Қазақтың жабылуы
Мазмұны
Кiрiспе 3
I-тарау. Қазақ баспасөзiнiң дерекнамасы мен тарихнамасы 6
1.1. Қазақ баспасөзiнiң дерек намасы 6
1.2. Қазақ баспасөзiнiң тарихнамасы 11
II-Тарау. Қазақ баспасөзiнiң пайда болуы мен даму тарихы 21
2.1. Революция дейiнгi алғашқы қазақ басылымдары 21
2.2. Түркiстан Республикасындағы қазақ мерзiмдi басылымдары 23
III-тарау. Түркiстан АҚСР–нiң мерзiмдi басылымдарындағы негiзгi проблемалар 38
3.1. Мерзiмдi басылымдардағы „леуметтiк–саяси м„селелер 38
3.2. Мерзiмдi басылымдардағы рухани өзгерiстер 43
Қорытынды 49
Пайдаланылған „дебиеттер ж„не сiлтемелер тiзiмi 51
Кiрiспе
Тақырыптың өзектiлiгi. Елiмiздiң т„уелсiздiкке қол жеткiзуi арғы-бергi тарихымыздың көптеген
ХIХ ғасырдың аяғынан бастау алатын қазақ баспасөзi қоғам өмiрiнiң
Ендiгi жерде қоғам өмiрiнiң айнасы болған баспасөздiң тарихын зерттеу,
Ал тақырыпқа негiз болып отырған Түркiстан Республикасының кезеңiндегi қазақ
Осы орайда ХХ ғасырдың бiрiншi ширегiнде Ташкентте қазақ тiлiнде
Зерттеу жұмысының мақсаты мен мiндеттерi.
Түркiстан Республикасының орталығы Ташкентте шыққан қазақ тiлiндегi мерзiмдi баспасөздiң
Мерзiмдi басылымдардың елдiн көзi, құлағы, саяси, шаруашылық, тiршiлiгiнiң жолбасшысы
Ташкентте шыққан «Ақ жол», «Жас алаш», «Сана», «Шолпан», «Жас
Сол мерзiмдi басылымдарда жарияланған негiзгi „леуметтiк, саяси ж„не
Зерттеу жұмысының хронологиялық мерзiмi.
ХХ ғасырдың I-шиергiн қамтиды. Д„лiрек, Түркiстан Кеңестiк Республикасының
Зерттеу жұмысының ғылыми жаңалығы.
Дипломдық жұмысында қарастырылатын м„селесiнiң дерекнамасы мен тарихнамасына байланысты 20-30
Мерзiмдi басылымдардың елдiң түкпiр-түкпiрiнде болып жатқан „р түрлi „леуметтiк,
Зерттеу жұмысының территориялық ауқымына — 1925 жылға дейiнгi Түркiстан
I-тарау. Қазақ баспасөзiнiң дерекнамасы мен тарихнамасы
1.1. Қазақ баспасөзiнiң дерек намасы
Қазақстан тарихы ғылымының маңызды құрамдас бөлiмi — дерекнамасының қажеттiлiгiн
Бұл ретте дерекнама — ғылымының алар орны, атқарар мiндетi
Д„л осындай сыннан өткiзудi қажет ететiн жазба деректерiнiң үлкен
Патша жарлығы мен оның жергiлiктi „кiмшiлiк органдарының шешiмдерiн халыққа
Қоғамда болып жатқан „р алуан, iрi — ұсақты уақиғалар
Дегенмен, мерзiмдi басылымдар жазба деректердiң басқа түрлерiнен тек өзiне
Мерзiмдi басылымдар м„лiметтерiн тарих дерегi ретiнде зерттеумен, оларды белгiлi
Соңғы жылдары елiмiздiң т„уелсiздiк алып, өз тарихын объективтi жазуға
Газет не журнал белгiлi бiр мерзiмдiлiкпен өткендi бейнелейдi. Сондықтан
Мысалы, қазақ тiлiнде пайда болған мерзiмдi басылымдардан қазақ тарихын
Сонымен бiз жұмысы орындау барысында қазақ зиялыларының түрлi көзқарастағы
Кеңес үкiметiнiң п„рмендi „кiмшiл-„мiршiл жүйесiнiң үстем құрған шағында аталған
Бұл баспасөз тарихына арналған кеңестiк тарихнаманың да деректiк маңызын
Араға ұзақ жыл салып т„уелсiздiк алғаннан кейiн қазақ баспасөзi
Сонымен Түркiстан Республикасында қазақ тiлiнде жарық көрген мерзiмдi басылымдарға
1.2. Қазақ баспасөзiнiң тарихнамасы
Қазақ халқының тарихынан берiк орын алған осы басылымдардан келтiрiлген
µлттық бейресми басылымдарға берiлген алғашқы тарихи баға да сол
Мұндай ұлттық бейресми басылымдардың көш бастаушысы «Қазақ» газетiнiң ұлт
‡кiнiшке орай, тарихқа деген мұндай объективтi көзқарас көп ұзамай
Но ознакомившись о партийном течении и уже почувствовав, куда
Бұл мақалалардың авторы С.Сейфуллин екендiгi белгiлi. Кейiннен бұл жолдар
С„бит Мұқановтың 1925 жылы 5 мамырдағы «Еңбекшi қазақ» газетiнде
Осылайша, 30 жылдарға қарай ұлттық бейресми басылымдарға «ұлтшыл», «байшыл
«30-шы жылдардың ортасына қарай Алаш ардагерлерiнiң «халық жаулары» ретiнде
Осылай қазақ халқының тарихынан оның „дебиетiнiң, тiлiнiң, жалпы м„дениетiнiң
Дегенмен, ұлт тарихынан ұлт өкiлдерiн алып тастағанмен ұлттық басылымдарды
Сондықтан, соғыс кезiнде орталықтан Алматыға қоңыс аударып келген iрi
µлттық басылымдарда жарияланған материалдар туралы кейбiр м„лiметтер 1947 жылы
1951 жылы 17 қарашада Қазақстан Коммунистiк (большевиктiк) партиясының Орталық
Уақыттың қатал талабы, ресми органдардың тарапынан тиген ауыр соққы
50 жылдардың соңы мен 80 жылдардың екiншi жартысына дейiн
Еңбектерде қазақ баспасөзiне қатысты көптеген деректiк м„лiметтер келтiрiлгенiмен, оларға
К.Б.Бейсембиев еңбектерiндегi мұндай „дiлетсiздiкке кеңес өкiметiнiң кезiнде-ақ өз замандастары
Сонымен қатар, аталған авторлардың еңбегiнде ұлттық басылымдар арасында «Айқап»
Басқа еңбектер де кейбiр айырмашылықтары болғанымен негiзiнен, «Айқап» журналының
Тағы көңiл аударатын н„рсе, ол 1966 жылы, «Айқап» журналы
Алғашқы қазақ тiлiндегi басылымдардың деректiк ерекшелiктерiн ашуға көмектесетiн мағлұматтар
Егер ресми газеттер «Түркiстан уалаятының газетi» мен «Дала уалаятының
…р-түрлi мамандық иелерiнiң — тарихшы, „дебиетшi, журналист т.б. зерттеу
Сонымен қатар, т„уелсiздiк жылдары қазақ бұқаралық ақпарат құралдары, оның
Аталған авторлардың ғылыми-зерттеу жұмыстарында өткен ғысырдың соңына қарай пайда
Алаш ардагерлерiнiң большевиктiк жаладан толық ақталуы, олардың аяулы есiмдерiнiң
µлттық — бейресми басылымдар тарихына қатысты „р-түрлi д„режедегi мағлұматтар,
Сонымен қатар, т„уелсiздiк жылдары ұлттық басылымдарды тарихи дерегi ретiнде
II-Тарау. Қазақ баспасөзiнiң пайда болуы мен даму тарихы
2.1. Революция дейiнгi алғашқы қазақ басылымдары
Баспасөз — газет, журнал, кiтап бастыру, халықтың, елдiң саяси,
Россияда баспасөз — газет, журнал, кiтап бастыру оның шетелдермен
Ал, қазақ баспасөзi ХIХ ғасырдың екiншi жартысында, яғни Қазақстанның
Қазақ даласының Россияға қосылуынан кейiн патша үкiметi өз жарлығы
‡збекстан Республикасының Орталық мемлекеттiк кiтапханасының «сирек қолжазбалар қорында» «Түркiстан
Сонымен қатар, осы уақытқа шейiн қазақ баспасөзiнiң тұңғышы болып
«Дала уалаяты» — патша үкiметiнiң, Дала уалаяты губернаторлығының ресми
«Дала уалаяты газетiне» қазақтың сол кездегi оқығандары, хат бiлген
Сөйтiп ХIХ ғасырдың екiншi жартысы мен ХХ ғасырдың басында
Ал, 1920-1925 жылдардың арасында — 15, 1925 жылы —
2.2. Түркiстан Республикасындағы қазақ мерзiмдi басылымдары
Кеңес үкiметiнiң орнауынан бастап 1917 жылы 7-с„уiрде Уақытша үкiметтiң
1924 жылдың ақырында Түркiстан Совет Республикасы таратылып қайта құрылды.
«Ақ жол» газетi — бастан-ақ ұлт мүддесiнiң ұйытқысы, ұлт
Ендi «Ақ жол» газетiнiң шығуына бүкiл күш-жiгерiн салып, басы-қасында
Қазақтың баспасөз iсiнде бедерлi iзi қалған қаламгерлердiң бiрi —
Халқына аянбай еткен қазақтың қырымды қайраткерлерiнiң бiрi — Иса
Түркiстан Орталық партия комитетi 1922 жылы И.Тоқтыбаевты баспасөз жұмысына
1923 жылдың көктемiнен 1925 жылдың мамыр айына дейiн И.Тоқтыбаев
Иса Тоқтыбайұлыныңғ қазақ баспасөзiнiң тарихында алар орны ерекше. Оның
Ал, Н.Төреқұлов, С.Аспандияров, Қайыпназарұлы, С.Садуақасұлы, Ж.Арыстанұлы сынды қалам майталмандының
20-жылдардағы қазақ баспасөзiнiң көрнектi өкiлi, дарынды журналист Қалдыбай Абдуллин
1925 жылы 17-желтоқсанда бейсенбi күнi «Ақ жолдың» бес
«Ақ жол» қазiргi республикалық «Егемен Қазақстан» газетiнiң көлемiндей үлкен
«Ақ жол» газетi „р-түрлi тұрақты айдарлары арқылы саяси-„леуметтiк, м„дениет-шаруашылық
«Ақ жол» газетiнiң тартылымы бiрде өсiп, кейде саны кемiп
Алайда бiз белгiлi болғаны 1921 жылы 5-шiлдеден бастап таралымы
Сонымен қатар «Ақ жол» газетiне жазылудың бағасы төмендiгiнше:
Бiр айға — 1 сом
¦ш айға — 3 сом
Алты айға — 6 сом
болды. Ал, оны сатып алғандағы „р нөмiрiнiң бағасы 5
Кешегi қылышынан қан тамған қызыл империяның билiгi тұсында «Ақ
Шынында да, газетте (онбойында) жаңа құрылған кеңес үкiметiне қарсы
…рине, жаңа үкiметтiң алғашқы қадамында қоғамдағы келеңсiз iстердiң көп
«Жас алаш» Түркiстан Республикасы комсомолдарының қазақ тiлiндегi тұңғыш газетi
1921 жылы 15-маусымда Қырғыз ағарту инститиутының төрағасы Табынбаев «Жас
Бұл газет жұмысын көркейтiп, гүлдендiру мақсатында жүргiзiлген iс-шара едi.
Осы тұрғыда «Ақ жол» газетiнiң 1921 жылғы 5-желтоқсанындағы нөмiрiнде
Сондай-ақ, мақала авторы: «Кiндiк комитеттегi 2-3 қазақ жастары мұны
1922 жылы «Жас алаш» ендi «Жас қайрат» деп атын
Бұл туралы журнал өзiнiң бiрiншi нөмiрiнде былай деп хабарлаған:
‡кiнiшке орай, ‡збекстан Республикасының ….Навои атындағы сирек қолжазбалар кiтапхана
«Жаңа өрiс» — 1920 жылы 18-с„уiрде Ташкентте қырғыз-қазақша жетiсiне
«Шолпан» журналы — Түркiстан Орталық Партия комитетiнiң тiлi болып
Журналдың бiрiншi нөмiрiнде Балақадырұлының «Шолпанға» деген өлеңi басылды. Онда:
Оңға баста түзу жолға төтелеп,
‡рге сүйре шабандарды жетелеп.
Ел санына бiз де сонда қосылып,
‡нер-бiлiм жолын қуып кетер-ек, — деп журнал тiлек, ниет
Журналдың негiзiнен: шаруашылық, бiлiм бөлiмi, „дебиет бөлiмi, саяси ѕ„м
«Шолпан» өзiнiң өнер-бiлiм, „дебиет ж„не шаруашылық бөлiмдерiнде мейлiнше құнды
«Шолпан» журналының кей материалдарында ұлтшылықтың үлкен сарыны жатыр делiндi.
Бүгiнде ‡збекстан Республикасының ….Науаи атындағы сирек қолжазбалар кiтапхана қорында
«Шолпанмен» тұстас 1923 жылы қаңтарда Ташкентте «Сана» журналы шығарылды.
Шығарушы қазақ-қырғыз ғылым комиссиясы журналдың мақсаты — мұғалiмдерге ѕ„м
Журналдың мiндеттi жазушылары (алфавит ретiмен): Архангельский Николай, Асфандияров Санжар,
Шығарушы редакторы доктор Досмұхамедов /82/ деп жазды.
Сөйтiп, «Сана» ел санасын оятамын, елге өнер-бiлiмнен хабар беремiн,
Осы мақсатпен журнал алғаш бiрсыпыра пайдасы бар ғылыми, тарихи
«Сана» м„дениет майданы деген бөлiмiнде жек мектеп, медреселердiң күй-жайы,
Шын м„нiнде, «Сананың» күллi жұртшылыққа тигiзген пайдалы жұмысы, елге
Бiрақ, журнал бетiнде iрi кемшiлiктер, көптеген терiс пiкiрлер болды.
«Сана» кей ретте „дебиеттiң тазалығы, идеялылығы дегендi ескермейдi. Онда
Бiр ескерерлiк жай «Сана» д„л журнал емес. Ол бiлiм-ғылым
«Жас қайрат» журналы — 1923 жылы қарашадан бастап «жастар
«Кедей айнасы» — ленин атындағы Орта Азиялық коммунистер университетiндегi
«Кедей айнасы журналын студенттерi өз күшiмен шығарды. Бiрақ, ол
Журналда САГУ-дiң өз жұмысының жайындағы өмiрi, оның оқушылары мен
‡з кезiнде «Кедей айнасына» ‡тебай Тұрмажанов, Шамғали Сарыбаев, С„кен
Осы кезеңде тағы бiр қазақ тiлiндегi тұңғыш сықақ журналы
Түркiстан партия, кеңес органдары да одан осыны күткен едi.
Мiне, сондықтан да журналдың өмiрiн ұзағынан сүйiндiрмедi. Небары екi
…рине ХХ ғасырдың бiрiншi ширегiндегi бұл мерзiмдi қазақ басылымдары,
III-тарау. Түркiстан АҚСР–нiң мерзiмдi басылымдарындағы негiзгi проблемалар
3.1. Мерзiмдi басылымдардағы „леуметтiк–саяси м„селелер
Қазақстан тарихының жазба деректерiнiң үлкен бiр тобын мерзiмдi басылымдар
Түркiстан Республикасының орталығы Ташкентте шыққан қазақ мерзiмдi басылымдарында сол
Мiне, сол бiр кезендегi мерзiмдi басылымдардың сарғайған беттерi мұрағат
Сонымен «Ақ жол» газетiнiң 1921 жылы 29-наурыздағы санында «Қазақ-қырғыз
Кеңес өкiметi жөнiнде жанжүрегiмен осылай толғанған автор мақала аяғында:
Аталған автор тағы бiр мақаласында қоғамда орын, алған „леметтiк
Мiне, арнайы журналистiк бiлiм алмаған ¤.Бiрiмжанов тума публицист ретiнде
«Ақ жол» газетiнде жарияланған материалдардың бiрсыпырасы „йел теңдiгi м„селелерiн
Мұнан соң автор кеңес өкiметi мен Ортақшыл партиясының „йелдердiң
Газеттiң келесi жылғы 12-наурызда шыққан («Құрту емес, көркейту») мақаласында
Сондай-ақ, «Ақ жол» газетiнде ел iшiндегi саяси оқиғалар, өзгерiстер
Бiрақ бөлiнiп өз алдына жұртшылық болудың басқалардан гөрi қазақ,
«Ақ жол» газетi Орта Азияны ұлт республикаларына бөлу м„селесiне
Орта Азияны ұлт республикаларының шекара бөлiсiнен, еншi үлесiнен қазақ
Жалпы Түркiстан Республикасының мерзiмдi басылымдарында осы көптеген „леуметтiк саяси
3.2. Мерзiмдi басылымдардағы рухани өзгерiстер
‡нер-бiлiм „р елдi, „ркiмдi, „р кезде өрге сүйрейдi. ‡нерi
«Ақ жол» газетiнiң 1921 жылғы 22-қаңтардағы санында «Халық ағарту
Бiрде Ташкенттегi қазақ, қырғыз институтын бiтiрiп елге қайтқан ж„не
Сонан соң ендiгi «жастардың мiндетi не?» деп сұрау қойды
…рi автор: «Бұл жолдан адасқан жастар адам болмайды, елдiң
«Ақ жолдың» 1921 жылы 7-мамырдағы санында ағарту м„селесiне байланысты
«Ақ жолдың» 1922 жылғы 29-наурыздағы санында ағарту м„селесiн көтерген
«Бiздiң заманымыз — б„секе заманы, адам баласының м„дени тұрмысқа
Мектеп ашып, бала оқытамыз, күш саламыз деп жатырмыз, осы
Осы орайда «Шолпан» журналының 1923 жылғы 4-5 нөмiрлерiнде ағарту
Бұрын қазақ, қырғыз арасында жалпы жұртқа арналған ұлт мектебi
Бұл м„селеде С.Қожановтың «Ақ жолдағы» мақалалары сұңғылалық көрсеттi, оны
Осыны айтты да, ағартушы қайраткер „р ұлт теңдiгiнiң, бiрлiгiнiң
Жалпыға бiрдей ұлт мектептерiн ашып алған соң, шаруа ғылымын
Сонымен ағартушы қайраткер С.Қожановтың мерзiм басылымдардағы осыдан 60-70 жыл
Ендi «Ақ жол» газетiнiң 1924 жылғы нөмiрлерiнде шыққан оқу-ағарту
Мiне, Түркiстан Республикасының мерзiмдi басылым материалдарында жарияланған мақалалар сол
Қорытынды
Сонымен қорытындылай келгенде ХIХ ғасырдың соңы мен ХХ ғасырдың
…рине, жұмыста қазан төңкерiсiне дейiн, кеңес өкiметi орнағаннан кейiн
Бiрiншiден, жұмыста зерттеу объектiсi ретiнде қарастырылған басылымдарды өзiндiк дерек
Екiншiден, кейбiр өмiрлiк маңызы бар түйiндi м„селелер туралы барлық
Жалпы, қазақ баспасөзiн тарихи дерек көзi ретiнде „рөтүрлi бағытта
¦шiншiден, қазақ баспасөзiнiң көрсетiлген кезеңдегi қазақ халқы тарихының дерек
Сонымен қатар, аталған басылымдарды тарих ғылымының археология, этнология, тарихнама
Демек, қазан төңкерiсiне дейiнгi қазақ баспасөзi өзiн „лi де
Пайдаланылған „дебиеттер ж„не сiлтемелер тiзiмi
Амандосов Т.С. Совет журналистикасының теориясы мен практикасы.–А., 1978, 10
Бекхожин Х. Қазақ баспасөзiнiң даму жолдары.–А., 1964, 266 бет.
«Қазақтың» жабылуы ...//Бiрлiк туы. 1918. 20(7) ақпан. ¹22.
…уезов М. (Қоңыр). Қазақ „дебиетiнiң қазiргi д„уiрi //Шолпан. 1923.
Шамил М. (Сейфуллин С.). О киргизской интеллигенции. 1923. 4
Мұқанов С. Қазақстанда қандай газеттер болды?//Еңбекшi қазақ. 1925. 5
Байдiдаұлы …. Баспасөз күнiне//Еңбекшi қазақ. 1926. 5 мамыр.
Сейфуллин С. Тар жол тайғақ кешу. Алматы: Жазушы, 1988,
Нұрпейiсов К. Алаш ѕ„м ... Б, 22.
Қазақ ССР тарихи. ‡ңделiп толықтырған 2-шi бас. Алматы, 1949,
Зиманов С.З., Идрисов К.З. Общественно-политические взгляды Мухамеджана Сералина. Алма-Ата:
С„битов Н. Библиографический указатель материалов по истории Казахстан. Алматы,
Бекхожин Х. Қазақ баспасөзi тарихының очеркi (1860-1958). Алматы: Мектеп,
Амандосов Т. Верныйдағы большевиктiк тұңғыш қазақ газетi. Алматы: Қазмембас,
Имашев С. Зарождение коммунистической печати в Казахстане. –А., 1961,
Соныкi. Свет ленинских идей.–А., 1985, 470 с.
Фетисов М. Зарождение казахской публицистики.–А., 1961, 440 с.
Кенжебаев Б., Қожекеев Т. Қазақ совет баспасөзi тарихынан.–А., 1969.
Бекхожин Х. Қазақ баспасөзi тарихының очеркi.–А., 1981, 240 б.
Бекхожин Х., Қозыбаев С.К., Матвиенко С.С. Очерки истории журналистики
Бейсембиев К.Б. Идейно-политические течения в Казахстане конца 19 –
Турсунбаев А.Б. Казахский аул в трех революциях.–А., 1967, 463
Кабдиев Д.К. Развитие экономической мысли в Казахстане (конец 19
Зиманов С.З., Идрисов К.З. Общественно-политические взгляды Мухамеджана Сералина.–А., 1989,
Дулатова Д.И. Историография дореволюционного Казахстана (1916-1917 г.г.).–А., 1984, 272
Бейсембиев К.Б. Очерки истории ..., с.315.
Зиманов С.З., Идрисов К.З. Общественно-политические ..., с.11.
…бдiқасымов Б. Алғашқы қазақ газеттерiнiң тiлi.–А., 1971, 188 б.
Исаев С. Қазақтың мерзiмдi баспасөз тiлiнiң дамуы.–А., 1963, 240
Сармурзин А., Қойгелдиев М. Халықтың жарық жұлдызы ... –А.,
Омашев Н. Қазақ радиожурналистикасы.–А., 1992, 264 б.
…бдiманов ‡. «Қазақ» газетi.–А., 1993, 168 б.
Аллаберген Қ., Нұсқабайұлы Ж., Оразай Ф. Қазақ журналистикасының тарихы
Аманжолова Д.А. Партия Алаш: история и историография.–М., 1994, 217
Койгелдиев М. Алаш қозғалысы ...
Нұрпейiсов К. Алаш ѕ„м ...
Ахмедов ¤. Алаш «Алаш» болғанда.–А., 1996, 224 б.
Мухатова О. Қазақстандағы 20 ғасырдың алғашқы он жалдықтарындағы аграрлық
Махаева А.Ш. Қазақ комитеттерi: құрылуы мен қызметiнiң тарихы.–А., 1995,
Мекебаев Т.Қ. Уақытша өкiметiнiң Қазақстандағы билiк органдарының қызметi.–А., 1996,
Рустемов С.К. ХХ ғасырдың басындағы Қазақстанның қоғамдық – саяси-өмiрiндегi
Раджапов А.‡. Оңтүстiк Қазақстан 1917 жылы қос революция тұсында.–А.,
Илясова К.М. Қазақ съездерi: қаралған м„селелерi, шешiмдерi ж„не олардың
Мұстафа Шоқай, Мария Шоқай. Естелiктер. Стамбул, 1997, 272 б.
Беннигсен А. Баспасөз ж„не 1920 жылға дейiнгi Россия мұсылмандары
Дениз Б. Газет неге «Қазақ» аталды? Қазақ „дебиетi. 1993,
Беннигсен А., Лемерсье-Келькежей Ш. Баспасөз ж„не ... 1991, ¹10,
Кудабаева Р. Газета «Казах» как исторический источник.–А., 1993, 168
Сiмтiков Ж. µлттық басылымдар тарихи дерек ретiнде. 1996, ¹5,
Кудабаева Р. Газета «Казах» как ... 162 с.
Кенжебаев С., Қожакеев Т. Қазақ Совет Баспасөзi тарихынан.–А., 1962,
Бекхожин Х. Қазақ баспасөзi тарихының очеркi.–А., 1981, 3 б.
Атабаев Қ. Қазақ баспасөзi: Қазақстан тарихы дерек көзi ретiнде
Қараңыз: ‡збекстан Республикасының ….Науаи атындағы орталық мемлекеттiк кiтапханасының «сирек
Кенжебаев Б. ХХ ғасыр басындағы „дебиет.–А., 1993, 13 б.
Кенжебаев Б., Қожакеев Т. Қазақ Совет Баспасөзi тарихынан.–А., 1967,
Даулетова К. Қазақстандағы кiтапхана iсiнiң тарихы.–А., 1994, 32 б.
Валиханова Н.С. Политическое противоборство по национальному вопросу в Туркестане.
‡ОММ, 36-қ, 1-т, 4-iс, 74-п.
‡ОММ, 34-қ, 1-т, 2641-iс, 30 немесе 50 п.
Бекхожин Х. Қазақ баспасөзi таприхының очеркi.–А., 1981, 107 б.
Бексайын Қ. Арыстардың «Ақ жолы» // Ақиқат, ¹7, 2000,
Қараңыз: ‡збекстан Республикасының ….Науаи атындағы орталық мемлекеттiк кiтапханасының «сирек
ОҚММ-нiң Шымкент бөлiмi, 40-қ, 4-т, 1679-iс, 16-п.
Қожакеев Т. Көк сеңгiрлер.–А., 1992, 216 б.
Бексайын Қ. Арыстардың «Ақ жолы» // Ақиқат, ¹7, 2000,
«Ақ жол» газетi, 1921 ж., 22 ақпан.
«Ақ жол» газетi, 1921 ж., 1 мамыр.
«Ақ жол» газетi, 1921 ж., 5 шiлде.
Бексайын Қ. Арыстардың «Ақ жолы» // Ақиқат, ¹7, 2000,
Бекхожин Х. Қазақ баспасөзi тарихының очеркi.–А., 1981, 107 б.
Бекхожин Х. Қазақ баспасөзiнiң даму жолдары.–А., 1964, 49 б.
‡ОММ, 34-қ, 1-т, 374-iс, 18-4.
«Ақ жол» газетi, 1921 ж., 5 желтоқсан.
Қожакеев Т. Сара сөздiң сардарлары.–А., 1995, 156 б.
Бекхожин Х. Қазақ баспасөзiнiң даму жолдары.–А., 1964, 232 б.
Қожакеев Т. Сара сөздiң сардарлары.–А., 1995, 156 б.
«Жас алаш» газетi, 1921 ж., 9 мамыр.
«Жаңа өрiс» газетi, 1920 ж., 18 с„уiр.
Қараңыз: «Шолпан» журналы, 1922 ж., қазан айынан 1923 ж.,
«Наука и просвещение», 1922 ж., ¹2, қазан-желтоқсан.
Кенжебаев Б., Қожакеев Т. Қазақ Совет Баспасөзi тарихынан.–А., 1967,
‡ОММ, 34-қ, 1-т, 2641-iс, 28-4.
Кенжебаев Б., Қожакеев Т. Қазақ Совет Баспасөзi тарихынан.–А., 1967,
Кенжебаев Б., Қожакеев Т. Қазақ Совет Баспасөзi тарихынан.–А., 1967,
«Ақ жол» газетi, 1924 ж., 1 қаңтар.
«Ақ жол» газетi, 1924 ж., 29 наурыз.
«Ақ жол» газетi, 1924 ж., 21 қаңтар.
«Ақ жол» газетi, 1924 ж., 13 шiлде.
«Ақ жол» газетi, 1924 ж., 25 шiлде.
«Ақ жол» газетi, 1924 ж., 30 шiлде.
«Ақ жол» газетi, 1924 ж., 26 қараша.
«Ақ жол» газетi, 1924 ж., 29 наурыз.
24
Аймақтық мейрамхана бизнесінің дамуы
А.Байтұрсыновтың саяси және ағартушылық қызметін ғылыми түрде саралап, зерделеу
Заманауи жылдам тамақтану орындары
Мейрамхана бизнесі - бәсекелестікке толы сала
ӘЛИХАН БӨКЕЙХАНОВ - ТӘУЕЛСІЗДІК ЖАРШЫСЫ
Қазіргі мейрамхана саласындағы үлгілер
Қазақ тілмаштарды христиан дін үгітіне пайдалану
Эйн Рэндтің өмірі мен өнегесі
Дубляж және дыбыстандыру
БІЗ – ҚАЗАҚ, ЕЖЕЛДЕН ЕРКІНДІК АҢСАҒАН