Банк несиелері
МАЗМҰНЫ
Кіріспе 3
Бөлім I. Қаржы нарығы 5
1.1 Қаржы нарығының мәні және оның құрылымы 5
1.2 Қаржы нарығы: абритаж
Бөлім II. Нарық жағдайындағы қаржы – несие жүйесі
2.1 Несие–банк жүйесі 12
2.2 Бағалы қағаздар және олардың айналу мәселелері. Қор
2.3 Мемлекеттік бюджет 19
Бөлім III. Қазақстан Республикасындағы қаржы нарығы 21
3.1 Қаржы және валюта нарығының ерекшелігі 21
3.2 Қаржы нарығында қолданылатын ақша агрегаттары 23
3.3 Қазақстан Республикасындаға валюта саясаты 25
Қорытынды 28
Қолданылған әдебиеттер тізімі 30
Кіріспе
Бұл курстық жұмыстың тақырыбы “Қазақстан Республикасындағы қаржы нарығы”.Курстық
Бірінші бөлімнің тақырыбы “Қаржы нарығы”, бұл тақырыпта негізінен
Бірінші тақырыпшада “Қаржы нарығының мәні және оның құрылымы”.
Мемлекеттік, экономиканың алғашқы буындарының алғашқы қаржылары, халықтың қаржысы
Екінші тақырыпша “Қаржы нарығы: абритраж және нарық тиімділігі”
Екінші бөлімнің тақырыбы “Нарық жағдайындағы қаржы несие жүйесі”.
1. Несиенің түрлері, несиенің қызметі, банк жүйесінің тәжірибелері,
2. Бағалы қағаздар, капитал салудың сенімділігі, облигацияның түрлері,
3. Бюджет тапшылығы, мемлекеттің негізгі қаржылық жоспары,мемлекеттің ішкі
Үшінші бөлімде көзделетін негізгі тақырып “Қазақстан Республикасындағы қаржы
Бірінші тақырыпшада көзделетін мәселелер: Қазақстандағы капиталдың нақты секторға
Екінші тақырыпшада ақша жиыны, орташа ресми айырбас бағамы,
Үшінші тақырыпшада Қазақстан Республикасының валюта жүйесі қаралады. Қазақстан
Бөлім I. Қаржы нарығы
1.1 Қаржы нарығының мәні және оның құрылымы
Қайсы бір ел болмасын, оның экономикалық жүйесі ең
Мемлекеттік қаржы – бұл мемлекеттің өзіне міндетті қызметін
Экономиканың алғашқы буындарының қаржылары – бұл кәсіпорынның өндіріс
Халықтың қаржысы – бұл тұрғындардың еңбек ету, шаруашылық
Қаржы нарығы бағалы қағаздар, қарыз, валюта және капитал
Экономикалық реформа, кәсіпорындардың дербестігін арттыру және шаруашылықты жүргізудің
Қаржы нарығы өзіне тән инфрақұрылымы және жаңа принципті
Бүкіл дүниежүзілік тәжірибе көрсетіп отырғандай, нарықты экономикаға тән
Ақша ресурстарын бюджеттік пайдалану нарықтық пайдаланумен толықтырылуы қажет.
Қаржы нарығы жоқ жағдайда ақша ресурстарын бюджеттік әдіспен
Бізге қаржы нарығын қалыптастыруда батыл қадамдар жасау міндеттері,
1.2 Қаржы нарығы: абритаж
Жақсы жұмыс атқарып жатқан қаржы нарығының негізгі айнымас
14
12
10
8
6
4
2
Франкфуртбанкаралық нарығы
Лондонбанкаралықнарығы
% жыл 1978 80
1978-1998 жж. Үшайлық міндеттеме бойынша неміс маркасы мен
Суретте Франкфурт пен Лондондағы неміс маркасын қарызға алудың
Нарық тиімділігінің принципі. Қаржы нарығында тартылған үлкен көлемді
Егер нарық тиімді болса, онда нарықтан тыс ақпараттарды
Нарық тиімділігін дәлелдейтін фактілер күдіксіз, нақты, бүкіл дүниенің
Валюта
Неміс маркасы Чикаго сауда биржасы
Жапон иенасы Чикаго сауда биржасы
Австралия доллары Чикаго сауда биржасы
Швейцария франкісі Халықаралық ақша нарығы
Кесте үш қордың биржасындағы 1990 ж. шілде –
Неліктен және қай жағдайларда нарық тиімділігінің анық ауытқулары
Осы нәтиженің түсіндірмесін нарықтың ирроционалдығына жатқыза аламыз. Бірақ
Саудагерлердің барлығы оңтайлы болуы керек емес. Олардың кейбіреулерінің
Тиімділіктің ауытқуының келесі түсіндірмесі көпіршіктермен байланыстырылады немесе нарықтық
Тарихта “көпшілікке” байланысты көп мысалдар бар. Олардың бірі
“Көпіршік” қызғалдақтардың экзотикалық түрлерін қозғады, демек түбегейлі бағалылығы
Суретте 1637 ж. алғашқы екі айдағы қызғалдақтардың бағалары
0.18
0.16
0.14
0.12
0.10
0.08
0.06
0.04
0.02
0
Баға/
Құн 1
“Қызғалдаққа қызығушылық” 1637.
Тағы бір мысал, қызғалдақтың кейбір сортына баға 1637
Бөлім II. Нарық жағдайындағы қаржы – несие жүйесі
2.1 Несие–банк жүйесі
Ақша қорының ауыспалы пайдаланымы кезінде кәсіпорын, бірлестік, акционерлік
Банк ұсынатын несиелер – қысқа мерзімді, орта мерзімді,
Ұзақ мерзімді несие он жылға және одан да
Несиенің бірнеше түрі бар:
а)банктік,
ә)чектік,
б)коммерциялық,
в)тұтыну,
г)халықаралық.
Банктік несиеде клиент векселі дисконттанып, оған есеп-шот ашылады.
Чектік несиеде банк қарыз соммасын ұсынады. Осы сала
Коммерциялық несие төлемдерді төлеуді созу үшін береді.
Тұтыну несиесі – тұтынушыға тауар мен қызмет төлемдерін
Халықаралық несие сыртқы экономикалық байланыстарға қызмет жасайды.
Несие өзінің қызметін банк арқылы жүргізеді. Экономикалық көзқарас
Банк жүйесіне әлемдік тәжірибе көрсеткендей ұлттық банк, басқада
Коммерциялық банктер кәсіпорын мен компониялар тұрғындардың бір
Біздің елімізде банк жүйесіне:
Ұлттық банкте енеді. Оның мекемелері – бөлім, конторлары
Коммерциялық банктер жеке және заңды тұлғалар түрлі қызмет
Коммерциялық банктер әртүрлі меншік негізінде құрылады. Олар –
Ұлттық банк ресурстарды тарту жағынан коммерциялық банкпен бәсекелесе
Коммерциялық банктің классикалық қызметі вексельдік айналымға негізделген. ТМД
Банк мекемесінің басты табыс көзі болып берген қарыздың
Банкке табыс әкелетін операцияны – активті(қарқынды);ал ақша капиталын
Банк ресурстарын - өз капиталы және клиенттер салымы
Жедел депозиттер банктерде белгілі мерзімге қабылданып, сол уақыты
Аталуы Активті(қарқынды)
операция Пассивті(қарқынсыз) операция
Эмиссиялық банктер
Коммерциялық банктер
Инвестициялық банктер
Сақтандыру қоғамдары.
Жинақ банкі
Инвестициялық компониялар
Зейнеткерлік қорлар. Мемлекет пен коммерциялық банктерге берілген қарыздар.
Қысқа және орта мерзімге қарыздарды беру. Мемлекет облигациясын
Облигация мен акцияны орналастыру. Қаржы операциясындағы делдалдық.
Ұзақ мерзімге қарыздарды беру. Жеке облигацияларды сатып алу.
Ұзақ мерзімге қарыздарды беру.
Басқаның облигациясы мен акциясын сатып алу.
Қарыздар. Облигация мен акцияларды сатып алу. Банкноттарды шығару,
Тұрғындар мен кәсіпорындардың ақшалай салымдары.
Банк несиелері.
Жеке адамдар мен кәсіпорыннан сақтандыру сыйлығы.
Тұрғындардың ақшалай салымы.
Тұрғындарға өз акциясын сату.
Жұмысшылар мен қызметкерлердің жарнасы.
2.2 Бағалы қағаздар және олардың айналу мәселелері. Қор
Бағалы қағаздар – иесіне табыс әкелетін, оның кәсіпорын
Бағалы қағаздар ережесі бойынша оларды нарыққа еркін сату
Капитал салудың сенімділігіне, табыс әкелудің тұрақтылығына тек облигация
Облигацияның бірнеше түрі бар: мемлекеттің ішкі және жергілікті
Бағалы қағаздардың келесі түрі акция болып табылады. Акция
Бағалы қағаздар сауда – саттығының орталығы қор биржас
Қор биржасы көп жағдайда жабық болады. Себебі қор
Қазіргі кезде дүниежүзінде 60 – тан астам елде
2.3 Мемлекеттік бюджет
Бюджет тапшылығы және Мемлекеттік қарыз.
Қаржы жүйесінің негізгі буыны мемлекеттік бюджет болып табылады.
Одақтық бюджет 1984-ші жылдан бастап тапшылық күйін кеше
Мемлекеттік бюджет – мемлекеттің негізгі қаржылық жоспары. Ол
Табыстар Жеке баптар% Шығындар баптар% Жеке
Салық, акциз, баж салығы 75
Салықтық түсімдер(мемлекеттік меншіктен табыстар) 5 –
Мақсатты бағыттағы қорларға түсімдер: әлеуметтік, медициналық қамтамассыздандыру; зейнеткерлік
Құқық қорғау органын басқару мен оған басқа қажетті
Барлығы 100,0 Барлығы 100,0
Егер шығындар табыстан асып кетсе, бюджет тапшылығы пайда
Мемлекеттің ішкі қарызынан басқа сыртқы қарызы да болады.
Бөлім III. Қазақстан Республикасындағы қаржы нарығы
3.1 Қаржы және валюта нарығының ерекшелігі
Нарықтық экономикада – адамзат экономикасының жоғарғы жетістігі және
Бүгінде отандық бағалы қағаздар нарығын дамытудың жағдайы мен
Бағалы қағаздар жөніндегі ұлттық комиссия Ұлттық банк пен
Қазіргі кезең бағалы қағаздарға дегекн сұраныстың төмендеуімен және
Нарықты дамыту мақсатында инвесторларға валютамен бағаланған қысқа мерзімді
Қазақстандағы капиталды нақты секторға еркін бағыттай алатын қор
Қор нарығы - нарықтық экономикаға бет бұрған
Сөйтіп инвестор қыры–сыры беймәлім, “айдалада ақ отау, аузы
Екіншіден, қор нарығы субъективті факторлардан толықтай тәуелсіз болып,
Үшіншіден, дамыған қор нарығы трансферттік менеджментті талап етеді.
Осы секілді жөнсіздіктер салдарынан акциялар пакеті басқаруға берілетін
Төртіншіден, қор биржасы ғана халықтың ақшасын нақты секторға
3.2 Қаржы нарығында қолданылатын ақша агрегаттары
Негізгі ақша агрегаттарына қазіргі кезде ақша – несие
Ақша жиыны Ұлттық банк пен екінші деңгейдегі банктердің
1)М0 (айналысатағы қолма –қол ақша немесе банк жүйесінен
2)М1 , М0 + банктік емес заңды тұлғалар
3) М2 , М1 + теңгедегі басқа депозиттер
4) М3 (ақша жиыны), М2 + банктік емес
“АҚШ долларының айырбас бағамы” кестесіндегі, KASE – де
К1 * Q1 + K2 * Q2 +
Кор/о =
Q1 + Q2 +… + Qn
Мұнда: K1 … Kn – n мәміле бойынша
Q1 … Qn – n мәміленің көлемі;
Кезеңдегі орташа ресми айырбас бағамы Ұлттық банк есеп
K1 * N1 + K2 * N2 +
Kop=
m
Мұнда: K1 … Kn – n кезең ішіндегі
N1 … Nn – n кезең ішіндегі жұмыс
Орташа жылдық бағамдар орташа жай арифметикалық формула бойынша
K1 + K2 + … + Kn
Kop/жыл =
Мұндағы: К1... Kn – n айдағы валютаның орташа
N – жыл ішіндегі айлар саны.
Мемлекет ішіндегі айналымдағы шетел валютасының көлемі, ҚР Ұлттық
Қазақстандық теңгенің әлсіздігі тағы да үкіметтің монетарлық саясатынан,
Олардың жалпы көлемі қазіргі уақытта теңгенің ақша жиынына
3.3 Қазақстан Республикасындаға валюта саясаты
Әлемдік тәжірибе көрсеткендей, нарықтық экономика жағдайында халықаралық валюталық
нарықтық реттеу;
мемлекет тарапынан реттеу;
Валюталық нарықта валюталарға деген сұраныс және ұсыныс, сондай-ақ
Нарықтық және мемлекеттік валюталық реттеу бірін – бірі
Нарық экономикасын реттеу жүйесінде валюталық саясат ерекше орын
Валюталық саясат – бұл елдің ағымдық және стратегиялық
Валюталық саясат экономикалық саясаттың ең басты мақсаттары: тұрақты
Валюталық саясаттың басты бағыттары мен формалары елдердің валюталық
Заңды түрде валюталық саясат валюталық заңдылықтар, яғни елдегі
Валюталық саясатты іске асырудың басты бір құралы валюталық
Тікелей валюталық реттеу – заңды актілер және атқарушы
Мемлекетаралық валюталық реттеу ұйымы – Халықаралық Валюталық қор
Валюталық саясат өзінің мақсаттарына және формаларына байланысты екіге
1) құрылымдық валюталық саясат;
2) ағымдық валюталық саясат.
Құрылымдық валюталық саясат – дүниежүзілік валюталық жүйедегі құрылымдық
Ол валюталық саясат реформа формасында іске асырылады. Құрылымдық
Ағымдық валюталық саясат – валюталық бағамды, валюталық операцияларды,
Валюталық саясаттың мынандай формалары қолданылады:
1) Дисконттық валюталық саясат.
2) Девиздік валюталық саясат.
Сонымен қатар, девиздік саясаттың мынадай жүзеге асырылу формалары
а) валюталық интервенция;
ә) валюталық резервті диверсификациялау;
б) валюталық шектеу;
в) валюталардың алмастырылу дәрежесін реттеу;
г) валюталық бағам режимі;
д) девальвация;
з) ревальвация;
Қорытынды
Қаржы нарығы болашақ пен тәуекелді бағалайды. Сондықтан үй
Өкінішке орай, еліміздегі көптеген кәсіпорындар мен ұйымдар қор
Валюта нарығының сауда объектісі - әр түрлі валюталар,
Қолданылған әдебиеттер тізімі
Ілиясов Қ.Қ. Құлпыбаев С. Қаржы: Оқулық – Алматы
«Ақша, несие, банктер», оқулық.-Алматы,:Экономика, 2001.-446 бет.
Аубакиров Я.Ә. «Экономикалық теория» Алматы, 1999ж 176 бет.
Омирбаев С.М. Финансы Астана 2003 ж.
Мельников В.Д., Ильясов К.К. Финансы. – Алматы:
Нурсейт. А «Теория рыночной экономики» Алматы, 2000г. 233
Худяков А.И «Финансовое право Республики Казахстан». Алматы, 2001
Назарбаев Н., Казахстан 2030, Алматы: "Билим", 1997 г.
Назарбаев Н.Ә. «Қазақстан Республикасының ұзақ мерзімдік (2030 ж.
Ж.О.Ихданов, Ә.О.Орманбеков «Экономиканы мемлекеттік реттеудің өзекті мәселелері», Алматы:Экономика,
«Экономикалық теория негіздері», оқулық.-Алматы, «Санат», 1998.-479 бет.
С.М. Орақбаев , Ғ.Л. Тойғанбаев
3
1 ақпан
5 ақпан
9 ақпан
Коммерциялық банктердің жеке тұлғаларды несиелеу ерекшеліктері
Банктік несие мәні және экономикалық ролі
Коммерциялық түрдегі банктердің несиелік портфелін басқару
Банктiк несие және оның экономиканың дамуында алатын рөлi жайында
Банктiк несие және оның экономиканың дамуында алатын ролi туралы
Банктiк несие түсiнiгi және оның теориясы
Экономикалық категориялар - жалпы тарихи категориялар
Банктік несие және оның экономиканың дамуында алатын рөлі туралы ақпарат
Коммерциялық банктердің несие портфелінің сапасын басқару мен бағалау
Банктiк несие және оның экономиканың дамуында алатын рөлi