Қылмыстық сот өндірісіндегі дәлелдемелердің қайнар көздері
Қылмыстық сот өндірісіндегі
дәлелдемелердің қайнар көздері
Орындаған: Жексембаева Н.Е.
1-курс магистранты
Алматы, 2004 жыл
ЖОСПАР
КІРІСПЕ 2
Қылмыстық процестегі дәлелдеу теориясы 2
2. Негізгі бөлім 5
2.1 Дәлелдеу процесі және оның сатылары
2.2 Дәлелдеу пәні 9
2.3 Дәлелдемелерді жіктеу 12
2.4 Дәлелдемелердің қайнар көздері және олардың
Қорытынды 28
Пайдаланған әдебиеттер 30
КІРІСПЕ
Қылмыстық процестегі дәлелдеу теориясы
Кез келген қылмыстық істі тергеу кезінде
Қылмыстық іс жүргізу құқығында дәлелдемелер теориясы
Дәлелдемелер іс үшін маңызы бар деректерді
Қылмыстық процесте дәлелдеме процессуалдық заңның талаптарын
Қолданыстағы ҚР Қылмыстық іс жүргізу кодексінің
Бұл деректер куәнің, жәбірленушінің, сезіктінің, айыпталушының
Жалпы алғанда, дәлелдемелердің түсінігінің екі мағынасы
Іс бойынша дәлелдеме болып табылатын деректер
Аталған дерек туралы белгілі болған мәліметтер
Егер дұрыс болса, онда сол деректен
Алдымен дәлелдеме аталған дерек туралы мәліметтің
Белгілі бір дерек туралы мәліметтерді дәлелдемені
Іс бойынша бекітуді қажет ететін басқа
Дәлелдеме түсінігінің екі мағынасын ажырату қажеттілігі
Қолданыстағы қылмыстық іс жүргізу заңында дәлелдемелердің
2. Негізгі бөлім
2.1 Дәлелдеу процесі және оның сатылары
Дәлелдеу - бұл дәлелдемелердің көмегімен қылмысты
Істі дұрыс шешу үшін сол іс
Сотта қаралып отырған іс бойынша шындықты
Аталған зерттеу процесі, деректерді табу тек
Дәлелдеу - іс бойынша шындықты тану
Әрбір таным процесі тәрізді, қылмыстық іс
Жоғарыда айтылғандардан шығатын қорытынды: дәлелдеу процесі
Қылмыстық процестегі таным әрбір шынайы таным
Сот қызметіндегі таным мен ғылыми зерттеуде
Дәлелдеу процесі - дәлелдемелерге қатысты жүргізілетін
- дәлелдемелерді табу;
- дәлелдемелерді зерттеу және процессуалдық түрде
- дәлелдемелерді тексеру;
- дәлелдемелерді бағалау;
Оларға тоқталып кетейік:
1. Қандай да бір фактіні бекіту
Іс бойынша маңызды деректерді бекітетін барлық
Іске қатысты табылған дәлелдеме процессуалдық заңмен
Әрбір дәлелдеме тергеуші және сот қорытындыларының
а) дәлелдеменің тікелей өзін зерттеу. Мысалы,
ә) алдыңғы дәлелдемені бекітетін немесе одан
б) бастапқы дәлелдемені кейінгі дәлелдемелермен салыстыру.
Әрбір дәлелдеме тергеу мен сотта тексерілуі
Дәлелдемелерді бағалау - оны тексерудің нәтижесі
Дәлелдемелерді бағалау анализ және синтезден тұрады.
- жиналған барлық дәлелдемелерді бір
- әрбір дәлелдемені құрылымдық бөлшектерге бөлу,
- дәлелдеменің жекелеген элементтерін өзара және
Ал дәлелдемелердің синтезі – іс бойынша
Дәлелдемелерді бағалау оны тексеруден бөлініп қарастырылмайды.
Дәлелдемелерді қолдану процесі істің мән-жайларын толық
Қылмыстық іс бойынша зерттеу пәні-
Дәлелдеу процесінде диалектикалық әдісті қолдану іс
Дәлелдемелерге қатысты процессуалдық нормалардың негізінде жатқан
- объективті шындық – дәлелдемелерді қолданудың
- судьялардың ішкі сенімі- дәлелдемелерді бағалаудың
- кінәсіздік презумпциясы;
Айыпталушының кінәлілігін дәлелдеу міндеті айыптаушыға жүктелген.
Алдын ала тергеуде айыпталушының кінәсін дәлелдеу
Жоғарыда айтылған кінәсіздік презумпциясы қағидасынан тергеу
Кез келген күмәнді айыпталушының пайдасына шешу
2.2 Дәлелдеу пәні
Дәлелдемелердің көмегімен сотта қаралған қылмыстық істің
Бекітілген деректің дәлелдеу пәніне кіретіндігін көрсететін
Әрине, тергеу барысында іс бойынша дәлелдеу
Алдын ала тергеу өндірісінде және сот
1. Қылмыс оқиғасы /қылмыс жасалған уақыт,
2. Қылмыс жасағаны үшін айыпталушының кінәсі
3. Айыпталушы жауаптылығының деңгейі мен сипатына
4.Қылмыс арқылы келтірген зиянның сипаты мен
- қылмыс оқиғасы. Әрбір қылмыс іс
- ҚР ҚК-нің баптарында көзделген қылмыс
- қылмысты айыпталушының жасауы. Дәлелденген қылмыс
- айыпталушының әрекеттерінде кінәнің болуы. Кінә
- айыпталушының жауапкершілігін жеңілдететін және ауырлататын
- айыпталушының тұлғасын сипаттайтын мәліметтер -
Сонымен дәлелдеу пәніне кіретін басты дерек
Басты деректерден басқа дәлелдеу пәніне дәлелдемелік
Жоғарыда айтылғандардан басқа дәлелдеу пәніне мынадай
1. Қылмыстың салдары - толық зерттеліп,
2. Қылмыстың жасалуына ықпал еткен мән-жайлар-
Барлық мәліметтерді ескере отырып, дәлелдеу пәнін
Дәлелдеу пәні.
І. Басты дерек.
А. 1) Қылмыс оқиғасы.
2) Қылмыс құрамының белгілеріне сәйкес келетін
3) Қылмыстың айыпталушымен жасалуы.
4) Кінәнің болуы.
5) Айыпталушының жауаптылығын ауырлататын және жеңілдететін
6) Айыпталушының тұлғасын сипаттайтын мән -
Ә. 1) А тобындағы деректерді болдырмайтын
2) Қылмыстық қудалауды болдырмайтын мән -
ІІ. Дәлелдемелік деректер.
Кінәліні айыптайтын деректер.
Кінәліні ақтайтын деректер
ІІІ. Қылмыстың салдары.
ІV. Қылмыстың жасалуына ықпал еткен мән-жайлар
Нақты істер бойынша дәлелдеу пәнін құрайтын
Айыптау пәніне байланысты дәлелдемелер айыптайтын және
Айыптайтын дәлелдемелер - бұл айыпталушыны әшкерелейтін
Ақтайтын дәлелдемелер - бұл айыптаудан бас
Дәлелдемелерді бұлай 2-ге бөлу шартты сипатқа
Дәлелдемелерді осындай екі топқа бөлу дәлелдемелердің
Заң әрбір қылмыстық іс бойынша сезіктіні
Егер істегі ақтаушы дәлелдемелер тексеріліп, олар
2.3 Дәлелдемелерді жіктеу
Дәлелденуге жататын деректер туралы мәліметтер сол
Бастапқы дәлелдемелер деп бекітілуге жататын фактілер
Ал туынды дәлелдемелер деп бекітілуі тиіс
Дәлелдемелерді бұлай бөлу - өте үлкен
Әрбір қылмыстық іс бойынша мынадай қағида
Дегенмен, туынды дәлелдемелер кейде істі дұрыс
1. Туынды дәлелдемелер - бастапқы дәлелдемелерді
2. Туынды дәлелдемелер - бастапқы дәлелдемелерді
3. Туынды дәлелдемелер, егер бастапқы дәлелдемелер
Әрбір дәлелдеме тексерілуге жатады, ал туынды
Дәлелдеменің басты деректі немесе дәлелдемелік деректерді
Тікелей дәлелдеме басты деректі анықтайды. Мысалы,
Жанама дәлелдеме басты деректі емес, дәлелдемелік
Тікелей дәлелдеме басты деректі, тікелей, дәлелдемелік
Тікелей дәлелдемелерде дәлелдемелік деректер болмайды деген
Осыған дейін біз айыптау сипатындағы тікелей
Ал сезіктінің кінәсіздігін көрсетпейтін, бірақ
Қылмыс жасағаны үшін айыпталған тұлғаға қатысты
Енді жанама дәлелдемелерге тоқталып өтейік. Жанама
1.Қылмыстың заттай іздері яғни, әр түрлі
2.Қылмыскермен қалдырылған іздер;
3.Қылмыс жасауға қажетті құралдардың сезіктіден табылуы;
4.Қылмыстық қол сұғушылықтың объектісі болған заттың
5.Қылмыс жасалған уақытта айыпталушының сол жерде
6.Қылмыс жасауға ниеттің болуы;
7.Қылмыс жасағанға дейінгі айыпталушының әрекеттері;
8.Қылмыс жасағаннан кейін, қылмыс іздерін жасыруға
9.Қылмыс жасаудан көрініс тапқан, айыпталушының өмір
Айыптау сипатындағы қандай да бір фактілерді
Жанама дәлелдеме бола алмайтын, бірақ қателесудің
- іс деректеріне ұқсас, бірақ онымен
- айыпталушыны жағымсыз жағынан сипаттайтын фактілер
- қылмыстық іс бойынша тергеу және
Жанама дәлелдемелерді зерттеу, оларды тексеру және
- жанама дәлелдемелер екіден артық
- барлық жанама дәлелдемелер өзара салыстырылып,
- жанама дәлелдемелер басты дерекпен себепті
- жанама дәлелдемелер өз жиынтығында бір
2.4 Дәлелдемелердің қайнар көздері және олардың
Іс бойынша анықталуға жататын барлық деректер
Дәлелдемелердің түрлері ҚР-ның қолданыстағы қылмыстық іс
Дәлелдемелердің көмегімен ғана іс үшін маңызы
Дерек туралы мәліметтердің қайнар көзі ретінде
Қылмыстық іс жүргізу заңына сәйкес, егер
Дәлелдемелердің қайнар көздерін жеке-жеке қарастырайық.
Куәнің жауаптары - іс үшін маңызы
Куә - іс үшін маңызы бар
Куә жауаптарының көмегімен тергеуші және сот
Қылмыстық процестегі куәлар - бұл көп
Куәнің процессуалдық жағдайына келетін болсақ, куә
- куә тергеуші мен соттың шақыруы
- куә өзіне іс бойынша белгілі
- куә тек шындыққа сәйкес көрсетпе
ҚІЖК-де куәдан іс бойынша анықталуға тиіс
Куә жауабының пәнін нақты белгілеу-істі дұрыс
Куәнің төмендегідей құқықтары бар:
- куә еш мәжбүрлеусіз жауап беруге
- алдын ала тергеуде куә өз
- егер куә тергеуші мен анықтамашының
- куә сотқа келумен байланысты шығындардың
Куә ретінде өзіне мәлім деректерге қатысты
- сол іс бойынша айыпталушының
- дене және психикалық кемістігіне байланысты
Куәнің жауаптарын бағалау кезінде мынадай екі
- куә жауабының шынайлығы немесе жалғандығы
- куә жауабының объективтік ақиқаттылығы туралы
Қылмыстық іс жүргізу заңдарында жәбірленушінің жауабы
Қазіргі кездегі қылмыстық-процессуалдық заңдар жәбірленушіге қылмыстық
Жәбірленуші жауап беруге міндетті ғана емес,
Жәбірленушінің жауаптары тек өзіне белгілі деректерді
Осылайша, жәбірленушунің жауаптарында оның түсіндірмелері де
Дегенмен, қылмыс нәтижесінде үлкен зиян келтірілген
Сонымен қатар, жәбірленуші жауабының тағы бір
Жалпы ереже бойынша, сотта жәбірленушіден куәлардан
Жәбірленушіге өз құқықтарын толық жүзеге асыру
Сот тәжірибесінде кек алу, пайда табу,
ҚІЖК-не сәйкес, айыпталушының жауаптары - дәлелдеменің
Айыпталушының жауаптары – істің мәні бойынша
Айыпталушының жауаптары, яғни істің мән-жайлары туралы
Егер айыпталушы өзін кінәлі деп таныса,
Сотталушы тек сот тергеуінде ғана емес,
Егер сотталушы соңғы сөзінде іс үшін
Өз кінәсін мойындамаған сотталушы, соңғы сөзінде
Айыпталушының жауаптары қылмыстық істі тергеу және
Кез келген дәлелдеме сияқты, айыпталушының жауаптары
Заңи әдебиеттерде айыпталушының өз кінәсін мойындамауы
Айыптауды мойындамайтын сотталушының түсіндірмелері жоққа шығарылмайынша,
Айта кететін тағы бір жайт, айыпталушының
Іс бойынша сезікті өзін ұстауға немесе
Сонымен бірге сезіктінің жауаптары дәлелдеме ретінде
Іс жүзінде сезікті, егер ол ұсталған
Сот талқылауында судья сезіктінің берген жауаптарын
Дәлелдемелер қайнар көздерінің тағы бір түрі
Сарапшы – арнайы білімді талап ететін
Сарапшының қорытындысы – тергеу мен
Сараптама – арнайы білімді талап ететін
Сарапшының қорытындысы, яғни, зерттелген істің мән-жайлары
Сарапшы қорытындысының дәлелдеме ретіндегі ерекшелігі –
Сарапшының қорытындысы – бұл ғылым, техника,
Сарапшыны "ғылыми судья", ал оның қорытындысын
Сарапшы куәларға да теңестіріле алмайды. Куә
Сараптаманы басқа дәлелдемелерді тексеру әдісі ретінде
Сараптаманың нәтижесі – сарапшының қорытындысынан көрініс
Осылайша, сарапшының қорытындысы – басқа делелдемелермен
Сараптаманың қылмыстық процестегі маңызы өте зор,
Сарапшы қорытындысы, жоғарыда айтылып кеткендей, арнайы
Сонда сот сараптамасының басқа дәлелдемелерден ерекшелігі
Егер де басқа дәлелдемелер жеке адамның
ҚІЖК-не сәйкес, сарапшының қорытындысы – ол
Заттай дәлелдемелер деп қылмыстық іс жүргізу
Заттай дәлелдемелер – бұл не қылмыс
ҚР ҚІЖК-не сәйкес заттай дәлелдеме қызметін
Қылмыс жасаудың қаруы болган заттар;
Қылмыс іздері сақталған заттар;
Қылмыстық әрекеттің объектісі болған заттар;
Қылмысты және кінәліні әшкерелеудің, айыптауды жоққа
Қандай да бір затты іс бойынша
Заттай дәлелдемелердің алғашқы 3 түрі нақты
Заттай дәлелдемелердің маңызды белгісі – оның
Заттай дәлелдемелердің ауыстырылмайтындығы туралы ережеге мынадай
Ал оқиға болған жерді қарау кезінде
Заттай дәлелдеме болып саналатын әрбір зат
Осыған сәйкес, әрбір заттай дәлелдеме келесідей
табылған заттай дәлелдемелер қайда, қашан, кімде,
табылған заттай дәлелдемелер мұқият тексеріліп, оның
заттай дәлелдеме болып табылатын заттар тергеуші
Қылмыстық процесс аяқталғанға дейін заттай дәлелдемелер
Іс бойынша сот істі тоқтату туралы
Айыпталушыға тиесілі болған қылмыс қаруы тәркіленуге
Айналымы шектелген заттар сәйкес мекемелерге беріледі
Ешқандай қүндылығы жоқ және қолданыла алмайтын
Қылмыстық жолмен табылған ақша және өзге
Қалған заттар олардың заңды иелеріне қайтарылады,
Заттай дәлелдеме болып табылатын құжаттар іс
ҚР ҚІЖК-не сәйкес, заттай дәлелдемелерді сақтау
заттай дәлелдемелер үкім заңды күшіне енгенге
жекелеген жағдайларда заттай дәлелдемелер олардың иелеріне
тез арада бүлінетін заттай дәлелдемелер, егер
Дәлелдеменің тағы бір жеке түрі -
Бұл хаттамалар ҚІЖК-де белгіленген тәртіпте жасалған
Дәлелдемелердің бұл тобына белгілі бір деректер,
Жауап алу хаттамасына келер болсақ, осы
Егер мекемелер, ұйымдар, лауазымды тұлғалар және
Мұндай құжаттардың қатарына әр түрлі мекемелердің
Құжат - зат ретінде дәлелдемелік иазмұнға
Осы жағдайда құжат тексеріліп, тергеушінің қаулысымен
.
Қорытынды
Қылмыстық іс жүргізу заңында көрсетілгендей, айғақты
Заң талабы бойынша мұндай зерттеу алынған
ҚР ҚІЖК-нің 8-бабына сәйкес, қылмыстық процестің
Алдын-ала тергеу және сот органдарының процессуалдық
Қылмыстық процестің бір міндеті – айыпталушыны
Сонымен дәлелдеме – қылмыстық істі тиісті
Қорыта айтқанда, дәлелдемелер – қылмыстық істі
Пайдаланған әдебиеттер
Вышинский Н.Д. "Теория судебных доказательств" М.,
Гриценко Е.М. "Уголовный процесс" М., 1995
Гродзинский М.М. "Улики в советском уголовном
"Заң және заман" журналы, №3, 2002
ҚР Қылмыстық іс жүргізу кодексі, 13.12.1997
Старченко А.А. "Логика судебного исследования" М.,
Строгович М.С. "Курс советского уголовного процесса"
Төлеубекова Б.Х. "Уголовно-процессуальное право РК" А.,
Чельцов М.А. "Обвиняемый и его показания
Чельцов М.А. "Теория и практика экспертизы
Н.Д. Вышинский "Теория судебных
А.А. Старченко "Логика
М.С. Строгович "Курс советского
М.С.Строгович "Курс советского уголовного процесса"
М.М.Гродзинский "Улики в советском уголовном
Е.М.Гриценко "Уголовный процесс"
Б.Х.Толеубекова "Уголовно-процессуальное право РК"
М.А.Чельцов "Обвиняемый и его показания в
М.А. Чельцов "Теория и практика экспертизы
"Заң және заман" журналы, №3, 2002.,
Е.М Гриценко "Уголовный процесс" М.,
ҚР қылмыстық іс жүргізу кодексі
2
Қылмыстық процестегі дәлелдемелердің ұғымы мен маңызы
Қылмыстық іс жүргізудегі дәлелдемелердің түсінігі, маңызы және жіктелуі
Азаматтық іс жүргізудегі дәлелдемелер
Қылмыстық істі қозғау сатысының құқықтық табиғаты
Кәмелетке толмағандардың қылмыстары туралы істер бойынша дәлелдеуге жататын мән-жайлар
Дәлелдемелер түсінігі және түрлері
Азаматық іс жүргізу құқығы
Қылмыстық процестегі дәлелдеу ұғымы
Азаматық іс жүргізу құқығының пәні, әдісі, жүйесі және қағидалары
Қылмыстық іс жүргізудің түсінігі, мәні, міндеттері