Қаржылық рычаг
МАЗМҰНЫ
КIРIСПЕ………………………………………………………………………….….5
1. КӘСIПОРЫННЫҢ БӘСЕКЕ ҚАБІЛЕТТІЛІГІН ТАЛДАУДЫҢ ЖӘНЕ ЖОСПАРЛАУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ
1.1 Кәсiпорын қызметiнің бәсеке қабілеттілігінің мәнi мен мазмұны…………..…........................8
1.2 Бәсеке қабілеттілігін анықтаушы көрсеткiштерiнiң негiзгi түрлерi, жүйелерi
1.3 Кәсіпорын тиімділігін жоспарлау, оның негізгі бөлімдері мен
2. «ӨЗЕНМҰНАЙГАЗ» ӨНДІРІСТІК ФИЛИАЛЫНЫҢ ҚЫЗМЕТIНIҢ БӘСЕКЕ ҚАБІЛЕТТІЛІГІН ТАЛДАУ
2.1 Өзенмұнайгаз» Өндірістік Филиалының негізгі техника–
2.2 Кәсіпорын қызметінің тиімділігін сипаттайтын көрсеткіштерді
2.3 «Өзенмұнайгаз» ӨФ-ның қаржылық тұрақтылығын талдау …………..….48
3. «ӨЗЕНМҰНАЙГАЗ» ӨНДІРІСТІК ФИЛИАЛЫНЫҢ БӘСЕКЕ ҚАБІЛЕТТІЛІГІН
3.1 «Өзенмұнайгаз» ӨФ-ның болашақта даму жолдары ……………..….….55
3.2 «Өзенмұнайгаз» ӨФ-ның өндірістік қызметінің экономикалық
ҚОРЫТЫНДЫ ………………………………………………………………...…65
ӘДЕБИЕТТЕР ТIЗIМI …………………………………………………….……..67
КIРIСПЕ
Қазақстанның мұнай-газ саласының қазіргі таңдағы жағдайы жоғары потенциалмен
Осылайша,қазіргі уақытта мұнай-газ кешені экономиканың дамуын анықтайтын алдыңғы
Органикалық қазба отын, ең алдымен мұнай, ұзақ уақыт
Мұнай өнеркәсібі отын-энергетика кешенінің құрама бөлігі болып табылады.
Мұнай өнеркәсібі – мұнай және мұнай-газ кен орындарын
Мұнай мен газ өндірісі бойынша запастардың географиялық орналасуында
Мұнай-газ кешенінің тұрақтануы мен дамуы, оның жұмысының тиімділігінің
Қазіргі уақытта барлық технологиялық тізбекті біртұтас жүйеге біріктіретін
Экономикалық талдау жүргiзудiң әдiстерi мен тәсiлдерiн бiлу мен
Кәсiпорын қызметiнiң тиiмдiлiгiн сипаттайтын көрсеткiштерге рентабельдiлiк немесе табыстылық
Экономикалық әдебиеттерде рентабельдiлiктiң бiрнеше түсiнiгi берiледi. Мысалы, оның
Басқа авторлардың пiкiрiнше, рентабельдiлiк – пайданың өндiрiс шығындарының
Қалай болса да, рентабельдiлiк табыс пен осы табысты
Экономикалық талдаудың әдiстерi мен тәсiлдерiн қолдану арқылы кәсiпкерлер
Осы дипломдық жұмыстың басты мақсаты кәсiпорын қызметiнiң бәсекеге
Дипломдық жұмыс құрылымдық түрде кiрiспеден, толықтай ашылған үш
Дипломдық жұмыстың бiрiншi бөлiмiнде кәсіпорынның бәсекеге қабілеттілігінің теориялық
Дипломдық жұмыстың екiншi бөлiмiнде «Өзенмұнайгаз» Өндірістік Филиалының қызметінің
кәсiпорынның негiзгi техника - экономикалық көрсеткiштерiне;
кәсiпорынның бухгалтерлiк балансына;
кәсiпорын қызметiнiң рентабельдiлiгiне, оның iшiнде өнiм өткiзу рентабельдiлiгiне,
кәсiпорын қызметiнiң тұрақтылығы мен табыстылығына.
Дипломдық жұмыстың үшiншi бөлiмiнде өнеркәсiптiк кәсiпорын қызметiнiң бәсекеқабілеттілiгiн
Қорытындыда дипломдық жұмыстың негізгі жақтары қорытылады және әрбір
1. КӘСIПОРЫННЫҢ БӘСЕКЕ ҚАБІЛЕТТІЛІГІН ТАЛДАУДЫҢ ЖӘНЕ ЖОСПАРЛАУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ
Кәсiпорын қызметiнің бәсеке қабілеттілігінің мәнi мен мазмұны
Кәсіпорынның бәсекеге деген қабілеттілігі дамыған бәсекелестік нарықта
Кәсіпорынның бәсекеге қабілеттілігі дегеніміз тауардың нарықтағы табысын
Кәсiпорын қызметiнiң нәтижелерi өнiм өндiру көлемi, сатылым көлемi,
Кәсiпорын қызметiнiң тиiмдiлiгiн сипаттайтын көрсеткiштерге рентабельдiлiк немесе табыстылық
Экономикалық әдебиеттерде рентабельдiлiктiң бiрнеше түсiнiгi берiледi. Мысалы, оның
Басқа авторлардың пiкiрiнше, рентабельдiлiк – пайданың өндiрiс шығындарының
Қалай болса да, рентабельдiлiк табыс пен осы табысты
Кәсiпорынның шаруашылық қызметiнiң тиiмдiлiгi мен оның қалыптасуының экономикалық
Нарықта кәсiпорындар тауар өндiрушiлер ретiнде белгiленедi. Өнiмге деген
Егер түсiм көлемi өзiндiк құннан жоғары болса, онда
Кәсiпорын үшiн табыс барынша мол табыс табуға болатын
Әрбiр кәсiпорында мөлшерi, экономикалық мазмұны және функционалды бағыты
Баланстық пайда – бұл кәсiпорынның өндiрiстiк – шаруашылық
Рентабельдiлiктiң пайдадан ерекшелiгi, ол тиiмдiлктiң қолда бар немесе
Рентабельдiлiк кәсiпорын қызметiн пайда сомасын арттыруға, өндiрiстiк қорлардың
Рентабельдiлiк көрсеткiштерiн кәсiпорын қызметiн бағалау үшiн және инвестициялық
Оның көмегiмен кәсiпорынды басқару тиiмдiлiгiн бағалауға болады, өйткенi,
Сондықтан, рентабельдiлiктi басқару сапасының негiзгi белгiлерiнiң бiрi ретiнде
Рентабельдiлiк деңгейiнiң мәнi бойынша кәсiпорынның ұзақ мерзiмдегi
Пайда сомасы мен жұмсалған капитал мөлшерi арасындағы байланысты
Сонымен бiрге, рентабельдiлiк кәсiпорын қызметi мен оның нәтижелерiн
Осылайша, рентабельдiлiк көрсеткiштерi қаржылық нәтижелер мен кәсiпорын қызметiнiң
Өнеркәсіптің тиімді өндірістік-шаруашылық әрекеттілігінің маңызды жинақтаушы көрсеткішіне өндірістің
Өндіріс факторларының және шаруашлық субъектілердің пайдалы өндірістік әрекетілігінің
Өнеркәсіп әрекеттілігінің қаржылық нәтижесін анықтау үшін өнімді сатудан
Өнеркәсіптің пайдасына өнеркәсіптің өндірістік және әлеуметтік даму
Өнімді өткізуден пайда болған өнеркәсіптің пайдасының мәнін анықтайтын
- өнімді өткізуден пайда болатын табыс (шығын);
- негізгі қондырғылар және басқа да өндірістің
- өткізуден басқа да қаржылық нәтижелер.
Өнімді өткізуден пайда болатын табыс (шығын) дегеніміз бұл
Негізгі қордарды және басқа да өндірістің мүлігін өткізуден
Өнеркәсіп өз мүлігімен өзі айналысады. Олар өз мүлігін
өткізуден басқа да пайда болған қаржылық нәтижелер бұл
Кәсіпорынның қарауында қалатын барлық пайда 2 бөлікке бөлінеді.
Бөлінбеген пайда кең мағынада пайда ретінде тұтынуға пайдаланған
Кәсіпорынның шекті мақсаты пайда табу. Пайда табу үшін
Таза пайда формуласы; Таза пайда = жалпы түсім
Ал жалпы түсім:
n
W = ∑Ni Ci
i = 1
Ni – өндірілген өнім саны;
Ci – өнімнің бағасы;
n – тауар түрлерінің саны;
i – нақты тауар түрі.
Кәсіпорын пайда табу үшін төрт тәсілді қолдану керек:
1) баға тағайындау;
2) шығындарды жасақтау;
3) өнім көлемін анықтау;
4) өнімнің ассортименті мен номенклатурасын таңдау.
Егер кәсіпорын төлем мүмкіндігі жоқ болса, яғни несие
1) қайта құрумен байланысты сыртқы басқарушы сауықтандыру санкциясын
2) алажақтардың бақылауымен, немесе абритаж сотының қаулысымен шешім
3) бейбіт келісім – несие беруші мен бережақтың
Бережақ кәсіпорынның мүлкін бөлу мынандай кезекпен басталады:
- арбитажға және конкурспен басқарған орган еңбегіне төлем;
- азаматтарға денсаулығына зиян келтіргені үшін бережақ;
- жұмысшыларға еңбек ақы;
- бюджетке немесе бюджет сыртындағы төлемдер;
- кәсіпорын мүлкінде үлесі бар кәсіпорын мүшелеріне;
- басқа меншіктілерге;
- басқа қалған талаптарға төлем төлеу.
Пайда табу үшін жұмысты неден бастау керек?
Қандай болмасын өндірісті бастау үшін ақша керек. Оған
Кәсіпкердің басты мақсаты жұмсаған қаржысына қосымша өсім алу.
Қосымша құн қайдан пайда болады? Жұмысшыны қанаудан, яғни
Пайданы өсіруге ықпал жасайтын факторлар:
- еңбек өнімділігін өсіру;
- айналу капиталының ауыспалы айналым жылдамдығы;
- прогрессивті техника мен жаңа технологияны өндіріске енгізу
- өндірістік шығындарды азайту;
- өндірістік қатынастар жүйесі;
- қосымша өнімнің өсуі;
- нарық бағасының қолайлы ауытқуы.
Кәсіпкердің жұмысының нәтижесін рентабельдік деңгей арқылы бағалауға болады.
таза пайда, салық төленгеннен кейінгі
Рентабелдік деңгейі= барлық толық шығындар
Пайданы бөлу. Бірінші қор жинау. Қор жиналып, өндірісті
1.2 Бәсеке қабілеттілігін анықтаушы көрсеткiштерiнiң негiзгi түрлерi, жүйелерi
Рентабельдiлiктi кәсiпкерлiк қызметінiң эффектiсiн көрсететін кәсiпорын пайдасынан ерекшелiгi,
Рентабельдiлiк – кәсiпорынның пайдалылығын (табыстылығын) бейнелейтiн қатысты шама.
Өнiм рентабельдiлiгiн барлық өткiзiлген өнiм бойынша да, сондай
Барлық өткiзiлген өнiмнiң рентабельдiлiгiн былайша анықтауға болады:
өнiмдi өткiзгеннен түскен пайданың оны өндiруге және өткiзуге
өнiмдi өткiзгеннен түскен пайданың өткiзiлген өнiм түсiмiне пайыздық
баланстық пайданың өткiзiлген өнiм түсiмiне пайыздық қатынасы;
таза пайданың өткiзiлген өнiм түсiмiне пайыздық қатынасы.
Бұл көрсеткiштер кәсiпорынның ағымдық шығындарының тиiмдiлiгi және
Жекелеген өнiм түрлерiнiң рентабельдiлiгi бағаға және толық өзiндiк
Кәсiпорын мүлкiнiң (активтерiнiң) рентабельдiлiгi таза пайданың активтердiң (мүлiктердiң)
Айналымнан тыс құралдардың рентабельдiлiгi таза пайданың айналымнан тыс
Айналым активтерiнiң рентабельдiлiгi таза пайданың айналым активтерiнiң орташа
Инвестициялардың рентабельдiлiгi жалпы пайданың кәсiпорын мүлкiнiң құнына
Меншiктi капиталдың рентабельдiлiгi таза пайданың меншiктi капитал мөлшерiне
Өндiрiс рентабельдiлiгi барлық авансыланған капиталдық қайтарымдылың дәрежесiн көрсетедi
Рпр = Пб/Кав Х 100 %,
Рпр = Пд/ (ОПФ - МОС) Х 100
Мұндағы,
Рпр - өндiрiс рентабельдiлiгi;
Пб - пайда (баланстық);
Кав - барлық авансыланған капитал;
ОПФ - негiзгi өндiрiстiк қорлар;
МОС - материалдық айналым қорлары.
Фирманың ағымдық шығындарының тиiмдiлiгiн сипаттайтын көрсеткiш ретiнде өнiм
Ротд. пр = Пб / Сп Х 100
Мұндағы, Ротд.пр — жекелеген өнiм түрiнiң рентабельдiлiгi;
Сп — өнiмнiң өзiндiк құны (толық)
Мұнда өндiрiс тиiмдiлiгiнiң шығынды нысаны көрсетiлген, немесе өндiрiс
Айналым (сатылым) рентабельдiлiгi кәсiпорынның операциялық (өндiрiстiк - шаруашылық)
Сатылым рентабельдiлiгiнiң орташа деңгейi салаға тәуелдi өзгерiп отырады
Меншiктi капиталдың рентабельдiлiгi – кәсiпорын қызметiндегi ең маңызды
Өнiм рентабельдiлiгiнiң көрсеткiштерi өзара байланысты және барлық өнiмдi
Сондықтан, өндiрiс тиiмдiлiгiн жоғарылатып, пайданы арттырудың қосымша мүмкiндiктерiн
Рентабельдiлiк көрсеткiштерi қаржылық – шаруашылық қызметтi талдау процесiнде,
Рентабельдiлiктi арттыруға пайда сомасын арттыру жолымен де, сондай-ақ
Жалпы рентабельдiлiктi талдау өндiрiстiк кәсiпорын меншiгiндегi барлық өндiрiстiк
Шаруашылық қызметтiң рентабельдiлiгi (R) кәсiпорынмен қолданылатын көздердiң барлық
(6)
Шаруашылық қызмет тиiмдiлiгiн бағалағанда инвестицияланған капитал ретiнде
Кейбiр экономистер активтердiң жалпы мөлшерiнен әрекет етпейтiн және
Рентабельдiлiктi есептегенде кәсiпорынға салынатын капитал мөлшерi табыс табу
Рентабельдiлiк коэффициенттерiн есептегенде кәсiпорын табысының әртүрлi көрсеткiштерiн қолдануға
, (7)
Мұндағы,
- активтердiң рентабельдiлiгi;
ЧП – таза пайда;
- несие қолданғаны үшiн пайыздар;
-- пайда салығының коэффициентпен берiлген ставкасы.
Бiрақ, рентабельдiлiк деңгейiн көрсетiлген формуламен анықтау қиындық туғызады.
Жұмыс капиталы құнының орнын толтыру нормасын сипаттау үшін
(8)
Сонымен қатар, өндiрiстiк қызмет тиiмдiлiгiн сипаттау үшiн өндiрiс
(9)
Егер есептеу барысында қосымша шама ретiнде өткiзiлген өнiм
, (10)
Мұндағы,
- өндiрiстiк қызмет рентабельделiгi;
РП – өткiзiлген өнiм көлемi;
– негiзгi өндiрiстiк қорлардың орташа жылдық құны;
– материалдық айналым құралдарының орташа жылдық құны;
П – жалпы пайда.
Жоғарыдағы формуладан өндiрiстiк қызмет рентабельдiлiгi екi фактордың өзгерiсiне
өндiрiстiк қорлардың 1 теңгесiне шаққандағы өткiзулер;
өткiзудiң 1 теңгесiне шаққандағы пайда.
Бiрiншi фактор өндiрiстiк қорларды пайдалану тиiмдiлiгiн, яғни өткiзiлген
Өндiрiстiк қорлардың бiр теңгесiне шаққандағы қор қайтарымының әсерiнен
(11)
Өткiзiлген өнiм рентабельдiлiгi деңгейiнiң әсерi есебiнен өндiрiстiк қызмет
(12)
Осында қарастырылған факторлардың әрқайсысы өз кезегiнде екiншi кезектегi
Негiзгi өндiрiстiк қорлардың қор қайтарымы мен материалдық айналым
Екiншi күрделендiрiлген фактордың (өткiзудiң 1 теңгесiне шаққандағы пайданың)
Екiншi кезек факторларының өндiрiс рентабельдiлiгiне әсерi де үлестiк
Кәсiпкерлiк қызмет тиiмдiлiгiн бейнелейтiн пайда көлемiнен рентабельдiлiктiң
Өнiм рентабельдiлiгiн толықтай көрсетiлген қызмет немесе оның жекелеген
Толықтай өткiзiлген өнiм мен көрсетiлген қызмет рентабелдiлiгiн келесiдей
Өнiм өткiзуден түскен табыс көлемiн оны өндiруге және
Өнiм өткiзуден түскен табыс көлемiн түскен түсiм көлемiне
Баланстық пайданың өнiм өткiзуден түскен түсiм көлемiне пайыздық
Таза пайда көлемiнiң өнiм өткiзуден түскен түсiм көлемiне
Осы көрсеткiштер кәсiпорынның ағымдық шығындары мен оның өткiзетiн
Өнiмнiң жеке түрлерiнiң рентабельдiлiгi оның бағасы мен толық
Кәсiпорын активiнiң рентабельдiлiгi таза пайданың активтердiң орташа құнына
Айналымнан тыс бiрлiктердiң рентабельдiлiгi таза пайданың айналымнан тыс
Айналым активтерiнiң рентабельдiлiгi таза пайданың айналым активтердiң
Инвестиция рентабельдiлiгi жалпы пайданың кәсiпорын мүлкiне пайыздық қатынас
Меншiк капиталының рентабельдiлiгi таза пайданың меншiк капиталының
Рентабельдiлiк көрсеткiштерi қаржылық-шаруашылық қызметтi талдау процесiнде, басқару шешiмдерiн
Рентабельдiлiк деңгейiнiң көтерiлуi пайда сомасын ұлғайту жолымен, сонымен
Кәсiпорын рентабельдiлiгi – қатысты көрсеткiш болғандықтан, оның өсуi
Жалпы рентабельдiлiктi талдау кәсiпорын үшiн барлық өндiрiстiк потенциалдарды
Жалпы рентабельдiлiк (Р) баланстық пайданың (П) негiзгi және
Р=П/Фх100% (13)
Кәсiпорын рентабельдiлiгiн бағалауды келесi көрсеткiштердiң көмегiмен жүргiзуге болады.
1) Өнiм рентабельдiлiгi (Рпр) — өнiмдi сатқаннан түскен
Өнiм рентабельдiлiгi мына формула бойынша есептеледi:
Рпр = (Пп / Сп) х 100%
Мұндағы:
Пп - өнiмдi, жұмысты, қызметтi сатқаннан түскен пайда,
Сп - өткiзiлген өнiмнiң толық өзiндiк құны, тенге.
Пайда бұйымның өзiндiк құнымен қатар, оның өткiзiлетiн бағасына
2) Сатылым (айналым) рентабельдiлiгi - Рп:
Рп = ПП/В х 100% (15)
Мұндағы:
В - өнiмдi, жұмысты, қызметтi сатқаннан түскен түсiм.
Бұл коэффициент өткiзiлетiн өнiм бiрлiгiне қанша пайда келетiндiгiн
Сәйкесiнше, сатылым рентабельдiлiгiнiң төмендеуi өнiмнiң тұрақты бағасында өндiрiс
Өнiм рентабельдiлiгi мен сатылым рентабельдiлiгiнiң көрсеткiштерi өзара
3) Капитал рентабельдiлiгiнiң көрсеткiштерi:
а) меншiктi капиталдың рентабельдiлiгi (Рск):
Рск = (Пч/Кс)-100% (16)
Мұндағы:
Пч - таза пайда;
Кс - меншiктi капиталдың орташа мөлшерi.
Бұл көрсеткiш меншiктi капиталды қолдану тиiмдiлiгiн сипаттайды
б) инвестициялық (перманенттiк) капитал рентабельдiлiгi (Ри):
Ри =(Пч/Кик)-100% (17)
Мұндағы:
Кик - инвестициялық капиталдың орташа мөлшерi.
Ол меншiктi капиталдың кезеңдегi орташа мөлшерiнiң және ұзақ
Көрсеткiш ұзақ мерзiмге салынған капиталды пайдалану тиiмдiлiгiн сипаттайды.
в) кәсiпорынның барлық капиталының рентабельдiлiгi (Рок):
Рок = (Пп / Бср) - 100%
Мұндағы:
Бср - нетто-балансының кезеңдегi орташа қорытындысы.
Бұл көрсеткiш кәсiпорынның барлық капиталын пайдалану тиiмдiлiгiн көрсетедi,
4) Айналым активтерiнiң рентабельдiлiгi (Роб):
Роб = (Пп/АОср)-100% (19)
Мұндағы:
АОср - айналым активтерiнiң орташа мөлшерi, тенге.
Капитал мен активтердiң орташа мөлшерi бухгалтерлiк баланс мәлiметтерi
5) Негiзгi құралдардың және басқа да айналымнан тыс
Рв = П/АВср (20)
Мұндағы:
АВср - негiзгi құралдардың және басқа да айналымнан
Негiзгi құралдардың және басқа да айналымнан тыс активтердiң
Мысалы, барлық капиталының рентабельдiлiк коэффициентi төмендесе, негiзгi
Бiрақ, рентабельдiлiктiң жоғарыда атап өтiлген көрсеткiштерiнiң барлығы практикалық
Кесте 1.
Рентабельдiлiктiң негiзгi көрсеткiштерi
Формула Түсiнiктемелер Түсiнiктемелер
1. Сатылым рентабельдiлiгi (Рп)
Рп= Пп/В В – сатылымнан түскен түсiм.
Пп - сатылымнан түскен пайда Өнiм бiрлiгiне қанша
2. Кәсiпорынның барлық капиталының рентабельдiлiгi (Pок)
Рок=П/Бср Бср – баланстық кезеңнiң орташа қорытындысы
П – жалпы пайда (Пб), сондай-ақ сатылымнан түскен
3. Негiзгi құралдардың және басқа да айналымнан тыс
Рв=П/АВср АВср – айналымнан тыс активтердiң кезеңдегi орташа
4. Меншiктi капиталдың рентабельдiлiгi (Рск)
РС=П/Кс Кс – баланс бойынша меншiктi құрал көздерiнiң
5. Инвестициялық (перманенттiк) капитал рентабельдiлiгi (Ри)
Рн =П/Ки Ки – ұзақ мерзiмдi несиелер мен
Бұл көрсеткiштер динамикада зерттеледi және олардың өзгеру қарқыны
1.3 Кәсіпорын тиімділігін жоспарлау, оның негізгі бөлімдері мен
Нарықтық экономикада өнеркәсіптің тиімді еңбек етуі кәсіпорын жұмысын
Қазіргі уақытта кәсіпорынның даму жоспарын жасау барысында, жоспарлау
Жоспарлау методологиясына жоспарларды жасаудың түрлері мен әдістері жатады.
жоспарларды дамыған ғылыми-техникалық және есептік-экономикалық негіздеуді ұлғайту;
қажетті нормалар мен нормативтерді қолдану;
өндірісті техникалық-экономикалық негіздеу;
баланстық есептеулер есептеулер жүргізу;
өндірістің тиімділігін арттыру көрсеткіштерінің жүйесін жақсарту;
материал сыйымдылығын, қор сыйымдылығын азайту;
еңбек өнімділігін арттыру;
жоғарғы сапалы қнім шығаруды ұлғайту;
жоспарлардың ыңғайлылығын, ықшамдылығын қамтамасыз ету және т.б.
Кәсіпорынның даму жоспарын прогрессивті техникалық-экономикалық нормалар мен нормативтерді
Нормалар мен нормативтерді жасаған кезде, ғылым мен техниканың
Нормалар мен нормативтер әртүрлі жвғдайларда қолданылады. Тірі еңбек
Жоспарларды техникалық-экономикалық негіздеу арқылы олардың көрсеткіштерін анықтайды.
Жоспарлар мынадай көрсеткіштерді қолдану арқылы жасалынады:
сандық;
сапалық;
көлемдік;
үлестік.
Сандық көрсеткіштерге – жалпы өнім мен тауар өнімінің
Сапалық көрсеткіштерге – өндірістің экономикалық тиімділігі, еңбек өнімділігінің
Сандық және сапалық көрсеткіштер бір-бірімен тығыз байланыста болады.
Көлемдік көрсеткіштерге – өндірістің жалпы көлемі, жеке процестер
Үлестік көрсеткіштерге – бір-бірімен байланысты бірнеше көрсеткіштердің көрсеткіштердің
Өнеркәсіптің жоспарлық көрсеткіштерін есептеу үшін табиғи, еңбек және
Кәсіпорынның даму жоспары мынадай бөлімдерден тұрады:
• Өнеркәсіп өнімін шығару жоспары (өндірістік бағдарлама) –
• Ғылым мен техниканы дамыту жоспары. Бұл бөлімнің
• Өндірістің экономикалық тиімділігін арттыру жоспары. Бұл жоспарда
• Күрделі қаржы және күрделі құрылыс жоспары.Ол жаңа
• Материалдық – техникалық қамтамасыз ету жоспары. Оған
• Еңбек және кадрлар жоспары. Бұл жоспар өндіріс
• Өндіріс шығындары жоспары. Бұл жоспардың мақсаты -
• Қаржылық жоспар (қаржы). Қаржы жоспарында мынадай көрсеткіштер
• Кәсіпорын ұжымының әлеуметтік даму жоспары. Жұмысшылардың әлеуметтік
• Табиғатты қорғау және табиғат ресурстарын пайдалы қолдану
Кәсіпорынның даму жоспарының ең негізгі бөлімі - өнім
Жоспардағы құн өлшемдегі өнім көлемін анықтау үшін өнім
Жоспарда берілген өлшем бірліктер жоспарлау мен өндірісті ұйымдастырудың
Өнім шығару жоспарының маңызды бір бөлімі - өнімнің
Өндірістік бағдарламаның құн көрсеткіштеріне:
сату көлемі;
тауар өнімі;
жалпы өнім жатады.
Сатылған өнімнің көлеміне байланысты, өндіріс салаларының, бірлестіктер мен
Сатылған өнімнің көлемін мына формула арқылы анықтайды:
Сө = Тж + Ож.б – Qж.а
Мұндағы:
Тж – жоспар бойынша берілген товар өнімінің көлемі;
Сө - жоспар бойынша берілген тауар өнімінің көлемі;
Qж.б – Qж.а – сатылмаған өнімдердің жылдың бағасындағы
Тауар өнімінің көлеміне: сыртқа шығарылып сатылатын дайын өнімдердің
Жалпы өнімнің көлемі жоспарланған уақытта белгіленген жұмыс көлемін
Жо = То – Аб + Аа
Мұндағы:
Тө - тауар өнімі;
Аб, Аа – жылдың басындағы және жылдың аяғындағы
Таза өнімнің көлемі – тауар өнімінің көлемінен материалдық
Таза о = Мш + Ан.қ
Мұндағы: Мш – материалдық шығын;
Ан.қ – негізгі қорлардың тозуы.
Жаңа жобалардың құрылуы - оның алдын-ала экономикалық
Бизнес-жоспар қандай бір коммерциялық жобаны іске асыруға немесе
1.Бизнесті енгізу концепциясысын іске асыру және кәсіпорын дамуының
2. Жоспарлау функцияларын атқара алады;
3. Кәсіпорынның даму процесін қадағалауға және бағалауға көмектеседі;
4. Қаржы ресурстарын тартуға қажет;
5. Инвесторларды тарту үшін және инвестицияны тиімді қолдану
Бизнес-жоспарлауды іске асыру келесі сұрақтарға жауап беруге мүмкіндік
Бизнес-жоспардың нақты, анық құрылымы жоқ. Ол атқаратын қызметіне
1. резюме (к.о. мүмкіндіктері)
2. тауар түрлері (жұмыс, қызмет)
3.өндірілген тауарлардың нарықтағы өтімі
4. өтімділік нарығындағы қалыптасқан бәсекелестік
5. өндірістік жоспар
6. ұйымдастырушылық жоспар
7. фирма қызметін құқықтық қамсыздандыру.
8. тәуекел бағасы және сақтандыру
9. қаржылық жоспар
10. қаржыландыру стратегиясы
Кейбір бизнес-жоспарды өндірушілердің айтуы бойынша, бизнес-жоспардың басқа да
2. «ӨЗЕНМҰНАЙГАЗ» ӨНДІРІСТІК ФИЛИАЛЫНЫҢ ҚЫЗМЕТIНIҢ БӘСЕКЕ ҚАБІЛЕТТІЛІГІН ТАЛДАУ
2.1 Өзенмұнайгаз» Өндірістік Филиалының негізгі техника–
Қазіргі таңда ӨФ «Өзенмунайгаз» екі мұнай кен орындарын
Мұнай өңдеу көлемінің басым мөлшері ӨФ «ӨМГ»-ға келеді,
Мұнай кен орындары - өңдеулерінің соңғы сатыларында. Өңдеу
Кәсіпорын менеджерлері кен орындарының ары қарай дамуын ӨФ
«Узеньмунайгаз» ӨФ-ның тарихын бес кезеңге бөлуге болады:
1 кезең. 1965-1975 жж. Жаңа учаскелердің ашылуына мұнай
2 кезең. 1976-1981 жж. Мұнайдың өңдеу көлемі төмендеп
3 кезең. 1982-1989 жж. Жаңа технологиялардың енгізілуіне байланысты
4 кезең. 1990-1994 жж. Қаржылық жағдайының нашарлауына байланысты
5 кезең. 1994-1998 жж. «Узеньмунайгаз» АҚ-ның пайда болуы.
Кәсіпорынның жалпы баланстық қоры 1,1 млрд тоннаға бағаланып
Бірақ келісім жақтармен қол қойылған несиенің 4 жылға
«Өзенмұнайгаз» ӨФ-ның негізгі басты қызметі – мұнай және
Кәсіпорынның ұйымдық және басқару құрылымы.
Кәсіпорын ең жоғарғы басқару органы - «Өзенмунайгаз» басқарамасы,
Мұнайды дайындауы және өндірістік қызмет көрсету бөлімі, кейін
Мұнай өңдеу көлемін арттыру және скважиналарды күрделі жөндеулерден
Өндірістік қызмет ету орталық базасы бұрғылау және мұнай
Жолды жөндеу-құрылыс басқармасы құрылыспен және ішкі жолдарды жөндеумен
Байланысты өндістік-техникалық басқармасы – негізгі атқаратын қызметі –
Басқару электр тораптарының қанауымен және тоқтаусыз жабдықтаудың қамтамасыз
Орталық ғылыми-зерттеу лабораториясының негізгі атқаратын функциясы өткізілетін жұмыстарды
Маркшейдерлік - геодезиялық партиясы – маркшейдерлік-геодезиялық жұмыстарын орындайды
Сонымен қатар, «Өзенмунайгаз» ӨФ 100% қатысуымен бірнеше жауапкершілігі
«Озенмунайгаз» ӨФ-ның президенті кәсіпорынның қызметіне жалпы басшылық етеді.
Вице - президент, бірінші вице - президент, құқықтық
Тікелей бағынуында: өндірісті өндірісті оперативті басқару департаменті, геология,
Бірінші вице-президентінің арнайы жауаптылығы бар және кәсіпорынның даму
Құқықтық департаменті келесі сұрақтарды шешеді: тұрақты заңгерлік
Геология департаментінің негізгі мақсаты өңдеулер және бұрғылаулар, мұнайды
Автоматтандыру секторының негізгі мақсаты – байланыстар, техникалық алға
«Өзенмунайгаз» ӨФ-ның басқару құрылымы - функционалды, горизонтальдық (мұнай
Бизнестiң кез-келген түрiнiң нәтижелiлiгi оның өмiр сүруiне мүмкiндiк
Кәсiпорынның қаржылық жағдайы деп оның өз қызметін қаржыландыру
"Өзенмұнайгаз" ӨФ қазіргі уақытта 2 мұнай-газ кен орнын
"Өзенмұнайгаз" ӨФ балансында Өзен және Қарамандыбас мұнай-газ кен
2007 жылы "Өзенмұнайгаз" ӨФ бойынша мұнай өндірісі 4883
Бүгінгі таңда «Өзенмұнайгаз» компаниясының қаржылық және экономикалық жағдайына,
Компания сонымен қатар құрылыс-монтаждау жұмыстарын да орындайды, ұңғылар
Компания учаскесімен ұңғы колонналарын, мұнай құбырларын және газ
2007 жылы жұмыстар мен қызметтер өндірісі бойынша жоспар
«Өзенмұнайгаз» басқармасы қызметін жоспарлау «Қаржылық-шаруашылық қызмет болжамын», «Бизнес-жоспар»
Болжамда жоспарлық және нақты маусымдық мәліметтер келтіріледі. Бұл
Қаржылық-шаруашылық қызмет болжамы келесі бөлімдерді қамтиды:
негізгі техникалық-экономикалық көрсеткіштер;
жұмыстарды орындау және қызметтер көрсету жоспары;
еңбек пен жалақы жөніндегі жоспар;
кәсіпорынның техникалық даму жоспары;
өзіндік құн жоспары және т.б.
Басқарманың қаржылық жағдайын тұрақтандыру, қолда бар ақшалай және
Қаржылық жоспар негізгі экономикалық көрсеткіштерді әрбір маусымға есептеу
Компанияда қаржылық жоспарды бекіткеннен кейін негізгі қаржылық-экономикалық көрсеткіштер
«Өзенмұнайгаз» Өндірістік Филиал капиталының қатысуымен мұнай нарығында мықты
Аталған желі компания алдына қойылған қолданбалы міндеттерді шешу
Басқарманың өндірістік бағдарламасы келесі бөлімдерден тұрады:
тапсырылған жұмыс және қызмет көлемі бойынша жоспарды орындау
қоршаған ортаны қорғау бойынша шараларды орындау;
байланыс қызметінің тарифтерін анықтау;
әрекет етуші жабдықты перспективті дамыту және қайта құру;
ресурспен қамсыздандыру.
Бұл кәсіпорында орындалатын қызметтер сапасына сертификациялық бақылау қолданылады.
Қызметтер сертификациясын енгізу келесі себептерге байланысты қажет:
төмен сапалы қызмет көрсету барысында тұтынушылар құқығын қорғау;
қызметтер номенклатурасы және сапасы бойынша қажетті және жеткілікті
қызметтер номенклатурасы және сапасы бойынша тұтынушылар талабына жауап
әлемдік нарықтағы қызметтердің бәсекеге қабілеттілігіне жағдай жасау.
Қызметтерді сертификациялау жүйесін құру барысында келесі принциптерді басшылыққа
байланыс қызметін сертификациялау бойынша қызмет Қазақстан Республикасының әрекет
бірінші кезектегі сертификацияға үлкен әлеуметтік мәні бар негізгі
міндетті сертификациялауға жататын қызметтер номенклатурасы;
қалған қызметтердің сертификациясы өз еркімен жүзеге асырылады және
сертификациялануы тиіс байланыс қызметтері сапасының көрсеткіштері осы қызметтердің
«Өзенмұнайгаз» басқармасының маркетингтік қызметі алдында келесі міндеттер тұр:
нарықты кешенді зерттеу, яғни потенциалды тұтынушыларды анықтау, салалар
нақты және болжанатын сұранысты қанағаттандыру үшін кәсіпорынның маркетингтік
перспективті қызмет түрлерін анықтау, сонымен қатар олардың техникалық
маркетингтік стратегия мен кәсіпорын қызметінің мақсаттарын өңдеу;
баға (тариф) саясатын қалыптастыру;
Мүлік құрылымында қиын өткізілетін айналымнан тыс активтердің үлесі
Кәсіпорынның төлем қабілеттілігін қалпына келтіруге және оның тиімді
- кәсіпорынның басқарушы звеносын алмастыру;
- кәсіпорынды инвентаризациялау;
- дебиторлық қарызды оптимизациялау;
- өндіріс шығындарын кеміту;
- аяқталмаған құрылысты сату;
- персоналдар санын оптимизациялау және жұмыстан босатылғандар үшін
- артық жабдықтарды, материалдарды және қоймаланған дайын бұйымдарды
- ұзақ мерзімді несиелер немесе ұзақ мерзімді ипотека;
- прогрессивті технологиялар, өндірісті механизациялау және автоматтандыру;
- еңбекті ұйымдастыруды жетілдіру;
- негізгі қорларды күрделі жөндеу, модернизациялау, ескірген жабдықтарды
Компанияға басшылық етудің ағымдық төлем қабілеттілігін қалпына келтіру
Кәсіпорынды басқаруды қайта құру:
Кәсіпорындағы әкімшілік-шаруашылық жұмысты бақылау және оптимизациялау үшін, кәсіпорындағы
Өткізу нарығын кеңейту және өткізілетін өнімдер мен қызметте
Мүлікті және дебиторлық қарызды қайтару жұмыстарын инвентаризациялау мақсатында
Мүліктің бір бөлігін өткізу.
Төлем қабілеттілікті қалпына келтіру бойынша шараларға тиімсіз қолданылып
3. Дебиторлық қарызды қайтару.
4. Кәсіпорынның ағымдық шаруашылық қызметі.
Сыртқы басқару жоспары сыртқы басқару процесінде кәсіпорынның жоспарды
Міндетті түрде маркетинг бөлімін құру қажет. Оның негізгі
а) зерттеу жұмысы – айырбасты жоспарлауға және жеңілдетуге
б) өткізуді ынталандыру – тауар туралы тартымды коммуникацияларды
в) контакт құру – потенциалды сатып алушылармен байланысты
г) тауарды бейімдеу – тауарды сатып алушылардың талабына
д) келіссөздер жүргізу – меншікті беру актын одан
е) тауарды жылжытуды ұйымдастыру – тауарды тасымалдау және
ж) қаржыландыру – каналдың қызметі етуі бойынша шығындарды
з) қауіп-қатерге немесе тәуекелге бару – каналдың қызмет
Ұңғыларды қалпына келтіру және ағымдық қорды жөндеу бойынша
Ұңғыларды күрделі жөндеу түрлері 1-ші диаграммадла келтірілген.
Диаграмма 1. «2007 жылғы ұңғыларды күрделі жөндеуден өткізу»
ҚЗӨ- қабат зонасын өңдеу (40%)
Пайдалану жұмыстары - 20%
Изоляция – құйылуды изоляциялау (сумен күрес) (6%)
ҚГЖ дайындау – қабаттың гидрожарылысына дайындық (6%)
ҚГЖ кейін – гидрожарылыстан кейін ұңғыларды игеру (6%)
ИНКҚ - икемді насостық-компрессорлық құбырлар кешені (6%)
Басқалар - 16%.
Ұңғыларды күрделі жөндеу бригадаларымен қатар ұңғыларды жөндеумен ҰКЖ-1
гидратты-парафиндік пробкаларды ликвидациялау (ГППЛ);
ұнғыларды жуу, тазарту;
қабаттың гидрожарылысынан кейін ұңғыларды жуу және басқалары.
Қазіргі уақытта компания сервистік қызметтің кең көлемін көрсетеді,
Қабаттың гидравликалық жарылысы мұнай-газ өндіру өнеркәсібіндегі үрделі технологиялық
2007 жылы ұңғы қабаттарының гидрожарылыстарымен оптимизацияланған ұңғылардан 1,4
2007 жыл мұнай дебитінің орташа өсімі әрекет етуші
Технологияларды тұрақты жетілдіру, аймақтың өнімді залеждерін жан-жақты бағалау
2008 жылы 370 ұңғы қабаттарының гидрожарылыстарын орындау жоспарланып
Ұңғылардың қабат гидрожарылыстарына дайындығын компаниядағы 15 ұңғыларды күрделі
2008 жылдың сәуір айында компания жаңа технологияларды қолдану
Кәсiпорынның қаржылық жағдайы тұрақты, тұрақсыз және кризистi болуы
Нарықтық экономика шарттарында дамуы үшiн және банкроттыққа ұшырамау
Кәсiпорынның қаржылық – шаруашылық қызметiн талдау мақсатында бiз
Кесте 2.
Кәсiпорынның негiзгi қаржылық – шаруашылық көрсеткiштерi
№ Көрсеткiштер өлшем бiрлiгi 2006ж 2007ж % 2006
2007
1 2 3 4 5 6 7 8
1 Негiзгi қорлар млн.тг 6410,2 6297,4 98,2
Алғашқы құн млн.тг 7171,8 7342,9 102,4 7494,5 101,7
Негiзгi қорлар амортизациясы млн.тг 761,6 1045,5 99,8 1368,6
2 Натуралды түрде өндi рiлген өнiм (қызмет, жұмыс)
3 Қаржыландыру көзде- рiнiң есебiнен негiзгi капиталдарды инвести
4 Табыстар – барлығы млн.тг 3728,0 2819,7 75,6
Негiзгi қызметтен табыс млн.тг 3334,5 2644,3 79,3 3464,8
Негiзгi емес қызметтен табыс млн.тг 393,5 175,4 44,5
5 Шығындар- барлығы млн.тг 2184,0 2104,3 96,4 2697,3
Өнiмнiң өзiндiк құны Млн.тг 949,8 827,3 87,1 1154,9
Салық төлегенге дейiн гi таза табыс (шығыс) Млн.тг
Таза табыс (шығыс) Млн.тг 1027,4 399,3 38,9
Жұмысшылар саны адам 376 362 96,3 427 109,8
Еңбек ақы қоры млн тг 429,7 342 79,8
Орташа айлық еңбек ақы мың тг 95,2 78,9
Кәсiпорынның негiзгi қаржылық - шаруашылық көрсеткiштерiн талдауға алатын
Келесi кезекте бiз кәсiпорынның натуралды түрде өндiрiлген өнiм
Кесте 3.
Негiзгi өндiрiстiк көрсеткiштер
Натуралды түрде өндiрiлген өнiм (қызмет, жұмыс) көлемi өлшем
Жүк жiберу - оның iшiнде мың тн
Мұнай мың тн 4325,6 2016,6 46,6 3787,3 187,8
Металл мың тн 1060,1 573,6 54,1 835,6 145,7
Басқа жүктер мың тн 22,8 17,3 75,9 31,8
Бидай мың тн 84,1 209,2 248,8 5,4 2,6
Паромдық тасымалдау мың тн 199,2 594,9
№ 4, 9 мұнай айлақтарына кiру сан 122
Берiлген көрсеткiштердi талдай келе кәсiпорынның атқаратын қызметiнiң жылдан-жылға
Кәсiпорын қызметiнде оны инвестициялау үлкен роль атқарады ендi
Кесте 4.
Қаржыландыру көздерiнiң есебi
Көрсеткiштер өлшем бiрлiгi 2006ж 2007ж %-2006 2008ж
Қаржыландыру көздерiнiң есебiнен негiзгi капитал дарды инвестициялау –
Меншiк бiрлiктерiнiң есебiнен млн.тг 63,4 268,6 423,6 164,3
Кәсiпорын қызметiн қаржыландыру көздерiнiң есебiнен негiзгi капиталдарды инвестициялау
2007 жылы алынған 268,6 млн. теңге көлемiнде
2008 жылы алынған 164,3 млн. теңге көлемiнде
Қандай да бiр бизнес болмасын, оның негiзгi мақсаты
Қазiргi таңда кәсіпорын демалыссыз жұмыс жасайды., кәсіпорынға кiру
Әртүрлi қызмет көрсетумен айналысатын, шеберханалары мен ғимараттары бар
Экономикалық әдебиеттерде рентабельдiлiк көрсеткiштерiн әр автор әртүрлi көрсетедi.
Шаруашылық қызмет рентабельдiлiгiнiң көрсеткiштерi;
Қаржылық қызмет рентабельдiлiгiнiң көрсеткiштерi;
Өнiм және қызмет рентабельдiлiгiнiң көрсеткiштерi.
Ендi келесi бөлiмдерде мысалға алынған кәсiпорынның 2005 -
2.2 Кәсіпорын қызметінің тиімділігін сипаттайтын көрсеткіштерді
Рентабельдiлiк – бұл бизнестiң табыстылығының деңгейiн бiлдiредi. Рентабельдiлiк
Рентабелдiлiк көрсеткiшiн бiрнеше топтарға бiрiктiруге болады:
Инвестициялық жобалар мен өндiрiстiк шығындардың қайтарылуын бейнелейтiн көрсеткiштер;
өнiм өткiзу рентабельдiлiгiнiң көрсеткiшi;
капитал мен оның бөлiктерiнiң табыстылығын анықтайтын көрсеткiштер;
Талдау процесiнде берiлген рентабельдiлiк көрсеткiштерiнiң динамикасын, олардың сәйкес
Өндiрiстiк қызмет рентабельдiлiгi (шығынның қайтарылуы) -
Rз - өнiм өткiзуден түскен пайданың (Прп) немесе
Rз = Прп / З
Бұл көрсеткiш кәсiпорнның өнiм өндiру және өткiзу кезiнде
Толықтай кәсiпорын бойынша есептелген өндiрiстiк қызмет рентабельдiлiгiнiң деңгейi
Бұл көрсеткiштiң факторлық моделi келесi түрде болады:
Rз = Прп = ∫(VPПобщ, Удi, Цi,
Кәсiпорын бойынша толықтай рентабельдiлiк деңгейiнiң өзгерiсiне бiрiншi қатар
Кесте 5.
Кәсiпорын рентабельдiлiгiнiң көрсеткiштерi
Көрсеткiштер өлшем бірлігі 2006ж 2007ж +/- 2008ж +/-
Өткiзiлген өнiм көлемi мың
тонна 5691,8 3413,9 2277,9 4905,7 1491,8
Өнiмнiң (тауар, қызмет,жұмыс) өзiндiк құны мың теңге 949779,5
1154833,0 327529,2
өнiм өткiзуден (тауар, қызмет, жұмыс) түскен түсiм мың
Өнiмнiң орташа құны мың теңге 654,9 800,5 145,6
Өткiзiлген өнiмнiң толық өзiндiк құны мың теңге 1377583,2
Таза пайда мың теңге 1027479,2 1433436,1 405956,9 11534119
Ағымдық қызмет рентабельдiлiгi % 70,7 17,5 -53 48,0
Негiзгi қызмет рентабельдiлiгi % 196,3 281,3 85 200,0
Негiзгi емес қызмет рентабельдiлiгi % 59,5 -68,5 9
Жоғарыда берiлген кестеде көрiнiп тұрғандай кәсiпорынның рентабельдiлiгiнiң деңгейiне
Ендi осы көрсеткiштер мәлiметтерiн есепке ала отырып, кәсiпорынның
R2006 = 5691,8*5*654,9 * 949779,5 /5691,8*5*949779,5
R2007 = 3413,9*5*800,5 * 827303,8 /3413,9*5*827303,8
R2008 = 4905,7*5*706,2 * 1154833,0 /4905,7*5*1154833,0
Алынған нәтижелер кәсiпорын бойынша рентабельдiлiк деңгейi бағаның орташа
Кәсiпорынның айналым рентабельдiлiгi өнiм өндiру мен қызмет көрсетуден
Rоб = Прп / В
Бұл көрсеткiштiң кеңейтiлген моделi келесi түрде болады:
Rоб = Прп = ∫(VPПобщ, Удi, Цi,
Ендiгi кезекте осы модельдердi есепке ала отырып, бiз
Өнiм өндiру (қызмет көрсету) рентабельдiлiгiн талдау есептiк жыл
Өнiм өндiру (қызмет көрсету) рентабельдiлiгi (Рпр) келесi формула
Рпр = (Птп/Sтп) х 100%, (29)
Мұндағы:
Птп – тауарлық өнiм өндiрiсiнен пайда;
Sтп – тауарлық өнiмнiң өзiндiк құны;
Птп = Qтп – Sтп, (30)
Мұндағы:
Qтп – кәсiпорынның көтерме баға бойынша тауарлық
Өндiрiс рентабельдiлiгiн талдау үшiн келесi кесте көрсеткiштерiн қолдануымызға
Кесте 6.
Өнiм өндiрiсiнiң рентабельдiлiгi
Көрсеткiштер ө.б. 2006ж 2007ж +/- 2008ж +/-
Өткiзiлген өнiм көлемi мың
тонна 5691,8 3413,9 2277,9 4905,7 1491,8
өнiм өткiзуден (тауар, қызмет, жұмыс) түскен түсiм мың
өткiзiлген өнiмнiң толық өзiндiк құны мың теңге 1377583,2
Өндiрiс рентабельдiлiгi % 13,25 18,34 5,9 25,5 7,16
Берiлген кесте көрсткiштерiнен байқалғандай өндiрiс рентабельдiлiгiнiң деңгейi 2007
Өндiрiс рентабельдiлiгiнiң деңгейiнiң ұлғаю резервтерi барынша дамытылған, үнемдi
Кәсiпорынның табысы мен шығысы бойынша есептеменi пайдалана отырып,
Кесте 7.
Сату рентабельдiлiгi
Көрсеткiштер ө.б. 2006ж 2007ж +/- 2008ж +/-
Салық төлегеннен кейiнгi табыс млн. теңге 1027,4 399,3
Өнiмнiң (тауар, қызмет, жұмыс) өзiндiк құны мың теңге
1154833,0 327529,2
Жалпы және әкiмшiлiк шығындар млн. теңге 380,6 464,0
Сату рентабельдiлiгi % 4,8 8,0 +3,2 12,5 4,5
Өнiм өткiзу рентабельдiлiгi (Рп) – бұл өнiм өткiзуден
Рп = (В – С – КР –
Осы факторлық моделден шығатыны өнiм өткiзу рентабельдiлiгiне, өнiм
Төменде келтiрiлген формулаларда келесi көрсеткiштер қолданылған:
В1 и Во – есептiк және базистiк түсiм;
С1 и Со – есептiк және базистiк өзiндiк
КР и КРо – есептiк және базистiк коммерциялық
УР и УРо – есептiк және базистiк кезеңдердегi
Өнiм өткiзуден түскен түсiм өзгерiсiнiң өнiм өткiзу рентабельдiлiгiне
(Рпв = ((В – Со – КРо –
(Рпв2007=((399,3-949779,5-380,6)/399,3-(1027,4-949779,5-380,6)/ 1027,4(*100% = +14,6%
(Рпв2008 = ((1534,1 -827303,8-464,0)/ 1534,1 -(399,3-827303,8-464,0)/ 399,3(*100% =
Есептiк кезеңдердегi түсiмдердiң өсуiне байланысты рентабельдiлiк 2003 жылы
Өзiндiк құн өзгерiсiнiң өнiм өткiзу рентабельдiлiгiне әсерi:
(Рпс = ((В1 – С1 – КРо –
(Рп с2007 = ((399,3-827303,8-380,6)/ 399,3-(399,3-949779,5-380,6)/ 399,3(*100% = -31%
(Рп с2008 = ((1534,1-1154833,0-464,0)/1534,1-(1534,1-827303,8-464,0)/ 1534,1(*100% = -9,5%
Өнiмнiң өзiндiк құнының көтерiлуi сату рентабельдiлiгiнiң деңгейiнiң 2007
3. Жалпы және әкiмшiлiк шығындардың өзгерiсiнiң өнiм өткiзу
(Рпур = ((В1 – С1 – КР1 –
(Рпкр2007=((399,3-827303,8-464,0)/399,3-(399,3-827303,8-380,6)/399,3(*100% = 21%
(Рпкр2008 = ((1534,1-1154833,0-612,9)/ 1534,1-(1534,1-1154833,0--464,0)/ 1534,1(*100% = -31%
Жалпы және әкiмшiлiк шығындардығ ұлғаюының әсерiнен 2003 жылы
Берiлген кесте көрсеткiштерi бойынша анықталған барлық факторлардың сату
(Рпобщ2007 = 14,6-31+21=4,6%
(Рпобщ2007 = 20,8-9,5-31=-19,7%
Кәсiпорын пайдасын талдай келе бiз мынадай қорытынды жасауымызға
2.3 «Өзенмұнайгаз» ӨФ-ның қаржылық тұрақтылығын талдау
Кәсiпорынның қаржылық жағдайы, оның тұрақтылығы көбiнесе капиталдар көздерiнiң
Сондықтан, ең алдымен кәсiпорынның капитал көздерiнiң құрылымына талдау
қаржылық тәуелсiздiк коэффициентiн – баланстың жалпы валютасындағы меншiк
қаржылық тәуелдiлiк коэффициентiн - баланстың жалпы валютасындағы қарыз
ағымдық қарыз коэффициентi – қысқа мерзiмдi қаржылық мiндеттемелердiң
ұзақ мерзiмдi қаржылық тәуелсiздiк коэффициентiн (немесе қаржылық тұрақтылық
меншiк капиталымен қарыздарды жабу коэффициентi (төлем қабiлеттiлiк коэффициентi)
қаржылық леверидж коэффициентi, немесе қаржылық тәуекелдiлiк коэффициентi –
Мұндағы бiрiншi, төртiншi және бесiнше көрсеткiштердiң деңгейi барынша
Осы көрсеткiштерге талдау жасау мақсатында бiз мысалға алынған
Кесте 8.
Кәсiпорынның пассив (мiндеттемелер) құрылымы
Көрсеткiштер 2006 ж 2007 ж +/- 2008 ж
Баланстың жылпы валютасындағы меншiк капиталының үлес салмағы (кәсiпорынның
Қарыз капиталының үлес салмағы (кәсiпорынның) қаржылық тәуелдiлiгiнiң коэффицентi)
100,2 -10,5
Ағымдық қарыз коэффициенi 0,19 0,27 - 0,8 0,32
Ұзақ мерзiмдi қаржылық тәуелсiздiк коэффициентi 0,11 0,09 -
0,07 -0,02
Меншiк капиталымен қарыздарды жабу коэффициентi 2,33 1,78 -
Қаржылық леверидж коэффициентi немесе қаржылық тәуекелдiлiк коэффициентi 0,43
0,62 0,10
Бiздiң мысалымызда меншiк капиталының үлесi төмендеу тенденциясына ие.
Кәсiпорын ереже бойынша екi себепке байланысты қарыз бiрлiктерiн
қарыз капиталына қызмет көрсету бойынша пайыздар шығын ретiнде
пайыз төлеу шығындары әдетте кәсiпорын айналымындағы қарыз бiрлiктерiн
Нарықтық экономикада ұлғайып келе жатқан меншiк капиталының көлемi
Жоғарыда қаралып өткен көрсеткiштердiң iшiнде ең негiзгiсi болып,
Кәсiпорынның қаржылық тәуелсiздiгiнiң, қаржылық тәуелдiлiгiнiң, қаржылық тәуекелдiлiгiнiң
Айналым активтерiнiң тұрақты бөлiгi – бұл кәсiпорынға операциялық
Айналым активтерiнiң өзгермелi бөлiгi – маусымдық өзгерiстерге байланысты
Ендiгi кезекте кәсiпорынның қаржылық тәуелсiздiгiнiң тәуелдiлiгiнiң және қаржылық
Кесте 9.
Актив құрылымы және оның құрылу көздерi (активтердiң жалпы
Көрсеткiштер 2006ж 2007ж 2008ж
Активтер 100,0 100,0 100,0
Негiзгi қорлар мен басқа да айналымнан тыс активтер
Айналым капиталы 14,5 41,0 40,7
Меншiк капиталы -26,8 -15,1 -0,2
Қаржыландыру коэффициентi -0,21 -0,13 -0,002
Мiндеттемелер 126,8 110,7 100,2
Тәуелсiздiк коэффициентi -0,27 -0,15 -0,002
Активтердiң қалыптасуы мен динамикасын талдау көрсетiп тұрғандай есептiк
Келесi кесте мәлiметтерiн пайдалана отырып, кәсiпорынның қаржылық тәуелсiздiгiнiң,
Кесте 10.
Кәсiпорын активтерiн қаржыландыру жолдары
Актив түрлерi Жыл соңындағы үлес салмағы %
2006 ж 2007 ж 2008 ж
Айналымнан тыс активтер 58,5 47,2 48,5
Айналым активтерiнiң тұрақты бөлiгi 23,0 27,9 32,6
Айналым активтерiнiң өзгермелi бөлiгi 18,5 24,9 18,9
Қаржылық тәуелсiздiк коэффициентi есепке алынған жылдар бойынша
Кф.н.2006 = 47,2*0,6+27,9*0,5+24,9*0 = 42,27 %
Кф.н.2007 = 58,5*0,6+23*0,5+18,5*0 = 46,6 %
Кф.н.2008 = 48,5*0,6+32,6*0,5+18,9*0 = 45,4 %
Қаржылық тәуелдiлiк коэффициентi есепке алынған жылдар бойынша
Кф.з.2006 = 100 – 46,6 = 53,4
Кф.з. 2007 = 100 – 42,27 = 57,73
Кф.з.2008 = 100 – 45,4 = 54,6
Қаржылық рычаг (тәуекелдiлiк) коэффициентi есепке алынған жылдар бойынша
Кф.р.2006 = 53,4 / 46,6 = 1,15
Кф.р.2007 = 57,73 / 42,27 = 1,36
Кф.р.2008 = 54,6 / 45,4 = 1,20
Берiлген коэффициенттердiң нақты деңгейiн талдай отырып, кәсiпорынның қаржылық
Қаржылық леверидж (тәуекелдiлiк) деңгейi таза пайда өсiмiнiң салық
У ф.л. = Δ ЧП% / Δ
Бұл көрсеткiш кәсiпорынның таза пайда өсiмiнiң қарқыны баланстық
Келесi кезекте бiз талдауға алынған кәсiпорынның мәлiметтерiн қолдана
Кесте 11.
Кәсiпорын пайдасының көрсеткiштерi
Көрсеткiштер 2006ж 2007ж % 2008ж %
Баланстық пайда (мың теңге) 2350424,9 1429446,9 -62,1 2310009
Салық пен төлемдердi төлегенен кейiнгi таза пайда (мың
У ф.л.2003 = -38,8 / -62,1 = -
У ф.л.2004 = 284,1 / 61,6 =4,61
Осы мәлiметтердiң негiзiнде келесiдей қорытынды жасауға болады. Кәсiпорында
Капитал құрылымын бейнелейтiн және кәсiпорын тұрақтылығын анықтайтын маңызды
Егер таза актив көлемi жарғылық қор көлемiнен төмен
Кәсiпорынның қаржылық тұрақтылығы көбiнесе баланс активтерiнiң жеке түрлерiнiң
Өндiрiстiк леверидж деңгейi баланстық пайданың өсiм қарқынының натуралдық
Кп.л. = Δ П% / Δ VРП%
Бұл коэффициент пайданың өндiрiс көлемiнiң өзгерiсiне байланысын сипаттайды.
Кп.л.2006 = 1027,4 / 5691,8 =
Кп.л.2007 = 399,3 / 3411,6
Кп.л.2008 = 1534,1/ 4905,7 = 31
Есептеу барысында бiз өндiрiстiк леверидж коэффициентi 2008 жылы
"Өзенмұнайгаз" ӨФ тек Маңғыстау облысының ғана емес, сонымен
Кесте 12.
Өндiрiстiк тәуекелдiлiктi анықтау үшiн мәлiметтер
Көрсеткiштер ө.б. 2006ж 2007ж 2008ж
Қызмет, өнiм бағасы 1тн/тг 218 218 218
Өзгермелi шығындар сомасы млн.т 125,6 156,2 132,5
Тұрақты шығындар сомасы млн.т 456,3 516,7 589,2
Өндiрiс көлемi тонна 5691,8 3411,6 4905,7
Түсiм млн.т 3728,0 2819,7 4731,8
Шығын сомасы млн.т 2184,0 214,3 2697,3
Пайда млн.т 1027,4 399,3 1534,1
Өндiрiстiк леверидж коэффициентi % 18 11 31
"ҚазМұнайГаз" ҰК ЖАҚ-ның бас кеңсесінің аймақтық еншілес кәсіпорындармен,
Сөз жоқ, мұнай тек мұнай саласының дамуы мен
3. «ӨЗЕНМҰНАЙГАЗ» ӨНДІРІСТІК ФИЛИАЛЫНЫҢ БӘСЕКЕ ҚАБІЛЕТТІЛІГІН
3.1 «Өзенмұнайгаз» ӨФ-ның болашақта даму жолдары
Кәсіпорынның бәсекеқабілеттілігі деңгейiн көтеру резервтерi ереже бойынша үш
1) өнiмнiң жеке тұрлерiнiң өзiндiк құнын материал сыйымдылығы,
2) өнеркәсiптiк кәсiпорындардың табыстылығын (өнiм өткiзуден түсетiн табысын)
3) өткiзiлген өнiмнiң өзiндiк құнын төмендету және өнiм
Пайда мен рентабельдiлiк өсiмiнiң резервтерi ғылым мен техниканың
Әртүрлi елдердiң өнеркәсiптiк өндiрiсiнде кеңiнен қолданылатын шығынды азайтудың
Талдау қорытындысында өнеркәсiптiк өндiрiстiң кеңейтiлген қайта өндiрiстi және
Егер осы коэффициент бiрден жоғары болса, онда
Салымдардың тиiмдiлiгiн арттыру үшiн екi басты бағытта әрекет
Таза пайданы арттыру - өткiзу көлемi мен сатылым
Меншiктi капиталды азайту – ағымдық активтер мен пассивтердi
Жалпы жағдайда қандай да бiр бизнеске қаражаттар салудың
Кәсiпорындағы капитал салымдары мен күрделi құрылыстың тиiмдiлiгiн арттыруға
ұтымды жобаларды өңдеу және жобалау мерзiмiн қысқарту;
құрылыс мерзiмiн қысқарту;
озат құрылыс конструкцияларын, бөлшектердi және құрылыс материалдарын
қолдануға болатын, мақсатқа лайықты орындарда өзiн
кеңiнен пайдалану.
Типтiк жобаларды пайдалану объектiнiң жобалау шығындары мен мерзiмдерiн
құрылыс–монтаждау және бөлшектеу жұмыстарын механикаландыру;
панельдiктiң орнына монолиттiк үй құрылысын кеңiнен қолдану;
капитал салымдарының көптеген құрылыс объектiлерi бойынша ыдырауына
жобада отандық және шетел жетiстiктерiн ескере отырып, ең
Капитал салымдарының тиiмдiлiгiн арттырудың қандай да бiр бағыттары
Капитал салымдарынан барынша көп қайтарым мына жағдайларда орын
а) капитал салымдары нәтижесiнде орын алған кәсiпорындағы өзгерiстер
б) негiзгi қорлардың активтiк бөлiгiнiң үлесi артады және
в) құрылыстың ресурс сақтаушы технологиясы қамтамасыз етiледi;
г) инвестициялау кезеңiнде қаржылық ағымдар оңтайландырылған және капитал
д) инвестициялау объектiсi бойынша үздiксiз маркетинг жүргiзiлiп отырады
Пайда өсiмiне әсер ететiн факторлар арасында өнiмнiң өзiндiк
Материал сыйымдылығы жоғары өнеркәсiп салаларына тән әдiс –
Рентабельдiлiктi арттырудың негiзгi жолдары авансыланған капитал элементтерiн арзандату
3.2 «Өзенмұнайгаз» ӨФ-ның өндірістік қызметінің экономикалық
Өнеркәсiптiк кәсiпорынның рентабельдiлiгiн талдау барысында кәсiпорындағы пайда мен
- жаңа инвестиция мен пайданы ұлғайту есебiнен өндiрiс
- өндiрiстiң барынша жетiлдiрiлген әдiстерiн өндiрiске енгiзу, барынша
- өнiмнiң өзiндiк құнын төмендету арқылы өндiрiлетiн өнiм
Әрине осы берiлген жаңалықтар белгiлi - бiр мөлшерде
Сонымен қатар, қаржылық нәтижелердi жақсарту үшiн зерттеліп отырған
басқару персоналдарын деген шығындарды азайта отырып, кәсiпорынды басқаруды
көрсетiлетiн қызмет түрлерi мен олардың тарифтарына маусымдық, кезеңдiк
тапсырыс берушiлердiң белгiлi - бiр категорияларына арналған дифференцациялы
жарнамалық қызмет шараларын көбейту және жетiлдiру, кейбiр жарнама
құрылғылар мен құрал – жабдықтардың жұмыстарына үнемi жүйелi
эксплуатацияға жаңа құрылғы енгiзген жағдайда оларды тиiмдi пайдалану
еңбек өнiмдiлiгiне үлесiн қосатын жұмысшылар квалификациясын көтеру;
құрал – жабдықтарды барынша тиiмдi пайдалану, сақтау және
кәсiпорын қызметiмен және экономикалық ресурстармен тiкелей байланысты персоналдарды
жұмысшылардың жұмыс шарттарын бұзған жағдайынша қолданатын шараларды енгiзу;
ақырғы нәтижесiн еңбек өнiмдiлiгiне әсерiн тигiзушi болып саналатын
жұмысшылардың барынша еңбек қабiлеттiлiгi жоғары уақыттарды тиiмдi пайдалану
жұмысшылардың тiлектерi мен ойларын зерттеу мақсатында жүйелi түрде
барлық салықтарды төлегеннен кейiн кәсiпорынның иелiгiнде қалатын пайда
жұмысшылардың белгiлi-бiр категориясына әртүрлi жеңiлдiктер ұсыну;
өндiрiстiк қызметте жоғарғы жетiстiктерге жеткенi үшiн жұмысшылардың тұрғын
рационалды ұсыныстар ұсынғаны үшiн сол жұмысшыға кәсiпорынды басқаруға
дайын өнiм мен шикiзаттарды тасымалдау, сақтау шарттарына үнемi
Осы берiлген ұсыныстар мен жаңалылықтар кәсiпорынның қызметiнiң тиiмдiлiгiн,
Қазіргі таңдағы мұнай өнеркәсібі басшыларының шешімдері бірнеше шешуші
«Өзенмұнайгаз» компаниясы өз клиенттеріне икемді насостық-компрессорлық құбыр
Икемді насостық-компрессорлық құбыр қызметтері жылдам және тиімді болып
Компания бұрғылаудан бастап ұңғыларды айдауға дейінгі дәстүрлі мұнай
Икемді насостық-компрессорлық құбыр – бұл үздіксіз икемді НКҚ-ын
Икемді насостық-компрессорлық құбырлардың тік, көлденең және бағытталған ұңғылар
Бұрғылау;
Каротаж және перфорация;
Сұйықтарды шығару;
Құммен күрес;
Қайта цементтеу;
Цементті мосттарды қондыру және жою;
Икемді насостық-компрессорлық құбыр;
Аулау жұмыстары;
Пакерлермен жұмыс;
Ынталандыру;
Парафинді пробкалар ликвидациясы;
Забойды жуу.
Жинақталған тәжірибе «Өзенмұнайгаз» компаниясына 2010 жылға дейін тұрақты
Сыртқы жағдайлардың анықталмағандығына келетін болсақ, бұған қатысты дүниежүзінде
Мұнай компанияларының тұрақты даму жолдарын таңдау негізі стратегиялық
Сұраныс деңгейі және оның динамикасы - бұл мұнай
Жалпы алғанда, сұраныс динамикасын және ішкі баға мен
Елiмiзде нарықтық экономиканың орнауы әртүрлi тауарлар мен қызметтердi
Республиканың Мемлекеттiк өнеркәсiп саясатының негiзгi бағыттарына сәйкес, өнеркiсiптiк
Қазiргi Қазақстан экономикасының дамуы, өндiру, сату көлемдерiнiң ауытқуы,
Қорғаныс тактикасы – оперативтi қорғану шараларын жүргiзуге бағытталған,
Ал басып алу тактикасы тиiмдiрек болып саналады. Мұнда
Қоғамдық өндiрiстiң тиiмдiлiгiн арттырудың негiзгi факторы болып ғылыми
Ғылыми – техникалық прогресстiң негiзгi бағыттары:
Жаңа прогрессивтi – мембрандық плазмалық, лазерлiк, жоғарғы қысымды
Өндiрiстi автоматтандыру – робот техникасын, роторлық, роторлы –
Металл өнiмдерiнiң, пластмассаның, металл ұнтақтарының, керамиканың және де
Өндiрiстiң экономикалық тиiмдiлiгiн арттырудың келесi бiр факторы
Сонымен қатар, қоғамдық өндiрiстiң тиiмдiлiгiн арттыратын факторларға:
өндiрiс процесiнде негiзгi қорларды қолдануды жақсарту;
экономиканың құрылымын дамыту, оңтайлы инвестицилық саясат;
ұйымдық – экономикалық факторлар;
өндiрiстiк әлеуметтiк инфрақұрылымды әрi қарай дамыту;
өнiмнiң сапасын арттыру және т.б. жатады.
Кез-келген рентабельдiлiк көрсеткiштерiнiң артуы бiрыңғай экономикалық құбылыстар мен
Қазiргi жағдайда рентабельдiлiктi арттырудың маңызды факторы кәсiпорынның ресурстарды
Егер кәсiпорын өзiндiк құн мен түсiм есебiн жекелеген
Өткiзiлген өнiм рентабельдiлiгiнiң деңгейiн арттыру өткiзу құрылымын өзгерту
Сатылым рентабельдiлiгiнiң төмендеу себебi кәсiпорын өнiмiнiң өзiндiк құнының
өзiндiк құнның мейлiнше сүбелi баптарын бөлiп қарап, олардың
шығындарды тұрақты және өзгермелi деп бөлiп, зиянсыздық нүктесiн
жекелеген өнiм түрлерiнiң пайдалылығын талдап, шығарылатын өнiм номенклатурасының
Шығындарды жүйелi түрде төмендету – фирманың әрекет етуiнiң
Ұлттық экономиканың барлық салаларында өндiрiс шығындарын төмендетудiң келесi
ҒТП жетiстiктерiн пайдалану;
өндiрiс пен еңбектi ұйымдастыруды жетiлдiру;
экономикалық процестердi мемлекеттiк реттеу.
Жеке көрсеткiштердi қалыптастыратын және олар арқылы меншiктi капитал
Операциялық қызмет факторлары:
сатылым рентабельдiлiгi;
таза активтердiң айналымдылығы.
Қаржылық қызмет факторлары:
қаржылық рычаг;
пайыздар мен салықтар
Активтер рентабельдiлiгi түрлерi мен қалыптасу көздерiне тәуелсiз кәсiпорынның
2 сурет. Меншiктi капитал рентабельдiлiгi көрсеткiшiнiң қалыптасуы
Пайданы қайта инвестициялау коэффициентi – фирманың дивидендтiк саясатын
Компания акционерлерi үшiн кәсiпорын рентабельдiлiгiнiң келесi көрсеткiштерi қызығушылық
Акционерлiк капиталдың табыстылығы – акционерлiк капиталдың 1 теңгесiне
Жоғарыда жүргiзiлген талдау нәтижелерiн осы түрiнде бiр жақты
қарыз капиталын енгiзу меншiктi капиталдың рентабельдiлiгiн арттырады, бiрақ
айналымдылықты арттыру айналым активтерi мөлшерiнiң қысқаруына әкелiп, өтiмдiлiктi
ұзақ мерзiмдi несие енгiзу қысқа мерзiмдi несиелеуден бас
Жалпы, тәртiп бойынша, қызметтiң мейлiнше жоғары рентабельдiлiгi жоғары
Тұрақты даму стратегияларында болашақта Қазақстанда қазіргі уақыттағы Еуропа
Тұрақты даму стратегияларын өңдеуде мұнай компанияларының сыртқы инвестициялық
Қазақстанның мұнай компаниялары, тәжірибе көрсетіп отырғандай, халықаралық қаржы
Ғылыми-техникалық прогресс факторы мұнай өнеркәсібінің дамуына өз әсерін
Мұнай компанияларының тұрақты дамуының тағы бір шешуші шарты
Шешуші маркетингтік, қаржылық, саяси және басқа да факторларды
Басқа да мұнай компанияларының даму тұрақтылығының тағы бір
Мұнай компанияларының құрылымдық өсімінің маңызды стратегияларына көмірсутекті шикізаттың
ҚОРЫТЫНДЫ
Осылайша бәсекеқабілеттілік — бұл өндiрiс интенсивтiлiгiнiң қатысты көрсеткiшi,
Кәсiпорынның кәсiпкерлiк қызметiн талдау процесiнде өндiрiс рентабельдiлiгiнен басқа
Кез-келген рентабельдiлiк көрсеткiштерiнiң артуы бiрыңғай экономикалық құбылыстар мен
Рентабельдiлiктi арттыру факторларына, сондай-ақ, мыналар жатады:
1) өзара есептеулер мен есеп-төлем қатынастарының жүйесiн тұрақтандыру
2) айналым құралдарын индексациялау және олардың қалыптасу көздерiн
Рентабельдiлiктi арттыру көздерiн немесе резервтерiн келесi топтарға бiрiктiредi:
өнiмдi өткiзу көлемiн арттыру және оның құрылымын жақсарту;
өткiзiлетiн өнiмнiң өзiндiк құнын төмендету;
өнiм сапасын арттыру;
негiзгi өндiрiстiк қорларды пайдалануды жақсарту;
айналым құралдарының айналымдылығын күшейту;
өткiзуден тыс жоғалтуларды жою.
Өткiзу көлемiн арттыру – рентабельдiлiктi арттырудың маңызды резервтерiнiң
Пайда мен рентабельдiлiк деңгейiнiң өзгерiсiне, сондай-ақ, өнiмдi өткiзу
Өнiмнiң өзiндiк құнының төмендеуi – пайданы өсiру мен
Негiзгi өндiрiстiк қорларды пайдалануды жақсарту - рентабельдiлiктi
Айналым құралдарының айналымдылығын күшейту өндiрiстiк запастардың мөлшерiн қысқартумен,
Өнiм сапасын арттыру пайда мен өндiрiс рентабельдiлiгiн арттыруға
Өткiзуден тыс жоғалтуларды жою да рентабельдiлiктiң жоғарылауына әкеледi.
Бұл маңызды көрсеткiштер тобы. Өйткенi, оларды талдау нәтижелерi
Қорыта келе, рентабельдiлiк көрсеткiштерiн талдау барысында келесi сөздердi
1) рентабельдiлiк ұйым стратегиясын, дәлiрек айтсақ кәсiпкерлiк қызметтегi
2) рентабельдiлiк көрсеткiштерiндегi формуланың асты мен үстiн бағалау
3) уақыт аспектiсiнiң әсерi былайша көрiнiс табады: өтiмдiлiк
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ:
Аманиязова Г.Д. Экономика нефтяной и газовой промышленности. Алматы,
Баканов М.И. , Шеремет А.Д. Теория экономического анализы:
Бородина Е. И. Финансы предприятий Москва, изд-во,
Грузинов В.П., Грибов В.Д. Экономика предприятия. М., 2001.
Дусембаев К.Ш. Анализ финансового положения предприятия. Учебное пособие.
Зайцев Н.Л. Экономика предприятия. М., 2004
Карлик А.Е., Горбашко Е.А., Жанабилов М.С. Управление экономикой
Ковалев В.В. Финансовый анализ. М.: Финансы и статистика,
Козлова Е.П., Парашутин Н.В. Бухгалтерский учет, М.:
Крейнина М.Н. Финансовое состояние предприятия. Методы оценки. М.
Моляков Д.С. Финансы предприятий отраслей народного хозяйства. М.:
Основы микроэкономики: Уч. пособие. / под ред. проф.
Савицкая Г.В. Анализ хозяйственной деятельности предприятия Минск,
Скамай Л.Г. Экономический анализ деятельности предприятия. М., 2004.
Сергеев И.В. Экономика предприятия. М., 2001
Стоянов Е.А., Стоянова Е.С. Экспертная диагностика и аудит
Шепеленко Г.И. Экономика, организация и планирование производства на
Шим Дж., Сигел Дж. Методы управления стоимостью и
Хрипач В.Я., Суша Г.З., Андросович Е. И. и
Анализ экономики / Под ред. В.Е.Рыбалкина М.: Международные
21. Анализ хозяйственной деятельности в промышленности / Под
22. Барнгольц С.Б. Экономический анализ хозяйственной деятельностина современном
23. Баканов И. Т., Шеремет А. Д. Теория
24. Баканов М.И. Шеремет А.Д. Теория экономического анализа.-
25. Гавриленко В.А. Теория и методика экономического анализа
26. Герасименко Г.П., Маркарян Э.А. Финансовый анализ.- М.:
27. Бисенғазиев М.Б., Хамитов А.Ш. Кәсіпкерлік негіздері. Орал,2001.
В.Я. Горфинель, В.А. Швандар «Экономика предприятия», М. 2001год
28. Ильенкова Н.Д. Спрос: анализ и управление: Учебное
29. Ковалев В.В. Волкова О.Н. Анализ хозяйственной деятельности.-
30. Организация, планирование и управление деятельностью промышленных предприятий
31. Пятов М.А. Новое в учете себестоимости //
32. Савицкая Г.В. Анализ хозяйственной деятельности промышленного предприятия.-
33. Савицкая Г. В. Теория анализа хозяйственной деятельности.-
34. Савицкая Г.В. Анализ хозяйственной деятельности предприятия, 2-е
35. Сергеев И.В. Экономика предприятия.-М.:«Финансы и статистика», 2005.
36. Шеремет А.Д., Сайфулин Р.С. Методика финансового анализа
37. Шеремет А.Д. Негашев Е.В. Методика финансового анализа.-
38 Абрютина М. С., Грачев А. В. Анализ
39. Бланк И. А. Основы финансового менеджмента. Т.1
40. Злотникова Л. Г., Колосков В. А., Лобанская
41. Карлик А.Е., Горбошенко Е. А., Жанабилов М.
42. Ковалев В. В., Волкова О. Н. Анализ
43. Любушин Н. П., Лещева В. Б., Дьякова
44. Финансы: Учебное пособие /Под ред. проф.А. М.
45. Экономика и статистика фирм: Учебник/ Под ред.
46. Экономика и предприятия: Учебник для вузов/ Под
47. Баланс ПФ «Узеньмунайгаз» за 2006-2008 гг.
48. Отчет о результатах финансово-хозяйственной деятельности ПФ «Узеньмунайгаз»
49. Пояснительная записка к годовому отчету ПФ «Узеньмунайгаз»
50. 2006-2007 жж. «Өзенмұнайгаз» ӨФ-ның балансы
51. 2006-2007 жж. «Өзенмұнайгаз» ӨФ-ның жылдық есептемесіне
52. 2006-2007 жж. «Өзенмұнайгаз» ӨФ-ның қаржылық-шарушылық қызметін
5
Несиелерге түзетулер және салықтар
Қаржылық рычаг
Таза активтердiң айналымдылығы
Сатылым рентабельдiлiгi
Меншiктi капитал рентабельдiлiгi
Таза активтердiң рентабельдiлiгi
Қазақстан Республикасында коммерциялық банктердегі қаржылық менеджменттің мәні мен маңызын анықтау
«Қаржылық талдау» пәні бойынша дәріс тезистері
МЕКЕМЕНІҢ АЙНАЛЫМ ҚАРАЖАТЫ
Әлеуметтк-тұрмыстық сервистің инфрақұрылымын жетілдіру
Дизельді қозғалтқыштардың қоректендіру жүйесі
Кәсіпорын ұжымының әлеуметтік даму жоспары
Автомобильді пайдалану және ағымды жөндеу
Графикалық әдіс
ХТБ қамыр илеу машинасының дежасы
Автомобильдің тежеу жүйесі және құрылысы