Деректер қорын құру
2.3 ЛАБОРАТОРИЯЛЫҚ ЖҰМЫСТАРДЫҢ ЖОСПАРЫ
№ 1 ЛАБОРАТОРИЯЛЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы: WINDOWS операциялық жүйесiмен
Windows - тiң негiзгi объектерi
Жұмыстың мақсаты: Windows–тiң негiзгi тәсiлдерiн
Жұмыс столы
Тапсырмалар панелi
Бас меню
«Тышқан » түрi бар манипулятор
Менiң компьютерiм
WINDOWS операциялық жүйесiмен жұмыс
Windows кез-келген ситуацияны (мәтiн,
WINDOWS – тiң негізгі объектері
1 Жұмыс столы
Компьютер iске қосылғаннан кейiн
2 Тапсырмалар панелі (Панель задач)
Тапсырмалар панелі (Панель задач) –
Онда программаларды тез қосуға, файлдарды
Құжат немесе Тапсырмалар панелі терезiнде
Тышқанмен «Іске қосу» («Пуск»
3 Бас меню
Бас менюдiң командалары, қосымшаларды iске
Экранда Ctrl+Esc батырмасын басқаннан кейiн
4 «Тышқан» манипуляторы
Бiз тышқанның көмегiмен Windows және
5 Менiң компьютерiм
Жұмыс столындағы «Мой компьютер» (менiң
а) Менің компьютерім терезесі
б) Менің компьютерім терезесі
«Мой компьютер» -де дисководтар бар:
А: (алмалы – салмалы дискеттер
С: (қатты диск);
Е: (компакт - диск).
1.3.сурет. Мой компьютер (Менiң
Windows бағыттауышы
1.4. сурет. Проводник (бағыттауыш) терезесi
6 Бағыттаушы
Бағыттауыш бiр мезгiлде компьютердегi бумалардың
7 Контекстiк меню
Тыщқанның оң батырмасын басу, ерекшеленген
Терезенi өрбiту (жаю,үлкейту), жыймалау және
Кез келген терезенiң оң жақ
9. Бұл не? (Что это
Көптеген диалог терезелерiнде анықтама алу
Бұл түсiнiктеменi басқа жолмен де
10. Жұмыстың негізгі тәсілдері
Программаны іске қосу үшін, бас
Бір мезгілде барлық терезелерді жыймалау
Бірден бірнеше файл немесе бума
Қоржындағы (Корзина) файл дар мен
Құжатты (Документ) ашу үшін,
Копьютерді өшіруге Бас менюдегі Жұмыстың
Компьютермен жұмыс істеген кезде
Windows операциялық жүйесінің жұмысының аяқталуы
1 «Іске қосу» (Пуск)
2. Бас менюден «Жұмысты аяқтау»
Егер терезе жабыларда сақталмай қалған
Студенттердің өзіндік жұмысы
1 – вариант
1. Менің компьютерім (Мой компьютер)
«С:» дискін активтендіріңіз.
Windows жүйелік папкасын ашыңыз.
CALC қосымшасын іске қосыңыз (калькулятор
Калькуляторды келесі амалдарды орындаңыздар
а)125.26*63.65
в) (456.25 – 35.35 )*(3.658-45.254)
Нәтижесін жазыңыз.
Калькулятор терезесін жинау.
SOL қосымшасын (карта колодасының таңбасымен)
8. Меню арқылы (тілсызықпен ?
а) Мазмұны (содержание) вкладкасында ойын
б) ойын ережелерін оқу;
в) көмек терезесін жабу;
г) көрсетілген уақытта ереже бойынша
д) Пасьянсы “Косынка” терезесін жыймалау.
9.Windows терезесін жабу.
10. Калькулятор терезесін
Калькулятор терезесін жабу, ары
2 – вариант
Менің компьютерім (Мой компьютер) программасын
Анықтама меню (Вызов справки)
a) орыс әрiптерiн теру режимiне
б) Предметный указатель өрісінде Алғашқы
в) Выберите термин или фразу
г) Шығару (Вывести) батырмасын басыңыз
д) шығарылған мәтiндi оқып, терезенi
3. Менiң компьютерiм терезесiнде Басқару
4. Басқару панелi (Панель управления)
5. Қасиет (Свойства) диалог терезесiнде
6. Терезенiң iшiнде
7. ОК батырмасын басыңыз.
Менің компьютерім (Мой компьютер) терезелерiн
3 – вариант
1. Жұмыс столында тышқанмен бос
2. Динамикалық (контекстi) меню пайда
3. Свойства (қасиет) диалог терезесiнiң
4. Оқытушы сiлтеген экранның түсiн,
ОК батырмасын басыңыз.
4 – вариант
1. Іске қосу (Пуск) батырмасын
2. Бағыттауыш (Проводник) терезесi пайда
3. Терезенiң сол жақ бөлiгiндегi
4. Windows бумасының алдында, тышқанме
5. Windows бумасының алдында, тышқанме
6. Терезенiң оң жақ бөлiгiндегi
Бағыттауыш (Проводник) терезесiн жабыңыз.
Негізгі әдебиеттер: : [1] –
Қосымша әдебиеттер: [6]
Бақылау сұрақтары:
1. Іске қосу (Пуск)
2. Экранда Тапсырмалар панелін (Панель
3.Менің компьютерім (Мой компьютер) жүйелiк
4.Менің компьютерім (Мой компьютер) терезесiнiң
5.Файлдар мен бумалардың қабаттылық құрылысын
6. Жұмыс столының функциясын
7.Ярлык пен буманың айырмашылығы.
8.Тыщқанның сол батырмасы не үшiн
9.Тыщқанның оң батырмасы не үшiн
10. Жұмыс столының экранның түсiн
11. Динамикалық немесе контекстiк меню
12. Терезенi жабу, жинау, өрбiту
13. Терезенi жинаудың, терезенi жабудан
№ 2 ЛАБОРАТОРИЯЛЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы: Мәтіндік редактор Word. Құжатты
Жұмыстың мақсаты:
- фрагменттерді, жолдарды, абзацтарды, мәтіндерді
- қаріпті (шрифт), абзацтарды пішімдеуді
- мәтінді туралау (выравнивать), шегіністерді
- тізімдермен жұмыс істеуді үйрену;
- абзацты пішімдеу үшін сызғышпен
- интервалдарды орнатуды және т.б.
Теориялық бөлім: Құжатты пішімдеу
Тышқанның көмегімен құжат фрагментін
Нені ерекшелейміз ? Белгілеу тәсілдері
Элементті немесе фрагментті Тышқанның сол
Сөзді Сөздің кез-келген символын тышқанмен
Құжат жолын Жолдың сол жақ
Бірнеше жолды Сол жақ батырманы
Сөйлемді CTRL пернесін басып тұрып,
Бірнеше абзацтарды Тышқанның сол жақ
Құжаттың тік бұрышты фрагментін (кесте
Бөліп алу қажет болмаған жағдайда
Қаріпті (шрифт) пішімдеу
Пішімдеу - таңбаға қажетті параметрлерді
Қаріп сұхбатты терезесі
Абзацты пішімдеу
Беттегі абзацтың жағдайын келесі параметрлер
Алаң (поля) негізгі мәтіндік облыстың
Шегініс (отступ) абзацтар арасындағы
Горизонталь бойынша белгілеу сыртқы түрді
Тігінен туралау жоғарғы және төменгі
Абзацта шегіністің көмегімен бір жолды
Сол сияқты мәтінде шегіністерді құру
Жоларалық интервал абзацтағы мәтіннің тігінен
Абзацтар мен жолдардың арасына қойылған
Жолдар немесе абзацтар арасындағы интервалдарды
Көлденең сызғыштың көмегімен пішімдеу
Сызғыштың соңында шегіністерді белгілеу (маркер)
Интервалдар
Интервалдар жоларалық және абзацтардың арасында
- Абзац терезесіндегі Шегіністер бүктемесіне
- Интервалдар пунктінде алаңдардың қажетті
Сервис менюінен Параметрлер терезесіндегі Жалпы
Тізілгендер тізімі
Мәтіннің жолының маркерлерді қосу немесе
Маркер түрінде кез келген графикалық
Суреттелген маркерлер ретінде картинкалар немесе
Нөмерленген немесе маркерленген тізімнің пішімін
Нөмерлер немесе маркерлермен берілген абзацты
Формат менюінде тізім командасын таңдаңыз,
Элементтерді белгілеу үшін қолданатын тізім
Өзгерту батырмасын басыңыз.
Пішімдеудің қажетті параметрлерін таңдаңыз.
Кез-келген параметрлер туралы мәлімет алу
Тапсырма
1. Бір тәсілмен Word мәтіндік
Мәтіннің тақырыбын беттің ортасына қою
Мәтінде Enter пернесінің көмегімен бірнеше
Мәтіннің стилін әдеттегі Times New
Мәтінде тышқанның курсорымен Ф.И.О белгілеу
Мәтінде жоларалық интервалды Бір жарым
Барлық мәтінді үш рет шерту
Мәтінде тізілген тізім бойынша барлық
Сервис менюіндегі Параметрлер командасының көмегімен
Автобиографияңызды бітіріп, соңына қол қойыңыз,
Негізгі әдебиеттер: : [1] –
Қосымша әдебиеттер: [6] .
Бақылау сұрақтары:
Қаріптерді пішімдеу не үшін қолданылады?
Мәтіннің стилін қалай өзгертуге болады?
Қаріптер мен әріптердің өлшемін қалай
Мәтінді туралауды қалай орындаймыз? Туралаудың
Нөмерленген тізімді қалай орындауға болады?
Маркерленген тізімді қалай орындаймыз? Жаңа
Абзацты пішімдеу қалай орындалады? Абзацты,
Абзацтар арасындағы интервалдарды қалай орнатамыз?
Қаріптерді өзгерту бірліктерін және интервалдарды
Сызғыштың және саймандардың көмегімен шегіністерді
№3 ЛАБОРАТОРИЯЛЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы: EXCEL Электрондық кестесі. Электрондық
(2 сағат).
Жұмыстың мақсаты:
Электрондық кестені мәліметтер қоры ретінде
Деректер қорында әр түрлі белгілеріне
Деректерді сұрыптауды үйрену.
Деректер қорының негізгі түсініктері
Кестенің А2:F12 аймағын деректер қоры
Деректер қорының құрылымына шектеулер қойылады:
Деректер қорының бірінші қатарында қайталанбайтын
Деректер қорының біріншіден басқа
Өріс бойымен (бағана бойынша)
Деректер қорымен атқарылатын негізгі жұмыс
EXCEL – бұл қиындықтарды шешуді
Жазбаларды екшеп, теріп алу
Деректер, Фильтр (Данные, Фильтр) командасын
Автофильтрді пайдалану ерекшеліктері
Автофильтрді пайдаланып, жазбаларды екшеп теру
1-ші тапсырма.
Кестені 1- сретке сәйкес келетіндей
Күн планетасының жүйесі.
Планета Период Ара қашықтық Диаметр
Солнце 0 0 13929 2000000
Меркурий 0,341 58 4,9 0,32
Венера 0,815 108 12,1 4,86
Земля 1 150 12,8 6
Марс 1,881 288 6,8 0,61
Юпитер 11,86 778 142,6 1906,98
Сатурн 29,48 1426 120,2 570,9
Уран 84,01 2869 49 87,24
Нептун 164,8 4496 50,2 103,38
Плутон 247,7 5900 2,8 0,1
1-сурет. Күн жүйесіндегі планеталар жөніндегі
Кестеде қолданылатын өлшем бірліктері:
- Орбита бойынша айналу периоды,
- Планетаның Күннен қашықтығы, млн.км;
- Экваторлық диаметрі, мың км.;
- Массасы - көбейтілген
2-ші тапсырма.
Автофильтрді пайдалана отырып, “С”
2.1 Деректер, Фильтр, Автофильтр (Данные
Осы мезетте деректер қорының әрбір
2.2 Планета өрісіндегі батырманы шертіңіз
2.3 Пайдаланушы автофильтрі (пользовательский автофильтр)
Осы әрекеттер орындалғаннан кейін деректер
2.4 Масса өрісіндегі батырманы
2.5 Пайдаланушы автофильтрі (пользовательский автофильтр)
Нәтижесінде Күн мен Юпитердің салмағы600
2.6 Деректер, Фильтр, Барлығын көрсету
3-ші тапсырма.
Автофильтрді пайдаланып, өз бетіңізше орындаңыз:
1) экваторлық диаметрі 50 мың.
2) Күннен ара қашықтығы 100
Кеңейтілген фильтр
Кеңейтілген фильтрді (Расширенный фильтр) пайдаланбас
- тізім аралығы (интервал списка),
- критерийлер аралығы (интервал критериев)
Шығарып алу аралығы (интервал извлечения)
Кеңейтілген фильтр көмегімен мәліметтерді екшеп
4-ші тапсырма.
Кеңейтілген фильтрді қолдана отырып, 2-ден
Ол үшін:
4.1 Критерийлер және шығарып алу
4.2 Іздеу критерийі мен критерий
4.3 Курсорды деректер қоры, яғни
4.4 Деректер, Фильтр, Кеңейтілген фильтр
4.5 Кеңейтілген фильтр сұхбат терезесінде
4.6 Аралықтардың дұрыс көрсетілгеніне көз
Планета Период Ара қашықтық Диаметр
Солнце 0 0 13929 2000000
Меркурий 0,341 58 4,9 0,32
Венера 0,815 108 12,1 4,86
Земля 1 150 12,8 6
Марс 1,881 288 6,8 0,61
Юпитер 11,86 778 142,6 1906,98
Сатурн 29,48 1426 120,2 570,9
Уран 84,01 2869 49 87,24
Нептун 164,8 4496 50,2 103,38
Плутон 247,7 5900 2,8 0,1
Планета Период Расстояние Диаметр Масса
>10
Юпитер 11,86 778 142,6 1906,98
Сатурн 29,48 1426 120,2 570,9
Уран 84,01 2869 49 87,24
Нептун 164,8 4496 50,2 103,38
2- сурет. Кеңейтілген фильтр
5-ші тапсырма.
Алынған нәтижені planets.xls дегкен
6-шы тапсырма.
А13 ұяшығына “Іздеу критерийі”, ал
7-ші тапсырма.
Кеңейтілген фильтрді қолдана отырып, айналу
Деректерді сұрыптау
Excel программасында деректер қоры
Деректер қоры осы әрекеттер орындалған
8-ші тапсырма.
Кестедегі деректер қорын спутник серіктері
9-шы тапсырма.
Планеталарды әліппе реті бойына сұрыптаңыз.
10-шы тапсырма.
Деректерді күннен ара қашықтығының өсу
11-ші тапсырма.
Оқытушыға Планета файлдарын және оның
Негізгі әдебиеттер: : [1] –
Қосымша әдебиеттер: [6] .
Бақылау сұрақтары:
Кестенің кез келген аймағын деректер
Деректер қорындағы Өріс және Жазба
Автофильтрдің көмегімен деректерді іздеу әрекеті
Кеңейтілген фильтр мен Автофильтрдің
Кеңейтілген фильтрді қолдану үшін анықтауға
Деректер қорындағы мәліметтерді сұрыптау қалай
Деректерді қандай тәсілдермен сұрыптауға болады?
Символдық мәтіндерден тұратын өрісті сұрыптауға
№4 ЛАБОРАТОРИЯЛЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы: EXCEL–дің жұмыс кітабы. Жұмыс
(2 сағат).
Жұмыстың мақсаты:
Жұмыс кітабындағы бірнеше парақтарды қолдану.
Бір жұмыс кітабындағы бірнеше парақтар
Жұмыс кітабындағы парақтар
Жұмыс кітабының бір парағымен жұмыс
Жұмыс кітабы терезесінің сол жақ
Есеп
Мысалы, электрондық кестенің мүмкіндіктерін пайдалана
Жұмыс барысы
1-ші тапсырма.
Excel электрондық кестесін іске қосып,
A B C D E
Ақпараттану
№ Фамилия , аты-жөні 02
1 Асқар Әди 3
4
4 4
2 Дулат Арнұр 5
5
5 5
3 Мерген Ұлықбек
4
4
4
4 Уаис Айдос 5
3
4 4
5 Имангали Тимур
3
3
3
1-ші сурет. Ақпараттану сабағының журналы.
Ұяшықтарға жазылатын мерзім мәндерін Дата
2-ші тапсырма.
Осы кестені jurnal.xls. деген атпен
3-ші тапсырма.
Дәл осындай кестені басқа сабақтар
Ол үшін:
3.1 Түзету, Жылжыту/Көшіру... (Правка, Переместиь/Копировать...),
3.2 Дәл осы командаларды пайдаланып,
4-ші тапсырма.
Парақ жарлықшаларының атауларын сәйкес пән
5-ші тапсырма.
Жұмыс кітабының және
Жұмыс парақтарының өзара байланысы
Excel программасы кестесімен жұмыс істеу
6-шы тапсырма.
< 2 Параққа >
Ол үшін:
6.1 < 2 Парақ >
6.2 Кестені басқа парақтағы сәйкес
А2 ұяшығына:
=Ақпараттану! А2 формуласын жазамыз.
=Ақпараттану! А2 – кітаптың басқа
А мен B бағаналдарына жазылған
С3 ұяшығына:
=Ақпараттану! L3 формуласын жазамыз.
Кестедегі С бағанасына осы формуланы
Дәл жоғарыда айтылған тәсілді қолданып,
I-ші тоқсандағы қорытынды баға ведомосы
№ Фамилия , аты-жөні Ақпараттану
1 Асқар Әди 4 5
2 Дулат Арнұр 5 5
3 Мерген Ұлықбек 4 3
4 Уаис Айдос 4 5
5 Имангали Тимур 3 4
7-ші тапсырма.
Жұмыс кітабында қолданылмайтын парақты өшіріңіз.
Парақты жою үшін, парақ жарлықшасының
Бірнеше терезелермен жұмыс істеу
Жұмыс парағынлағы мәлімет экранға сиып
8-ші тапсырма.
Кестенің дұрыс толтырылуын тексеріңіз.
Кестені толық көру үшін, Терезе,
Жаңа терезеде жұмыс
Терезе, Орналастыру (Окно, Расположить) командасын
Осы мезетте ашылған сұхбат терезеде
3-ші сурет. Кітап парақтарының жеке
9-шы тапсырма.
Бір-бірімен байланысқан кестелер арқылы жұмыс
9.1 парағындағы
Дулат Арнұрдың
9.2 Имангали Тимурдың Ақпараттану
Бір кітаптың әртүрлі жұмыс парақтары
Файлдар арасындағы байланыс
Екі файл арасындағы байланыс, бірінші
Екі файл арасында байланыс құрылған
10-шы тапсырма.
jurnal.xls файлындағы мәліметтерді қолдана отырып,
10.1. 1-ші тоқсан парағындағы Ақпараттану
10.2. С3 ұяшығында jurnal.xls файлының
Мұндағы “С:\Мои документы\[ jurnal.xls]Ақпараттану”!
”” таңбасы міндетті түрде болуы
10.3. Осы жазылған формуланы бағананың
11-шы тапсырма.
Өз бетіңізше физика және алгебра
12-ші тапсырма.
Терезе - Жаңа терезе (окно
13-ші тапсырма.
Ақпараттану терезесінен басқа терезелердің бәрін
14-ші тапсырма.
парағында 1-ші тоқсанды
14.1 парағының А10
14.2 Осы мәтінді А17 және
14.3 А17 ұяшығындағы 5-ті 4-ке,
14.4 Мәліметтер – Фильтр –
№ Фамилия , аты-жөні 2.09
1 Асқар Әди 3
4
4 4
2 Дулат Арнұр 5
5
5 5
3 Мерген Ұлықбек
4
4
4
4 Уаис Айдос 5
3
4 4
5 Имангали Тимур
3
3
3
Получили оценку 5:
№
2.09 9.09 16.09 23.09 …
Дулат Арнұр
Получили оценку 4:
Асқар Әди
Мерген Ұлықбек
Уаис Айдос
Получили оценку 3:
Имангали Тимур
4-ші сурет. Автосүзгіден өткізілгеннен кейінгі
14.5 1-ші тоқсанда 5-тік баға
14.6 Көшірілген фамилиялардың айналасында жиектеме,
14.7 Дәл жоғарыдағы әрекеттерді 4-тік
14.8 Автосүзгі командасының орындалуын Мәліметтер
15-ші тапсырма.
Осы лабораториялық жұмыста орындалған тапсырманы
16-шы тапсырма.
Ақпараттану және Физика парақтарын қағазға
17-ші тапсырма.
Оқытушыға MSI.xls кітабын файлда
Негізгі әдебиеттер: : [1] –
Қосымша әдебиеттер: [8] .
Бақылау сұрақтары:
Кітаптағы бір жұмыс парағынан екіншісіне
Кестедегі мәліметтерді кітаптың басқа парағына
Парақтың атауларын өзгертуге бола ма?
Кітаптың екі парағын бір-бірімен қалай
Жұмыс кітабында қолданылмайтын парақтарды жоюға
Бірнеше терезелермен жұмыс қалай жасалады?
Кестелер арасындағы байланыс қалай жүзеге
№ 5 ЛАБОРОТОРИЯЛЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы: “Access реляциялық деректер қоры.
Деректер ұйымдастыру принципі. Кесте құру
Мақсаты - СУБД–ң функционалды мүмкіндіктерімен
Теория бөлімі. Access-бұл деректер
Яғни, оның көмегімен бір мезгілде
Access-тің кестесін басқа компьютерде немесе
Барлық деректер қоймасын құратындарды, яғни,
Деректер қоймасының негізгі құрылымдық компоненті
Кесте құрылымын жасау кезінде, алаңның
Төменде Access дерктерінің түрі және
Деректер түрін сипаттау.
Мәтінді
Сандық
Куні
уақыты
Ақшалы
және ақшалы мәні 15-ке дейін
бөлігі ораналасы.
МЕМО
алаңы
Санауыш
реттік нөмері, яғни арнайы сандық
Логикалық Екі мүмкіншіліктің
OLE
өрісі электронды кесте Excel,
әртүрлі деректер).
Гипер
сілтеме
(пішінде UNC жолы) немесе бетке
немесе басқарушы элементте гиперсілтеменің мекне
қою үшін мына команданы орындаңыз:
Тіреуіш
мастері
Тапсырма 1
Деректер қорын құру.
1 Жаңа деректер қорын құрыңдар
2 Деректер қоры кестесін құрыңдар
3 Кесте өрісі 1 кестеге
4 Құрылған кестені сақтаңдар
Кесте 1. Оқытушы дерегінің кестесі
Алаң аты Деректер
Оқытушы арт таңбасы Санаушы
Фамилиясы Мәтінді 15
Аты Мәтінді 15
Әкесінің аты Мәтінді 15
Туған күні Күні/уақыты Қысқаша
Қызыметі Мәтінді 9
Пән аты Мәтінді 11
Телефоны Мәтінді 9
Жалақысы Ақшалы
Жұмыстың орындалу технологиясы:
Жаңа дерек қорын құру үшін:
Access-ке кіреміз, шыққан терезеден “жаңа
“Жаңа дерек қоры файлына” өзінің
< Құру > батырмасын басыңыз.
Деректер қоры кестесін құру үшін:
( деректер қоры терезесінен “Таблица”
( “жаңа кесте” тересінен “конструктор”
Кесте алаңын анықтау үшін:
( баған жолына “алаң атын”
( баған жолының “деректер түрі”
Сурет 1. Конструктор режиміндегі кесте
Кестені сақтау үшін:
( Файл, Сақтау тармағын таңдаймыз,
( Сақтау диалогты терезесіне кесте
( батырмасын басыңыз.
Тапсырма 2
Деректер қорын толтыру
1. “Қызметі” (полясына) алаңындағы деректердің
2. “Қызметі” алаңында қате
3. “Қызметі” алаңы үшін үнсіздік
4. берілген “Код” алаңына шектеу
5. Кесте 2-ге сәйкестеп кестені
6. Кестенің әр алаңының енін
7. Кестедегі Миронова деген оқытушыға
8. Деректерді ауыстырып көріңдер. Сергеев
9. “Туылған жылы” алаңына үлкенінен
10. “Қызметі” және “Оқитын пән
11. Құрылған кестенің баспаға шығатын
Кесте 2
Код Фамилиясы Аты Әкесінің аты
1 Истомин Ремир Евгеньевич 23.10.54
2 Миронов Павел Юрьевич 25.07.40
3 Гришин Евгений Сергеевич 05.12.67
4 Сергеева Ольга Ивановна 12.02.72
5 Емец Татьяна Ивановна 16.02.51
6 Игнатьева Татьяна Павловна 30.05.66
7 Миронов Алексей Николаевич 30.07.48
Жұмыстың орындалу технологиясы
Енгізілетін деректер мәні үшін қойылатын
1. Жобалаушы кесте үшін
Конструктор;
( терезенің жоғарғы бөлігінен “қызметі”
( терезенің төменгі бөлігінен жол
( теңдеу құру арқылы мәннің
( шыққан терезеге “Професор” сөзін
2. Қате туралы хабар лама
3. Үнсіздік мәні жолына “Доцент”
4. “Код” (шарттаңбалау) алаңындағы
( Алаңды индекстеу параметрлері Индекстелген
( тізімнен “Иә” пунктін таңдап
( Кесте режиміне ауыстырыңдар
5. 4.3 кестеге сәйкес
6. Кестенің әр алаңының деректер
( “Шарттаңба” алаңының кез-келген
( Формат, баған ені командаларын
( шыққан терезеде “
Алаңның ені өзгереді;
( Осы операцияны басқа алаңдар
7. Миронова орындауыш үшін кестеге
( курсорды “Фамилиясы” алаңның
( Түзету, іздеу командаларын
( Шыққан Үлгі
( Көру параметрі жолында
( Ұқсастық параметрі жолындағы
( Тек қана ағымдағы
( < Іздеу >
( < Арықарай іздеу
( < Жабу >
8. Асистент Сергеевтің жалақысы 450
( курсорды 1-ші жолдың
( Түзету, Өзгерту командасын
( Үлгі жолында пайда
( Мынаған “ауыстыру”
(
( “ Қызметі ”
( “Қызметі”
( Жазылым, Сүзгі, Ерекшеленуі
Кестеде оқытушы-доценттер туралы ғана жазылым
( “Қызметі” алаңынан ақпараттану
( батырманы басыңыз
( Сүзгіні болдырмау үшін
( Құрылған кестені көру
( батырманы басамыз немесе
( Қарау терезесін
Тапсырма 3
Форма арқылы деректерді енгізу және
“Мастер форм ” көмегі арқылы
Форма режимінде тұрып, доцент Гришеннің
Ассистент Сергееваның жалақысын 470р.дан 490-ға
“Фамилия” өрісінде деректерді кішіреюі бойынша
“Должность” өрісіндегі деректерді сүзіңіз.
“Дисциплина” өрісінің атын “Преподаваемая дисциплина”
Құрылған “Форма” қағазда қалай көрінеді.
Жұмыстың орындалу технологиясы
1 Оқытушылар құрамы формасын құру
Деректер қоры терезесінде “Форма” режіміне
“Создать” батырмасын басыңыз;
пайда болған терезеде тышқанмен “Мастер
терезенің төменінде орналасқан тізім белгісін
пайда болған тізімнен “Преподаватели” кестесін
батырмасын басыңыз.
терезеден “Формада ” болатын
“Далее” батырмасын шертіңіз;
пайда болған терезеде түрі-бір бағаналы
“Далее” батырмасын шертіңіз;
терезеде безендіру стилін таңдаңыз. Ол
пайда болған терезеде “Состав преподавателей”
“Готово” батырмасын басыңыз. Бір бағаналы
2 Оқытушы Мироновты іздеу үшін:
меңзерді “Фамилия” өрісінің бірінші жолына
пайда болған терезенің “Образец” жолына
“Просмотр” параметр жолында ВСЕ
“Совпадение” параметр жолындағы тізімнен “С
“Только в текущем поле”
“Найти” батырмасын шертіңіз. Меңзер екінші
“Найти далее” батырмасын шертіңіз. Меңзер
Іздеу режімінен шығу үшін “Закрыть”
3 Ассистент Сергееваның жалақысын 470
меңзерді “Зарплата” өрісінің бірінші жолына
Правка, Заменить командаларын орындаңыз;
пайда болған терезенің “Образец” параметр
“Заменить на” параметр жолына 490
“Найти далее” батырмасын шертіңіз. Меңзер
мәндерді өзгертудің қажеті жоқ, сондықтан
“Заменить” батырмасын шертіңіз. Мәндер
“Закрыть” батырмасын шертіңіз.
“Год рождения” өрісінде мәндерді
“Год рождения” өрісінің кез
басқару панеліндегі батырманы
“Должность” өрісіндегі мәндерді сүзу
“Должность” өрісінің Доцент жазбасын
батырманы шертіңіз.немесе Записи, Фильтр, Фильтр
басқару панеліндегі батырманы шертіңіз
Құрылған Форманы көру үшін:
батырманы шертіңіз.немесе Файл, Предварительных просмотр
қарау терезесін жабыңыз.
Негізгі әдебиеттер: : [1] –
Қосымша әдебиеттер: [9] .
Бақылау сұрақтары:
Қандай деректер құрылымдық деп аталады?
Деректер қорының анықтамасын беріңіздер және
Деректер қорын басқару жүйесін анықтамасын
Клиент-сервер және файл-сервер принципімен ұйымдастырылған
Деректер қорының элементтерінің құрылымын атаңыздар
Кілт түсінігін беріңіздер. Кілттің қандай
Деректер қорының құрлымын сипатағанда не
Деректер қорының өрісінде мәліметтердің қандай
Деректердің қандай моделін білесіз?
реляциялық деректер орнының кілттік өрістерінің
Пәндік аймақтың инфологиялық моделі дегеніміз
Сіздерге объектілер арасындағы байланыстың қандай
Нормализация қатынасы принципінің негізі?
Бірінші, екінші және үшінші нормальдық
СУБД-ның негізгі функцияланды мүмкіншіліктері қандай?
№6 ЛАБОРАТОРИЯЛЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы: ACCESS реляциялық деректер қоры.
Сұрату және таңдама. Есеп беру
Мақсаты - ДҚБЖ–ң (СУБД) функцианалды
Теория бөлімі.
Таңдаманы сұратуды қалыптастыруы. Сурату –
Access - те сұратудың төмендегі
Таңдаманы сұрату;
Параметрлермен сұрату;
Қиылысқан сұрату;
Өзгерту енгізуге сұрату. (өшіруге сұрату,
SQL сұрату (біріктіру сұрату, серверге
1 тапсырма
Таңдамаға сұратуды қалыптастыру.
Оқытушы кестесінің негізінде жай
Сұратуда берілген деректерді
Сұратуды сақтаңдар.
Сұратуды таңдау параметрлерімен құрыңыздар,
Жұмыс технологиясы
1. Жай сұратуды құру:
( деректер қоры терезесінен
( ашылған терезеде
( шыққан “Жаңа сұрату”
( шыққан терезеден кесте
( “Қатынау өрісі” терезесінде
( батырманы басыңыз. Фамилия
( “Таңдап алынған өріс”
( “Ары қарай” батырмасын
( “Сұрату атын енгіз”
( “Дайын” батырмасын басыңыз.
2. Деректерді сұраптау үшін:
( “Қызметі” деген өрістің
( азайуы бойынша деректерді
3. Сұратуды сақтау үшін:
(
( сұрату терезеін жабыңыз.
4. Таңдама параметрлері
( Оқытушы кестесінің
Оқытушы “Фамилиясы”, “Аты”, “Әкесінің аты”,
( Білім беретін пәні
( “Дайын” батырмасын басыңыз.
( батырманы басу арқылы
( Таңдап алу шарты
( Құрал-сайман тақтасындағы
( шыққан терезеге Гришин
( Сұратуды сақтаңдар;
( Сұрату терезесін жабыңыздар.
2 тапсырма
Оқытушы кестесі негізінде атқаратын
Жұмыс істеу технологиясы
Есеп беруді (Отчет) құру
( Есеп беру (Отчет)
( ашылған терезеден Есеп
терезенің төменгі бөлігінен тізім бойынша
( пайда болған тізімнің
( батымасын басыңыздар,
( (Далее
( пайда болған терезеде
( батырманы басыңыздар.
( батырмасын
( шыққан терезенің параметрлерін
( шыққан терезеден есепті
( батырмасын
( шыққан терезеге Оқытушы
( батырманы басыңыз.
Негізгі әдебиеттер: : [1] –
Қосымша әдебиеттер: [9] .
Бақылау сұрақтары:
Деректер қорын тағайындауды сипаттаңдар және
Деректер қорын басқару жүйесін сипаттаңдар
Деректер қорының архитектурасының және клиент-сервер
Деректер қоймасының құрылымдық элементтерінің өзара
Кілтке түсінік беріңіз. Оның түрлері.
Деректердің қорының құрылымын сипаттауда
Деректер қоймасы өрісінде деректердің қандай
Деректердің қандай модельдерін білесіздер?
Реттегіш деректер қоры өрісінің кілті
Пәндік аймақтың инфологиялық модельдер дегеніміз
Объектілер арасындағы байланыстың қандай түрлері
СУБД-ның негізгі функционалды мүмкіншілігі неде?
СУБД-ны қолдану арқылы ақпаратты өңдеудің
№7 ЛАБОРАТОРИЯЛЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы: Интернет. Іздеу жүйелері. Интернеттегі
Жұмыстың мақсаты: Интернет желісіндегі іздеу
Теориялық бөлімі.
Интернеттің негізгі түсініктері мен мүмкіндіктері.
Ішкімәтіндік және URL-іздеуі.
Белгілі болғандай, соңғы құжаттың
URL келесі түрде болады:
URL: http://www.literature.ru/proza/Tolstoy/rasskazy.html
Егер іздеу жүйесі жоғарыдағыдай көрсетілген
Нақты ақпаратты іздеу жүйесі
1-ші сурет. URL бойынша (төменгі
2-ші сурет. Сұраныстағы мәтін өрісінің
Көптеген жүйелер құжаттың мәтініне (2-ші
FTP файлдың архивымен жұмыс жасайтынг
Интернетке Дүние Жүзілік Өрнектің және
Еркін индекстеу үшін, Web құжаты
Автор өңдеушінің тілегі адрестің ұзындығын
Желіде Web парақтарын 20 есе
Көптеген Web - мастерлерлі
Адрестің элементтерін мүмкін болатын терминдерді
Тәжрибеде сервердің домендік атауы -
Тапсырма
Сервердің домендік атауы – URL
Кілттік сөздер бойынша ішкі мәтіндік
Электронды төлемдік жүйелердің ақпараттарымен жұмыс.
http://www/rbcnet.ru адресін енгіз. Web
Төлемдік жүйелерді қосу бойынша өтуді
Үш фирманың ақпараттарымен танысыңыз. Өзіңіздің
Жасалынған жұмысқа есеп беруді безендіру.
Негізгі әдебиеттер: : [1] –
Қосымша әдебиеттер: [14] .
Бақылау сұрақтары:
Компьютер аралық байланыстың белгісі қандай?
“Клиент-сервер” технологиясын сипаттаңыз.
Компьютерлік желілерде интерфейстердің үйлесімсіздік мәселесін
Коммуникация хаттамасы дегеніміз не?
Мәліметтер неге пакеттердің көмегімен беріледі?
Желілік топологияның негізгі түрлерін сипаттаңыз.
Архитектураның кең таралған желілерінің сипаттамасын
Арнайы желілік құралдарға қысқаша сипаттама
Локальды желілер қандай аймақтарда және
Интернет желісінің негізгі сервистерін тізіп
№8 ЛАБОРАТОРИЯЛЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы: HTML. Internet Explorer.
Мәтіндік ақпаратты тег арқылы
HTML–дің негізгі ұғымдары.
HyperText Мarkup Language (HTML) -
Тегтер үшін мүмкін болатын тапсырманың
НТМL - құжаттың құрылымының гипертексті
Тегтер және Web-беттер құрылымы
НТМL-дің негізгі тегтері шрифттің размерін,
Текст түрін форматтауда төмендегідей тегтер
- - толық шрифт
- - курсивті Italic;
- - мәтінді ортаға
- - жыпылықтату.
Нөмірленген және маркирленген тізімдерді құру
Егер бет
Атрибуттар.
Тегтермен көмкерілген бет бөлігінің сыртқы
ALIGN= атрибуты
ALIGN= атрибуты мәтінді оң және
Берілген атрибутты сонымен бірге графикаға
Үнсіз келісім бойынша HTML
Оң жақ шетке қарай тураланған
Мәтінді және графиканы ортаға орналастыру
Мәтінді және графиканы ортаға оргналастырудың
Графиканы айналдыру
ALIGN= атрибутының көмегімен сіз
атрибуты
атрибуты тегында көрсетілген
Объектіден кейін жазылатын мәтін CLEAR
BR CLEAR=LEFT > - ең
- ең жақын
- сол жақ
Тапсырма
Үй дайындығы:
1 HTML-дың негізгі тегтары мен
2 Web-беттерін толтыруға, соның ішінде
Лабораторияда тапсырмаларды орындау тәртібі:
1 Оқытушыға үй дайындығының
2 Қарапайым Web - парағын
3 Оған gif – файлынан
4 Web-беттерін толтыруда жүргізу тізбегін,
5 Егер принтер іске қосылып
Есеп беруге қойылатын талаптар:
1 HTML – атрибуттары мен
2 Тапсырмаға сәйкес берілген мәліметтер;
3 Түсініктеме жазбасымен бірге жұмыс
Негізгі әдебиеттер: : [1] –
Қосымша әдебиеттер: [16], [26] .
Бақылау сұрақтары:
HTML және Web-беті дегеніміз не?
Web-беттерін құру үшін қандай негізгі
Беттер қандай тегтармен толтырылуы және
Өмір сүретін Web-беттер құрылымы қалай
Microsoft Internet Explorer қандай жұмыс
53
«Менің компьютерімді»
жүктейтін таңба
Графикалық редакторды
жүктейтін таңба
Қоржын
Бас меню
Тапсырмалар панелі
Іске қосу батырмасы
1.1.сурет. Жұмыс столы және оның
Мой компьютер (Менің компьютерім)
«Сетевое окружение» («Жүйелiк қоршау») таңбасы
Входящие («Енушi») – максималдық хабарды
Корзина («Қоржын») – жойылған файлдардың
Түрi «тышқан» манипуляторы немесе жәй
сол жақ батырма -
оң жақ батырма - қосымша;
ортаңғы батырма - программаланатын.
Ендi экранда әрдайым жол тiлсызығынан
1.2. суретте оның түрлерiне түсiнiктеме
Тышқанмен:
шерту – сол батырманы басу
екi рет шерту – екi
жылжыту – объектi көрсету, сол
динамикалық немесе контекстiк менюдi шақыру
1.2.сурет. «Тышқан» манипулято-
рының меңзерінің түрлері
Мой компьютерімде
А: (алмалы-салмалы дискеттер үшін);
С: (қатты диск);
Е: (компакт-диск).
1.3. суретте С дискiсi таңдалған,
Бұл терезеден тышқан арқылы iшiнде
Қосымшаның тiрiн таңдау оның көмегiмен
1.5.сурет. Контекстік меню
ЖҰМЫС СТОЛЫ – Windows қоршамы
ҚОЛДАНУШЫ ИНТЕРФЕЙСІ – адаммен
ТАҢБАША (пиктограмма, значок) – объектерді
ҚҰЖАТ (Документ) – қосымша (программа)
Рис.1.6. Бұл не? менюінің пункті
1.7.сурет. Қалқитын терезе. Мәтін
Ескерту:
Windows орталығындағы жұмысты, компьютерді кезкелген
ДЕРЕКТЕР ҚОРЫН ЖОБАЛАУ
«Компьютерлік орталық» деректер қорын құру
Деректер қорын үйлестіру
«Есік-терезе» құрылыс дүкені деректер қорын құру
Деректер базасының архитектурасы
Деректер базасына сұраныс құру
АВТОБЕКЕТ ДЕРЕКТЕР ҚОРЫ
Деректер қорын ыңғайландыру
Деректер қоры объектілері
Меню командаларын таңдау