Компания капиталы
МАЗМҰНЫ
Кіріспе..............................................................................................................
5
1 Компанияның құнын бағалаудың
1.1 Қазақстан Республикасында компанияның құнын бағалау қызметінің даму
8
1.2 Компания құнын бағалау әдістері және тәсілдері..................................
15
2 Компанияның құнын барынша көбейтуге әсер етуші факторларды талдау
29
2.1 Қазақтелеком компаниясының ағымдағы қаржылық экономикалық жағдайын талдау..............................................................................................
29
2.2 Компанияның құнын барынша көбейтуге әсер етуші факторларды
36
2.3 Экономикалық даму факторының компанияның рыноктық құнына ықпалын анықтау............................................................................................
46
3 Компанияның құнын бағалаудың қаржылық
3.1Компанияның құнын бағалауда қаржылық моделдің қажеттілігі және оны жетілдіру
60
Қорытынды .................................................................................................... 75
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі............................................................... 78
Кіріспе
Тақырыптың өзектілігі. Нарықтық экономика жағдайларында компаниялардың өзінің қаржылық-шаруашылық қызметіне
Компаниялардың меншікті және қарыздық капиталдар тарту нәтижесінде қалыптасқан капитал
Компаниялар үшін оңтайлы капитал құрылымын қалыптастырудағы ең маңызды сұрақтары
Дипломдық жұмыстың мақсаты – компания құнын анықтаудың теориялық және
Осы көрсетілген мақсатқа қол жеткізу үшін дипломдық жұмысты жазу
компания құны тұжырымдамасының экономикалық мәнін зерттеу;
компания капиталы түсінігін және оның жіктелу белгілерін қарастыру;
компания құнын бағалаудың ақпараттық негіздерін оқып зерделеу;
компанияның меншікті капиталының құрамын және оны қалыптастыру ерекшеліктерін игеру;
компанияның меншікті капиталының құнын бағалауды зерттеу;
компанияның қарыздық капиталды тарту тетіктерін зерттеу;
қарыздық капиталдың құнын бағалау жолдарын қарастыру;
компания құнын бағалаудың оңтайлы жолдарын іздестіру.
Жұмыстың зерттеу объектісі компания құнын анықтауға негіз болатын Қазақтелеком
Диплом жұмысының зерттеу пәні компанияның құнын қалыптасырудағы пайда болатын
Зерттеудің ғылыми жаңалықтарына мыналар жатады:
компания құнын бағалаудың тәртібі мен әдістері, тәсілдері теориялық
тұрғыдан жан-жақты қарастырылған;
компания құнын жоғарылатуға әсер ететін факторлар анықталып,
оларға талдау жасалған;
компания құнын барынша көбейтудің мүмкін жолдары
қарастырылған.
Жоғарыда аталған мақсат пен міндеттерді орындау үшін жұмысты үш
Екінші тарауда компанияның меншікті және қарыздық капиталдарын басқару және
Үшінші тарауда компания құнын бағалаудың қаржылық әдістерін жетілдірудің
Жұмыстың теориялық және тәжірибелік негізі ретінде нормативті және заңнамалық
1 Компанияның құнын бағалаудың теориялық аспектілері.
1.1 Қазақстан Республикасында компанияның құнын бағалау қызметінің даму кезеңдері
Кәсіпорын экономикалық көрсеткіштердің жақсы жетістіктерге жету мақсатында, тәжірибелік және
"Қазақстан Республикасының бағалау қызмет туралы" заңына сәйкес мемлекеттік меншікті
Сонымен қатар мүлік туралы мәміле кезінде міндеттелген бағалау жүргізіледі.
Бизнесті бағалау қызметінің үрдісін кешенді тәсілдермен, мемлекеттік реттеу және
Бағалау қызметі ғылыми негізде, оның кез келген тапсырманы орындау
Нормативтік база шегіндегі бағалау технологиясының нарықтарында кәсіпорын бизнесін бағалау
Бизнес- бұл заңды, жеке тұлғалардың нақты қызметі.
Мұнда заңды тұлға – кәсіпорын, азаматтық құқықтардың объектісі болып
Мүліктік кешен жер телімдері, ғимараттар мен құрылыстарды, машина мен
Бизнесті бағалаудың бірінші концепциясы
Бірінші концепция мүліктік кешеннің құрамдастарын бағалаумен байланысты.
Кәсіпорын бизнесін бағалау мүліктік кешеннің құрамдастарын бағалауына әкеледі: нарықтық,
Мұнда, бір-бірінен жекеше бағаланатын (орындық, компьютер, ғимарат, станок, бассейн,
Бизнесті бағалаудың екінші концепциясы
Екінші концепция, кәсіпорын бизнесін бағалағандағы пайда болатын қосымша құнның
Кәсіпорын бизнесін жүйе ретінде қарастырсақ, құрамына тауар нарығының секторын
Құқық жүйесі немесе қоржыны кәсіпорынға бизнес жүйе ретінде тауар
- кәсіпкерлік қызметті іске асыратын, кәсіпорынға республикалық және атқарушы
- кәсіпорынға табыс әкелетін жал құқығы, субжал, кепіл және
- бизнес бойынша әріптестердің келісім – шарт жүйелерінен пайда
- кәсіпорын акцияларының бақылау пакеттерінен пайда болатын құқықтар;
- материалдық емес активтерді қалыптастыратын артықшылығы бар құқықтар.
Жоғарыда аталғандарды ескере отырып, кәсіпорынның бизнесін бағалаудың объектілері болуы
- кәсіпорынның мүліктік кешені;
- кәсіпорынға(фирмаға) нарықтың секторын бақылауға рұқсат ететін құқықтар жүйесі
- кәсіпорынның(фирманың) тауар нарықтарында бәсекелесуге қабілеттілігі.
Сөйтіп, кәсіпорын(фирма) бизнесін бағалау екі концепцияны қолдану арқылы жүзеге
Бірінші концепция, сатып алу – сату мәміле кезіндегі кәсіпорын(фирма)
Екінші концепция, бағалау кезінде тауар нарығындағы бағаланатын сектордың бағалау
Қазақстан Республикасы заңнамасының талдауы мен нарықта неғұрлым салмақты болып
- иелігіндегі интеллектуалдық меншік объектілерін өз талабына сай қолдану;
- белгілі шарт негізінде, интеллектуалдық меншікті бағалауға жеке объектілерін
Аталған ғылыми дәлелденген артықшылықтарды, құқық иеленуші өнім нарығында жоғары
Айрықша құқықтарының ірі портфелі шоғырланған технологияларды меңгерген жоғары технологиялық
Айрықша құқықтар портфелінің көмегімен тауар нарығының ірі секторларын басқару
Бағалау мақсаты – кәсіпорынның нарықтық құнын есеп айырысуымен негіздеу.
Кәсіпорындарды бағалау белгілі бір нақты міндеттің орындалуына бағынады. Бағалаушы,
Кәсіпорынның құнын бағалау көбінесе келесі жағдайлардан туындайды:
кәсіпорынды сату;
кәсіпорын мүлігінің бөлігін сату (жер телімі, ғимараттар, құрылыстар);
ұйымды қацта құру немесе кәсіпорынды тарату(қосылу, бөліну, сіңісу
және т.б.) және кәсіпорынның банкротқа ұшырағандағы төрелік сот және
бағалы қағаздар нарықтарында кәсіпорын акцияларын сатып алу және
сату (акционерлік меншіктегі кәсіпорындарды немесе оның бөлігін сатып алу);
жауапкершілігі шектеулі қоғамда немесе серіктестіктің жарғылық
қорының үлесін сатып алу және сату (үлес ақша бірлігімен
кәсіпорынды жалға беру. Құнды бағалау жал төлемін белгілеу үшін
маңызы;
кәсіпорынды жетілдіру мақсатында инвестициялық жобаның орындалуы
мен оның негізделуі кезінде кәсіпорын құнын білу қажет;
несие алу үшін кәсіпорын мүлігін кепілге беру;
кәсіпорын мүлігін сақтандыру;
мүлікке салық салу үшін, оның салық баасын анықтау;
негізгі қорларды қайта бағалау[2].
Сонымен, мүліктік кешен құнын бағалану негізділігі мен дәлелділігі көбінесе
Кез келген мүліктің құнын, бір – бірімен тығыз байланысты
Құн, шығындар және баға түсініктемелері бойынша айырмашылықтарды білу қажет.
Құн негізінен төрт шарттан туындайды: сұраныс, пайдалылық, тапшылық және
1. Сұраныс. Сұраныс-белгілі бір уақыт үшінде нарықта сатып алатын
2. Пайдалылық. Адамдардың белгілі бір қажеттенділіктерін қанағаттандыратын, тауарлар мен
3. Тапшылық. Үлкен сұраныс пен жоғары пайдалылыққа қарамастан, ешбір
4. Меншік құқығын біреуге беру мүмкіндігі. Кез келген зат
Мүліктің құнын бағалау нақты бір мақсатпен жүргізіледі (сатудың бағасын
Сөйтіп, бағалаудың тағайындалуына тәуелді мүлік әр түрлі құнға ие
Негізделген нарықтық құн – ашық және бәсеке нарығындағы мүлік
Нормативті есептелетін құн – нормативтер мен әдістер басқару органдарын
Мүліктік кешеннің нормативті есептелетін құнының көрсеткішін салық салу және
Бухгалтерлік есеп жүйесі баланстық құнды бастапқы, қалпына келтіру және
Баланстық құн – кәсіпорынның балансында белгіленген, құрылысқа кеткен шығындар
Бастапқы құн – белгілі кәсіпорын объектілерінің эксплуатацияға енгізілген кезіндегі
Бағалау қызметі ғылымының негізінде, бағалау бойынша кез келген тапсырманы
Кәсіпорынның мүліктік кешен құнын бағалау кезіндегі қажет негізгі экономикалық
- иесінің мүлік туралы көзқарасымен;
- нарықтық ортамен;
- мүлікті эксплуатациялаумен.
Иесінің мүлкі туралы көзқарасымен байланысты қағидалар. Бұл топ мынандай
Пайдалылық қағидасы. Меншік объектілерінің иемденуге қабілеті жоқ болса, онда
Орын басу қағидасы. Иесінің қажеттіліктерін қанағаттандыра алатын және табыс
Күту қағидасы. Инвестор объектіге қаражатты салып, ол меншік объектілерінен
Нарықтық ортамен байланысты қағидалар – бұл сұраныс пен ұсыныс
Сұраныс пен ұсыныс арасындағы сәйкестік қағидасы. Мүлікке деген бағаның
Негізгі заңдылықтар:
Егер сұраныс тұрақты болып, ал ұсыныс ұлғайса, онда бағалар
Егер сұраныс тұрақты болып, ал ұсыныс төмендесе, онда бағалар
Егер ұсыныс тұрақты болып, ал сұраныс өссе, онда бағалар
Егер ұсыныс тұрақты болып, ал сұраныс төмендесе, онда бағалар
Егер нарықта сұраныс пен ұсыныс арасында сәйкестік орнатылса, бағалар
Нақты бір компанияның орташа құнын бағалау және болжау оған
капиталдарды қалыптастыру көздері бойынша оның элементтерінің
құрылымы;
сырттан тартылған капиталды қолданудың ұзақтылығы;
компанияның қаржылық тұрақтылығымен, төлем қабілеттілігімен,
іскерлік белсенділігімен және рентабелділігімен сипатталатын шаруашылық қызметтерінің тәуекелділік деңгейлері;
ақша және капитал нарықтарындағы конъюнктуралық өзгерістермен
анықталатын орташа қарыздық пайыздық мөлшерлемелер және олардың динамикалары;
компанияның жүргізіп отырған қызметі үшін белгіленген салық салу
мөлшерлемелерінің деңгейлері және салықтық жеңілдіктер жүйесі;
компанияның меншікті капиталының құнын анықтайтын дивиденттік
саясат;
компанияның қаржылық икемділігін анықтайтын әртүрлі қаржылық
көздердің қол жетімділігі;
компанияның операциондық циклінің ұзақтылығымен және активтерінің
өтімділік деңгейлерімен анықталатын қызметтерінің салалық ерекшеліктері;
компанияның операциондық және инвестициялық қызметтерінде
пайдаланылатын капиталдар көлемдерінің өзара қатынастары;
компанияның өмірлік циклінің кезеңдері.
Осы аталған факторлардың әсер етуімен компанияның орташа құны оның
Компанияның даму үдерісінде капиталды қалыптастырудың тиімділігін қамтамасыз ету оның
Компанияның шекті құнын қалыптастыру тұжырымдамасы келесілерге негізделеді:
- компанияның экономикалық мінез-құлқы өзінің капиталын қалыптастырудың алғашқы кезеңінде
- компания өзінің даму үдерісінде сырттан құндары неғұрлым жоғары
Бәсеке қағидасы. Жал шарты немесе мүлікті сатып алу не
Құнның өзгеру қағидасы. Мүлік объектілері әр уақытта өзгерістерге ұшырайды.
Эксплуатациядағы мүлікпен байланысты қағидасы - берілген топ мынандай факторлар
Өндіріс факторларының қағидасы. Мүліктік кешен өндірістік жүйе болып табылады.
Қалдық өнімділіктің қағидасы. Жердің құнын бағалау негізінде оның қалдық
Салым қағидасы – кез келген бір жаңа факторларды ендіру
Баланстандырылған қағидасы. өндіріс факторлары экономикалық баланстандырылған болса, онда меншік
Неғұрлым тиімді пайдалану қағидасы – барлық қарастырылған үш қағиданың
Капитал құнының көрсеткіші нақты инвестициялауды жүзеге асыру процесінде де
1.2 Компания құнын бағалау әдістері және тәсілдері
Компания капиталын қалыптастыруды қаржылық басқарудың теориялық негіздерінің жүйесінде «компания
Компания құны тұжырымдамасының өндірістік және инвестициялық ресурс ретіндегі негізгі
Компания құны әртүрлі қайнар көздерден тарту барысында компанияның төлейтін
Капиталдың осындай баға тұжырымдамасы - өндіріс факторының ең маңыздысы
Компания құнының маңызды сипаты оның деңгейі болып табылады. Бұл
- инвесторлар мен кредиторлар үшін компания құнының деңгейі пайдалануға
- капиталды өндірістік немесе инвестициялық мақсатпен қалыптастыратын шаруашылық субъектілері
Компания құнының деңгейі өзінің белгілі бір элементтері (компоненттері) бойынша
компанияның алған пайдасын (бөлінбеген пайдасын) қайта
инвестициялау жолымен алынатын капитал;
артықшылықты акцияларды шығару жолымен алынатын капитал;
жай акцияларды шығару жолымен алынатын капитал;
банктен несие алу жолымен алынатын капитал;
облигациялар шығару жолымен алынатын капитал;
қаржылық лизинг арқылы алынатын капитал және т.б. [4]
Капиталдың әрбір элементтерінің құндарын салыстырмалы түрде бағалау үшін әдетте
Капиталдың әрбір элементтерінің құндарының деңгейлері тұрақты шама емес және
Капиталды қалыптастыру үдерісінде оның құнының деңгейін бағалау олардың жеке
Компанияның орташа құнын бағалау тетігін пайдалана отырып бұл көрсеткіштің
Компаниялардың өздерінің экономикалық қызметтерін іске асрыу үдерісінде компанияның орташа
компанияның нақты орташа құны, бұл көрсеткіш капитал элементтерінің нақты
компанияның болжанған орташа құны, бұл көрсеткіш капитал элементтерінің жоспарланған
компанияның оңтайлы орташа құны, бұл көрсеткіш капитал элементтерінің оңтайландырылған
Компанияның даму барысында жаңа капиталдар тарту көлемінің көбеюі компания
Компания капиталының әрбір жеке элементтерінің шекті құндарының жоғарылауы өзгермелі
Осы көрсетілген график қосымша капиталдар тарту көлемдері жоғарылаған сайын
Қосымша тартылған капиталдардың құндарының деңгейлерінің әрбір өзгерісінін көрсететін нүкте
Компанияның шекті құнын қалыптастыру тетігін келесі 1-сурет түрінде көрсетуге
1 сурет. Компаниядағы капиталдың жеке элементтері бойынша оның шекті
Дерек көз:Ф.Бригхэм,Майкл С.Эрхардт.,Учебник:Финансовый менеджмент.СПб:Питер, 2007
Компанияның орташа және шекті құндарының көрсеткіштері капиталды қалыптастыру және
Жеке элементтердің құндарының көрсеткіштері және капиталдың орташа құны жаңа
Компанияның орташа құнының деңгейі оның нарықтық құнының деңгейін көрсететін
Компания капиталының құны операциондық қызметтен алатын табыс мөлшеріне қызмет
Компания капиталының құны қаржылық инвестициялау тиімділігін қалыптастыруының базалық көрсеткіші
Компания капиталының құнының көрсеткіші аренданы қолдану (лизинг) немесе негізгі
Капитал құнының көрсеткіші элементтерінің бөлек бөлігінде қаржылық леверидж механизм
Компанияның құнының деңгейі осы компанияның нарықтық деңгейін маңызды өлшеуіші
Компания құнының көрсеткіші компанияның өз активтерін
Жеке шаруашылық субъектілерінің экономикалық дамуының әлеуетін және оның қарқынын
Қаржы менеджменті тұрғысынан алып қарағанда, компания құны – бұл
Компания капиталының экономикалық мәнін қарастыра отырып, оның мынанадай сипаттамаларына
Компания капиталы өндірістің негізгі факторы болып табылады. Экономикалық теорияда
Капитал табыс әкелетін компанияның қаржылық ресурсын сипаттайды. Капитал өз
Капитал меншік иесінің жағдайын қалыптастыруының негізгі қайнар көзі болып
Компания капиталы оның нарықтық құнының басты өлшеуіші болып табылады.
Компанияның капитал серпіні шаруашылық қызметтің маңызды барометр деңгейінің тиімділігі
Капиталдың көптеген рөлі компанияның экомикалық дамуында және үкіметтің мүдделерін
Компанияның шаруашылық операцияларын жүргізу үшін тартатын капиталы өзінің көп
Компания капиталы үш негізгі маңызды бағыттар бойынша жүйелеуді талап
тарту көздері бойынша.
тарту нысандары бойынша.
пайдалану сипаты бойынша.
Осы аталған бағыттардың әрқайсысын жүйелей отырып, капиталдың әртүрлі түрлерін
Компания капиталын тарту көздері бойынша келесідей негізгі жіктеу белгілері
Компанияның жабдықтары бойынша:
меншікті;
қарыз капиталын бөліп көрсетеді.
Меншікті капитал компанияның жалпы қаражаттық құны, меншікті құқықтарына жататын
Қарыздық капитал компанияның дамуын қаржыландыру үшін қаржы қаражат немесе
1 кесте
Компания капиталының жіктелуі
Жіктеу белгілері Жіктелу топтары
І. Тарту көздері бойынша
1. Қалыптасатын капиталдың меншік титулы бойынша - Меншікті капитал
- Қарыздық капитал
2. Компанияға қатысы бойынша капитал тару көздерінің топтары бойынша
- Сыртқы көздер есебінен тартылатын капитал
3. Капитал иелерінің ұлттық ерекшеліктеріне байланысты - Ұлттық (отандық)
- Шетел капиталы
4. Компанияға берілетін капиталдың меншік нысанына байланысты - Жеке
- Мемлекеттік капитал
ІІ. Тарту нысаны бойынша
1. Компанияның капиталды тартудың ұйымдастыру-құқықтық нысаны бойынша -
- Жарналық капитал
- Жеке капитал
2. Капитал тартудың заттай-мүліктік нысаны бойынша - Ақша
- Материалдық нысандағы капитал
- Материалдық емес нысандағы капитал
3. Капиталды тару мерзімі бойынша - Ұзақ мерзімді капитал
- Қысқа мерзімді капитал
ІІІ. Пайдалану сипаты бойынша
1. Экономикадағы пайдаланылу аясы бойынша - Экономиканың нақты секторында
- Экономиканың қаржылық секторында пайдаланылатын капитал
2. Шаруашылық қызметінде пайдаланылу бағыты бойынша - Инвестициялық ресурс
- Өндірістік ресурс ретінде пайдаланылатын капитал
- Несиелік ресурс ретінде пайдаланылатын капитал
3. Өндірістік үдерісте пайдаланылу ерекшеліктері бойынша - Негізгі капитал
- Айналым капиталы
Дерек көз: И.А. Бланк Основы финансового менеджмента – 1,
Мақсаттық қолданылуы бойынша компанияның құрамында капиталдың келесі түрлері бөлініп
өнімділік,
ссудалық,
спекулятивті.
Өнімділік капитал бұл компанияның қаражаттары, оның қызметінің өндірісті-өткізушілікті жүзеге
Спекулятивті капитал бұл спекулятивті қаржылық операцияларды жүзеге асыру процесінде
Инвестициялау формасы бойынша:
- ақшалай,
- материалды,
- материалды емес капитал болып бөлінеді.
Яғни, инвестициялау формасы бойынша бөлінген капитал түрлері компанияның жарғылық
Инвестициялау обьектісі бойынша компания капиталы келесідей түрлерге бөлінеді:
негізгі капитал,
айналым капитал.
Негізгі капитал компанияның осы қолданылған капиталымен, айналымнан тыс активтерінің
Айналым капиталы осы компанияның айналым активтерінің инвестициялануымен сипатталады.
Айналым процесіне қатысуы бойынша яғни, жалпы осы айналым циклі
- ақшалай,
- тауарлы формадағы капитал.
Компания капиталының осы формаларының сипаттамасы компанияның айналым циклін толық
Меншік формасы бойынша:
- жеке,
- мемлекеттік болып бөлінеді.
Яғни, компанияда оның жарғылық қорының қалыптастыру процесінде инвестицияланған болып
Қызметтің ұйымдық-құқықтық формасы бойынша капиталдың келесі түрлерін бөліп көрсетеді.
а) акционерлік капитал – акционерлік қоғам формасында құрылған компания
б) пайлық капитал - компанияның серіктестік капиталы – жауапкершілігі
в) жекеленген - компанияның жеке капиталы.
Шаруашылық қызметтегі қолдану сипаттамасы бойынша қаржылық менеджмент тәжіриебесінде:
қозғалыстағы,
қозғалыстан тыс капитал түрлері болып бөлінеді.
Қозғалыстағы капитал – компанияның қаржылық, операциондық және инвестициондық қызметтерін
Қозғалыстан тыс капитал - бұл активте инвестицияланған капитал
Меншікті қолдану сипаттамасы бойынша:тұтынылатын және жинақталатын капитал түрлері болып
Тұтынылатын капитал – тұтыну мақсатында орналастырғаннан кейін капитал өзінің
Жинақталатын капитал – дивидендті төлеу, табысты капитализациялау процесінде өсу
Қайнар көздерін тарту бойынша: ұлттық немесе отандық капитал
Яғни, компанияда инвестицияланған болып табылады. Компанияның капиталын осылай анықтау
2 сурет. Компания капиталының құрамдас бөліктері
Дерек көз: Финансовый менеджмент : теория и
Сонымен өндірісте қолдану процесінде компанияның капиталын функциялау тұрақты және
Бірінші сатыда капитал ақшалай формасында операционды активке инвестицияланады (айналамдағы
Екінші сатыда өндірістік капитал өнімді дайындау процесінде тауарлы формаға
Үшінші сатыда тауарлы капитал өндірілген тауарлар және өткізілген қызмет
Жоғарыда компанияның айналмалы капиталының маңыздылығын қарастырдық. Яғни, капитал формаларының
Қарастырылған компания капиталының жіктелуі мен атқаратын қызметтерінің ерекшеліктері оның
Компанияның шаруашылық қызметінің тиімді деңгейі көбінесе капиталдың мақсатты-бағыттағы қалыптасуымен
Осы мақсат есебімен компания капиталын қалыптастыру үдерісі келесі қағида
3 сурет. Компанияның капиталын қалыптастырудың негізгі қағидалары
Дерек көз: Финансовый менеджмент : теория и практика:
Компанияның шаруашылық қызметінің дамуының болашақ есебі – капитал құрылымын
Компанияның қалыптасқан актив көлеміне капиталды тарту көлеміне сәйкес қамтамасыз
1) бастапқы шығындар;
2) стартты капитал.
Бастапқы шығындар жаңа компания құру бойынша кішігірім қаржы қаражат
Стартты капитал жаңа компанияның шарушылық қызметінің басты активтерін тікелей
Капиталда жалпы қажеттілікті анықтау кезінде қайтадан компанияды құруда әдетте
1.Тікелей есеп-айырысу әдісі – капиталдағы жалпы қажеттілікті компанияның шаруашылық
- ең төменгі қажетті актив сомасы;
- сақтандыру запастарын олардың жекелеген түрлері бойынша қамтамасыз ететін
- ең жоғарғы қажетті актив сомасы жаңа компанияның капиталдағы
2. Жанама есеп айырысу әдісі – капиталдағы жалпы қажеттілікте
Жанама есеп айырысу әдісін капиталдағы жалпы қажеттілікті жаңа компания
- компанияның мөлшері;
- компанияның өмірлік цикл сатысы;
- қолданылған технология прогрессиві;
- қолданылған жабдық прогрессиві;
- құрал-жабдықтың табиғи тозу дәрежесі;
- компанияның қолданылған өндірістік қуатының деңгейі және т.б. қатарлар
Сондықтан капиталдағы қажеттіліктті жаңа компания құру үшін анағұрлым нақты
Капиталдағы жалпы қажеттілікпен есеп айырысу, өнімнің негізгі капитал
ПК=КП*ОР+ПРК,
Мұндағы, ПК – жаңа компания құру үшін капиталға
КП – өнімнің капитал сыйымдылығының көрсеткіші;
ОР – өндіріс өнімінің болжанған жылдық көлемі;
ПРК – жаңа компаниямен байланысты бастапқы шығындар.
3. Тиімді жұмыс істеу жайғасымымен капитал құрылымының оңтайлылығын қамтамасыз
Капитал құрылымы меншік және қарыз қаржы қаражаттарын, яғни компаниямен
Капитал құрылымы компаниямен қолданылған көптеген аспектілерді тек ғана қаржылық
Капитал құрылымын қалыптастыру оның әрбір құрамдас бөлігінің маңызды есебімен
Меншік капитал – келесі маңызды ерекшеліктерімен сипатталады:
а) қарапайымдылық тарту, меншік капиталын ұлғайтумен байланысты (негізінен ішкі
ә) барлық қызмет саласында пайданы табудың анағұрлым жоғары қабілеттілігі
б) компанияның дамуында қаржылық орнықтылықты қамтамасыз етумен, оның ұзақ
- тарту көлемін шектеу, компанияның операциондық және инвестициялық қызметінің
- альтернативті капиталды қалыптастыру қарыз және қайнар көздерімен салыстырудағы
-қарыздық қаражаттарды тарту есебінен меншік капиталының рентабельдік коэффиценттің өсуінің
Осылайша, тек ғана меншік капиталын қолданатын компания, жоғарғы қаржы
Қарыздық капитал келесідей ерекшеліктерімен сипатталады:
а) компанияның қаржылық потенциалының өсуінің қамтамасыз етумен оның активтерін
б) төлем құнымен, яғни меншікті капиталмен салыстырғанда «салық
Сонымен қатар, қарыздық капиталын қолдануда келесідей жетіспеушіліктер де бар:
- компанияның шаруашылық қызметінде осы капиталды қолдануда анағұрлым қауіпті
- қарыздық капитал құнының қаржылық нарықтағы коньюнктурасының ауытқулары жоғары
-капиталды қалыптастыру бойынша әртүрлі қайнар көздерінен шығындарды неғұрлым төмендетуді
Шаруашылық қызметінің процесіндегі жоғары тиімді капиталды қолдануды қамтамасыз ету.
2 Компанияның құнын барынша көбейтуге әсер етуші факторларды талдау
2.1 Қазақтелеком компаниясының ағымдағы қаржылық - экономикалық жағдайын талдау
Еліміздегі компаниялардың капиталын қалыптастыру жолында бірқатар жұмыстарды жүзеге асыру
Енді еліміздегі ірі компаниялардың бірі «Қазақтелеком» акционерлік қоғамының
«Қазақтелеком» акционерлік қоғамы 1994 жылғы маусымда Қазақстан Республикасының
Акционерлік қоғамның байланыс операторлары үшін телефон трафигін өткізу қызметтері
2010 жылдың 31 желтоқсанына компанияда 32 602 жұмыс орны
2007 жылдың қаңтарында Компания «Сигнум» жауапкершілігі шектеулі серіктестігіндегі (бұдан
Ұялы байланыс операторлары келісім-шарт шарттарына 10 секундтық тарификация адымына
Қаржылық жағдайды талдаудың басты міндеті кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығын сипаттайтын
Компанияның капиталының құрылымы екі тұрғыдан қарастырылады: капиталдың орналасу тұрғысынан
Компания капиталының құрылымын талдау барысында активтер олардың өтімділік деңгейіне
Аталған көрсеткіштерді динамикалық тұрғыдан талдау (көлденең, немесе деңгейлес, талдау)
Компания капиталын құрылымдық талдау (тікелей, немесе сатылас, талдау) да
Компания капиталының жалпы құны оның орташа салмақтлған құнының көрсеткішімен
Капитал құнын бастапқы салмақтау компанияның қолданыстағы капитал құрылымына негізделеді
Маржиналды салмақтау капиталдың қаржылық инвестицияларға арналған аралас құрылымын қажет
Кәсіпорындағы қаржылық талдаудың негізгі мақсаты кәсіпорындардың табысы мен
2 кесте
«Қазақтелеком» акционерлік қоғамы Батыс филиалының 2009-2010 жылдардағы қаржылық тұрақтылығының
(мың теңге)
Көрсеткіш атауы Жылдар 2010ж. 2009 жылмен салыстырғанда абсолюттік өзгеріс
2009 2010
1. Меншікті капитал 1462112 1599660 +137548
2. Ұзақ мерзімді активтер 2103175 2279897 +176722 3.Меншікті
4.Ұзақ мерзімді міндеттемелер 0 0 -
5. Запастар мен шығыстарды құру үшін меншікті айналым қаражаттары
6. Қысқа мерзімді міндеттемелер 918120 904030 -14090
7. Ағымдағы активтер 277057 223793 -53264
8.Запастар мен шығыстар көлемі 115835 79898 -35937
9. Запастар мен шығыстардың құрылуы үшін меншікті айналым қаражаттарының
10. Запастар мен шығыстардың құрылуы үшін негізгі құралдардың артықшылығы
Дерек көз: «Қазақтелеком» АҚ-ның Батыс филиалының қаржылық есебі. 2009-2010
«Қазақтелеком» Акционерлік Қоғамы Батыс филиалының қаржылық тұрақтылығын жалпы бағалау
4 сурет. Кәсіпорын активтерінің құрамы мен құрылымының өсу қарқыны
Дерек көз:«Қазақтелеком» АҚ-ның Батыс филиалының қаржылық есебі. 2009-2010 ж
Запастар мен шығыстар өзіндік айналым қаражаттарымен өтелмейді, кәсіпорын қаржылық
Сурет пен кестеден байқап отрығанымыздай, меншікті капиталының бірлігі
Сонымен бірге, дебиторлық қарыз кәсіпорын активтерінің негізігі бөлігі болып
3 кесте
«Қазақтелеком» акционерлік қоғамы Батыс филиалының 2009-2010 жылдардағы дебиторлық қарызын
Бап атауы 2009ж 2010ж Ауытқу (+,-)
Сома,
мың тг
Үлес салмақ,% Сома, мың тг
Үлес салмақ,%
Алынуға тиісті шоттар 138051 91,19 132342 93,18 -5709
Басқа дебиторлық қарыз 13330 8,81 9692 6,82 -3638
Барлығы 151381 100,00 142034 100,00 -9347
Дерек көз:«Қазақтелеком» акцоннерлік қоғамы Батыс филиалының қаржылық есебі.
Сатып алушылар мен тапсырыс берушілердің қарыздары қарыздардың жалпы сомасынан
Кез келген кәсіпорынның қызмет ету тиімділігі қажетті табыс әкелу
Келесі кезекте меншікті капиталдың міндеттемелерге қарағанда кәсіпорын активтерінде қаншалықты
Меншікті капитал 2009 жылы 61 пайызды құраған болса, 2010
5 cурет. 2009 жылдағы «Қазақтелеком» акционерлік қоғамы
Дерек көз:«Қазақтелеком» акционерлік қоғамы Батыс филиалының қаржылық есебі.
2009-2010 ж
2009 жылдағы кәсіпорынның капитал құрылымындағы меншікті капиталдың мөлшері 50
6 cурет. 2010 жылдағы «Қазақтелеком» АҚ-ның капитал
Дерек көзі:«Қазақтелеком» акционерлік қоғамы Батыс филиалының қаржылық есебі.
2009-2010 ж
2010 жылдың қорытындысы бойынша меншікті капиталдың авансталған капиталдағы үлесі
Келесі кезекте, «Қазақтелеком» АҚ-ның Батыс филиалының қаржылық нәтижелердің деңгейі
Талданған кезеңдерде өткізуден түскен табыс 9,46% өсті, яғни кәсіпорын
Талданған жылдары өткізуден түскен табыс өсімі нәтижесінде жалпы табыс
4 кесте
«Қазақтелеком» акционерлік қоғамының Батыс филиалының 2009-2010 жылдардағы қаржылық нәтижелерінің
мың теңге
Көрсеткіш 2009ж. 2010ж. Абсолютті өзгеріс +, -
1. Өткізуден түскен табыс 1937586 2120816 183230
2. Өткізілген өнімнің өзіндік құны 910665 998420 87755
3. Жалпы табыс 1026921 1122396 95475
4. Кезең шығыстары 172804 212703 39899
4.1. Жалпы және ұйымдаст. шығындары 159343 207803 48460
4.2. пайызды төлеу шығындары 13461 4900 -8561
5. Негізгі қызметтен табыс(шығыс) 854117 909693 55576
6. Салық салудан бұрын қарапайым қызметтен табыс(шығыс) 863314 917776
7.Табыс салығы 112663 - -112663
8. Салық салудан кейін қарапайым қызметтен табыс(шығыс) 750651 917776
9. төтенше жағдайлардан табыс(шығыс) - - -
10.таза табыс (шығыс) 750651 917776 167125
11. таза табысты түзету 29718 37928 8210
12. түзетілген таза табыс 780369 955704 175335
Дерек көз: «Қазақтелеком» АҚ-ның Батыс филиалының қаржылық есебі 2009-2010
Негізгі қызметтен табыс 854117 мың теңгеден 909693 мың
Есеп беру кезеңінде төтенше жағдайлар бойынша шығыстар болмаған жағдайларынан
Ұзақ мерзімді активтер 2009 жылмен салыстырғанда, 2010 жылы 8,4%-ға
Оның себебі тауарлы-материалды запастардың, тауардың, материалдың көлемі біршама азайып,
Жалпы төлемқабілетсіздік жағдайы және барлық кәсіпорындардың кәсіорынның іс әрекеттері
Кәсіпорын өтімділігін талдауға көшуден бұрын, актив, баланс, кәсіпорын өтімділігі
ТЛ = ( А1 + А2 ) –
мұндағы ТЛ – ағымдағы өтімділік, А1 және П1 –
Перспективалық өтімділік – бұл болашақтағы түсімдер мен төлемдер негізінде
ПЛ = А3 – П3,
мұндағы ПЛ – перспективалық өтімділік, А3 және П3 –
5 кесте
«Қазақтелеком» акционерлік қоғамының Батыс филиалының 2009-2010
жылғы активтер пайдалылығын талдау
мың тенге
Активтер
2009ж.
2010ж
Міндеттемелер
2009ж.
2010ж. Төлемдік артықшылық (+), жеткіліксіздік (-)
2009ж. 2010ж.
1 2 3 4 5 6 7 8
Ең өтімді активтер, А1 9841 9861 Жедел міндет-темелер, П1
Тез өтімді активтер,
A2 151381 142034 Қысқа мерзім-ді міндетте-мелер, П2 0 0
5-ші кестенің жалғасы
Баяу өтім-ді актив-тер, A3 119729 82793 Ұзақ мерзімді міндетте-мелер,
Қиын өтімді ак-тивтер, A4 2099281 2277002 Тұрақты міндет-темелер, П4
Баланс 2380232 2503690 БАЛАНС 2380232 2503690 - -
Дерек көз: «Қазақтелеком» АҚ-ның Батыс филиалының қаржылық есебі 2009-2010
Активтер пайдалылығын талдау кестеде көрсетілген. Абсолютті өтімділік көрсеткіштері
ТЛ2009 = ( 9841 + 151381 ) –
ТЛ2010 = ( 1861 + 142034 ) –
ПЛ2009 = 119729 – 0 = 119729 мың теңге
ПЛ2010 = 82793 – 0 = 82793 мың теңге
Есептеу нәтижелері кәсіпорынның есеп беру кезеңінің соңына активтер мен
Жоғарыдағы талдаулардан қорытынды жасайтын болсақ, жалпы компанияның қаржылық жағдайы
Бірақ, перспективалық өтімділік көрсеткішінің өсімі болжамды төлемқабілеттілігінің артуын куәландырады,
Нәтижесінде есеп беру кезеңнің соңында кәсіпорын жеделдігі жоғарылау міндеттемелерінің
Аталған көрсеткіштердің барлығы кәсіпорынның қаржылық жағдайының өте төмен емес
2.2 Компанияның құнын барынша көбейтуге әсер етуші факторларды
Компанияның құнын барынша көбейтуге әсер етуші факторларды қарастыратын болсақ,
Енді осы компанияның капитал құрылымына баланс мәліметтерін пайдалана отырып
Компанияның құнына әсер етушы негізгі фактордың бір -қаржылық нәтиже,
1) кәсіпорын қызметінің соңғы қаржылық нәтижелерін, ақшалай қорларының көлемін
2) табыс кәсіпорынның өндірістік және әлеуметтік даму шығындарын қаржылауының
1) бюджетпен;
2)құрылтайшылармен.
Өндірістік- шаруашылық қызметтің нәтижесінде кәсіпорын іске жаратылмайтын табыс
Осындай келеңсіз әрекеттерді болдырмау үшін, жоғарыда атап өткендей кәсіпорынның
Кәсіпорынның бухгалтерлік есебі оның қаржылық – шаруашылық іскерлік көзі
Өз кезегінде баланстың пассиві осы бағалымдардың құрамы және жағдайының
Баланс активіне баптар қосылған, олар функционалдық құрылым бойынша шаруашылық
6 кесте
«Қазақтелеком» АҚ-ның Батыс филиалының 2009-2010 ж. негізгі қаржылық-экономикалық көрсеткіштері
мың теңге
2009 жыл
2010 жыл жоспар бойынша 2010
жыл
нақты
Қызмет көрсетуден түскен табыс
Операциялық пайда
Операциялық пайданың өтімділігі (сатудан түскен %)
Таза пайда
Таза пайда өтімділігі (сатудан түскен %)
Ағымдағы өтімділік коэффициенті
Мерзімді өтімділік коэффициенті
Жалпы қаржылық қарыздың меншікті капиталдың баланстық құнына қатынас коэффициенті
Жалпы қаржылық қарыздың меншікті капиталдың нарықтық құнына қатынас коэффициенті
Салынған капиталдан пайда (ROACE=NOPAT/ACE)
Меншікті капиталдан пайда (ROE=Net Income/AEC)
Капиталдың орташа құны (WACC)
Экономикалық қосылған құн (EVA=(ROACE-WACC)*ACE) 99 558 265
25 995 268
26,1
32 846 214
33,0
1,30
1,03
0,33
0,25
26,93
33,28
11,10
20 128 731 100 019 165
22 286 697
22,3
29 394 756
29,4
≥1,0
≥0,6
≤1,0
≤1,0
20,40
11,10
13 795 663 107 785 427
26 419 049
24,5
31 999 390
29,7
0,79
0,67
0,40
0,10
20,66
29,41
11,23
15 711 732
Тиімділік көрсеткіштері
Дәстүрлі телефония (мың теңге)
1 ТАС есептегендегі табыс (операторлық сегментті есептемегенде)
Еңбек өнімділігі (ТАС/1 жұмысшы)
Абоненттік линияға (MOU) минут көлемі, мың мин.
1 жұмысшыға келетін таза пайда
69 384 551
27 081
78
630
1 007 491
73 857 532
27 144
89
630
912 314
78 770 024
28 492
89
675
1 026 345
Дерек көз: www.telecom .kz
«Қазақтелеком» акционерлік қоғамы филиалының 2010 жылғы қызмет көрсетуден түскен
2 %-ға өсті. Таза пайда 2010 жылы 31
Кәсіпорынның қаржылық жағдайының және кәсіпорынның құнын жоғарылатудың ең маңызды
Ағымдағы өтімділік коэффициенті – кәсіпорынның ағымдағы жағдайын сипаттайды. Ол
Кәсіпорынның өзінің қысқа мерзімді міндеттері бойынша төлеу қабілеттілігі өтімділік
Кәсіпорын құнына әсер ететін келесі факторлардың бірі - кәсіпорынның
7 кесте
«Қазақтелеком» акционерлік қоғамы Батыс филиалының 2009-2010 жылдардағы рентабельділік көрсеткіштері
Көрсеткіш атауы Есептеу әдісі Жылдар Өзгеріс мәні
(+), (-)
2009 2010
1. Өнім рентабельділігі (Таза табыс/өткізуден табыс)*100 40,28 45,06 +4,78
2.Жалпы рентабельділік (салық салудан бұрын қарапайым қызметтен табыс/өткізуден түскен
3.Меншікті капитал рентабельділігі (таза табыс/меншікті капитал)*100 53,37 59,74 +6,37
4.Экономикалық рентабельділік (таза табыс/баланс)*100 32,79 38,17 +5,38
5.Қор рентабельділігі (таза табыс/ұзақ мерзімді активтер)*100 37,1 41,92 +4,82
6.Негізгі қызмет рентабельділігі (негізгі қызметтен табы/өткізілген өнімнің өзіндік құны)*100
Дерек көз: www.telecom.kz
Жоғарыдағы кестені талдау барысында «Қазақтелеком» АҚ-ның Батыс филиалының рентабельділігін
Меншікті капитал рентабельділігін есептеу 2009 жылмен салыстырғанда 2010 жылы
Экономикалық рентабельділікті есептеу кезінде келесі анықталды: 2009 жылмен салыстырғанда
Негізгі қызмет рентабельділігін есептеу өткізуден табыстың төмендеуін көрсетті, 1
«Қазақтелеком» АҚ-ның Батыс филиалының қызметінің жағымды жақтары келесілер болып
жұмыс тәжірибесі үлкен мамандардың жоғары дәрежелілігі;
негізгі өнімді өндіру және өткізу процесінің ұйымдастырылғандығы;
өндірілетін өнімнің жоғары сапасы;
кәсіпорынның қаржы шаруашылық қызметін әрқашан жетілдіру.
Кәсіпорын қызметінің жағымсыз жағы: ұзақ мерзімді активтердің жоғары үдемелі
Кәсіпорынның мүліктік жағдайын бағалауда шаруашылық қаражаттардың сомасының көрсеткіші кәсіпорынның
8 кесте
«Қазақтелеком» АҚ-ның Батыс филиалының 2009-2010 жылдардағы мүліктік жағдайы
мың теңге
Көрсеткіш атауы Есептеу тәсілі Нормативті мәні Көрсеткіш мәні Өзгеріс
2009ж. 2010ж Абсо
лютті %
Кәсіпорындағы
құралдар сомасы Баланс барлығы - 2380232 2503690 +123458 +5,19
Нег. құр. модернизация коэффициенті амортизация/ негізгі капиталдың құны 0,3-0,4
Дерек көз: «Қазақтелеком» АҚ-ның Батыс филиалының қаржылық есебі 2009-2010
Активтердің құны 2009 жылмен салыстырғанда 2010 жылы 5,19%-ға өсті,
Келесі кезекте, кәсіпорынның активтерінің өтіміділік коэффициенттерін қарастыру арқылы оның
Абсолютті өтімділік коэффициенті қысқа мерзімді міндеттерге ақша қаражаты
Едәуір тез мерзімді міндеттер мен қысқа мерзімді
9 кесте
«Қазақтелеком» АҚ-ның Батыс филиалының 2009-2010 жылдардағы капиталдарының өтімділік деңгейі
мың теңге
Көрсеткіш атауы Есептеу тәсілі Нормативті мәні Көрсеткіш мәні Өзгеріс
2009ж. 2010ж. Абсолютті % түрі
1.Өзіндік айналым капитал көлемі Меншікті капитал+ ұзақ мерзімді міндеттемелер-
-39174
+6,1
2.Абсолютті өтімділік коэф. Ақшалай қаражаттар/ ағымдағы міндеттемелер >0,2-0,7
3.Критикалық өтімділік коэффициенті (ақшалай қаражаттар+ қысқа мерзімді қаржылық инвестициялар+дебиторлық
4.Ағымдағы өтімділік коэффициенті Ағымдағы активтер/ ағымдағы міндеттемелер 1,5-2 0,3
5.Запастарды жабудағы меншік капитал үлесі Меншікті айналым қаражаттары/(ТМЗ+алдағы кезең
Дерек көз: «Қазақтелеком» АҚ-ның Батыс филиалының қаржылық есебі 2009-2010
Кәсіпорынның өтімділігін талдау меншікті айналым капиталы көлемінің 6,11%-ға өсімі
Келесі кезекте кәсіпорынның каптал қүнына әсер ететін факторлардың
10 кесте
«Қазақтелеком» АҚ-ның Батыс филиалының 2009-2010 жылдардағы қаржылық тұрақтылығының көрсеткіштері
Көрсеткіш атауы Есептеу тәсілі Норм. мәні Көрсеткіш мәні Өзгеріс
2009
ж 2010ж Абсолютті %
1. Тәуелсіздік (автономия) коэффициенті Меншікті капитал/
шаруашылық қаражаттар барлығы >0,5 0,61 0,64 +0,03 +4,92
2. Меншік капитал-дың икемділік коэффициенті Меншік айналым қаражаттары/меншік капиталы
3. Қарыз және меншік капитал қатынасы коэф-ті Қарыз
4.Тұрақты қаржыландыру коэффициенті (меншік капитал+ұзақ мерзімді міндеттемелер)/ шаруашылық
Дерек көз: «Қазақтелеком» АҚ-ның Батыс филиалының қаржылық есебі 2009-2010
Меншік капиталдың икемділік коэффициенті меншік капиталдың қай бөлігі ағымдағы
Меншік капиталдың икемділік коэффициенті есеп беру кезеңінде 2,27% төмендеді.
Қарыздық және меншікті капитал қатынасының көрсеткіші 9,52%-ға төмендеуі кәсіпорынның
Кәсіпорын жұмысының табыстылығы одан түсетін пайдамен сипатталады. Пайдалылық көрсеткіштері
Кәсіпорынның іскерлік белсенділік көрсеткіштері капитал құнына әсер ететін факторлардың
11 кесте
«Қазақтелеком» АҚ-ның Батыс филиалының 2009-2010 жылдардағы іскерлік белсенділік көрсеткіштері
Көрсеткіш атауы Есептеу тәсілі Көрсеткіш мәні Өзгеріс
2009ж. 2010ж Абсол. %
Өткізуден түскен табыс, мың тенге - 1937586 2120816 +183230
Салық салудан
бұрын негізгі қызмет-тен табыс,мың тенге - 863314 917776 +54462
3. Қор қайтарымдылығы Өткізуден түскен табыс/нег.құралдардың орташа құны 0,92
4.Дебиторлық қарыз айналымдылығы Өткізуден түскен табыс/ дебиторлық қарыз 12,48
5.Қаражаттар айналымының ұзақтығы (күн) 360 күн/ 4.4 көрсеткіші 29
6.Кредиторлық қарыз айналымының ұзақтығы (күн) - 363 326 -37
7. Операциялық цикл ұзақтығы - 75 54 -21 -25
Дерек көз: «Қазақтелеком» АҚ-ның Батыс филиалының қаржылық есебі 2009-2010
Жоғарыдағы кестеден көріп отырғанымыздай, дебиторлық қарыздардың айналымдылығы есепті
Қор қайтарымдылығының көрсеткіші де 0,93 пайызға жоғарылаған. Ал, оның
Кредиторлық қарыздың айналымы төмендеген, оның мәні -37 күнге төмендеген,
Қаражаттар айналымының ұзақтығы 4 күнге төмендеген, бұл да қаражаттардың
Пайдалылық - шаруашылық қызметтің нәтижесін көрсететін маңызды қаржылық категория.
Түсім өзіндік құннан жоғары болған жағдайда, қаржы нәтижелері бойынша
Активтердің пайдалылығы тартылған қаражат көздерінен тәуелсіз, активтің бірлік
Мешік капиталының пайдалылық коэффициенті – биржадағы акционерлік компаниялардың акцияларының
Сату пайдалылығы кәсіпорын қызметінің тиімділігінің маңызды көрсеткіші. Бұл
Сату бойынша пайдалылық көрсеткіштері алдыңғы жылмен салысытырғанда төмендеген, яғни
Тереңдетілген талдау мақсатында барлық айналымдық активтерді тәуекелдік
Кесте мәліметтерінен көріп отырғанымыздай тәуекелдік көрсеткіштердің ішінен төмен тәуекелділік
11 кесте
«Қазақтелеком» АҚ-ның Батыс филиалының 2009-2010 жылдардағы ағымдағы активтерінің тәуекелдік
Тәуекелдік деңгейі Ағымдағы активтер тобы Ағымдағы активтердің жалпы көлеміндегі
%
2009ж 2010ж
Ең төмен Ақша қаржысы, қысқа мерзімді құнды қағаздар
Төмен Қалыпты қаржылық жағдайымен деби-торлық қарыз+қор (жатып
Орта Өндірістік- техникалық өнім, бітпеген құрылыс, болашақ кезеңдердің
Жоғары Ауыр қаржылық жағдайдағы кәсіпорынның дебиторлық қарызы,
Дерек көз: «Қазақтелеком» АҚ-ның Батыс филиалының қаржылық есебі 2009-2010
Жалпы жоғарыдағы сипатталған тараудан төмендегі тұжырымдар жасауға болады:
Компанияның құнын бағалау кезінде оның құнын барынша арттыруға ықпал
Талдау нәтижесі көрсетіп отырғанындай, компания қаржылық жағдайы тұрақты, өйткені
Рентабельділік көрсеткіштеріне қатысты: таза табыс бойынша өнім рентабельділігі 11,9%
Активтердің құны 2009 жылмен салыстырғанда 2010 жылы 5,19%-ға өсті,
Кәсіпорынның өтімділігін талдау меншікті айналым капиталы көлемінің 6,11%-ға өсімі
Меншік капиталдың икемділік коэффициенті есеп беру кезеңінде 2,27% төмендеді.Қарыздық
Талдау нәтжесінен көріп отырғанымыздай тәуекелдік көрсеткіштердің ішінен төмен тәуекелділік
2.3 Экономикалық даму факторының компанияның рыноктық құнына ықпалын анықтау
Капитал құрылымын оңтайландыру компанияның қаржылық басқару үдерісінде шешілетін неғұрлым
Қаржылық коэффиценттерді қарастырғанда компанияның қаржылық жағдайдың талдаудың басты
Теорияға сәйкес қаржыландырудың меншік көздеріне толық компанияның меншік активтерінің
Екінші құраушысы – қаржылық тұтқа иіні – қаржылық тұтқа
ҚТӘ =(1 – 0,3)*( Рэ – ПОЕС)*(ЗК/МК),
Қаржылық тұтқа әсерінің екі құраушысы арасында үздіксіз және қарама-қайшы
Қаржылық тұтқа әсерін есептеудің формуласы қарыз алудың қауіпсіз көлемін
Иін мен пайыздық орташа есептік ставка есептеуде қарыздық қаражаттардың
Қаржылық тұтқа әсерінің күші жоғары болған сайын, компанияның қаржылық
Компанияды қаржыландыру көздерінің ұтымды құрылымын қалыптастыру бірқатар факторлармен негізделген:
компания айналымын арттырудың қарқыны. Өндіріс көлемдері мен өнімді өткізуді
активтер құрылымы. Көбінесе жалпы тағайындылымдағы активтері бар компаниялар, тар
несие берушілердің компанияға қатынасы, бұл едәуір дәрежеде оның қаржылық-шаруашылық
компанияның қаржылық стратегиясы;
капитал нарығының жағдайы мен т.б.
Сонымен капитал құнын және құрылымын басқарудың маңызды міндеттерінің бірі
Қаржылық леверидж меншікті капиталдың рентабелділік коэффициентінің өзгеруіне әсер ететін
Қарыздық капиталды пайдаланудың әртүрлі үлестері кезінде меншікті капиталға қосымша
ҚЛТ ( (1-Ст) * (ЖРК - НП) * ҚК/МК,
Мұндағы, ҚКЛ – меншікті капиталдың рентабелділік коэффициенті өскен кезде
Ст – ондық бөлшекпен көрсетілген табысқа салынатын салық мөлшерлемесі;
ЖРК – активтердің жиынтық рентабелділік коэффициенті (жалпы табыстың активтердің
НП – қарыздық капиталды пайдаланғаны үшін компанияның несие бойынша
ҚК – компанияның пайдаланған қарыздық капиталдарының орташа сомасы;
МК – компанияның меншікті капиталының орташа сомасы.
Енді қаржылық леверидж тиімділігін қалыптастыру тетігін келесі мысал негізінде
12 кесте
Қаржылық леверидж тиімділігін қалыптастыру
шартты ақша бірлігі
№ Көрсеткіштер Компаниялар
А Б В
1 Қарастырылып отырылған кезеңдегі пайдаланылған капиталдардың (активтердің) орташа сомасы,
2 Меншікті капиталдың орташа сомасы 1000 800 500
3 Қарыздық капиталдың орташа сомасы - 200 500
4 Жиынтық табыс сомасы (несие үшін пайыздар төлеу бойынша
5 Активтердің жиынтық ретабелділік коэффициенті (несие үшін пайыздар төлеу
6 Несие үшін төленетін пайыздың орташа деңгейі, % 10
7 Қарыздық капиталды пайдаланғаны үшін несие бойынша төленген пайыз
8 Несие үшін пайыз төлеу бойынша шығындарды қоса алғандағы
9 Ондық бөлшекпен көрсетілген табысқа салынатын салық мөлшерлемесі 0,3
10 Табысқа салынған табыс сомасы (8 жол * 9
11 Салық төлегеннен кейінгі компанияның қолында қалатын таза табыс
12 Меншікті капиталдың рентабелділік коэффициенті немесе қаржылық рентабелділік коэффициенті,
13 Қарыздық капиталды пайдаланумен байланысты меншікті капиталдың рентабелділігінің өсуі,
Дерек көз: Стоянова Е.С., Штерн М.Г. Финансовый менеджмент для
Көрсетілген мәліметтерді қарастыра отырып, А компаниясында қаржылық леверидж тиімділігінің
Ал Б компаниясы бойынша бұл тиімділік былай есептелінеді:
ҚЛТ ( (1-0,3)*(20-10)*200/800 ( 1,75%.
Сәйкесінше, В компаниясы бойынша бұл тиімділік былай есептелінеді:
ҚЛТ ( (1-0,3)*(20-10)*500/500 ( 7,00%.
Есептелінген мәліметтердің нәтижелерінен көріп отырғанымыздай, компания капиталының жалпы сомасындағы
Қаржылық леверидж тиіміділігін қалыптастыру тетігін келесі график түрінде жоғарыдағы
Жоғарыда көрсетілген қаржылық леверидж тиімділігін есептеу формуласын пайдалана отырып,
Қаржылық леверидждің салықтық түзетулері (1-Ст) табысқа салынатын салықтың әртүрлі
Қаржылық леверидждің дифференциалдылығы (ЖРК - НП) активтердің жиынтық рентабелділігінің
Қаржылық леверидж коэффициенті (ҚК/МК) меншікті капиталдың бір бірлігіне келетін
7 сурет. Қаржылық леверидж тиімділігін қалыптастыру графигі
Дерек көз: Ковалева А.М. Финансы. М.: Финансы и статистика,2007
Осы құрамдас бөліктерді ерекше атап көрсету компанияның қаржылық қызметі
Қаржылық леверидждің салықтық түзетулері компания қызметіне тәуелді емес, себебі
егер компанияның қызметтерінің әртүрлі түрлері бойынша табысқа салынатын салық
егер компания қызметінің кейбір түрлері бойынша табысқа салынатын салықтық
егер компанияның кейбір еншілес фирмалары өздерінің қызметтерін салықтық жеңілдіктері
егер компанияның кейбір еншілес фирмалары өздерінің қызметтерін табысқа салынатын
Осы жағдайларда өндірістің салалық немесе аймақтық құрылымдарына әсер ете
Қаржылық леверидждің дифференциалы компанияға оң әсер ететін маңызды шарттардың
Осы көрсеткіштің жоғарғы өсіңкілігіне байланысты ол қаржылық леверидж тиімділігін
Ең алдымен, қаржы нарығының конъюнктурасының төмендеуі кезінде қарыздық капитал
Сонымен қатар, қарыздық капиталды пайдалану үлесінің жоғарылауы үдерісінде компанияның
Тауарлар нарығындағы конъюнктураның төмендеуі жағдайында өнімдерді сату көлемі де
Қаржылық леверидж коэффициенті оның дифференциалының сәйкес мәні есебінен алынатын
Сонымен, қаржылық леверидж коэффициентінің дифференциалы өзгермеген жағдайы меншікті капиталдың
Қаржылық леверидж тетігі компанияның капитал құрылымын оңтайландыру үдерісінде неғұрлып
13 кесте
Қаржылық левериджге негізделген капиталды оңтайландыру нәтижелер
№ Көрсеткіштер Есептеу нұсқасы
1 2 3 4 5 6 7
1 Меншікті капитал сомасы 60 60 60 60 60
2 Қарыздық капиталдың мүмкін сомасы - 15 30 60
3 Капиталдың жалпы сомасы 60 75 90 120 150
4 Қаржылық леверидж коэффициенті - 0,25 0,50 1,00 1,50
5 Активтердің жиынтық рентабельділік коэффициенті, % 10,0 10,0
6 Тәуекелділіксіз несие үшін пайыз мөлшерлемесі, % 8,0 8,0
7 Тәуекелділік үшін премия, % - - 0,5 1,0
8 Тәуекелділік ескерілген несие үшін пайыз мөлшерлемесі, % -
9 Несие үшін пайызсыз жиынтық табыс сомасы (3 жол
10 Несие үшін төленетін пайыз сомасы (2 жол *
11 Несие үшін төленген пайыздар ескерілген жиынтық табыс сомасы
12 Ондық бөлшекпен көрсетілген табысқа салынатын салық мөлшерлемесі 0,3
13 Табысқа салынатын салық мөлшерлемесі (11 жол * 12
14 Компания иелігінде қалатын таза табыс сомасы (11 жол
15 Меншікті капиталдың рентабельділік коэффициенті (қаржылық рентабельділік коэффициенті), %
Дерек көз: Четыркин Е.М. Методы финансовых и коммерческих расчетов,
Есептік кесте мәліметтерінен көріп отырғанымыздай, қаржылық рентабельділіктің ең жоғарғы
Көрсетілген мәліметтер қаржылық леверидж тиімділігі қарыздық капитал мен меншікті
Сонымен, қаржылық леверидж тетігін пайдалану арқылы жүргізілген көп нұсқалы
Ал, біздің қарастырып отырған «Қазақтелеком» АҚ-ның қаржылық жағдайын талдау
Жалпы Қазақстандағы компаниялардың қазіргі таңдағы өзінің қаржылық-шаруашылық қызметін жүзеге
несиелеудің негізгі объектісі ретінде компаниялардың айналым активтері қарастырылады, ал
несиелердің басым бөлігі экономиканың өндірістік емес секторына бағытталады;
несиелерді беру міндетті түрде кепілдендіру шарттарын, бірінші кезекте жылжымайтын
Қазіргі таңдағы банктік несиелеу жүйесі нақты сектордың компанияларын дамыту
Осы орайда нақты сектордағы компанияларды несиелеуді жетілдіру үшін мемлекеттік
Жаңадан ашылған жас компаниялар үшін облигациялар арқылы қаржы ресурстарын
Еврооблигациялар шығару арқылы қаржы ресурстарының халықаралық нарығына шығу отандық
Қазақстандық компаниялардың капиталын қалыптастырудағы вексельдердің ролін біржақты бағалау қиын.
Аталған мәселелермен қоса еліміздегі компаниялардың капиталын қалыптастыру жолында бірқатар
Қазіргі кездегі жекелеген компаниялардың құнының төмендеуіне және жоғарылауына жалпы
8 сурет.Экономика салаларының ЖІӨ-дегі үлесі
Дерек көз: ҚҚА, Ұлттық банктің қаржылық тұрақтылық есебі,2010 ж
Жалпы Қазақстан экономикасының өсу қарқыны 2009 жылғы 4-тоқсаннан бастап
Экономиканың шикізатқа жатпайтын сатылатын тауарлар секторына тартылатын инвестициялардың төмен
9 сурет. Сатылатын және сатылмайтын тауарлар секторлардың үлесі және
Дерек көз: Дерек көзі:ҚҚА, Ұлттық банктің қаржылық тұрақтылық есебі,2010
Жалпы оң өсуге қарамастан 2010 жылдың 3-тоқсанында сатылатын тауарлар
Экспорттың нақты өсуі 2010 жылғы 6 айда алдыңғы жылдың
10 сурет. Негізгі капиталға инвестицияларды қаржыландыру көздері
Дерек көз: ҚҚА, Ұлттық банктің қаржылық тұрақтылық есебі,2010 ж
Экономиканың шикізатқа жатпайтын салаларына инвестициялаудың жеткіліксіз деңгейімен бірге негізгі
Жалпы алғанда негізгі капиталға инвестициялардың қысқару қарқындары бірінші тоқсан
Алайда инвестицияларды пайдалану бағыттары бойынша құрылым шикізатқа жатпайтын салалардағы
11 сурет. Пайдалану бағыттары бойынша негізгі капиталға инвестициялар
Дерек көз: ҚҚА, Ұлттық банктің қаржылық тұрақтылық есебі,2010 ж
Қысқа мерзімді кезеңде өңдеуші өнеркəсіптің одан əрі өсуі осы
Осы бөлімді қорытындылай отырып, келесідей тұжырымдамалар жасауға болады:
Сырттан тартылған қарыздық капитал – шаруашылық субъектісінің меншігі болып
Қарыздық қаражаттар құрамына банктік және банктік емес қаржы-несиелік мекемелерден
Қарыздық капитал негізгі қор (капитал) түріндегі ұзақ мерзімді қаржылық
Қарыздық қаражаттардың мәні ең алдымен олардың қайта бөлу, айналысқа
Икемді даму теориясына сәйкес бір жағынан, несиелер тарту қаржылық
Қарыздық қаражаттар өте көп тартылса, онда компанияның қаржылық тұрақтылығы
Қарыздық қаражаттар есебінен қалыптасқан активтер (бірдей жағдайларда) аз пайда
Қарыздық капиталдар құнының қаржылық нарық конъюнктурасының өзгерістеріне тәуелділігінің жоғарылауы.
Сырттан қаражаттар тарту процедураларының (әсіресе көп көлемде) қиындылығы. Себебі,
3 Компанияның құнын бағалаудың қаржылық моделі
3.1 Компанияның құнын бағалауда қаржылық моделдің қажеттілігі және
Капитал компанияны құрудың және дамытудың басты экономикалық базасы болып
Сонымен, капитал құнын анықтау қажеттілігі келесі жағдайлармен түсіндіріледі.
Біріншіден, бұл көрсеткіш компания қызметін ұзақ мерзімді перспективасы тұрғысынан
Екіншіден, капиталдың жалпы (орташа салмақталған) құны капитал салымдарының бюджетін
Үшіншіден, капитал құны қаржылық инвестициялардың тиімділін қалыптастыруда базалық көрсеткіш
Төртіншіден, компания капиталының құны қаржылық леверидж механизмін қолдану арқылы
Құнды басқару тұжырымдамасының негізінде кәсіпорындардың акционерлері үшін бірінші кезекті
Құрылым теориясы және капитал бағасының зерттеулеріне ең көп үлес
Батыс экономистері Модильяни, Дамодарн, Коуплендпен ұсынылған басқарушылық шешімдерді қабылдау
Осы амалдардың әрбіреуінде теріс және оң жақтары бар, оны
Шығыстық амалдың әдістері мен салыстыру амалдарына негізделген әдістерінің бағалау
Қазақстандық қор нарығында барабар ұқсастықтар жоқ болғандықтан, cалыстыру амалының
Бухгалтерлік есеп, мысалы, инвестор үшін активтердің баланстық құны
Материалдық емес активтерді бағалау әдістемесінің жоқ болуы, баланста материалды
Кәсіпорын қызметінің нәтижесін өлшеу және бағалаудың алғаш моделдері 1920-шы
Құнды бағалаудың қазіргі үлгілерін келесідей топтауға болады:
ақша ағымдарына негізделген бағалау әдістері. Оларға капиталдық ақша ағымдар
қалған табыс тұжырымдамасына негізделген бағалау әдістері: экономикалық қосылған құн
шығыстарға негізделген бағалау әдістері: таза келтірілген құн (ТКҚ), түзетілген
табыстар мен активетерді біріктіруге негізделген бағалау әдісі: Ольсон
Құн концепциясы (ҚТ) менеджменттің жаңа бағыты негізінде мамандар мен
Біздің ойымызша, бірінші себеп тобы бизнестің өзінде пайда болатын
Екіншісі бәсекелестік күрестің артуымен байланысты, ал бұл барлық «қызығушылық
Үшінші себеп тобы меншік иегерлері мен басқарушылық команданың өзара
Компанияның қаржылық үлгісінің басты мақсаты ресурстарды тиімді пайдалануға байланысты.
Қаржылық үлгінің құрылуының екінші маңызды қағидасы – капитал табыстылығының
Қаржылық үлгіні құрастырудың келесі қағидасы - өтімді ресурстардың қозғалысының
Практикада құндық (қаржылық) үлгісін құру қолданылып жүрген қаржылық үлгілермен
Капиталды басқару бйынша қабылданатын шешімдерді талдау әдістері мен амалдарын
Үлгілер арасындағы айырмашылық болған оқиғаларға қатысты ақпаратты жинақтау мен
Қаржылық нәтижені бағалауды да біршама маңызды айырмашылық деуге болады.
Біздің көзқарасымыз бойынша, құндық (қаржылық) үлгісінменеджмент практикасында қолдануы көп
Бұнда позиция инвестициялық тәуекел проблемаларын толықтай ескермейді. Есеп пен
Бұның бәрі компанияны басқарудың құндық тұжырымдамасына өткен кезде есептік
Құндық әдіс стандартты қаржылық есеп беру кезеңіне кіретін жиынтық
Сонымен қатар, ақша ағымын тек негізгі қызмет негізінде (ағымдағы,
Әдетте, ақша ағымдары әртүрлі кезеңдерде түседі, сондықтан иегерге оларды
Көптеген зерттеушілердің ойы бойынша ақша ағымын дисконттау (ААД) әдісі
Құндық тұжырымдама жалпы мәнінде капитал иегерлерінің ақшалай пайдаларының келтірілген
V (бағалау) =∑ (БАА∙ t)/(1+К) t
Қаржылық менеджмент қолданысында бос ақша ағымын бағалау проблемасын шешу
Компания құнын анықтауда ақша ағымын дисконттау (ААД) әдісін жүзеге
Ақша ағымын дисконттау (ААД) арқылы құнды басқару тетігінің маңызын
12 сурет. Ақша ағымын дисконттау әдісі арқылы құнды басқару
Дерек көз: Тұрғұлова А.Қ.
(V – кәсіпорынның капиталының құны немесе рыноктық бағасы)
V = жоспарлаған кеңістіктегі диконтталған ағымдардың сомасы + соңғы
Бағалау екі уақыт кесіндісіндегі артықшылықтардың жалпы сомасына тең.
(7)
Мұндай шешімді келесі сызбадан көруімізге болады (13-сурет)
Осылайша, құн болжамға алынған уақыт ішіндегі ақша ағымының құнына
Құндық қалыптастыру кәсіпорында бірнеше бағытта болғандықтан (көптеген отандық кәсіпорындар
t=n
0
Қорытынды бағалауды анықтайтын
уақыт мезеті (TV)
13 сурет. Уақыт кеңістігіндегі ақша ағымының қозғалысы.
Дерек көз: Тұрғұлова А.Қ.
Ірі көптарапты компанияларда бірнеше ірі стратегиялық бірліктері болуы
Бұл тәсілдің статистілігінің бір менеджерлерді бағалау болып табылады. Ақша
Қазіргі таңда, ақша ағымдарын дисконттау (ААД) тәсілімен қатар құнды
Қосылған құн тәсілдерінің ААД үлгілерініен артықшылығы біздің тараптан төмендегі
14 кесте
Құнды басқару үлгісінің екі әдістерін - ААД
Құнның жеке элементтерін есепке алу Қосылған құн тәсілдері Ақша
Ақша ағымдарын есепке алу Болашақ ақша ағындарына қосатын «құн»
Құнның ағымдағы көрсеткіштерін қалыптастыру мүмкіндігі, мониторинг жүргізу Ағымдағы көрсеткіштер
Алғашқыда қалыптаскан активтерді есепке алу Барлық активтер немесе
Дерек көз: Тұрғұлова А.Қ.
ААД үлгілері компанияның құнына әсер ететін қалыпты есептіліктерлегі
Эконамикалық қосылған құн тұжырымдамасын Stern Stewatr & Co. өңделеді
Бұл тұжырымдама құнның өсуінің ағымдағы қаржылық көрсеткіші ретінде қарастырылады,
Осы тұжырымдамаға сәйкес, компания болашақ ЭҚҚ-ның есебінен ағымдағы құнын
ЭҚҚ әдісі мынаны үндейді, егер компанияның активтерінің рентабельділігі капиталға
ЭҚҚ=(ROI-CC)*K;
Мұндағы, ROI-инвестицияланған капиталдың табыстылығы; ҚОҚ- капиталдың орташа құны; К-
Бұл әдістің басты ерекшелігі, біздің ойымызша, есептегі бухгалтерлік көрсеткіштерді
ЭҚҚ тұжырымдамасы компанияның қызметін бағалаудың түрлі үлгілерін біріктіруге мүмкіндік
ЭҚҚ үлгісінің маңызды мезеті материялдық емес активтер болып табылады.
Басында атап өткендей, ЭҚҚ тұжырымдамасының басты ерекшелігі болып оның
Бірақта, бас мамандардың еңбектерін зерделей отырып, ЭҚҚ – ды
Капитал мен пайданы түзетудің нақты жағдайларын қарастыралық, сонымен қатар
Капиталданған материялдық емес активтер. Активтердің бір бөлігі (НИОКР) болашақта
Баланстан тыс лизингтің және жалдаудың капиталдануы.
«Гудвилл» амортизация. ЭҚҚ есептеу кезінде кәсіпорынға салынған қаражаттардан түсетін
Түрлі резервтер (күмәнді дибиторлық берешектерге арналған резервтер және т.б.).
Біз экономистердің ЭҚҚ есептеуде қолдануға қажетті түзетулеріне қосыламыз. Бірақ
түзетулердің қиындығы;
көрсеткіштің мәніне түзетулердің ықпал ету деңгейі;
компанияның құнын анықтауда түзетулердің ықпал ету деңгейі;
фирма дирекциясының шешіміне әсер ететін түзетулердің деңгейі;
Мұндай көзқарас түзетулердің көлемін салыстырмалы түрде төмендетеді, сондай-ақ ЭҚҚ
ЭҚҚ үлгісінде басқарудың бас тетігі болып меншік капиталына және
Жаңа инвестициялардың рентабельділігі (ИР) мен табыстылық деңгейінің (ТН) арасындағы
ТЭҚҚ тұжырамдамасы бойынша, активтердің бағалануына түзетулер енгізу капиталдың рентабельділігін
1998ж. ЭҚҚ тұжырымдамасын әлемнің 250 компаниясы қабылдады. Әдебиет көздеріне
1980ж. қосылған құн теориясының шеңберінде жаңа көзқарас пайда болды-МКҚҚ-меншікті
1990ж. бұл тұжырым тереңірек талданады, 1996ж. Э. Оттосон және
Ақшалай қосылған құн тұжырымдамасы (АҚҚ) бойынша компанияларды қолданылатын инвестициялар
Зерттеулер мынана дәлелдейді, қазіргі таңдағы құнды түрлендіруге жұмсалған барлық
Мұндағы, - компанияның t уақыт ішіндегі
- t уақыты кезіндегі компанияның баланыстық құны (таза активтердің
- күтілетін мән, t уақыт кезеңіндегі ақпаратқа негізделе отыратын;
- акционерлік капиталдың бағасы;
- t+i уақыт кезеңіндегі акционерлік капиталдың рентабельділігі (салықтарды төлеп
- t+1 кезең басындағы компанияның баланстық құны (таза
Біздің көзқарасымыз бойынша, Ольсон үлгісі ЭҚҚ үлгісімен өзара тығыз
Біздің ойымызша, дәстүрлі үлгілермен салыстырғанда Ольсон үлгісінің (ЕВО) артықшылығы
Компанияны бағалаудың жаңа үлгілері мен VBM (құнды басқару) түрлендірілуін
Құндық әдіс шеңберіндегі бағалаудың әртүрлі әдістерін (салыстырмалы капиталдандыру мен
Құн орталығының қызметі компанияның инвестициялық құнын жоғарлатудың ұзақ мерзімді
Операциялық қызметті бағалаудың көрсеткіштер жүйесі, басқару есебі және бақылау
Басқару деңгейіне байланысты ынталандырушы тетіктер акциялардың нарықтық бағалары бойынша
Құнды басқару тұжырымдамасының негізінде кәсіпорындардың акционерлері үшін бірінші кезекті
Бұл мақсатқа жету үшін келесі мәселелерді шешу қажет:
Біріншіден, шешім қабылдау үшін құндық бағытты қолданатын компания қызметін
Екіншіден, фирма шығындарын басқару процесін дұрыс ұйымдастыру қажет. Бұл
Үшіншіден, компания қызметін сипаттайтын көрсеткіштердің тиімді жүйесін құру қажет.
Төртіншіден, персоналды ынталандырудың тиімді жүйесін құру қажет. Мұндай жүйе
Қорытынды
Қазақстандық экономикадағы нарықтық қатынастардың дамуы, экономиканың нақты секторына қаржылық
Осы үдерістер бағыттарының бірі – қазіргі заманға сай бизнесті
Рыноктың қалыптасуы жағдайындағы қаржылық сферадағы болатын өзгерістердің алуан түрлілігі
Жоғарыдағы талдаулардан қортынды жасайтын болсақ, жалпы компанияның қаржылық жағдайы
Ұзақ мерзімді активтер 2009 жылмен салыстырғанда, 2010 жылы 8,4%-ға
Оның себебі тауарлы-материалды запастардың, тауардың, материалдың көлемі біршама азайып,
Аталған көрсеткіштердің барлығы кәсіпорынның қаржылық жағдайының өте төмен емес
Компанияның құнын бағалау кезінде оның құнын барынша арттыруға ықпал
Талдау нәтижесі көрсетіп отырғанындай, компания қаржылық жағдайы тұрақты, өйткені
Рентабельділік көрсеткіштеріне қатысты: таза табыс бойынша өнім рентабельділігі 11,9%
Активтердің құны 2009 жылмен салыстырғанда 2010 жылы 5,19%-ға өсті,
Кәсіпорынның өтімділігін талдау меншікті айналым капиталы көлемінің 6,11%-ға өсімі
Меншік капиталдың икемділік коэффициенті есеп беру кезеңінде 2,27% төмендеді.Қарыздық
Талдау нәтжесінен көріп отырғанымыздай тәуекелдік көрсеткіштердің ішінен төмен тәуекелділік
Сырттан тартылған қарыздық капитал – шаруашылық субъектісінің меншігі болып
Қарыздық қаражаттар құрамына банктік және банктік емес қаржы-несиелік мекемелерден
Қарыздық капитал негізгі қор (капитал) түріндегі ұзақ мерзімді қаржылық
Құнды басқару тұжырымдамасының негізінде кәсіпорындардың акционерлері үшін бірінші кезекті
Біріншіден, шешім қабылдау үшін құндық бағытты қолданатын компания қызметін
Екіншіден, фирма шығындарын басқару үдерісін дұрыс ұйымдастыру қажет. Бұл
Үшіншіден, компания қызметін сипаттайтын көрсеткіштердің тиімді жүйесін құру қажет.
Төртіншіден, персоналды ынталандырудың тиімді жүйесін құру қажет.
Мұндай жүйе басқарушылардың компания құнының өсуіне салымын анықтауы тиіс
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
"Қазақстан Республикасының бағалау қызмет туралы" ҚР Заңы. 2009ж.
И. А. Бланк Основы финансового менеджмента – 1, Киев,
Практикум по финансовому менеджменту: Учебно-деловые ситуации, задачи и решения.
«Финансовый менеджмент» Юджин Ф. Бригхэм, Майкл С. Эрхардт 10-е
Р.Ә. Әмірқанов, А.Қ. Тұрғұлова Қаржы менеджменті / Оқу құралы,
Финансовый менеджмент : теория и практика: Учебник/Под ред.
Ковалев В.В. Финансовый анализ: управление капиталом. Выбор инвестиции. Анализ
www.telecom .kz
Дюсембаев К.Ш.,Төлегенов Э.Т., Жұмағалиева Ж.Г. Кәсіпорынның қаржылық
Бернстайн Л.А. Анализ финансовой отчетности: теория, практика и интерпретация.
Русак Н.А. Анализ финансового положения предприятия. В учебнике “Анализ
Бланк И.А. Стратегия и тактика управления финансами. – Киев:
Четыркин Е.М. Методы финансовых и коммерческих расчетов, М, 2005
Ковалев А.И., Привалов В.П. Анализ финансового состояния предприятия. –
Стоянова Е.С., Штерн М.Г. Финансовый менеджмент для практиков, М,
ҚР Ұлттық банкінің «Қаржылық тұрақтылық туралы есебі» 2010жыл.
Тургулова А.К. Методы оценки эффективности управления финансовой структурой капитала
Модильяни Ф., Миллер М. Сколько стоит фирма? Теория ММ.:
Бланк И.А. Управление формированием капитала – М.: Ника-центр, 2008
Попова Р.Г., Самонова И.Н., Добросердова И.И. Финансы предприятий //
Крейнина М.Н.Финансовый менеджмент М.. Дело и сервис, 2008 г.,
Ткачук И., Киреева Е. Основы финансового менеджмента. //М., «Экопреспектива»,
Теплова Т.В. Финансовые решения: стратегия и тактика: Учебное пособие.
Ермолов С.Н. Вопросы практического использования теории структуры капитала Модильяни-Миллера
Тұрғұлова А.Қ. Әмірқанов Р.Ә.
5
А
капитал сомасы
Капитал құнының деңгейі, %
Капиталдың шекті құнының динамикасы
Компания
капиталы
Өндірістік формадағы өндірістік капитал
Тауарлы формадағы тауарлы капитал
Ақшалай формадағы ақшалай капитал
КОМПАНИЯНЫҢ КАПИТАЛДЫ ҚАЛЫПТАСТЫРУ ҚАҒИДАЛАРЫ
Шаруашылық қызмет процесінде капиталды қолдануды жоғары тиімді қамтамасыз ету
Әртүрлі қайнар көздерінен капиталды қалыптастыру бойынша
Тиімді функциялау позициясымен капитал құрылымының оңтай-лылығын қамтамасыз ету
Компанияның қалыптасқан актив көлеміне капиталды тарту көлеміне сәйкес қамтамасыз
Компанияның шаруашылық қызметінің дамуының болашақ есебі
Қаржылық леверидж әсерінің қисығы
Меншікті капиталдың рентабелділік коэффициенті, %
20
15
10
5
0
пайдаланылған қарыздық
капиталдың үлес салмағы, %
Еркін ақша
Ағымы (ЕАА)
Өндірістік шешімдер:
өндіріс көлемін ұлғайту;
сатылымның тұрақтылыға;
айналым;
тауардың таңдауы
Маркофакторлар
Компанияның даму
стратегиясы
Инвистициялық шешімдер (кәсіпорынның даму стратегиясының ретін бағалау)
Кәсіпорынды бағалау (V)
Микрофакторлар
Қаржылық шешімдер (стратегияға сәйкес қаржыландыру):
капитал құрылымы;
табысты бөлу;
салықтық жоспарлау;
қарызға беру шарттары;
Капитал
құны К = CC
FC
FC
Жоспаланған (алғашқы) уақытша кеңістік
Соңғы кеңістік
Компания капиталы
Капитал құрылымын оңтайландыру
Dala Group компаниясының қарыз капиталын тарту саясатын талдау
Қарыз капиталын тартудың теориялық аспектілері
Компаниялардың қарыз капиталын қалыптастыру
Компания капиталының құрылымы мен құны
Кәсіпорын капиталы туралы ақпарат
Компания капиталының құрылымы
Компанияның меншікті капиталы: құрамы, құру технологиясы мен көздері
Кәсіпорынның ұзақ мерзімді активтерін пайдалану тиімділігін бағалау. Кәсіпорын мүлкінің жалпы құнындағы үлесі