Мерзімді депозиттер
Жоспар
Кіріспе..................................................................................................................3I.Банкттің таратылған қаржылары
1.1Коммерциялық банктін таратылған қаржыларының құрылымы...............4
1.2Несиелік ресурстардың жалпы көлеміндегі таратылған қаржыларының үлес салмағы.........................................................................................................5
II.Депозиттік операциялары
2.1Мерзімді депозитер.........................................................................................9
2.2Талап етуге дейінгі депозиттер....................................................................14
2.3Депозиттік және жинау сертификаты.........................................................16
III.Депозиттік саясат
3.1Тұрғындардың қажет уақытында талап ететін депозит..........................18
3.2 Банк операцияларын реттеу........................................................................22
Қорытынды......................................................................................................25
Әдебиеттер......................................................................................................27
Кіріспе
Коммерциялық банктер бір жағынан, шаруашылың субъектілердің уақытша бос
«Банк ресурстары» термині «несиелік ресурсына» қарағанда кең ұғымды
Жоспарлы экономиканы әкімшіл және әміршіл басқару жүйесі жағдайында
I.Банкттің таратылған қаржылары
1.1Коммерциялық банктін таратылған қаржыларының құрылымы
Бүгінгі таңдағы банк ресурстары нарығының құрылуында көптеген ерекшсліктер
Банк ресурстары нарығының пайда болуымен қатар бағалы қағаздар
сияқты тауарлы-материалдық құндылықтар және бағалы қағаздар кіреді дегенді
Демек, коммерциялың банктер ерекше бір кәсіпорын ретінде делдалдық
Банк ресурстары — бұл банктін пассивтік операциял-ры негізінде
Нарықтық қатынастарға өту барысында банктік ресурстарының құрылымында біршама
Коммерциялың банктердің ресурстарының құрылымы олардың мамандануына, әмбебаптығы мен
Банк ресурстарының құрылымына мыналар жатады:
Банктін меншікті капиталы.
Банктін заемдық және тартылған қаражаттары.
Банк ресурстарының құрамындағы меншікті капитал үлесі тартылған қаражаттарға
1.2Несиелік ресурстардың жалпы көлемдегі таратылған қаржыларының үлес салмағы
Депозиттер қажет уақытында талап ететін депозиттердщ ерекшеліктері мынада:
Банк ресурстарының қүрылымында тартылған ңаражаттар үлесі меншікті ңаражаттармен
Нарықтық қатынастардың дамуына байланысты, сондай-ақ ескі банктік жүйе
Банктік тәжірибеде барлық тартылатын қаражаттарды жинақтау тәсілдеріне байланысты
депозиттік қражаттар;
депозиттік емес тартылган қ,аражаттар.
Тартылған қаражаттар ішінде ең көп бөлігін депозиттер ңүрайды.
Депозит - бұл клиенттердін (жеке және занды тұлғалардын)
Депозиттік емес тартылған қаражаттар - бұл банктің алған
Депозиттік емес банктік ресурс көздері мен депозиттер өзара
Депозиттік емес тартылған ресурстармен көбіне ірі коммерциялық банктер
Коммерциялық банктердің меншікті капиталының рөлі мен шамасы, басңа
Банктің меншікті капиталы банктің тұрақтылығын қамтамасыз етуде маңызды.
Меншікті және тартылған коммерциялың банк ресурстары Ұлттық банкте
Нарық жағдайында банктердің ресурстық потенциалын өсіру мәселелері және
Несиелік ресурстар ақшалай ресурстардың бір формасы. Демек, біздің
депозиттер;
банкаралық займдар;
депозиттік емес көздер;
коммерциялық банктердің меншікті қаражаттары.
Несиелік ресурстардың аталып кеткен көздерін ретімен
қарастырайық.
Нарықтық экономикаға өту және банктік жүйені басқару құрылымындағы
Депозиттер деп әдетте клиенттердің баньске белгілі бір талаптарының
Депозиттердің және депозиттік операциялардың дүниежүзілік стандарт деңгейіне дейін
Банктік тәжірибеде депозиттер бірнеше критерийлер бойынша жіктеледі: алыну
II.Банктің депозиттік операциялары
2.1Мерзімді депозиттер
Депозиттік операциялар активті және пассивті болып бөлінеді. Активті
Пассивті депозиттік операциялар — бұл клиенттердің уақытша бос
Казіргі банктік тәжірибеде салымдардың, депозиттердің және депозиттік емес
Экономикалық мазмұнына қарай депозиттерді мынадай топтарға бөледі:
талап етуіне деиінгі депозиттер;
мерзімді депозиттер;
жинак, салымдары;
бағалы қағаздар.
Сондай-аң, оларды мынадай белгілеріне байланысты жіктеуге болады:
— мерзімдеріне қарай;
салым иелерінң категорияларына қарай:
қаражаттарды салу және қайтарып алу шартына қарай;
пайыз төлеу тәсіліне қарай;
— банктін, активтік операциялары
— тағы басқалар.
Салым иелерінің категорияларына байланысты депозиттік шоттар мынадай түрлерге
жеке тұлғалардың шоттарына;
кәсіпорындар және акционерлік қоғамдардың шоттарына;
жергілікті билік ұйымдарының шоттарына;
қаржылық мекемелердің шоттарына;
шетелдік азаматтардың шоттарына.
Мерзімді депозит — бұл банктерде белгілі бір мерзімге
Мерзімді депозит анық белгілі бір мерзімі бар, ол
Мерзімді депозиттердің ерекшеліктері мыналар болып табылады: біріншіден, шоттардағы
Бұл депозит түрі алдын ала хабарлаудан кейін немесе
Бұл салымның ерекшелігі — талап еткенге дейінгі депозитке
Депозиттің бұл түрін алдын ала хабарлау негізінде немесе
Мерзімді депозиттер мынадай түрлерге бөлінеді:
меншікті-мерзімді депозиттер;
алдын ала алуы ескертілетін мерзімді депозиттер.
Меншікті-мерзімді депозиттер саңталу мерзіміне қарай жіктеледі:
30 күнге дейінгі;
30 — 90 күнге дейінгі;
90 —180 күнге дейінгі;
180 күннен 360 күнге дейінгі;
360 күннен жоғары.
Мерзімді депозиттер бойынша, салым иесінен алдын ала хабарлау
Мерзімді депозиттердің мынадай ерекшеліктері болады:
есеп айырысу үшін пайдаланылмайды, әрі мүндай шоттарға ешқандай
шоттағы қаражат баяу айналады;
түраңты пайыз төленеді;
пайыз мөлшерінің ең жоғарғы деңгейі Ұлттың банкі тарапынан
ақшаны алуы туралы салым иесінің алдын ала хабардар
бұл шоттағы қаражаттар бойынша ең төменгі мөлшерде резервтер
Тағы бір кеңінен таралған депозиттердің түрі — жинақ
Банктер үшін мұндай шоттар қосымша жұмыстарды талап етеді:
Мерзімді депозиттер және жинаң салымдары депозиттік ресурстардың біршама
Жинақ салымдардың тұрақты мерзімі болмайды. Бұл салымдардың түрі
Жинақ салымдардың мынадай ерекшеліктері болады:
ақшалай қаражаттар сақтауда тұрақты мерзімі болмайды;
шоттағы қаражатты алдыы ала алу барысында ешқандай да
ақшаны шотқа саларда немесе шоттан аларда міндетті түрде
Отандық банктік тәжірибеде жинақ шоттары тек жеке тұлғаларға
Отандық банктік тәжірибеде жеке тұлғаларға ашылатын жинақ салымдар
— мерзімді жинақ салымдар;
-— қосымша жарна қосатын мерзімді жинақ салымдар;
ұтыс салымдары;
ақшалай-заттай ұтыс салымдары;
— мақсатты және ағымдың салымдар;
-— алдын ала алуын хабарлайтын салымдар;
— валюталық салымдар.
Мерзімді жинақ салымдарға тұрақты мерзімі белгіленетін жәнс сол
Ағымдың жинақ салымдар, негізіыен, жалақы, зейнетаңы, үздіксіз төлемдерді
Отандың банктер тәжірибесінде халық салымдарының бірнеше түрлері қолданылады.
— «Народный» салымы —
«Сенім-Плюс» салымы — ай сайын пайыз төленетін мерзімді
«Некопительный плюс» салымы — қорлану мерзімі: 1 жыл,
«Проценты вперед» салымы — салымды ашқан күні пайызды
— «Премиальный» салымы — сыйлық
— «3олотой возраст» салымы - 50 жасқа толған
«Ак бота» салымы — арнайы балаларға арналған салым.
— «Интернет» салымы —
Мерзімді депозиттер мен жинаң салымдардың бір түріне депозиттік
2.2Талап еттуіне дейінгі депозиттпер
Талап еттуіне дейінгі депозиттпер бұл салым иелерінін бастапқы
Отандың банктік тәжірибеде талап етуіне дейінгі депозиттерге мыналар
— мемлекеттік, акционерлік кәсіпорындардың, сондай-аң әр түрлі шағын
әр түрлі мақсатқа тағайындалған қорлардың қаражаттары;
есеп айырысудағы қаражаттар;
-- жергілікті бюджеттер қаражаттары және олардың шоттарындағы қаражаттар;
— басқа банктердің корреспонденттік шоттарындағы қаражат калдықтары.
Талап етуге дейінгі депозиттік шоттардың артықшылығы олардың иелері
Ал кемшілігі - бұл шот бойынша пайыз мүлде
- ақша салу және оны алу кез келген
- шот иесі банктен осы шотты пайдаланғаны үшін
- банктер талап етуге дейінгі шоттарда ақшалай қаражаттарды
- талап етуге дейінгі депозиттер бойынша, коммерциялық
банк Орталық банкте сақталатын міндетті резервтерге жоғарғы
мөлшерде аударымдар жасайды.
АКШ-тың банктік тәжірибесінде, талап етуге дейінгі депознттік шоттармен
Нау-шоттар — бұл пайыз төленетін, чектік депозиттер.
Нау-шоттың мынадай өзіне тән ерекшеліктері болады:
бұл шот түрі бойынша пайыз төленеді;
бүл шот жеке түлғаларға немесе пайда таппайтын үйым-дарға
салым иелерінен бұл шотта ең төменгі қаражат болуы
талап етілмейді.
Куәландырылған чектер шоттары — бұл куәландырылған чектерді төлеу
Куәландырылған чектер — бұл банктің шоттағы қаражаттың барлығын
ақша нарығының басқа құралдары бойынша мөлшерлемелерінің өзгеруіне байланысты,
шот бойынша ең төменгі қалдықтың болуының талап етілуі;
салымдардың сақтандырылуы;
иемденуші, үшінші жақтан төлемдер үшін айына шоттан алты
2.3 Депозиттік және жинақ сертификаты
Депозиттік және жинақ сертификаты — бұл салым иесіне
Депозиттік және жинаң сертификаттары иемденуіне қарай екі түрлі
атаулы сертификаттар;
мәлімдеуші сертификаттар.
Атаулы депозиттік және жинақ сертификаттары бүл салым иелерінің
Депозиттік және жинақ сертификаттары сатылған тауарлар және көрсетілген
Әлемдік банктік тәжірибеде депозиттік сертификаттардың мынадай екі түрі
аударылатын;
аударылмайтын.
Аударылмайтын депозиттік сертификаттар салым иелерінің қолдарында болып, уақыты
Аударылатын депозиттік сертификаттар басқа бір тұлғаларға екінші нарықта
Жинақ сертификаты жеке тұлғаларға арналып шығарылады. Жинақ сертификатының
Мерзімді депозиттік және жинақ сертификаттары мерзімінен бұрын төлеуге
Осындай жағдайда, коммерциялың банктердің активтік операцияларын қаржыландырудың басты
— депозиттік ресурстардың қаржыландыратын активтік операциялардың мерзімдері мен
— депозиттік операциялар банк пайдасын ұлғайтуға немесе болашақта
— депозиттік операцияларды ұйымдастыру процесінде мерзімді депозиттер мен
— салым иелерінің санын өсіру мақсатында, депозиттік операциялар
III.Депозиттік саясат
3.1Тұрғындардың қажет уақытында талап ететін депозит
Қажет уақытывда талап ететін депозиттер шоттарда сақталынатын қаражаттардың
Қажет уақытында талап ететін депозиттердің ерекшеліктері мынада: біріншіден,
Қазіргі уақытта нарықгық экономикасы дамыған көптеген елдерде депозиттерді
Соңғы уақытта депозиттердің кейбір категорияларының арасындағы анық шекара
3.2 Банктің операцияларын реттеу
Банк депозиттік ресурстары банктің қысқа мерзімді өтімділігін
Банкаралық несие-бұл коммерциялық банктердің бір-біріне беретін несиелері.
Банкаралық несие бұл басқа ресурстармен салыстырғанда өте қымбат
Банкаралық несиенің негізін банкаралық депозиттер құрайды. Банкаралық депозиттер
Депозиттік с қаражаттардың бір түріне Ұлттық банктің коммерциялық
Овернайт — банктердің, Ұлттык, банктегі корреспонденттік шотында дебеттік
Мысалға, оны бүгін кешке алған жағдайда, ертеңіне кешке
Күндізгі заем — банктік жұмыс күні ішінде банктердңц
Бұл аталған несиелер қысқа мерзімді. Ұлттық банк екінші
Бағалы қағаздарды қайта сатып алу негізінде сату келісімі
Мұндағы қарыз алушының міндеттемесі, яғни ол келісілген күні
Ұлттық банктерде вексельдерді қайта есепке алу және несие
Банктік ресурстарды тартудың жаңа бір формасына банктін, вексельдерін
Коммерциялың банктер өздерінің меншікті капиталы мен банктік ресурстар
Қорытынды
Қоғамның негізгі өндірістік байланыстарымен негізделген несиелік қатынастар тауар
Несиенің қажеттілігі ұдайы өндіріс процесі фазалары- бірлігі мен
Әр түрлі халық шаруашылығы жүйелерінде кездесетін
қарыз мәмілелерінің типтерінің ресми ұқсастығы олардың бір
атауына - «несие» («сенім») бекітіледі, бірақ әр түрлі
Экономикалық категория ретінде несиені қарыз мәмі-лесі негізінде пайда
қатынастар сипаттайды.Несиенің құрылымы оның субъектілері мен объектілері болады.Несиенің
Қарыз мәмілесінде қатынас субъектілері кредитор және қарыз алушы
Қарыз мәмілесінде несиелік қатынас
Құнның тауарлай және ақшалай формасына сәйкес несиенің екі
банк арқылы қайтарымдылық, төлемділік шарттарымен қайта
бөлінетін ақшалай қаражаттар экономиканың барлық салала-
рында қолданылады. Несиелік
және несиенің қызмет ету сферасына байланысты: мемлекет-
тік, халықаралық және тұтыну несиелері болып ерекшелінеді.
Несиені жіктеудің негіздері төмендегідей: несиелеу мерзімдері, несиелеу объектілері,
Несие келесідей қызметтерді орындайды: қайта бөлу және нақты
Әдебиеттер:
1.Банковское дело/Под ред. Сейткасымова Г.С. — Алматы:
Қаржы-Қаражат, 1998.
Банковское дело / Под ред. Лаврушина О.И. —
3.Банковское дело / Под ред. Лаврушина О.И. —
и статистика, 1998.
4.Банки и банковские операции в России / Под
са М.Х. - М., 1996.
5.Банковское дело / Под ред. Колесникова В.И. —
6.Банковское дело: стратегическое руководство/Под ред.
Платонова В., Хиггниса М. — М.: Консалтбанкир, 1998.
Банки и банковские операции / Под ред. Жукова
8. Усоскин В.М. Современный коммерческий банк: управле-
ние и операции. — М.: Антидор, 1998.
9
Клиенттерден қабылданған депозит суммаларының есебі
Коммерциялық банктердің депозиттік саясаты
Депозиттер бойынша пайыздық мөлшерлемелерді талдау
Коммерциялық банктің депозиттік операцияларының даму ерекшеліктері
Қазақстан Республикасының Коммерциялық банктерінің несиелік ресурстарын қалыптастырудағы депозиттер
Қазақстан Республикасының екінші деңгейдегі банктердің депозиттік операцияларын талдау
Қазақстандағы депозиттік нарық
Коммерциялық банктердің тартылған қаражаттарын қалыптастыру
Банкттің таратылған қаржылары
Банктің депозиттік (аманат) операциялары