Бюджет тапшылығы
ЖОСПАР
Кіріспе 3
І. Бюджет жүйесі 5
ІІ. Мемлекеттік бюджет және бюджет шығындары 7
2.1 Мемлекеттік бюджет құрылымы 7
2.2 Республикалық бюджет және оның атқарылу тәртібі 12
2.3 Бюджет тапшылығы 19
ІІІ. Қазақстан Республикасының Мемлекеттік қарызы 21
3.1 Мемлекеттік несие дамуының мемлекет қарызын басқаруға әсері
ҚОРЫТЫНДЫ 31
Пайдаланған әдебиеттер тізімі 33
Кіріспе
Бүгінгі таңда Қазақстанның қолындағы экономикалық өсудің жоғары қарқынын
Сонымен бір мезгілде біздің алдымызда экономиканың теңдестірмелігін қамтамасыз
Қаржы жүйесінің негізгі буыны мемлекеттік бюджет болып табылады.
Одақтық бюджет 1984-ші жылдан бастап тапшылық күйін кеше
Мемлекеттік бюджет – мемлекеттің негізгі қаржылық жоспары.
Егер шығындар табыстан асып кетсе, бюджет тапшылығы пайда
Мемлекеттің ішкі қарызынан басқа сыртқы қарызды да болады.
І. Бюджет жүйесі
Бюджет қалыптастыру негізі: Бюджет Қазақстан Республикасының әлеуметтік–экономикалық дамуының
Қазақстан Республикасының бюджет жүйесі түрлі деңгейдегі бюджеттердің экономикалық
Қазақстан Республикасының жинақтап алғанда мемлекеттің біріктірілген қаржы балансын
Соңғы жылдары біздің қолымыз жеткен табыстар аз емес.
Ұлттық қауіпсіздік пен ішкі саяси тұрақтылықтың нығайту, қоғамды
Ең бастысы, бізде қоғам мемлекетті, экономика мен әлеуметтік
2004 жылғы экономикалық және әлеуметтік саясаттың, қоғамды одан
ІІ. Мемлекеттік бюджет және бюджет шығындары
2.1 Мемлекеттік бюджет құрылымы
Бюджет – мемлекеттің өз міндеттерін жүзеге асыруына арналған
Мемлекеттік бюджет – республикалық және жегілікті бюджеттердің бірінің-бірі
Оның басты мақсаты – қаржы құралдарының көмегімен экономикалық
Бюджет құрылымы мынандай бөлімдерден тұрады:
«Кірістер» - Үкімет қарыздарынан түсетін түсімдерді және алынған
«Алынған ресми трансферттер» - «Кірістер» бөліміне енетін түсімдерді
«Шығыстар» - мемлекеттік борышқа қызмет көрсету жөніндегі шығыстарды
«Несие беру,оның өтелуін шегеріп тастау» - несие беру
«Бюджет тапшылығы» - «Кірістер» және «Алынған ресми трансферттер»
«Бюджет тапшылығын қаржыландыру» - Үкімет қарыздары бойынша бюджетке
Мемлекеттік қаржы жүйесінің дәл ортасында мемлекеттік бюджет тұрады.
Мемлекеттік бюджет мемлекет қолындағы ақша ресурстарының орталықтанған қоры.
Мемлекет қызметтерінің ұлғаюы мемлекеттік шығындардың қарқынын ЖҰӨ өсуі
Мемлекеттік шығындардың басты тармағына экономикалық өндірістік секторының қызмет
Әскери шығындардың да үлесі қомақты. Әскери шығындарды айтқанда
Мемлекеттік бюджеттің кірістері орталық және жергілікті органдар жинайтын
Мемлекеттік табыстардың жалпы материялдық негізін ұлттық табыс құрайды,
Республикалық бюджеттің комиссиясы 2003 – ші жылға арналған
ауыл шаруашылық өндірушілерді қолдаудың несиелік және лизингтік тетіктерін
ауыл шаруашылық тауар өндірушілерге ақшалай жәрдем жасау;
өсімдіктерді жаппай зиянкестер мен аурулардан, малды аса қауіпті
тұрғын мекендерді сапалы ауыз суымен қамтамасыз ету;
селолық инфрақұрылым құру және қайта құру
Қазақстан Республикасының Президентінің 2002 жылғы 5 маусымдағы №889
Бұдан басқа мемлекет жыл сайын 2004-2005 жылдары:
15 млрд. теңгеден ауылдағы білім беруге, денсаулық сақтау
15 млрд. теңгеден денсаулық сақтау саласын толық қаржылық
2.2 Республикалық бюджет және оның атқарылу тәртібі
Республикалық бюджет, негізінен, жалпы мемлекеттік салықтар есебінен қалыптастырылатын
Республикалық бюджеттен қаражаттың жұмсалуы.
Республикалық бюджеттен мыналарды қамтитын мемлекеттік бағдарламалар мен шараларды
1) Халықты әлеуметтік қорғауға арналған жалпы мемлекеттік шығыстар,
білім беру және денсаулық сақтау саласындағы; іргелі және
туризмді,спортты ұйымдастыру жөніндегі орталық
мемлекеттік радио мен теледидар және басқа да мемлекеттік
ауыл шаруашылық тауар өндірулерін қолдау, ауыл шаруашылық өндірісін
орман шаруашылығын молықтыру және қорғау, экология, жануарлар дүниесін
жаңа тұрғын үй саясатын іске асыру және тұрғын
мемлекеттік борыштар бойынша проценттер төлеуге және оларды орналастыруға
Қазақстан Республикасы Үкіметінің бағдарламаларына сәйкес басқа да жалпы
2) қысқа мерзімді, орташа мерзімді, орташа мерзімді және
3)мемлекеттік борыштың негізгі сомасын өтеу.
Бюджетті әзірлеу.
Қазақстан Республикасының Үкіметі белгілеген мерзімде Қазақстан Республикасының Қаржы
Алдағы жылға арналған бюджет саясатының негізгі бағыттарды және
Республикалық және жергілікті бюджеттерді жасау, қарау және бекіту
Республикалық және жергілікті бюджеттердің жасалу және атқарылу ережелерін
Мемлекеттік бюджет қаражаты есебінен бағдарламалар бойынша жұмыстар атқарумен
Қазақстан Республикасының Үкіметі және жергілікті атқарушы органдар тиісінше
Республикалық бюджетті жасау.
Мемлекеттің біріктірілген қаржы балансының Қазақстан Республикасының Үкіметі мақұлдаған
Республикалық бюджеттің жобасы Қазақстан Республикасының Қаржы министрлігі бекітетін
Республикалық Бюджет туралы заңның жобасында түсімдердің барлық түрінің
Республикалық бюджетті нақтылау тәртібі.
Республикалық бюджетті оның атқарылуы барысында нақтылай түсу Қазақстан
Жергілікті бюджеттердің жасалу, қаралу, бекітілу және атқарылу тәртібі.
Қазақстан Республикасы мемлекеттік бюджеттерінің болжап отырған жобасы мен
Жергілікті бюджеттердің жасалуы, бекітілуі және атқарылуы Қазақстан Республикасының
Жергілікті бюджеттерде жоспарланып отырған қаржы жылының басчындағы жергілікті
Тиісті маслихаттар алдағы қаржылық жылға арналған жергілікті бюджетті
Республикалық бюджеттің атқару тәртібі.
Республикалық бюджеттіңі атқарылуын Қазақстан Республикасының Үкіметі ұйымдастырады.
Ұйымдар Қазақстан Республикасының Қаржы министрлігі жанындағы қазынашылық беретін
Барлық мемлекеттік органдар Қазақстан Республикасының Қаржы министрлігіне республикалық
Бюджеттің атқарылуы барысында бюджеттік ұйымдардың құрылымы мен қызметтерін
Республикалық бюджет есебімен ұсталатын ұйымдар Қазақстан Республикасы Қаржы
Жергілікті бюджеттердің және бюджеттен тыс мақсаты қорлардың есебінен
Егер бюджеттің атқарылуы барысында Қазақстан Республикасының орталық мемлекеттік
Өткен жылғы кірістерді артығымен орындау нәтижесінде қаржы жылының
Республикалық бюджетте алдағы қаржы жылының басындағы республикалық бюджет
Төтенше мемлекеттік бюджет.
Қазақстан Республикасының аумағында Қазақстан Республикасы Үкіметінің ұсынысы бойынша
Төтенше бюджеттің қабылдануы туралы Қазақстан Республикасының Парламентіне дереу
Қазақстан Республикасы Президентінің шешімі бойынша Қазақстан Республикасында төтенше
Бюджеттің атқарылу туралы есеп беру.
Қазақстан Республикасы Үкіметіне оның тапсыруымен Қазақстан Республикасының министрлігі
Қазақстан Республикасының Қаржы министрлігі ай сайын есеп беріліп
Барлық министрліктер, мемлекеттік комитеттер мен өзге де орталық
Бюджет тапшылығының ұлғайып, одан әрі өсуінің басты себебі
2.3 Бюджет тапшылығы
Бюджеттік процесс мемлекеттің кірістері мен шығыстарын баланстайды, теңестіреді.
АҚШ 1970ж 1985ж
Жапония 0,3 4,1
ФРГ 0,9 3,1
Италия 0,1 2,7
Мемлекеттік бюджеттердің тұрақты тапшылығының негізінде көптеген себептер жатыр,
Бюджет талшығы: Турасын айтсақ, бюджет тапшылығы инфляцияның да,
ІІІ. Қазақстан Республикасының Мемлекеттік қарызы
3.1 Мемлекеттік несие дамуының мемлекет қарызын басқаруға әсері
Қазақстан Республикасының резиденттер еместері, шет мемлекеттер мен халықаралық
Қазақстан Республикасының резиденттері қарыз беруші болып табылатын ішкі
Қазақстан Республикасының Үкіметі мемлекеттік борышты басқару мен қамтуды
МЕМЛЕКЕТТІК ҚАРЫЗ ДЕГЕНІМІЗ - өткен жылдардағы бюджет талшығының
Дәл осы кезде қарыз дағдарысы (кризисі) басталады да
МЕМЛЕКЕТТІК ҚАРЫЗ - бюджеттік тапшылықтарды қаржаландыруың басты жолы
Мемлекеттік қарыз (кредит) жеке адамның несие беруінен айтарылықтай
Мемлекеттік несиенің дамуы мемлекеттің қарызын басқарудың құрылымын жасауды
Қарыз түрлері мерзімінің арақатынысының мемлекеттік борышты басқаруда айтарлықтай
инфляциялық құнсыздануы кезінде инвесторлар ұзақ мерзімді
үкіметтің міндеттемесі бойынша ақша жұмысаудан қашады. Несие берушілер
Мемлекеттік қарызды басқарудың күрделі механизмін пайдалана отырып, казначейліктер
Бюджеттік шығыстарды ұлғайту мен салықтарды азайту шаралары сұраныстың
Тапшылықты қаржыландыру концепциясы неокейнсияндық бағыттағы экономистердің теориялық құрылмында
Дефляциялық (инфляцияға қарсы) шаралардаң күрделілігі мынада: оны жүзеге
Сонымен мемлекеттің қарыз проблемасы ақша айналысының күрделі кешенімен,
Кредит-қарыз капиталынын қоғалысы, несие беру мүмкіндігі ақысын төлеу,
Біріншіден, тарихи түрғыдан несие қоғамдық өндірістің шеңберін айтарлықтай
Екіншіден, кредит қайта бөлу қызметін атқарады. Осының арқасында
Үшіншіден, кредит айналым шығындары үнемдеуге көмектеседі. Оның дамуы
Төртіншіден, несие капиталдың орталықтануы мен шоғырлануы тездету қызметін
Несиені жеңіл шарттар бойынша алған кәсіпкерлер капиталдың тез
Коммерциялық несие кәсіпорындардың, бірлестіктердің, өзге де шаруашылық субъектілерінің
Банктік несие-қаржы мекемелерінің барлық шаруашылық субъектілеріне жеке кәсіпкерлерге,
Коммерциялық несие бағаты, мерзімі мен келісім сомасы жөніндегі
Тұтыну кредиті жеке адамдарға ұзақ мерзімді тұтыну тауарларын
Мемлекеттік несие-кредит қатынастарының жүйесі. Мұнда мемлекет заем беруші,
Мемлекеттік қарыздың көбеюі мынадай себептерден банкротқа ұшыратпайды: қарызды
Алайда мемлекеттік қарыздың өсуі кері тенденциялар туғызуы мүмкін:
1.табыста теңсіздіктің күшеюі;
2.өндіріс дамуын экономикалық ынталандырудың бүлінуі;
3.ел ішінде инвестицияның қысқаруы;
4.жеке инвестицияларды ығыстырып шығару, т.б.
Қазақстан Республикасы Статистика жөніндегі агенттігінің мәліметтері бойынша 2001
Салық түсімдері 583,3 млрд теңге құрады, олардың ішінде
Мемлекеттік бюджеттің шығын бөлігінде өндіріс саласына жұмсалатын шығын
Қазақстан Республикасының 2001 жылғы 15 желтоқсандағы Заңы бойынша
ҚОРЫТЫНДЫ
Жер және оның қойнауы, су, әуе кеңістігі, өсімдіктер
Қазақстан Республикасының тәуелсіз мемлекет мәртебесіне сай келетін және
Қазақстан Республикасы басқа мемлекеттердің олардың Республика заңдарына сәйкес
Қазақстан Республикасының Мемлекеттік ¥лттық банкісі бар, ол өзінің
Қазақстан Республикасы өзінің алтын қорын, алмас және валюта
Тарихи аса мерзімнің ішінде біз ең шұғыл экономикалық
Қазақстан экономикасының өсуі біздің басты мұратымыз -халықтың әл-ауқатын
Осы мақсатқа мемлекеттік қазынадан бір жарым жылдың ішінде
Егер экономикамыз дәл осылайша жақсы жұмыс істейтін болса,
Өткен жылдардан бір айырмашылығымыз сол, бүгін біздің қолымызда
1.аграрлық азық-түлік бағдарламасы;
2.индустриялық-инновациялық бағдарлама;
3.инфрақұрылымды және энергетиканы дамыту;
4.әлеуметтік даму бағдарламалары.
Өткен жылдардан келесі бір айырмашылығымыз сол, бүгін біздің
Істің ендігі түйіні - биліктің барлық тармақтарының үйлесімді
Біздің ынтымағымыз, жасмпаздық күш-қуатымыз, тұрақтылықты, азаматтық және жалпыұлттық
Қазақстан Республикасының бюджет жүйесі түрлі деңгейдегі бюджеттердің экономикалық
Пайдаланған әдебиеттер тізімі
1. Шеденов Б.А., Байжомартов Ү.С., Комягин Б.И. «Жалпы
2. « Қазақстан Республикасының заңы: \Бюджет жүйесі\ ».
Әубәкіров Я., Нәрібаева К., Есқалиев М., Жатқанбаев Е.
Майдан-Әли Байгішов «Халықаралық экономикалық қатынастар». Алматы 2001 ж.
В.Крымова. «Экономикалық теория». Кестелі оқу құралы. Алматы 2003ж.
«Ақиқат» журналы. Алматы 2003 ж.
«Егемен Қазақстан» газеті. 5 сәуір 2003 ж.
Биқандиев В.В., Ботвич В.Я. «Рыноктық шаруашылық негіздері». Алматы
«Бюджет жүйесі туралы» ҚР-ң 1196 жылғы,желтоқсанның 24-і, №5-1
Мельников В.Д., Ильясов К.К. «Финансы». Алматы : Изд.2-е,1997
Закон РК «О бюджетной системе» от 01.04.1999 г.
3
Бюджет тапшылығы
Бюджет тапшылығын басқару
Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік бюджет тапшылығы мен мемлекеттік қарызды жою жолдары
Бюджет тапшылығы және оны азайту саясаты
АҚШ экономикасы
Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік қарыз мәселесі
Бюджет тапшылығы мен инфляция
Мемлекеттік бюджеттің экономикалық мәні мен рөлі туралы ақпарат
Бюджет түсінігі
Қазақстан Республикасындағы бюджеттің тапшылығы және бюджет балансы