Территорияға рекреациялық баға берудің әдістемесі
Жоспар
Кіріспе.........................................................................................................3
І Рекреациялық ресурстарды кешенді бағалау әдістемесінің теориясы
Туристік– рекреациялық ресурстар туралы түсінік....................4-6
Територияға рекреациялық баға берудің әдістемесі................6-11
Демалыс пен туризм үшін территорияны аудандастыру.......11-13
ІІ Туристік объектілердің туристерді қабылдау мүмкіндіктері
2.1 Рекреациялық сыйымдылық туралы түсінік............................13-16
2.2 Рекреациялық қажеттіліктерді қалыптастыратын факторлар (экономикалық, әлеуметтік, экологиялық).......................................16-18
ІІІ Қортынды............................................................................................19
ІV Қолданылған әдебиеттер...................................................................20
Кіріспе
Біздің елімізде саяхатқа шығып, аралап, демалатын көрікті жерлер
Реакция дегеніміз – физикалық және рухани күштерді қалпына
Рекреациялық географияның негізгі 3 бөлігі бар олар: бос
Демалыс дегеніміз – бұл күнделікті қажеттіліктерін қанағаттандыруға бағытталмаған
Бүгінгі таңда белсенді тынығудың кең тараған түрлерінің арасында
Қазақстанның ұшы қиырсыз кең даласында туристік – рекреациялық
І Рекреациялық ресурстарды кешенді бағалау әдістемесінің теориясы
1.1 Туристік – рекреациялық ресурстар туралы түсінік
Туристік-рекреациялық ресурстар дегеніміз туристік-экскурсиялық қызметке және емдеу, спорттық-сауықтыру,
Л.Н.Багров, В.С.Преображенскийлердің (1977) анықтамасы бойынша, «табиғи рекреациялық ресурстар
Материалдық жағы өндірістік әдістерді және басқа да қоғамның
Қозғалмайтын ресурстар тобын құрайтындар мыналар:
тарихи ескерткіштер, қалалар және сәулет өнерінің нышандары, археология
Қозғалмайтын ресурстар тобына жататындар: өнер ескерткіштері, археологиялық ізденістен
Тарихи және мәдени ескерткіштер негізгі белгілеріне байланысты бес
Тарихи ескерткіштерге үйлер, құрылыстар, қоғам мен мемлекеттің дамуына
Археология ескерткіштеріне жататындар:ескі қаланың орны, төбелер, ескі үйлердің
Сәулет өнері және қала құрылыстары ескерткіштеріне жататындар: сәулет
Өнер ескерткіштеріне монументтерді бейнелеу, декаративті қолданбалы шығармалар және
Деректі ескерткіштеріне – мемлекет биліктерінің актілері, бейне-, фотоқұжаттар
Әлеуметтік – экономикалық ресурстарға тарихпен, мәдениетпен және
Есте сақтау керек: территория табиғи және әлеуметтік –
Табиғи кешендер туристік – рекреациялық ресурстар класына мынандай
Нақ осындай процесстердің арқасында әлеуметтік-экономикалық объектілер экскурсиялық рекреациялық
Туристік – рекреациялық ресурстардың маңызды сипаттамалары төмендегідей:
1) ТРЖ-нің потенциалдық сыйымдылығын анықтайтын қордың мөлшері;
2) ресурстардың таралу ауданы (су шектерінің
3) пайдалануға болатын кезең (климаты жайлы кезеңнің
4) көптеген ресурс түрлерінің территориялық тұрғыдан
5) ақша капиталының аз жұмсалуы және
6) табиғатты тиімді пайдалану нормаларын сақтай
Демалыс пен туризм ресурстарының қазіргі уақытта мынадай классификациясы
Туристік-рекреациялық ресурстар территориялық туризмді ұйымдастыруға, туристік аудандар мен
1.2 Территорияға рекреациялық баға берудің әдістемесі
Демалыс пен туризм үшін табиғи ортаның ресурстарына баға
Рекреациялық табиғи алғы шарттар деп ең алдымен табиғи-территориялық
Демалыс пен туризмге баға беру өте қиын. Емдеу
Баға субъекті мен объектінің өзара қатынасын көрсетсе, онда
объектіні бөлу, табиғи кешендердің компоненттері мен қасиеттерін бағалау;
субъектіні бөлу, соның позициясы бойынша бағалау. Рекреациялық ресурстардың
бағалау өлшемін құрастыру, масштабы мен зерттеу мақсатын, сондай
градациялық баға беру шкалаларының параметрларін жасау. Бұл градация
Бес сатылы баға шкаласы рекреацияүшін келесідей градацияны қосады:
Туристік ресурстарға баға берудің негізгі үш түрі бар
Медико-биологиялық (физиологиялық) – демалысты ұйымдастыру үшін табиғи ландшафтты
Психологиялық-эстетикалық – табиғи ортаның табиғаттың және мәдени-тарихи объектілердің
Технологиялық – арнайы және кешенді ТРЖ құрудың мүмкіндіктерін,
Баға берудің медико-биологиялық түрі табиғи факторлардың адам
организміне әсерін көрсетеді. Бұл жағдайда рекреанттың организм үшін
Ауа райының кешенді әсеріне жауап ретінде басты баға
Шартты температура ілімімен “комфорт зонасы” байланысты, көптеген
Адам организмінің жақсы күйде болуы келесідей температура мен
Температура
С Шартты ылғалдылық
%
20 85
25 60
30 44
35 33
Комфорттық жағдай – денеге өте жағымды 31-33 температурадағы
Көрсетілген әдістемені қолданып, бірқатар қолданбалы мақсаттарды шешуге болады:
Психологиялық – эстетикалық баға бергенде адамға табиғи ландшафт
Соңғы жылдары психологтар, социологтар және географтар ландшафттың эстетикалық
Территорияның фокустік пункттермен қанықтығы, көбінесе, бедерлік сипатқа байланысты.
Көптеген зерттеушілердің айтуынша, эстетикалық құндылық ландшафттың морфологиялық құрылымына,
Табиғат пейзаждарының ішкі әртүрлілігі – ландшафт морфологиясында ішкі
Табиғи кешендердің эстетикалық ішкі қасиеттері мынадай көрсеткіштермен де
Мысалы, орманның тығыздығы 50% асқанда ландшафтың эстетикалық қасиеті
Табиғат пейзаждарының сыртқы әртүрлілігіне келесілер жатады: бірден көрінетін
Технологиялық баға беру адам мен табиғи ортаның өзара
Көпшілік географтардың пікірі бойынша, территорияның туристік-рекреациялық ресурстарына баға
Баға берудің жұмысының қорытынды кезеңі – бұл бағаның
Рекреациялық мақсат үшін табиғат жағдайларына объективті баға мөлшерін
Е. В. Ефременконың (1980) айтуынша, кешенді бағаға келесілер
Осы факторлардың ішінен біреуінің басымдығына қарап, рекреациялық іс-әрекеттің
1.3 Демалыс пен туризм үшін территорияны аудандастыру
Аудандастыруға тікелей байланысты халық шаруашылық салаларын территориялық ұйымдастыру
Туризмнің дамуы, оның материалдық – техникалық базаларын салу
Көптеген авторлар мен ғылыми ұйымдар рекреациялық мақсат үшін
КСРО – да ең алғаш рекреациялық аудандастыру жөнінде
Көптеген елдерде туристік аудандастыруды рекреациялық және табиғи аудандастыру
Әкімшілік аудан дегеніміз не? Бұл төменгі әкімшіліктік
Географиялық әдебиеттерінде «туристік аудан» мен «туризм ауданы»деген түсінікті
Туристік аудан – туризмнің дамуына арналған бірнеше табиғи,
Туристік аудандардың бір қатар ерекшеліктері болады.
Туристік аудан – сипаты бойынша әлеуметтік болса, соңғы
Туристік аудандардың басқа салалық аудандардан айырмашылығы – онда
Тау-кен, балық, орман өндірістік салаларымен және ауыл шаруашылық
Көптеген туристік аудандарға тән қасиет табиғи ырғақтарға сәйкес
Туристік аудандардың құрылу механизімін былайша түсінуге болады. Жұмысшылардың
Рекреациялық мақсатпен территорияны аудандастыру және оған баға беру
Өте дұрыс қорытынды алу үшін зерттеудің негізгі объектісі
Қазірдің өзінде-ақ азды – көпті тұрақталған таксономиялық сатылы
Туристік – рекреациялық аудандастыру туристік саланы жоспарлау
2.1 Рекреациялық сыйымдылық туралы түсінік
Соңғы кезде территорияның рекреациялық сыйымдылығы өзекті мәселеге айналып
Экономикалық аудан және ел деңгейінде рекреациялық сыймдылық деген
Соңғы уақыттырда кешендерді деградациядан сақтау мақсатымен және рекреациялық
Дүниежүзілік тәжірибеде туристік - рекреациялық кешендерді пайдаланудағы
Табиғи кешендер және оны құрайтын элементтерінің рекреациялық салмаққа
АҚШ-та мынадай шартты стандарттар қолданылады:
Территорияны рекреациялық пайдаланудың түрлері Бір туристке бөлінетін жердің
Қала маңындағы демалыс зонасы, ойын аландары
Жаға жайлар
Көңіл-көтеру алаңы
Жая туризм үшін соқпақ жол
Атпен жүретін соқпақ жол
80
18,5
100
80
80
Салмақ бұл белгілі бір мезгіл ішінде территорияда байқалатын
Көптеген соңғы кеңестік зерттеулерінің негізін «рекреациялық дигрессияның» стадиялық
Адамның іс-әрекеті орман кешеніне байқалатындай өзгеріс әкелмеді.
Адамның рекреациялық әсерінен, орман, кешендерде сирек сүрлеу жолдар,
Сүрлеу жол тораптары жиіленген, шөп жамылғысында жарық сүйгіш
Сүрлеу жолдар торабы орманды орап тастаған, шөп жамылғысында
Езіліп тапталған алаңдарда жеке-дар арам шөптер мен біржылдық
Территорияны жақсы жабдықтағанда, сүрлемдер мен жолдар жүргізгенде, территориялық
Демек, мұнда табиғи кешендерге экологиялық салмақты оңтайландыру, туристік
Табиғи ортаны туристік мақсат үшін пайдалану ертеден-ақ өзіне
Өз көркемдігімен ерекшеленетін территорияларға және аудандарға ағыла беретін
Туристік базалардың салынуы және туристік ағымның шамадан тыс
Жыл сайын миграция, туристік инфрақұрылымның дамуы табиғи ортаға
Қоршаған ортаға тигізілетін жағымсыз әсердің байқалуы әр түрлі,
туристік шаруашылық дамуы нәтижесінде табиғи ортаның урбандалуы;
туризм жүйесіндегі мекемелерлің және ұйымдардың іс-әрекетінің нәтижесінде қоршаған
турстік мекемелердің пайдаланған суларынан, туристік су көлігінен, машина
туристердің көп шоғырлануынан, қондырғыштардың қатты сөйлесуінен және көлік
ландшафт эстетиканың нашарлауы, мүлдем жойылып кетуі бірқатар факторлардың
табиғи орындардағы туристерден қалатын қоқыстар мен қалдықтарды тазарту
туристердің шамадан тыс емес қолдануы нәтижесінде және туристік
туристердің дұрыс қолданбауы немесе шамадан тыс қолдану нәтижесінде
жерді дұрыс пайдаланбау, дұрыс жобаламау және туристік объектілер
Соғыстан кейінгі жылдары мұндай процестер өте қауырт жүрді,
Су-моторлы спортпен байланысты туризм түрінің жылдан –жылға кең
Жаппай туризм қазіргі таңда бағалы табиғи кешендердің халыққа
Туризмнің бұндай әсерлерін көре отырып, мамандар ең
Бүгінгі күнде экологиялық туризмнің басты мәселесіне табиғи ресурстарды
Жалпы айтатын болсақ, экологиялық туризм қазіргі таңда әлемде
БҰҰ қабылданған мемлекеттердің тұрақты даму концепциясын басты мәселесінің
Қортынды
Бұл қортынды шараның басты мақсаты – осы сияқты
Жорықтан кейін ең жақсысы бір жұма тынығып, күнделікті
Үйдегі белсенді тынығудан кейін бұл саяхатта талдау жасап
Қойылған мақсатты орындаудағы жорықтың мазмұндылығына, жорықтың күрделілік дәрежесіне
Жорық әзірлену оны өткізу уақытында қатысушылар әрекетінің жағымды
Егер маршрут алғашқы жүріп өткен табылса, онда маршрутты
Толық мәтінді есепті жекеленген туристердің күнделік жазбаларын пайдалана
Жорықты көрнекті насихаттауға көбіне маршрутқа тән фотоматериалдар басты
Қолданылған әдебиеттер
Алиева.Ж.Н. Туризмология негіздері Алматы, 2004 жыл Қазақ университеті.
Алия Ж.Н. Экологический туризм. – Алматы, 2002.
Менеджмент туризма: Экономика туризма. – М. Финансы и
Энциклопедия туриста. – М.,1993.
Ердавлетов С.Р. География туризма: история, теория, методы, практика.
Туристік - рекреациялық ресурстар туралы түсінік
Территорияға рекреациялық баға берудің әдістемесі және критерийлері
Туризм тарихын географиялық түрғыдан оқу
Қазақстанды рекреацилық аудандарға аудандастыру
Туризм және табиғатты қорғау
Туристік ресурстар тізімін дайындау
Қазақстандағы шағын көлдердің туристік рекреациялық мүмкіндіктерінің қазіргі жағдайы мен даму болашағы
Туризмология пәнінен дәрістер
Территориялық рекреациялық жүйе (ТРЖ), оның шағын жүйелері, олардың өзара байланыстары
Экскурсияның белгілері мен функциялары