлеушініц төлем
мүліктік табыс;
жеке кәсіпкердің салық салынатын табысы;
адвокаттар мен жеке нотариустардың табысы;
өзге де табыстар жатады.
Төлем көзінен салық салынбайтын табыстар бойынша жеке табыс салығын
Салық төлеушіде төлем көзінен салық салынбайтын табыстардың бірнеше түрі
Мынадай резидент жеке тұлғалар жеке табыс салығын аванстық төлемдерді
арнайы салық режимдерін қолданатындарды қоспағанда, жеке кәсіпкерлер;
резидент болып табылатын және табысты Қазақстан Республикасындағы төлем көзінен
салық агенттері болып табылмайтын тұлғаларға Қазақстан Республикасында қызметтер көрсетуден,
Салық төлеуші Салық кодексінде белгіленген жағдайларда енгізілген аванстық төлемдерді
1. Мүліктік табыс. Салық төлеушілердің мүліктік табысына:
1) Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес мемлекеттік қажеттіліктер үшін сатып
а) бір жылдан аз уақыт меншік құқығында болған жылжымайтын
ә) бағалы қағаздарды, сондай-ақ заңды тұлғадағы қатысу үлесін;
б) қымбат бағалы тастар мен қымбат бағалы металдарды, олардан
в) мемлекеттік тіркеуге жататын және бір жылдан кем емес
2) төлем көзінен салық салынатын табысты қоспағанда, мүлікті жалға
Мүлікті сату құны мен оны сатып алу құны арасындағы
2. Адвокаттар мен жеке нотариустардың табысы дегеніміз – заң
Адвокаттар мен жеке нотариустардың табыстары бойынша жеке табыс салығының
Есепті ай үшін жеке табыс салығының сомасы есепті айдан
3. Жеке кәсіпкердің салық салынатын табысы. Жеке кәсіпкердің салық
4. Басқа да табыстар. Төлем көзінен салық салынбайтын басқа
2.3 Нарықтық қатынастар жағдайында жеке табыс салығын салудың экономикалық
Резидент емес жеке және заңды тұлғалардың Қазақстан Республикасындағы көздерден
Қазақстан Республикасының азаматтары болып табылатын жеке тұлғалар, Қазақстан Республикасының
мемлекеттік билік органдары шет елге іссапарға жібергендер, оның ішінде
тұрақты халықаралық тасымалдарды
Қазақстан Республикасының шегінен тыс жерлерде орналасқан әскери базалардың,
Қазақстан Республикасының шегінен тыс жерлерде орналасқан және ҚР-ның меншігі
оқу немесе практикадан өту мақсатымен Қазақстан Республикасының шегінен тыс
сабақ беру, кеңестер беру немесе ғылыми жұмыстарды жүзеге асыру
Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес құрылған
заңды тұлғалар және өздерінің тиімді басқару орны (нақты басқару
Негізгі басқаруды жүзеге асыратын және заңды тұлғаның кәсіпкерлік қызметін
Жеке тұлға ағымдағы салық кезеңінде аяқталатын кез келген үздіксіз
Егер ағымдағы салық кезеңінде және өткен екі салық кезеңінде
- ағымдағы салық кезеңінде болған күндердің санына - 1;
- өткен бірінші салық кезеңінде болған күндердің санына -
- өткен екінші салық кезеңінде болған күндердің санына -
Егер жеке тұлға ағымдағы салық кезеңінде Қазақстан Республикасында отыз
Егер жеке тұлға Қазақстан Республикасында болу мерзімі аяқталатын жылдан
Мынадай шарттар бір мезгілде орындалған жағдайда жеке тұлғаның өмірлік
1) жеке тұлға Қазақстан Республикасының азаматы болса немесе оның
жеке тұлғаның отбасы және жақын туыстары Қазақстан Республикасында тұрса;
кез келген уақытта жеке тұлғаның тұруы және оның отбасы
Осы ережелерге сәйкес резидент болып табылмайтын жеке және заңды
Кәсіпкерлік қызметті, оның ішінде уәкілетті тұлға арқылы жүзеге асырылатын
қызметті жүзеге асыру мерзімдеріне қарамастан, тауарларды өндірумен, ұқсатумен, жинақтаумен,
қызметті жүзеге асыру мерзімдеріне қарамастан, резидент еместің кез келген
қызметті жүзеге асыру мерзімдеріне қарамастан, көмірсутектерін өндіру орындарын қоса
қызметті жүзеге асыру мерзімдеріне қарамастан, құбырмен, газ құбырымен, табиғи
қызмет көрсету мерзімдеріне қарамастан, ойын автоматтарын, компьютерлік желілер мен
құрылыс алаңы, монтаждау, құрастыру объектісі, жобалау
жұмыстарын жүргізу орны.
Бұл ретте, атап айтқанда, жылжымайтын мүлік объектілерін тұрғызу және
Құрылыс алаңы пайдалануға берілген алаңды қабылдау туралы актіге қол
Резидент емес, сондай-ақ, Қазақстан Республикасында мынадай шарттарды орындай алса,
уәкілетті тұлға арқылы Қазақстан Республикасында тәуекелді сақтандырушы немесе қайта
Қазақстан Республикасының аумағында қызметшілер немесе осы мақсаттар үшін жалданған
Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес құрылған және Қазақстан Республикасының аумағында
Қазақстан Республикасында ақылы негізде және тауарлар сатуды іске асыратын
резидентке немесе резидент емеске шарт қатынастары негізінде Қазақстан Республикасында
Жоғарыда көрсетілген қызметті жүзеге асыру кезіндегі уақытша немесе маусымдық
Резидент еместің атынан келісімшартқа қол қоюға уәкілеттік берілмеген тәуелсіз
Өзінің әдеттегі қызметі аясында әрекет ететін және резидент еместен
Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес құрылған резидент емес заңды тұлғаның
Өзге де заңды тұлғаға, оның ішінде тұрақты мекеме арқылы
егер мұндай персонал тек өзін ұсынған заңды тұлғаның атынан
шетелдік персоналды ұсыну жөнінде қызмет көрсететін ре-зидент емес осындай
шетелдік персоналды ұсыну жөнінде қызмет көрсетуден алынатын резидент еместің
Шетелдік персоналды ұсыну жөнінде қызмет көрсетуге арналған шығындардың жалпы
Осы белгіленген шарттар орындалған кезде және резидент емес шетелдік
Резидент еместің қызметі оның салық органында тіркеу есебіне тұруына
Резидент еместердің Қазақстан Республикасындағы көздерден алатын табыстарына табыстардың мынадай
1) Қазақстан Республикасында тауарларды өткізуден, жұмыстарды орындаудан, қызметтер көрсетуден
2) нақты қызмет көрсетілген жеріне қарамастан, тұрақты мекеме арқылы
3) Қазақстан Республикасының аумағындағы мүлікті өткізу:
- резиденттер шығарған бағалы қағаздарды, сондай-ақ Қазақстан Республикасында орналасқан
4) Қазақстан Республикасындағы тұрақты мекеме
5) резидент еместердің Қазақстан Республикасындағы қызметі барысында туындаған міндеттемелерін,
айыбы;
6) резидент заңды тұлғадан дивидендтер түрінде түсетін табыстар және
7) мыналардан:
- резиденттерден;
- егер осы резидент еместердің берешегі олардың тұрақты мекемесіне
8) мыналардан:
- резидент-эмитенттерден;
- егер осы резидент еместердің берешегі олардың тұрақты мекемесіне,
тұрақты мекеме арқылы Қазақстан Республикасындағы қызметіне байланысты резиденттерден немесе
Қазақстан Республикасында орналасқан мүлікті жалға беруден түскен табыстар;
Қазақстан Республикасында орналасқан жылжымайтын мүліктен алынатын табыстар;
Қазақстан Республикасында туындайтын тәуекелдерді сақтандыру немесе қайта сақтандыру шарттары
тараптардың бірі Қазақстан Республикасы болып табылатын халықаралық тасымалдарда көлік
Қазақстан Республикасында жеке еңбек шарты бойынша немесе өзге де
осындай тұлғаларға резидент заңды тұлғаға қатысты жүктелген басқару міндеттерін
Қазақстан Республикасында тұруға байланысты төленетін үстемеақылар;
материалдық, әлеуметгік игіліктер үшін жұмыс беруші немесе жалдаушы шеккен
резидент жинақтаушы зейнетақы қорлары жүзеге асыратын зейнетақы төлемдері;
кімге төлем жүргізілетініне қарамастан, өнер қызметкерлеріне: театр, кино, радио,
резиденттер төлейтін ұтыстар;
Қазақстан Республикасында жеке тәуелсіз қызмет көрсетуден алынған табыстар;
Қазақстан Республикасында орналасқан мүлікті тегін алу нысанындағы табыстар, оның
Қазақстан Республикасындағы қызмет негізінде туындайтын, жоғарыда қамтылмаған табыстар.
Қазақстан Республикасында тұрақты мекеме құрмай қызметін жүзеге асыратын резидент
Резидент емес заңды тұлғаның жоғарыда белгіленген, Қазақстан Республикасындағы тұрақты
Қолма-қол және қолма-қол емес нысандарда ақша, бағалы қағаздар, қатысу
Төлем көзінен салық салуға мыналар жатпайды:
1) Қазақстан Республикасының аумағына сыртқы сауда операциялары бойынша тауарларды
резидент банктердің корреспонденттік шоттарын ашуға және жүргізуге, олар бойынша
бағалы қағаздарды өткізу кезінде құн өсімінен түскен табыстар;
мемлекеттік бағалы қағаздармен және агенттік облигацияларымен жүргізілген операциялардан түскен
біртұтас құбыр жүйесі бойынша Қазақстан Республикасынан тыс жерлерге тасымалданатын
6) сатып алушы-резиденттер борыштық
резидент еместің шартты банк салымдары бойынша сыйақылары;
халықаралық қаржы лизинг шарттары бойынша қаржы лизингіне негізгі қаражаттарды
Қазақстан Республикасынан тыс жерлерде, нақты қызмет көрсетілген жеріне қарамастан,
Резидент еместің өз табыстарын үшінші тұлғалардың және басқа мемлекеттердегі
Борыштық бағалы қағаздар бойынша сыйақылардан төлем көзінен табыс салығын
Мемлекеттік бюджетке төлем көзінен табыс салығын есептеу, ұстап қалу
Депозитарлық қолхаттар бойынша табыстар төлеудің көзі осындай депозитарлық қолхаттардың
Төлем көзінен табыс салығы табыс төлеуді жүзеге асырудың нысаны
Резидент еместердің Қазақстан Республикасындағы тұрақты мекемеге байланысты емес көздерден
Кесте 5. Төлем көзінен ұсталатын табыс салығының ставкалары
1) дивидендтер, қатысу үлесінен түскен табыстар және сыйақылар 15
2) тәуекелдерді сақтандыру шарттары бойынша төленетін сақтандыру сыйлықақылары 10
3) тәуекелдерді қайта сақтандыру шарттары бойынша төленетін сақтандыру сыйлықақылары
4) халықаралық тасымалдарда көлік қызметтерін көрсетуден түскен табыстар 5
5) жоғарыда аталған табыстарды қоспағанда, резидент еместердің Қазақстан Республикасындағы
Ескерту - [16] көзі бойынша автормен құрастырылған.
Төлем көзінен ұсталатын табыс салығын төлеу тәртібі мен мерзімдері.
табыстың төленген сомасы бойынша - төлем төленген ай аяқталғаннан
есептелген, бірақ шегерімге жатқызылған кезде төленбеген табыс сомасы бойынша
Өтеу мерзімдері жоғарыда белгіленген мерзім аяқталған соң туындайтын борыштық
Салық есептілігін табыс ету. Салық агенттері төлем көзінен табыс
Бағалы қағаздарды өткізу кезінде құн өсімінен түскен табыстарға салынатын
Қор биржасының өткізілетін күнгі «А» және «В» ресми тізіміндегі
Корпорациялық табыс салығын резидент емес заңды тұлға өз бетімен
Осында аталған табыстарға сәйкес салық салуға жатпайтын кірістерді қоспағанда,
Қазақстан Республикасында тұрақты мекеме арқылы қызметін жүзеге асыратын резидент
Қызметін тұрақты мекеме арқылы жүзеге асыратын резидент емес заңды
Резидент емес заңды тұлғаның тұрақты мекемеден шегерімге жатқызуға құқығы
резидент емес заңды тұлғаның меншігін немесе санаткерлік меншігін пайдаланғаны
қызмет көрсеткені үшін алынатын комиссиялық табыстарды;
резидент емес заңды тұлға берген заемдар бойынша сыйақыларды;
резидент емес заңды тұлғаның Қазақстан Республикасындағы қызметінен табыстар алуымен
құжатпен расталмаған шығыстарды;
резидент емес занды тұлғаның Қазақстан Республикасының аумағынан тыс жерлерде
Резидент емес заңды тұлғаның тұрақты мекеме арқылы жүзеге асырған
Резидент емес заңды тұтынатын табыстарына жекелеген жағдайларда салық салу
Резидент емес жеке тұлғалардың табыстарына салық салу тәртібі. Төлем
1) Қазақстан Республикасындағы тұрақты мекеме арқылы жеке кәсіпкерлік қызметтен
банк депозиттері бойынша сыйақыларды;
Қазақстаи Республикасының аумағына сыртқы сауда операциялары бойынша тауарларды беруге
бағалы қағаздарды сату кезінде құн өсімінен түскен табыстарды;
мемлекеттік бағалы қағаздармен және агенттік облигацияларымен жүргізілген операциялардан түскен
сатып алушы-резиденттер борыштық бағалы қағаздарды сатып алу кезінде
Резидент емес жеке тұлғаның төлем көзінен салық салынатын табысынан
Борыштық бағалы қағаздар бойынша сыйақылардан төлем көзінен табыс салығын
Салық агенттері төлем көзінен табыс салығын ұстап қалу жөнінде
Қызметі тұрақты мекеме құруға алып келетін резидент емес жеке
Қазақстан Республикасында жеке кәсіпкерлік қызметін тұрақты мекеме арқылы жүзеге
Резидент емес жеке тұлғаның табысына жекелеген жағдайларда салық салу
Резидент емес жеке тұлғалардың Қазақстан Республикасындағы көздерден алынған табыстарының
салық агенттері болып табылмайтын тұлғалардан алынған;
сатылатын қор биржасының «А» және «В» ресми тізімдеріндегі акциялар
Жоғарыда көрсетілген резидент емес жеке тұлғалардың табыстарына 5-кестеде белгіленген
Салық салуға жатпайтын кірістерді қоспағанда, резидент емес жеке тұлғаға
Аванстық төлемдерді және жеке табыс салығын төлеу тәртібі мен
арнайы салық режимдерін қолданатын тұлғаларды қоспағаңда, Қазақстан Республикасында тұрақты
төлем көзінен табыс салығы салынатын табыстарды қоспағанда, қызметкердің төлем
материалдық, әлеуметтік игіліктер үшін жұмыс беруші немесе
жалдаушы шеккен шығыстардың өтем нысанындағы табыстары
немесе Қазақстан Республикасында жұмыс істейтін резидент емес жеке тұлғалардың
Жоғарыда 2-ші аталған резидент емес жеке тұлғаларға жеке табыс
Резидент емес жеке тұлғалар салық кезеңі ішінде жеке табыс
Түпкілікті есеп айырысу және жеке табыс салығын төлеу салық
Жеке табыс салығы бойынша аванстық төлемдер сомаларының есебі және
Мыналар жеке табыс салығы туралы декларацияны салық жылынан кейінгі
арнайы салық режимдерін қолданатын тұлғаларды қоспағанда, Қазақстан Республикасында тұрақты
Қазақстан Республикасындағы көздерден табыстар алатын
резидент емес жеке тұлғалар;
Қазақстан Республикасында отыз күнтізбелік күннен астам уақыт кәсіпкерлік қызметін
3 ЖЕКЕ ТҰЛҒАЛАРҒА САЛЫҚ САЛУ МӘСЕЛЕЛЕРІН НАРЫҚ ТАЛАПТАРЫНА САЙ
3.1 Жеке табыс салығын салу барысында кездесетін мәселелер және
Қандайда экономикалық жүйеде, соның ішінде нарықтық экономикада мемлекет белгілі
Жеке табыс салығын есептегенде жеке тұлғалардың мынадай табыстарына салық
Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген мөлшерде мемлекеттік бюджет қаражаты есебінен
балаларға және асырауындағы адамдарға алынған алименттер;
жеке тұлғаның өмірі мен денсаулығына келтірілген зиянды Қазақстан Республикасының
жеке тұлғалардың қаржы рыногы мен қаржылық ұйымдарды реттеу және
мемлекеттік бағалы қағаздармен және агенттік облигациялармен жасалған операциялардан түскен
5-1) пайлық инвестициялық қорлардың пайлары және акционерлік инвестициялық қорды
5-2) таза табысты бөлу кезінде алынған және әрбір құрылтайшының,
әскери қызмет міндеттерін атқарған кезде әскери қызметшілерге, белгіленген
лотерея бойынша 5 айлық есептік көрсеткіш шегіндегі шығыстар;
тиісті жылға арналған республикалық бюджет туралы Қазақстан Республикасының заң
гранттар қаражаты есебінен төленетін төлемдер;
тұрақты жұмысы жолда өтетін немесе жүріп-тұру сипатында болатын не
экологиялық апат немесе ядролық сынақ полигонындағы ядролық
Ұлы Отан соғысына қатысушылардың және оларға теңестірілетін адамдардың, I
13) өткізілер күні қор биржасының «А» және «В»
14) мемлекеттік бюджет қаражаты есебінен төленетін біржолғы
төлемдер;
салық жылы ішінде медициналық қызмет көрсетулердің ақысын төлеу үшін,
айлық есептік көрсеткіштің 50 еселенген шегіндегі төлемдер;
қызметтік іссапарлар кезінде белгіленген мөлшерде төленетін өтемдер;
қызметкер ұйымымен бірге басқа жерге жұмысқа ауысқан
не көшкен кездегі жол жүруі, мүлкін көшіруі, үй-жай жалдауы
бойынша құжатпен расталған шығындардың өтемдері;
Қазақстан Республикасының азаматары болып табылмайтын дипломатиялық немесе консулдық қызметкерлердің
шет мемлекеттің мемлекеттік қызметінде жүрген шетелдік жеке тұлғалардың сол
Қазақстан Республикасының азаматтары болып табылатын және Қазақстан Республикасының шет
зейнетақы төлеу жөніндегі мемлекеттік орталықтан берілетін зейнетақы төлемдері;
жұмыс берушінің жиынтық жылдық табысты алуға байланысты емес және
Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген мөлшерде дала жағдайында геологиялық-барлау, топографиялық-геодезиялық
Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген мөлшерде республикалық бюджет қаражаты есебінен
25) Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес жұмыс берушінің қызметкерлерді өздерінің
26) жұмыс берушінің вахталық әдіспен жұмыс істейтін адамдарға өндіріс
26-1) мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру қорынан төленетін әлеуметтік төлемдер;
Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген мөлшерде, жүкті болғанда және
білім беру ұйымдарында оқитындарға Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген мемлекеттік
Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген нормалар бойынша берілген арнаулы киімнің,
30) өздерінің қызметін жүзеге асыру мақсатында жеке кәсіпкер, жеке
31) ізгілік, қайырымдылық көмек түрінде алынған мүліктің құны;
31-1) он алты жасқа толмаған балалар үшін балалар лагеріне
32) еңбек (қызметтік) міндеттерін орындау кезінде қызметкердің өміріне және
33) жинақтаушы сақтандыру шарттары бойынша табыстарды қоспағанда, сақтандырудың кез
34) өз қызметкерлерін міндетті сақтандыру шарттары бойынша жұмыс
35) төлем көзінен салық ұсталғандығын растайтын құжаттар болған жағдайда,
36) материалдық нұқсанның орнын толтырудың сот шешімі бойынша тағайындалған
37) жинақтаушы зейнетақы қорлары салымшыларының жинақтаушы сақтандыру шарты
38) сақтандырылушы қайтыс болған жағдайда жинақтаушы сақтандыру шарты
39) жинақтаушы зейнетақы қорларына Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген
Жеке табыс салығын жетілдірумен қатар салық жүйесіндегі кейбір келеңсіз
- жеке табыс салығына салық салу жүйесі бойынша едәуір
- салық төлемдерінен жалтарудың мүмкін еместігі мен оның тиімсіздігін
- салық салу базасын кеңейту және экономиканың нақты секторын
3.2 Табыс салығының тиімді жұмыс жасауын қамтамасыз ету шаралары
Қазақстан экономикасы дамуының қазіргі сатысында мемлекеттік реттеу арқылы меншік
Қазіргі таңда мемлекеттік бюджеттің кіріс көзіне жеке табыс салығының
- еңбек ақы төлеу қорының күрт төмендеуі;
- еңбек ақыны натуралды төлем ретінде төлеу;
- еңбек ақыдан табыс салығын ұстамай төлеу;
- салықтан жалтару;
- салықтың бақылаудың болмауы.
Осы факторларды нақтылап ашатын болсақ, жеке табыс салығының бюджетке
- олардың тіркеуден өткен шаруашылық қызметтерін атқаруынан кәсіпорындар санының
- кәсіпорындардың салықтан жалтару үшін қарамағандағы қызметкерлер санын азайтып
- жұмысшылардың еңбек ақысын натуралды төлем ретінде беруі;
- жеке салығын төлеудің арнаулы салық режимін қолданатын жек
Осы режимнің әрбір түріне жеке тоқталатын болсақ, салықты төлеудің
Ал арнаулы салық режимінің патент негізінде жұмыс істейтін ойын
Біздің ойымызша, заңды әрекет ететін шағын бизнес субъектілеріне ауыртпашылықты
Тағы бір айта кететін жайт, жоғары деңгейде жалақы алатын
Негізінде салық салудың жоғарғы шегін осы қызметшілердің табысына қолдану
Сонымен қатар салық тексулерін жүргізуде, бірқатар шетел жеке тұлғалары
Демек олардың қызметіне салықтың тексеру жүргізу мүмкін емес. Сонымен
Көптеген елдер қосарланған салық салуды болдырмау мақсатында бірқатар елдердің
ОСЭР конвенциясының 29 бабын сәйкес, мемлекет территориясында азаматтығы жоқ
Қазақстан заңдылығында мұндай пункттің болмауы, шетелдіктерге республика территориясында төленген
Шетел жеке тұлғаларының табыс көзін анықтау мүмкін емес, өйткені
“Көлеңкелі” экономика саласында салықтық бақылауды жақсартпай, біз бюджеттің кіріс
Бірақ та, салық органдары бұл салықтық бақылауды мейілінше жоғары
Қазақстан Республикасында жеке тұлғаларға салық салудың әрекет етуші механизміндегі
Біздің ойымызша, табысқа салық салуда инфляция коэффициентін ескеру маңызды,
Жалпы табыс салығы халықтың әлеуметтік жағдайына әсер етеді десек,
Салық кодексіне сәйкес, төлем көзінен салық салынатын табыстан және
Салық салынбайтын минимум бұл салықтың ставкасы, объектісі, субъектісі тағы
Әлемдік тәжірибеде бұл адамның ай бойы минималды өмірлік жағдайын
Төлем көзінен ұсталынатын табыс салығын есептеу барысында шегеріс айлық
Салық салынбайтын минимум ретінде айлық есептік көрсеткішті қолдану әлеуметтік
Айлық есептік көрсеткішті салық салынбайтын минимум ретінде қолдану республикада
Бәрібір жолғалтқан ақша қорлары есебінен әрбір тұрғынның сатып алу
Осы өзгерісті енгізетін болсақ бюджет ұтылады деп ойламау қажет.
Экономикалық, әлеуметтік және де басқа мәселелерді шешу үшін қажетті
Мемлекеттік қазынаны молайту мәселесін салықтар мен төлемдердің жаңа түрлерін
Біздің ойымызша, салықтық түсімдерді көбейту мәселесін шешудің жолы басқада,
Нарықтық экономика жағдайында дамып келе жатқан Қазақстанның бүгінгі болмысы
Министрліктің міндеті – салықтардың, алымдардың, кедендік төлемдердің бюджетке
Жаңадан құрылған министрліктің құрамына Салық комитеті. Салық полициясы комитеті,
Қазақстан Республикасының Мемлекеттік қаржы министрлігі мемлекеттік қаржы саласында мемлекеттік
Сарапшылырдың бағалауынша, бюджетке түсіп жатқан төлемдер мен салықтардың шын
Қазіргі уақытта жоғары дамыған елдердің өзі ұлттық валютаға саудагерлік
Бүгінгі таңда қалыптасқан әлемдік тауар, қор мен қаржы рыногындағы
Осындай кезеңде республиканың қаржы тұрақтылығын нығайту үшін бүкіл бюджет
Биылғы жылғы қатаң бюджет, оның қалыптастырудың сапалық жаңа принциптері
мемлекеттің қаржы – қаражатының жұмсалуының көрініп
мемлекет қаржы дефициті де біріктіріп, республикалық бюджеттің дефициті ретінде
бюджеттің шығысы оның шектеулі сомасына Үкіметтің өзгерту енгізу құқығы
заңды түрде тек мемлекеттік бюджеттен қаржыландырылатын мемлекеттік мекемелер ретінде
барлық қалған жоғарыдағы мекемелер енді мемлекет тарапынан азды –
бюджеттік классификациялау бойынша министрліктер мен ведомстволар, әкімшілік жургізуші бағдарламалар
үкімет пен жергілікті басқару органдарының өкілеттіліктері мен міндеттері анық
ҚОРЫТЫНДЫ
Жеке табыс салығы - жеке тұлғалардың ең бірінші кезекте
Жалпы жеке табыс салығының бюджетке бағытталған төлемдерін дұрыс есептеп
Көптеген елдерде жеке тұлғалардың табыстарына салынатын салықтың принциптері ортақ
барлық салық төлеушілер резидент және резидент емес деп бөлінеді.
салық салу барысында әр түрлі көздерден алған барлық табыстары
салық төлеушінің салық салу барысында өзіне, асырауындағы әрбір адамға
салық салу кезінде медициналық шығындар, әлеуметтік сақтандыруға төлеген жарналар,
салық сомасы үдемелі салық ставкасы негізінде анықгалады;
жұмыс істейтін ерлі-зайыптылар салықты бірге немесе бөлек төлеуіне болады.
Салықтың есептелу немесе алыну тетіктерінде кейбір ерекшеліктері болмаса, салық
Табыстардың негізгі құрамына: еңбекақы, сыйақы, кәсіпкерлік қызметтен түскен табыс,
Қазақстан Республикасының азаматтары болып табылатын жеке тұлғалар, Қазақстан Республикасының
мемлекеттік билік органдары шет елге іссапарға жібергендер, оның ішінде
тұрақты халықаралық тасымалдарды
Қазақстан Республикасының шегінен тыс жерлерде орналасқан әскери базалардың,
Қазақстан Республикасының шегінен тыс жерлерде орналасқан және Қазақстан Республикасының
оқу немесе практикадан өту мақсатымен Қазақстан Республикасының шегінен тыс
сабақ беру, кеңестер беру немесе ғылыми жұмыстарды жүзеге асыру
Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес құрылған
заңды тұлғалар және өздерінің тиімді басқару орны (нақты басқару
Қазақстан Республикасының Президенті Н. Назарбаев халыққа арнаған Жолдауында жеке
Жеке тұлға ағымдағы салық кезеңінде аяқталатын кез келген үздіксіз
Егер ағымдағы салық кезеңінде және өткен екі салық кезеңінде
- ағымдағы салық кезеңінде болған күндердің санына - 1;
- өткен бірінші салық кезеңінде болған күндердің санына -
- өткен екінші салық кезеңінде болған күндердің санына -
Егер жеке тұлға ағымдағы салық кезеңінде Қазақстан Республикасында отыз
жеке тұлға Қазақстан Республикасының азаматы болса немесе оның Қазақстан
жеке тұлғаның отбасы және жақын туыстары Қазақстан Республикасында тұрса;
кез келген уақытта жеке тұлғаның тұруы және оның отбасы
Осы ережелерге сәйкес резидент болып табылмайтын жеке және заңды
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
Қазақстан Республикасының «Салық жүйесі туралы» Заңы, 1991 жыл
«Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы»
«Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы»
Қазақстан Республикасының Бюджет Кодексі. №548-II 24.04.2004.
«Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы»
Қазақстан Республикасы Президентінің «Дағдарыстан жаңару мен дамуға» атты халыққа
Қазақстан Республикасы Президентінің «Жаңа онжылдық – Жаңа экономикалық өрлеу
Қазақстан Республикасы Мемлекеттік қаржы министрлігінің Жаршысы. №1, Алматы: 2009
Сұлтанова Б.Б. Салық есебі: Оқу құралы.- Алматы: Экономика, 2008.
Кожинов B.B. Налоговый учет: Пособие для бухгалтера. - М.:
Үмбеталиев А.Д., Керімбек Ғ.Е. Салық және салық салу: Оқулық
Сейдахметова Ф. Қазақстандағы салықтар. Оқу құралы – Алматы: 2002.
Құлпыбаев С. Мельников В.Д. Қаржы негіздері: Оқулық. – Алматы
Ахметова З.М. Коректировка сумм НДС, относимого в зачет //
Бабкина С. Новая налоговая политика // Финансы Казахстана. 1995,
Жақыпбеков Д.С. Қазақстандық кәсіпорындардағы салық салу, салық есебі мен
Ермекбаева Б.Ж. Жалпы мемлекеттік салықтар.Оқу құралы - Алматы: «Экономика»,
Шеденов У. Салық – экономиканы реттеу құралы / «Қаржы-Қаражат:
Мельников В.Д., Ли В.Д. Қаржының жалпы курсы: Оқу құралы:
Самоучитель по бухгалтерскому учету и налогооблжения, - Алматы: Издателский
Налоги и налогообложение: Учеб. Пособие для вузов/И.Г.Русакова, В.А. Кашкин,
Налоги и налогообложение: 4-е изд./под.ред. М.В .Романовского, О.В. Врублевкой.-
Мухамбетова Б. Специальный налоговый режим для субъектов малого бизнеса
Дуканич Л.В. Налоги и налогообложение. Серия “ Учебники и
Құлпыбаев С. Қаржы. Оқу құралы. - Алматы: 2007 жыл.
Куренбаева А. О специальном налоговом режиме и порядке сдачи
Мухамбетова Б. Специальный налоговый режим для субъектов малого бизнеса
Искаков Ұ.М., Бохаев Д.Т., Рузиева Э.А. Қаржы нарығы және
Майтанбаева Г. «Салық қыры мен сыры». Қаржы-қаражат, №2.
Никитин С.Глазова Е. Степановна М. Налоги в системе государственных
Искакова З.Д. Финансово-кредитная система Казахстана в условиях рыночной экономики
Налоги: Учеб. Пособие / под.ред. Черника. -4- е изд.
Найманбаева С.С. Салық құқығы. Оқу құралы – Алматы:
Бабкина С. Новая налоговая политика // Финансы Казахстана. 1995,
Керімбек Ғ.Е. Салық және салық салу. Оқу құралы. Шымкент,
Касьянова Г.Ю. Налоговой учет: просто о сложном. – 2-е
Смағұлова Р.О., Мәдіханова Қ.Ә., Тұсаева Ә.Қ., Сатыбалдиева Ж.Ш. Қаржы,
Иванова Н.Г., Вайс Е.А., Кацюба И.А., Петухова Р.А. Налоги
Зейнельгабдин А.Б. Финансовая система Казахстана: становление и развитие: моногр.
Утебаев Б.С. Мемлекеттік бюджет. Оқулық – Алматы: Экономика, 2006.
Поляк Г.Б. Финансовое обеспечение социальной сферы.- М: Финансы и
Кулекеев Ж.А., Султангазин А.Ж. Государственный финансовый контроль в Республике
Қосымша 1
Сурет 1. Жеке табыс салығының элементтері
Ақпарат көзі: Үмбетәлиев А.Д., Керімбек Ғ.Е. Салық және салық
Қосымша 2
Кесте 1. Облыс орталықтары бойынша жергілікті бюджеттегі жеке табыс
Жеке табыс салығы 2006 жыл 2007 жыл 2008 жыл
Ақмола облысы 2,0 2,3 1,9 2,7
Ақтөбе облысы 4,5 3,9 6,6 5,2
Алматы облысы 2,8 3,3 2,9 4,2
Атырау облысы 13,4 15,8 16,5 16,3
Маңғыстау облысы 8,0 10,5 8,9 9,3
Павлодар облысы 4,0 4,0 3,7 4,3
Солт.Қазақстан облысы 2,3 2,2 1,8 2,3
Оңт.Қазақстан 3,6 3,5 2,9 3,5
Шығ.Қазақстан облысы 8,7 7,8 6,5 6,7
Жамбыл облысы 1,6 1,3 1,3 1,5
Бат.Қазақстан облысы 4,8 6,3 9,5 8,9
Қарағанды облысы 9,1 8,7 7,3 7,2
Қызылорда облысы 3,0 2,4 2,8 3,2
Қостанай облысы 3,6 4,1 2,9 3,2
Ақпарат көзі: Қазақстан өңірлері 2009 жылы // Статистикалық жинақ
Қосымша 3
Сурет 2. Қызметкерлердің заттай нысандағы алған табыстары
Ақпарат көзі: Жақыпбеков Д.С. Қазақстандық кәсіпорындардағы салық салу, салық
Қосымша 4
Сурет 3. Қызметкерлердің ақшалай нысандағы алған табыстары
Ақпарат көзі: Жақыпбеков Д.С. Қазақстандық кәсіпорындардағы салық салу, салық
62
Жұмыс берушінің қызметкердің өз қызметіне байланысты емес шығындарының орнын
Жұмыс берушінің шешімі бойынша қызметкердің сақтандыру шарттары бойынша сақтандыру
Жұмыс берушінің шешімі бойынша қызметкердің оның алдындағы қарызының немесе
Қызметкерлерге сатылатын тауарлардың (жұмыстардың, қызмет көрсетулердің) құны мен осы
Қызметтердің үшінші тұлғалардан алған тауарлар (орындалған жұмыстар, көрсетілген қызметтер
Қызметкерлер алған тауарлар, қызметкердің мүддесін көздеп орындалған жұмыстар, қызметкерге
Заттай нысандағы еңбекақы
Қосылған құн салығы және акциздің сәйкесінше сомасын қосқанда қызметкерлердің
Төлем көзінен салық салынбайтын
табыстар
Төлем көзінен салық салынатын
табыстар
Салық салу объектілері
Азаматтығы жоқ адамдар
Шетел азаматтары
ҚР азаматтары
Салық төлеушілер
ЖЕКЕ ТАБЫС САЛЫҒЫ
Қызметкердің материалдық пайда түріндегі табыстары

Ұқсас жұмыстар

Жеке табыс салығын төлеушілер және салық салу объектілері туралы

Жеке табыс салығының есебі

Жеке табыс салығы және төлем көзінен салық салынатын табыстар

Жеке табыс салығының міндеттері

Төлем көзінен салық салынбайтын табыстарға салықтарды есептеу және рәсімдеу әдістері

Қазақстан Республикасындағы жеке тұлғалардың табысына салық салу мен өндіріп алу

Жеке табыс салығының ұғымы және жеке табыс салығын салу объектілері

Жеке табыс салығы жайлы

Қазақстан Республикасының салық жүйесіндегі жеке табыс салығының ерекшеліктері мен даму бағыттары