Оқытудың танымдық негіздері
Кіріспе:
І. Дидактика оқытудың негізгі теориясы ретінде................................................
1.1.Дидактика ұғымына жалпы сипаттама...........................................................
1.2.Жоғары оқу орындарындағы педагогикалық процестің мәні......................
II. Танымдық іс-әрекетті қалыптастырудың ғылыми-педагогикалық негіздері.
2.1. Оқушылардың оқу белсенділігін арттыру мәселесі.............................
2.2. Жоғары оқу орындарындағы педагогикалық технологиялар.....................
Қорытынды.............................................................................................................
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі.........................................................................
Мазмұны
Курстық жұмыстың көкейстілігі: К.Д.Ушинскийдің айтуы бойынша танымдық
Осыған орай, еліміздегі жоғары білім концепциясында адамның
Курстық жұмыстың мақсаты: Дидактика ұғымына жалпы сипаттама
Курстық жұмыстың міндеттері:
- Дидактика ұғымына жалпы сипаттама беру.
- Оқушылардың оқу белсенділігін арттыру мәселесін қарастыру.
- Жоғары оқу орындарындағы педагогикалық технологияларға шолу.
Курстық жұмыстың объектісі: Оқытудың танымдық негіздері
Пәні: Жеке тұлғаның бойындағы танымдық процестер.
Болжам: Зерттеу әдісі: Салыстырмалы-педагогикалық әдіс.
Курстық жұмыстың құрылымы: Курстық жұмыс кіріспеден (Зерттеудің
І. Дидактика оқытудың негізгі теориясы ретінде
1.1. Дидактика ұғымына жалпы сипаттама
Оқыту – тұлғаның ақыл-ойын дамытып, танымдық дағдысын
Процесс адам баласының іс-әрекетіндегі қозғалыс, тиісті нәтижеге
Оқыту тұлғаның дамып, қалыптасуындағы басты құрал. Білімнің
Оқытудың тәлімдік мүмкіндігі орасан зор екендігі педагогика
Педагогикалық теориядағы басты қағида: оқыту білімдендіру мен
Тәрбиелей отырып оқыту – ғылыми-теориялық тұрғыдан қарағанда
Оқыта отырып тәрбиелеу – оқушының ғылыми-танымдық көзқарасы
Сонымен тәлімдік мүмкіншіліктерін ескере келіп, оқыту мен
Оқытудың қызметі, мақсаты мен міндеттері. Педагогика –
Педагогикалық мақсаттан туындайтын оқыту процесі – ұстаз
Оқыту процесінің логикасын оның құрылымы анықтайды да
Оқыту міндеттерін шешуде ғылыми-білімдік таным түсініктерді түйсіну
Оқыту процесінің мақсатына байланысты міндеттерді шешудегі ұйымдастыру
Сонымен оқытудың басты қызметі адам баласының білім
білімнің негізгі идеяларын түсіну, оны танымдық ұғымда
айналдыру;
Ұғынған (меңгерген) білім арқылы ойын дамытып, өздігінен
ізденудің жолын ашу;
білімнің жүйелілігі, қисындылығы, бірізділігі, ұғынылықтығын
қамтамасыз ету;
меңгерген білімнің шеңберін кеңейтіп, жаңа білімге деген
құлшынысқа жол ашу.
Демек, қазіргі кезеңдегі білім берудегі басты шарт
Дидактика – оқыту мен білім берудің теориясы.
Оқыту теориясы әдетте дидактика деп аталады. Дитактика
Дидактика «Нені оқыту керек? Қалай оқыту керек?
Оқыту технологиясы негіздері – білімнің мазмұнын айқындайтын
Дидактика оқу орындарында оқытылатын барлық пәндерге қатынасты,
Оқыту – танымдық іс-әрекетінің психологиялық-педагогикалық негіздері. Оқыту
танымдық міндеттерді жете түсіну;
жаңа деректер мен түсініктерді қабылдау;
ұғыну – жаңа деректер мен түсініктерді көңілге
білімдік мағлұмат атқарылған іс-әрекетке байланысты дағдыны
қалыптастырып, оны бекітуді жетілдіреді;
ұғынған, түсінген материалдарын өмір практикасында жүзеге
асырып, іс жүзінде нақты қолдана білу;
оқушының ұғым-түсінігі мен атқарған іс-әрекетінің қандайлық
дәрежеде екендігін талдап, меңгерген дағдысын тексеру, бағалау.
Танымдық ұғым түсінікті болса және онда қойылған
Оқушыны жаңа материалдармен таныстыру, олардың тікелей қабылдауына
Ұғыну – білімдік мағлұматты түсініп, ондаұғы заңдылықтар
Оқыту процесіндегі танымдық қағида – нақты аңғарудан
Оқу процесін жүзеге асыруда мотивтің мәні зор.
Әрине, оқушының көздеген өзіндік мақсатына, перспективасына ұмтылдыратын
Мұғалімнің назарында болатын басты мәселенің бірі –
Білімдендіру заңдылықтары мен қағидалары және оқыту әдістемелер
Оқыту технологиясының педагогикалық негіздері – білімді ала
Оқыту ісінің табысты болуы білімдік негіздер мен
Оқыту арқылы тұлғаның өздігінен әр жақты еңбектеніп
Белсенді іс-әрекетке баулу.
Даму белсенділігіне қажетті мотвитер туғызу.
Оқыту барысында шәкіртке талап қоя білу және
Білімді меңгеру барысындағы қиындықты жеңудегі шәкірт қуанышын,
Оқушының шығармашылық нышандарын демеп, оны ілгері жетілдіре
Оқыту барысында тұлғаның жас ерекшелігін және дербес
Оқытуда жеке оқушы мен ұжымның белсенділігін көтерудегі
Оқытуда мұғалімдер, отбасы, бұқара көпшіліктің бірыңғай талап
Оқыту барысында шәкірттің меңгерілген білімін қазына деп
Оқыту әдісі (метод обучения) - өте күрделі
Әдіс – оқыту барысында ұстаз бен шәкірттің
Оқыту технологиясының педагогикалық негіздерінде әдістеме мәселесі саласында
Өткен ғасырдың 50-60 жылдарына дейін оқыту әдістерін
Жаңа ғасырдың бастауына дейінгі педагогикалық және жеке
1. Түсіндірме иллюстративті әдіс.
2. Репродуктивті әдіс.
3. Проблемалы баяндау әдісі.
4. Ішінара іздену, немесе эвристикалық әдісі.
5. Зерттеу әдісі.
Курстық жұмыс барысында бұл әдістердің әрқайсысының ерекшеліктерін,
Оқыту әдістерін классификациялауда мына мәселелер ескеріледі:
1) Әрбір әдіс оқыту процесі (үрдісі) қойып
2) Ұстаз бен шәкірттің бірлескен әрекеті таным
3) Қолданылатын әдістің қай-қайсысы болсын оқыту үрдісін
Ұстаздың оқыту әдісін таңдай алуы – алға
1) Таңдаған әдіссіз оқыту заңдылықтары мен үрдістеріне
2) Әдіссіз оқыту технологиясының дидактикалық мақсаттары мен
3) Оқыту әдісінің сабақтың тақырыптық мазмұнын ашуға
4) Оқыту әдісінің оқушының танымдық мүмкіндігіне сәйкестігі
5) Оқыту әдісін таңдағанда мұғалім өз мүмкіндігінде
6) Оқыту әдісінің оқу орнының материалдық-техникалық мүмкіндігіне
7) Әдістердің оқу орны орналасқан импро-структурасы мен
Оқу әдістері оқушының мүмкіндігіне үйлесімді болса, олардың
Оқыту әдістемесінің жүзеге асуы оқыту технологиясымен бірге
Оқу орындарындағы сабақ және оның типологиясы мен
Оқыту технологиясында сабақтың негізгі мақсаты оның сыртқы
Болашақ ұстаз оқу орындарында жүргізетін пәндеріне байланысты
Оқу жоспарында көрсетілген сағат санына лайықтап, пәндік
Мұғалімнің тиісті тақырып бойынша өткізетін сабақ жоспарында
Жоспарлауды және оның жүзеге асуын қамтамасыз етуде
Әрбір сабақ өзінің нәтижесімен айқындалады. Осы орайдан
1) Оқушының сабақ бойынша жетістігін және олқы
2) Баға әділетті болып, орынсыз көтермелеуге, әдейі
3) Әрбір баға тек білімді есепке алумен
4) Бағаның тәрбиелік сипаты үшін оны жазалаудың
5) Бағалауды сабақтың қай кезеңінде болсын жүргізу
6) Бағалауды оқушының өзін-өзіне сынатып және өзара
7) Білімдік, тәлім-тәрбиелік нәтижені айқындай түсуде тек
Оқыту технологиясының педагогикалық негізгі мұғалімнің басқара білуі
1 – кесте. Ұстазбен шәкірттің білім жолындағы
Оқытудағы дәстүрлі жолдағы ұстаным Оқытудағы жаңа технологиялық
Шәкіртке тиісті оқу материалын түсіндіріп, дайын материалды
Оқушының білуге құлқы болмаса да, ықтиярсыз түрде
Ұстаз тек өзінің пәні аясында шектеніп, білімнің
Мұғалім тиісті бағдарлама-дағы ұғым-түсініктерді білуді міндеттеп, оны
Сабақ барысында бірнеше оқушының ғана білімі бағаланып,
2 - кесте. Білім алудағы мұғалім мен
Мұғалім бағдарламаны мүлтіксіз жүзеге асыруға тиіс. Көрсетілген
Оқу бағдарламасы мұғалім адал орындағанымен де шәкірт
Мұғалім тарапынан берілген түсінікті шәкірттер жайбарақат тыңдап,
3 – кесте. Білімді меңгеріп оны жүзеге
Мұғалім оқушыларды үлгеріміне қарай үздік, жақсы, орташа,
Оқытуда пайдаланытн негізгі де басты тәсіл-түсіндіру, көрсету,
Деректерді тиімді пайдаланып ұқтырады, шығармашылық болмағаны мен
Қойылған проблеманы түсінбеген, ойлана білмейтін оқушыны ұнатпайды,
Жеке оқушының үлгеріміне баса назар аударылады да
4 – кесте. Білім мен тәрбие ісінде
Шәкірттің атқарған ісі мен әрекетін, берген жауабын
Мектеп бойынша атқарылған жұмыстардың қай түріне болсын
Оқушылар ұжымына басшылық жасау көбіне әміршілдік жүйеде
Бұл келтіріп отырған салыстырмалы кесте – жел
1.2.Жоғары оқу орындарындағы педагогикалық процестің мәні.
Педагогика - қоғам мен табиғаттың теңдесуін, өмірге
Педагогика, басқа ғылымдар сияқты дамушы ғылым, оның
Берілген курста педагогика ғылымы мен тәжірибесінің әр
Осылайша, аталмыш курс педагог боламын деп шешім
Білімнің негізі, педагогиканың негізі аталған курста тыңдаушылардың
Тәрбие мен білім беру аймағы қоғам мен
Ұсынылып отырған курста ақпараттар бойынша материалдар мұқият
Аталмыш курстың ерекшелігі тәрбиелеу мен білім берудің
Курстың бірыңғай шеңберіне адамның адамның тәрбиесі мен
Барлық бөлімдер сұрақ қоюшылармен есептескен.
Басында педагогикалық ой жеке пайымдаулар мен айтылымдар
Жазу пайда болғаннан бастап, бұл пайымдаулар ауызша
Ғылыми педагогика 18 ғасырдың соңында пайда болды.,
Педагогика – тәрбиелеудің қатынастары туралы, тәрбиелеудің өзара
Педагогика ғылым ретінде төмендегі барлық белгілерді қамтиды.
Сонымен "педагогика" терминің мағынасына не кіреді?
Біріншіден, педагогиканың "тұрмыстық" мағынасы айқындалады. Әрбір адам
Екіншіден, педагогиканың практикалық мағынасын анықтайды. Педагогиканы адамзат
Үшіншіден, педагогика ғылым ретінде түсіндіріледі, сонымен қатар,
Төртіншіден, педагогика өзіне оқытумен тәрбиелеудің теоретикалық және
Бесіншіден, педагогиканың мағынасы қазіргі заманғы жалпы мәдени
Қазіргі заманғы ғылыми білім дифференциацияға, оқытудың бөліну
Ғылымның тарихы педагогикалық ойлардың алғашқы түпнұсқалары жалпыфилософиялық
Ғылыми ілімнің тереңдеп, кеңеюіне байланысты іс-әрекеттердің шынайы
Ішкі бөлінулері мен байланыстары қатарында педагогика басқа
Педагогика интегративтік және практикалық бағдарлық сипатқа ие.
Бәрін жақыны психология. Екеуінің арасында бірнеше байланыс
Философия табиғаттың, қоғамның, таным теориясының (гносиология) жалпы
Этика мен эстетика өнегелік және көркемдік тәрбиенің
Кибернетика, күрделі динамикалық жүйелерімен бірге басқару теориясы,
Педагогика басқа да ғылымдармен байланысты. Педагогикалық ілім
II. Танымдық іс-әрекетті қалыптастырудың ғылыми-педагогикалық негіздері.
2.1. Оқушылардың оқу белсенділігін арттыру мәселесі
Қазіргі кезеңде білім беру, оқыту, тәрбиелеу саласындағы
Сонымен қатар педагогика ғылымдары зерттейтін өзекті проблемалардың
Жеке тұлға - қоғам мүшесі ретінде, өзіндік
Саналы түрде қарайтын болса, жеке тұлға басындағы
Оқушының өз бойындағы қабілеттерін тануда мүмкіндік туғызу,
Технолгия ұғымы түсіндірме сөздікте - қандай да
Адам әрекетінің субъективтілігі оның ішкі қажеттерінен, эмоцияларымен,
Әрекеттің жүзеге асуы сатылап жүретін үрдіс. Осы
Білім берудің мақсатын айқындау үшін қазақ білімпазы
Оқу әрекетінің құрылымы мен еркешеліктерін зерттеген ғалымдардың
Танымдық іс-әрекет дұрыс ұйымдастырылған жағдайда оқушы
Олай болса, түрткілер мен қызығушылықтар адам танымының
Әлеуметтік қатынастар тұрғысынан келгенде қызығушылықпен байланысты ұғымдар
Оқушы жастардың іс-әрекет құрылымы, түрткі қызығушылық тудырудың
Оқушы қоршаған дүниенің жұмбақтарын сезінген сайын тануға
Танымдық қызығушылықтар оқытудың сапасы ретінде де көрінеді.
белгілі бір жағдайда сыртқы ынталарға негізделген қызығушылықтың,
құбылыстардың айқын жақтарына бағытталған қызығушылықтарды терең теориялық
Қызығушылықтың маңызды бөлігін танымдық қызығушылық құрайды. Танымдық
К.Д.Ушинскийдің айтуы бойынша танымдық қызығушылық оқушының білімге,
Технология сөзі грек тілінен аударғанда "техне" -
Біздің осы әдістемелік нұсқауымызға лайықты тағы бір
Технологиялық тізбек ретінде мысалы, мұғалім мен сынып
Таным мен оқу түрткілері саналы әрекетті дамытуға
Баланың ақыл-ойы, санасының даму деңгейі, оқу әрекеті
Оқушылардың әрекетінің дұрыс қалыптастырылуында субъект бойындағы танымдық
Оқушының эмоциясы мен сезіміне әсер етуі.
Проблеманың практикалық мәнін білдіру.
Оқушылардың дамуының басты көзі – шығармашылық қабілеттерін
Оқушылардың шығармашылық қабілетін дамытуда есте сақтаудың басқа
Адамның бойына жақсы адамгершілік қасиеттерінің қалыптасуына, өнер-білімді
Ұстаз - өмірдің бағдар шамы. Бүгінде университет
Мұғалім мамандығы- әрі қиын, әрі қадірлі мамандықтардың
Ресейдің белгілі психологы А.А.Вербицкийдің айтуынша, педагогтың пәндік-технологилық
Педагогикалық шеберлік – ол мұғалімнің шығармашылығында, адамды
Педагогикалық шеберлік бірінші кезекте ұстаздың тұлғасына, жеке
2.2. Жоғары оқу орындарындағы педагогикалық технологиялар.
Педагогика - қоғам мен табиғаттың теңдесуін, өмірге
Педагогика, басқа ғылымдар сияқты дамушы ғылым, оның
Берілген курста педагогика ғылымы мен тәжірибесінің әр
Осылайша, аталмыш курс педагог боламын деп шешім
Білімнің негізі, педагогиканың негізі аталған курста тыңдаушылардың
Тәрбие мен білім беру аймағы қоғам мен
Ұсынылып отырған курста ақпараттар бойынша материалдар мұқият
Аталмыш курстың ерекшелігі тәрбиелеу мен білім берудің
Курстың бірыңғай шеңберіне адамның адамның тәрбиесі мен
Барлық бөлімдер сұрақ қоюшылармен есептескен.
Басында педагогикалық ой жеке пайымдаулар мен айтылымдар
Жазу пайда болғаннан бастап, бұл пайымдаулар ауызша
Ғылыми педагогика 18 ғасырдың соңында пайда болды.,
Педагогика – тәрбиелеудің қатынастары туралы, тәрбиелеудің өзара
Педагогика ғылым ретінде төмендегі барлық белгілерді қамтиды.
Сонымен "педагогика" терминің мағынасына не кіреді?
Біріншіден, педагогиканың "тұрмыстық" мағынасы айқындалады. Әрбір адам
Екіншіден, педагогиканың практикалық мағынасын анықтайды. Педагогиканы адамзат
Үшіншіден, педагогика ғылым ретінде түсіндіріледі, сонымен қатар,
Төртіншіден, педагогика өзіне оқытумен тәрбиелеудің теоретикалық және
Бесіншіден, педагогиканың мағынасы қазіргі заманғы жалпы мәдени
Қазіргі заманғы ғылыми білім дифференциацияға, оқытудың бөліну
Ғылымның тарихы педагогикалық ойлардың алғашқы түпнұсқалары жалпыфилософиялық
Ғылыми ілімнің тереңдеп, кеңеюіне байланысты іс-әрекеттердің шынайы
Ішкі бөлінулері мен байланыстары қатарында педагогика басқа
Педагогика интегративтік және практикалық бағдарлық сипатқа ие.
Философия табиғаттың, қоғамның, таным теориясының (гносиология) жалпы
Этика мен эстетика өнегелік және көркемдік тәрбиенің
Кибернетика, күрделі динамикалық жүйелерімен бірге басқару теориясы,
Педагогика басқа да ғылымдармен байланысты. Педагогикалық ілім
Қорытынды:
Оқыту – тұлғаның ақыл-ойын дамытып, танымдық дағдысын
Оқыту тұлғаның дамып, қалыптасуындағы басты құрал. Білімнің
Оқыта отырып тәрбиелеу – оқушының ғылыми-танымдық көзқарасы
Дидактика – оқыту мен білім берудің теориясы.
Оқыту теориясы әдетте дидактика деп аталады. Дитактика
Оқыту – танымдық іс-әрекетінің психологиялық-педагогикалық негіздері. Оқыту
танымдық міндеттерді жете түсіну;
жаңа деректер мен түсініктерді қабылдау;
ұғыну – жаңа деректер мен түсініктерді көңілге
білімдік мағлұмат атқарылған іс-әрекетке байланысты дағдыны
қалыптастырып, оны бекітуді жетілдіреді;
ұғынған, түсінген материалдарын өмір практикасында жүзеге
асырып, іс жүзінде нақты қолдана білу;
оқушының ұғым-түсінігі мен атқарған іс-әрекетінің қандайлық
дәрежеде екендігін талдап, меңгерген дағдысын тексеру, бағалау.
Танымдық ұғым түсінікті болса және онда қойылған
Жеке тұлға - қоғам мүшесі ретінде, өзіндік
Адам әрекетінің субъективтілігі оның ішкі қажеттерінен, эмоцияларымен,
Танымдық іс-әрекет дұрыс ұйымдастырылған жағдайда оқушы
Қызығушылықтың маңызды бөлігін танымдық қызығушылық құрайды. Танымдық
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:
1. Ж.Қобдикова. Орта мектепте білім алуды технологияландыру.
2. Педагогикалық технология ұғымының мәні мен әдіснамалық
3. Педагогика. Педагогические теории, системы, технологии. Под
4. Хуторской А.В. Современная дидактика. - Спб:
5. Ш. А. Амонашвили. Здраствуйте дети: -
6. А. Н. Джуринкский. История педагогики. –
7. В. И. Загвязинский. Теория обучения. Современная
8. Ю. А. Конаржевский. Анализ урока: -
9. Педагогика. Под. Ред. С. А. Смирнова,
10. Л. Н. Фридман. Педагогический оыпт глазами
11. Б. А. Тұрғынбаева. Дамыту оқыту технологиялары,
12. А. В. Хуторской, Современная дидактика. Спб:
13. Ж. Б. Қоянбаев, Р. М. Қоянбаев.
14. Т. Сабыров. Оқыту теориясының негіздері. –
15. Дидактика средний школы. Под ред. М.
16. Ю. А. Конаржевский. Анализ урока. –
17. И. П. Подласый. Педагогика начальный школы.
18. А. В. Хуторской. Современная дидактика. Учебник
19. Г. Қ. Нұрғалиева, С. Мусин. Салыстырмалы
20. Қ. Жарықбаев, С. Қалиев. Қазақтың тәлім
21. Ж. Қоянбаев, Р. Қоянбаев. – Астана,
22. Е. Сағындықұлы. Педагогика. – Алматы, 1999.
23. Ю. П. Азаров. Отбасы педагогикасы. –
24. В. А. Сухомлинский. Ата-ана педагогикасы. –
25. Н. И. Болдыров. Сынып жетекші. –
26. Қ. Жарықбаев, С. Қалиев. Қазақтың тәлім-тәрбиесі.
27. К. Ж. Қожахметов. Сынып жетекшісі. –
28. Жұмабаев М. Педагогика : Баланы
29. Мұқанов М.М. Жас және педагогикалық психология
30. Жарықбаев. К.Б. Қазақ мектептеріндегі оқу-тєрбие процесінің
Оқытудың заңдылықтарымен принциптері
Жалпы қазақ мектебінің бастауыш сыныптарында қазақ тілін оқыту
Қазақ тілін мемлекеттік қызметшілерге жеделдете оқытудың теориялық негіздері
Педагогика пәні бойынша бағдарлама
Математикадан логикалық есептер жинағы
Сабақты проблемалық оқыту технологияларын пайдалану арқылы ұйымдастыру
Педагогикалық ғылымның құрылымдық элементтері
Оқытудың әдіснамалық негіздері
Бастауыш мектеп математикасында проблемалық оқыту технологиясын қолдану
Проблемалық оқытудың теориясы