Кәсіпорын экономикасы

Мазмұны
Кіріспе 9
1 Корпоративтік менеджмент жүйесінің ғылыми-теориялық негіздері 11
1.1 Корпоративтік менеджмент жүйесінің мәні және қажеттілігі
1.2 Кәсіпорын – корпоративтік басқарудың жүйелік объектісі 15
1.3 Кәсіпорындағы тұрақты даму және сапа менеджменті 23
2 «Шымкетсыра» ЖШС-нің қызметінің ұйымдастыру жүйесін талдау және корпоративтік
33
2.1 «Шымкетсыра» ЖШС-не қысқаша сипаттама және оның технико-экономикалық қызметін
33
2.2 «Шымкетсыра» ЖШС-нің өнім шығарылуы мен өткізілуінің
37
2.3 Корпоративтік басқару жүйесін құрудың моделін жасау 41
3 Корпоративтік менеджмент жүйесінің даму жолдары
3.1 Корпоративтік менеджмент жүйесі: интеграциялану мүмкіншілігі 54
3.2 Корпоративтік басқаруды жетілдірудің бизнес-жоспары 64
Қорытынды 75
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі 77
Аннотация
Дипломдық жұмыстың тақырыбы: Қазақстан Республикасындағы корпоративті басқарудың даму этаптарын
Дипломдық жұмыстың ғылыми жетекшісі:
Орындаған:
Жұмыстың мақсаты: Корпоративті басқарудың теориялық негізін зерттеп, проблемалық сұрақтарды
Зерттеу обьектісі: «Шымкетсыра» ЖШС
Дипломдық жұмыс кіріспеден, 3 бөлімнен, қорытындыдан, 13 суреттен,
Нормативтік сілтемелер
Қазақстан Республикасының Конституциясы. (Қазақстан Республикасының
Назарбаев Н. Ә. – Қазақстан – 2030. // Ел
ҚР «Инвестициялар туралы» Заңы. № 373-ІІ 3 РК.
Қазақстан Республикасының Конституциясы. Алматы: Жеті жарғы, 1995.
«Тікелей инвестицияларды мемлекеттік қолдау туралы» Қазақстан Республикасының заңы, 1997.
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 1998-2007 жылдарға арналған іс-қимыл бағдарламасы. //
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2005-2007 жылдарға арналған іс-қимыл бағдарламасы. Президенттің
Қазақстанның 2030 жылға дейінгі Республикасы Үкіметінің 2007-2009 жылдарға
Қазақстан Республикасындағы жергілікті мемлекеттік басқару туралы. (Заң жобасы). //
«Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік басқарудың тиімділігін арттыру шаралары туралы» Қазақстан
«Еңбек туралы» ҚР-ның Заңы. //Заң. 1999 жыл. 25 желтоқсан.
«Жұмыспен қамту туралы» ҚР-ның Заңы. //Егемен Қазақстан. 2001жыл. 25
Анықтамалар
Ұйымдастыру – бұл кәсіпорын құрылымын құру процесі, оның өз
Ең қолайлы құрылым – бұл ұйымның сыртқы ортамен
Құрылыстық ұйым - бұл кәсіпкерлік қызметті ұйымдастыру үшін құрылған
Инвестиция - өндірістердегі құрал-жабдықтардың қорлануына, материалдық заттарды көбейтуге, экономикадағы
Нақты (немесе капитал құрайтын) инвестиция - капиталды негізгі өнімді
Қаржылық инвестиция дегеніміз - капиталды инвестицияның әр түрлі қаржылық
Тікелей инвестиция дегеніміз - инвестор инвестициялайтын және капитал салынатын
Реновациялық инвестиция дегеніміз - негізгі өнім мен материалдық емес
Жеке меншік инвестиция - жеке тұлғалар мен заңды тұлғалардың
Шетелдік инвестиция - ішкі нарықта осы елге қатысты нысандарға
Менеджменттің интеграцяланған жүйесінің үлгісі – бұл жаңғыртылған 9 критерий
«Шымкетсыра» ЖШС қауіпсіздік техникасы бұл - жұмысшыға әсер ететін
Қысқартулар мен белгілер
ҚР – Қазақстан Республикасы
ЖҰӨ - жалпы ұлттық өнім
ҒТП – ғылыми-техникалық прогресс
ИСО 9004, ИСО-9000 және 14000 - сапаны басқарудың жүйелері
ТМД – тәуелсіз мемлекеттер достастығы
ӨСБ КЖ - өнімнің сапасын басқарудың кешендік жүйесі
ТЭН - техника-экономикалық негіздеу
ҒЗТКЖ – ғылыми-зерттеу және тәжрибелік-конструкторлық жұмыстар
ӘСҰ - әлемдік сауда ұйымы
АЭА – арнайы экономикалық аймақ
ЕврАзЭҚ – Евразиялық экономикалық қауымдастық
АСУ – автоматты басқару жүйесі
НОТ – еңбекті ғылыми ұйымдастыру
ISO 900 және 14000 серия, - ISO экологиялық стандарты
OHSAS 18001- қауіпсіздік және еңбек гигиенасы стандарттары
SA 8000 - әлеуметтік жауапкершілік стандарттары
ISO 22000 серия - тамақ өнімдері қауіпсіздігі менеджменті жүйесінің
ISO 19011 - СМЖ аудиті және экологиялық менеджмент стандарты
СМЖ – сапа менежменті жүйесі
НӨЖБ - негізгі өндірісті жедел басқару
Кіріспе
Еліміз нарықтық шарттарға өткелі көптеген қиындықтармен кездесті. Әрине бір
Нарықтық қатынас негізінен басқарудың экономикалық әдістеріне негізделеді. Басқару жүйесінде
Еліміздің БДСҰ-на кіруіне байланысты, экономикалық секторларға қойылатын талаптар күшеюде.
Қазіргі таңда экономикасы дамыған мемлекеттерде, кәсіпорындағы экономикалық тиімділік пен
Қазіргі таңда сапа менеджментінің жүйесін (СМЖ) ендірген және сердификатталған
Кәсіпорынды басқаруға қойылатын талаптар жылдан-жылға өз маңыздылығын арттыра береді.
Ел басымыздың айтып кеткен 2005 жылғы жолдауында менеджерлік
Ұсынылып отырған дипломдық жобада кәсіпорынның менеджмент жүйесі жайлы мәліметтер
Дипломдық жұмыстың негізгі мақсаты – кәсіпорынның менеджмент жүйесін дамыту
Жұмыстың пәні мен объектісі. Жұмыстың пәні ретінде кәсіпорынның менеджмент
Жұмыс құрылымы. Жұмыс кіріспеден негізгі үш бөлімнен және қорытындыдан
1 Корпоративтік менеджмент жүйесінің ғылыми-теориялық негіздері
Корпоративтік менеджмент жүйесінің мәні және қажеттілігі
Қазақстан Республикасыда өтіп жатқан нарықтық экономика реформасы экономиканы қалыптастыру
Қазыргі кезде кәсіпорындар басқаша жағдайда қызмет атқаруда. Не өндіру,
Менеджментті нарықтық жағдайдағы экономикалық ынталандырудың бейнелерін және әдістерін, әр
Ағылшын тілінің Оксфордтық сөздігі менеджменттің төрт аталымын береді:
адамдардың өзара қатынаста болуының үлгісі, тәсілі.
басқарудың өнері және билік.
Әкімшілік дағдылары және білудің ерекше түрі.
басқару органы, әкімшілік бірлігі.
Шет тілдер сөздігінде «Менеджментті» өндірісті басқару және оның тиімділігін
Отандық теория мен практикада менеджментті жеке қызметкерді, жұмысшы тобы
Арнайы басқарушылық әдебиеттерде менеджмент ұғымына әртүрлі түсініктеме беріледі. Олардың
Мұнда бірінші, менеджмент адам қызметінің түрі есебінде қалады. «Атап
Екінші, менеджмент процес ретінде анықталады. Осының көмегімен дайындалған кәсіптік
Менеджменттік қызмет – бұл кәсіпорындарда жұмыс істейтіндердің еңбегіне, ақыл-парасаттарына,
1 сурет - «Менеджмент» ұғымына түсініктеме
Үшінші, менеджмент сатылы ұйымдастырушылық құрылымы ретінде басқару бейнесін іске
Төртінші менеджмент басқарумен айналысқан адамдардың санаты ретінде қаралады. Мақсатты
Басқарушылық қызметкерлердің басты мәндерді – кәсіпорынның барлық ресурстарын (капиталды,
Бесінші, менеджмент ғылым ретінде барлық күшін басқарушылық еңбек тегін,
Сонымен, «менеджмент» ұғымы көптеген мағанада қолданылады: басқару, басқарушылық қызметін
Отандық менеджменттің басты негізі – адам ресурстары және кәсіпкерлік
Менеджмент жүйесінде көптеген түрлерді бөлуге болады:
өндірістік менеджмент;
кадрлық менеджмент;
инновациялық менеджмент;
ақпарат менеджменті;
қаржы менеджменті;
сауда менеджменті;
маркетинг менеджменті;
салық менеджменті;
халықаралық менеджмент.
1 кесте.
Басқару бернелерін сыныптау
Басқару сатысы Басқару бернесі
Басқарушылық шешімді қабылдау Болжау
Қабылданған шешімді іске асыру Жоспарлау
Ұйымдастыру
Бақылау Үйлестіру және реттеу
Жандандыру және ынталандыру
Есеп
Талдау
Менеджменттің бернесі - бұл басқарушылық қызметтің нақтылы түрі, арнайы
Міне, осыдан, басқару мазмұнының негізгі құрамдас компонентінің бірі- берне
Менеджменттік берне - өндіріс факторларын пайдалану, жаңа өнімдер мен
Берне - бұл басқарудың объективті құрылуы, ұғымды қалыптастыру және
Басқарудың әрбір бернесі одан әрі саралауға тап болуы мүмкін.
Негізгі өзара байланыстың басқару бернесі арасындағы сызбалық тұлғалар мына
2 сурет - Негізгі өзара байланыстың басқару бернесі арасындағы
Нақтылы экономикалық объектіде басқару бернесінің практикада алға қойған міндетінің
Берненің құрамы-міндеті, аппараттың өзінің құрылымы басқару объектісінің ерекшеліктерімен анықталады.
өндірістің техникалық дайындығы;
қызмет көрсетудің бірнеше түрлері;
өнім сапасын бақылау.
Процестің бір тұтастығы және басқару құрылымы басқарушылық аппаратта шешімдерін
Менеджерлік қызметтің міндеті. «Менеджер» дегеніміз - ұйымдастыру және басқару
Шешетін міндеттің артықшылығы көбінесе басқару еңбегінің творчестволық ой-мінезін алдын
Менеджер, біріншіден, мақсатты белгілейді. Ол міндеттің әрбір тобын анықтайды
Екіншіден, менеджер жұмысты ұйымдастырады. Ол әрекет түрлерін, шешімді, қатынасты,
Үшіншіден, менеджер мотивация мен коммуникацияны қолдайды. Ол түрлі жұмыстарға
Төртіншіден, менеджерлік қызметіндегі өлшеу. Ол өлшеу бірлігін белгілейді, әрбір
Бесіншіден, ол өзімен бірге адамдардың өсуіне жағдай жасайды. Аталған
Осы жоғарыда аталған операциялар жұмыстардың санатына бөлінуі мүмкін, сөйтіп
Кімді менеджер деп атауға болады деген сұрақ жиі айтылады.
Сонымен, отандық тиімді менеджердің негізгі сапалылығы-жоғары кәсіпқойлық, жаңалықты қолдаудағы
1.2 Кәсіпорын – корпоративтік басқарудың жүйелік объектісі
Экономиканың қайсысы болмасын өндірістен, экономикалық өнім жасаудан құралады. өндіріссіз
Қаншалықты кәсіпорын тиімді жұмыс істейді, оның қаржылық жағдайы
Оның негізгі белгілері мыналар:
ұйымдық бірлік: кәсіпорын – бұл белгілі түрде ішкі құрылымы
белгілі түрдегі өндірістің құрал кешені: кәсіпорын пайданы барынша көбейту
Қызмет
Қорытындысы
О
3 сурет - Өндірістік кәсіпорын ішкі ортасы
- мүліктің жекеленуі: кәсіпорынның өзінің мүлкі болып, белгілі бір
мүліктік жауапкершілік: кәсіпорын түрлі жағдайға сай өзінің барлық мүліктеріне
кәсіпорын дара басшалықты болжалайды, басқарудың тікелей әкімшілік формасында негізделеді;
шаруашылық айналымына жеке атынан шығады;
оперативті – шаруашылық және экономикалық дербестік: кәсіпорын жеке өзі
4 сурет – Кәсіпорын құрылымы
Өндіріс жоспарлы немесе әкімшіл-әміршілдік экономика жағдfйында мына тәсілмен жұмыс
Бұл тәсілде ең негізгісі – ресурстар, атап айтқанда олар
Қазақсатан кәсіпорындарының нарықтық қатынастарға өтуіне байланысты бұл жөніндегі жағдай
Бұл тәсілде негізгісі – сатып алушылыардың сұранысы, яғни өзінің
Жасыратыны жоқ, көптеген отандық кәсіпорындар түрлі себептермен аталған тәсілмен
КСРО-ның ыдырауы өндірістік және кооперативтік байланыстардың бұзылуына әкеліп соқтырды;
Нарықтық қатынастарға өту инфлияцияға және шектен тыс инфлияцияға жалғасып,
Көптеген отандық кәсіпорындардың өнімдері бәсекеге жарамсыз болды;
Көптеген кәсіпорындар әлі де болса нарықтық қатынастарға бейімделе алмады;
Қазақстанның нарығындағы импорттық тауарлардың молықтырылуы аз болды;
Өтпелі кезеңде мемлекет Қазақстандағы өркениетті нарықтың жұмыс істеуіне қажетті
Міне, осы және басқа да себептер ақырында көптеген кәсіпорындардың
Өтпелі кезең біздің республика үшін тек жағымсыз салдарымен ғана
кәсіпорындар бірте бірте рынокқа бейімделіп, шынында сатып алушылардың мұқтажын
көптеген кәсіпорындар инфлияцияның құлдырауы жағдайында өндіріс шығындарын азайту, өнімдерді
рыноктар тауарлармен толықтырылып, кейбір экономикалық салаларға кінәратсыз бәсеке пайда
2 кесте.
Қазақстан Республикасында жұмыс істеп тұрған бірлескен және шетел кәсіпорындарының
Жылдар Қазақстан бойынша Оның ішінде Оңтүстік Қазақстан
2005 736 27
2006 995 35
2007 1338 39
2008 1677 39
2009 1865 22
Кәсіпорынға басшылық ету әдістері нарықтық экономиканың даму дәрежеіне сәйкес
Нарықтық жағдайда кәсіпорындар шаруашылық қызметінің ерекшеліктері.
Жоғарыда айтылғандай кез-келген кәсіпорынға нарықтық жағдайындағы ең маңызды мақсаты
Кәсіпорын, егер де өзінің жұмысында белгілі бір принциптерге сүйенсе
жоғары сапалы өнімдер өндіру, оларды жүйелі түрде жаңалау және
өзара алмасушыларын ескере отырып, өндірістік ресурстарды ұқыпты пайдалану;
кәсіпорынның бет аласының стратегиясы мен тактикасын әзірлеу және жағдайлардың
ғылыми-техникалық жетістіктер мен озық тәжірибені, еңбекті ұйымдастыру және басқаларды
өздерінің қызметкерлеріне жағдай жасау, олардың сыныптамаларының өсуін және
кәсіпорынның шығарған өнімінің бәсекеге жарамдылығын қамтамасыз ету, кәсіпорынның жақсы
баға саясатын икемді жүргізу және бақа да функцияларды іске
5 сурет - Кәсіпорынды дамытудағы стратегиялық басқару
Қорыта айтқанда, ең маңыздысы, кәсіпорындардың барлық функциялары межеленген стратегияны
Қазіргі заман жағдайында көптеген отандық кәсіпорындардың алдында кәмілдік басқа
Осы кезеңдегі қиындық жағдай Қазақстан экономикасы үшін жақын арада
Кәсіпорынның ұйымдастыру нысандарының түрлері.
Қазақстанда «меншік туралы» заңға сәйкес кәсіпорындар мемлекеттік, жеке меншіктік,
Мемлекеттік кәсіпорындар – мұнда негізгі құралдар мемлекеттің мешігінде болады.
Мемлекеттік холдинг компаниясы – холдинг деп үлкен корпорациялардың ортақ
Біздің республикада жеке меншік секторы мына төмендегі бөлімшелерден тұрады:
жеке кәсіпкерлік
толық серіктестік
сенімгерлік серіктестік
жауапкершілігі шектеулі қоғам
қосымша жауапкершілік жүктелген қоғам
акционерлік қоғам
өндірістік кооперативтер.
Жеке кәсіпкерлік – бұл жеке кәсіпкерліктің ең жай нысаны,
Толық серіктестік – екі немесе одан да көп тең
Сенімгерлік серіктестік – шаруашылық қоғамдарының бір түрі. Оған шарт
Жауапкершілігі шектеулі қоғам – кәсіпкерлік қызметті жүзеге асыру үшін
Қосымша жауапкершілігі жүектелген қоғам – қатысушылардың жарғылық қорға өздерінің
Акционерлік қоғам – бұл заңдық құқығы, жарғысы бар қоғам.
Өндірістік кооператив – бұл қоғамның қызметі принципінде табыс табу
Кәсіпорынның стратегиясы және оның қалыптасуы.
Нарықтық қатынастар жағдайында қоршаған ортадағы өзгерістер жылдамдығы, сондай-ақ осы
Кәсіпорынның мақсаты оның қызметінің соңында қандай нәтижені көздейтінің көрсетсе,
Кәсіпорынның стратегиясы оның нақты жағдайына қызмет ету ерекшеліктеріне тікелей
қандай өндірісті тоқтату керек?
қандай өндірісті жалғастыра беру керек ?
алдағы уақытта қандай өндіріске көшу қажет?
Кәсіпорынның рыноктағы іс – әрекетінің негізгі үш бағыты бар:
өндіріс шығындарын барынша азайту. Өндіріс шығындары неғұрлым аз болған
өнім өндіруде мамандандыруды жоғарылату. Бұл бағыттың негізгі мақсаты –
кәсіпорын өз қызметін рыноктың белгілі бір бөлігіне ғана арнайды.
Қазіргі нарықтық жағдайда іс – жүзінде басты бағытты көздейтін
Бірінші топтағы стратегиялар:
өндіретін өнімнің сапасын жақсарту;
жаңа өнім өндіруді бастау;
рынокты өзінің артықшылығын көрсету.
Екінші топқа – стратегияның интеграциялық дамуы, яғни жаңа құрылымды
Үшінші топ – бұл мақсаттылықпен қысқарту стратегиясы. Егер кәсіпорынның
А) жою стартегиясы – егерде кәсіпорын әрі қарай өндірісін
Ә) ұзақ мерзімді көз-қарас ұзақ мерзімде пайда алуды көздемей,
Б) қысқарту стратегиясы – кәсіпорын өзінің бір бөлімшесін жабады
Кәсіпорын алға қойған старатегиясын жүзеге асыру үшін өзінің іс
Кәсіпорын стратегиясын орындау үшін өз қызметінде мынадай шарттар орындалуы
кәсіпорынның мақсатты стратегиясы сол кәсіпорынның барлық қызметкерлеріне түсінікті болуы
стратегияны орындауға қажетті қорға уақытылы жеткізіліп тұруы қажет.
- бұл үшін кәсіпорын басшылығының әр деңгейі өзіне белгілі
басшылық кәсіпорынның ұйымдық жөнінде шешім қабылдау.
Қабылданған старатегияны орындау үшін кәсіпорынның құрылымы тиімді ме
1.3 Кәсіпорындағы тұрақты даму және сапа менеджменті
30 жылдан астам, «өсу шегі» (1972 жыл) Рим клубының
1992 жылы Рио-де-Жанейрода қоршаған орта және дамытуды басқарудың бүкіл
Бүкіләлемдік БҰҰ самит тұрақты даму бойынша 2002 жылы, тамызда
Алдында келесі даму тұрақтылығы идеяларының дамуы 90-шы жылдарға келгенде
1999 жылы бүкіләлемдік экономикалық форумда Давоста БҰҰ генерал секретары
Осыдан, тұрақты даму концепция негізінде құрастырылған қазіргі заман бірлестіктерінің
Әрине, фирмалар ішінде менеджмент жүйелерінің негізінде осы есептерді шешу
Дәл осы тұрақты даму философисы, осы күнде танымал моделдер
2000 жылы ИСО 9000 сериясының стандарттарының жаңа нұсқасын бекітуден
Өңдеушілер құжаттардың нақты бизнеске өмірлік қажеттілікке байланысты негізделуі келесідей:
Бизнес – қоғамдық Жапонияда, АҚШ және Европада ИСО 9004:
Бизнес концепцияларды қажет етті, оның бәсекелестік деңгейі арттыратын және
Оқыту және жаңа технология арқылы бірлестіктердің тұрақты дамуының технологиялық
2005 жыдың басында сапа менеджменті бойынша Жапондық құжаттар бекітілген
Тұрақты даму концепциясы кезінде сапа менеджменті облысында белсенді жаңа
Тұрақты даму сұрақтары бойынша бірнеше нормативті өңдеу соңғы жылдары
Барлық қалыпты – әдістемелік құжаттарды талдау негізінде заттың жаңалығын
Фирманың ішінде менеджмент бірлестік саясатын және тұрақты даму концепциясын
Старатегияларды және старатегиялық мақсаттарды қалыптастыруды барлық қызығушылық арттырған тараптардың
Өздігінен оқу және инновация стратегиялық даму технологиялы құралы ретінде;
Өнімділік құрылым деңгейінде процесті әдіістемеден бірлестіктің стратегиялық біріншілігі;
Осы барлық құжаттардың ерекшеліктеріне қарамастан, осы компаненттерінің тұрақты даму
6 сурет - 11JIS/TR Q 0005: 2005 бойынша сапа
JIS/TR Q 0005: 2005 негізгі акценттер:
1. тұрақты даму (немесе өсу) белгілі стратегияда орналасады, және
2. стратегия ең кемінде үш иерархиялық деңгейге ие –
3. мекемелік мүмкіндіктердің профилі – бұл аналитикалық құжат болып,
4. СМЖ үш деңгейлі моделі: өнімнің тұрақты жақсартылуы, тұрақты
5. Жалпы қызыққан жақтармен бірлестікті қабылдау түсінігі қызығу балансы
6. СМЖ-ның 12 принципі.
7 сурет - Сапа менеджментіне байланысты ұйымның корпоративті стратегиясы
Құжаттардың концепциясы үш деңгейде стратегияны шығаруды болжайды (ұйымдық, жеке
Инновация және СМЖ жақсару арасындағы ерекшелік келісімімен бекітілген: инновация
Жаңа құжаттарды жасауда Жапондық тәжрибешілер, әрине ИСО стандартының 9000
3 кесте.
TR Q 0005: 2005 ж.сапа менеджментінің принциптері
№ TR Q 0005: 2005 сапа менеджментінің принциптері Сапа
1 Қолданушы үшін
құндылықты жасап шығару Мекемелер сондай өнім шығаруы
қажет, оның бағасын тұтынушы
мойындау керек Тұтынушыларға
ориентация
2 Қоғамдық құндылықтарға
ориентация Мекемелер қоғам алдында бизнес-
тің этика жағынан қоршаған ортаны қорғау және қауіпсіздігі
үшін жауапкершілікті мойнына алуы қажет
3 Болжауда лидерлік Лидер анық саясатты және елесті анықтай
4 Басты компоненттерді білуі Ұйым өзінде бар компоненттерді
5 Персоналдың араласуы Мекемелер адамдардың шығармашылығында білімдерін, біліктерін, танымдық
6 Әріптестермен бірге жұмыс істеу Мекемелер құндылықтарды жасау және
7 Жалпы оптималдық Мекемелер әрбір процестің жетілуіне ұмтылып, оптималды
3 кесте.
Жалғасы
8 Процесті әдістеме Мекемелер, құндылықтарды жасау үшін қажетті
9 Дәлелдерде негізделген
шешімдерді қабылдау Мекемелер дәлелдерде негізделген шешімдерді қабылдауы қажет Дәлелдерде
10 Жеке дара және ұйымдық өзбетінше оқу Мекемелер жұмысшылардың
11 Жарамдылық Мекемелер шешімдерді жедел қабылдауы және қоршаған
12 Автономдық Мекемелер шешім қабылдауы және өзінің құндылықтарына сәйкес
49-шы жылдың EOQ (25-27 сәуір 2005 жыл, Анталия,Турция) конгресінде
Осылайша,СМЖ-нің жаңа нұсқалары компанияны қанағаттанарлықтан барлық қызығушылық арттырған тараптардың
Сапа менеджменті және тұрақты даму облысында қазіргі заманғы әдістердің
Біз көретіміздей, компоненттік Т.Харджоно моделінің теориялық көзі болып К.Камерон
8 сурет - JIS/TR Q 0005: 2005-те жазылған сапа
Бұл көрсеткіштер, олардың жоспарлық құрастыруларында және олардың тәжрибелік диагнозында
Т.Харджоно моделі түрлі ұжымдық стратегияларды адекватты талдау мүмкіндігін және
Бұл модельде К.Камерон К.Куиннаның стратегиялық бағдарының төрт түрлі
9 сурет - К.Камерон және Р.Куинну бойынша ұйымдық мәдениеттердің
Корпоративтік мәдениеттері К.Камерон және Р.Руиннің типтік идеяларының негізі және
Бүгінгі таңда әр бір компания алдында ішкі фирмалық менеджменттік
10 сурет - Төрт фазалы Т.Харджоно моделіндегі нәтижелер
Барлық жоғарыда атап өтілген келістер тұрақты дамуға бағытталып бізге
2 «Шымкетсыра» ЖШС-нің қызметінің ұйымдастыру жүйесін талдау және
2.1 «Шымкетсыра» ЖШС-не қысқаша анықтама және оның технико-экономикалық қызметін
«Шымкентсыра» ЖШС Чехия, Германия және тағы басқа импорттық шетел
Қызметтің негізгі түрі - сыра өндірісі. жобалық қуаттылығы 7,2
4 кесте.
«Шымкентсыра» ЖШС 2008–2009 ж.ж. негізгі техника-экономикалық көрсеткіштері
Көрсеткіштер Өлшем бірлік 2008г. 2009г. Абсолюты ауытқу +,- Салыс-тырмалы
Натуралды бірліктегі өндіріс көлемі мың дал
5321
6511 1190 122,36
Құндық бірліктегі өндіріс көлемі мың.тг.
2766920
3385720 618800 122,36
Өткізілген өнімнің көлемі
мың. тг.
2811230
3654491,4 843261 130
Өндірістік персоналдың саны адам
515
590 75 114,56
Жалақының жылдық қоры мың тг.
262857,4 321643,4 58786 122,36
Бір жұмысшының өнімділігі мың тг.
5372,6
5738,5 365,9 106,81
Жұмысшылардың орташа жалақысы теңге
42533
45430 2897 106,81
Өткізілген өнімнің бір теңгесіне шығындар тиын
51,1
52 0,9 101,76
Өткізілген өнімнің өзіндік құны
мың тг.
1492863
1901383,1 408520 127,36
Табыс (кіріс)
от реализации
мың тг.
481198
680074,8 198877 141,33
НӨҚ орташа жылдық құны мың тг.
691730
948001 256271 137,05
Қор қайтарымы теңге
4 3,57 -0,43 89,25
Өнімнің рентабельділігі %
32,2 35,7 3,5 110,87
Негізгі цехтары: қайнату , ашытқы-лагерьлік, жуу-құю.
Көмекші цехтар, телімдер мен қызметтер: қазандық, аммиакты – компрессорлы
Қайнату цехі қайнату және майдалау бөлімшелеріне бөлінеді.
Қайнату бөлімшесі бір мезгілде 8,2 тонна дәнге арналған 6
Майдалау бөлімшесінде уытты майдалау үшін өнімділігі 6 т/сағат құрғақ
Уыт қоймасының силостарынан қайнату цехінің майдалау бөлімшесіне уыттарды жеткізу
Ашытқы – лагерьлік цех ашытқының таза мәдениетін өсіру бөлімшесінен,
Суслалық бөлімшеде ақуыз тұнбасын бөлу үшін, турбуленттік чан орнатылған.
Ашыту бөлімшесінде 6 линия орнатылған, әр линия 2 ашыту
Ашытқы-лагерьлік бөлімшесінде жалпы саны 50 м³ бойынша 32 және
Сыра фильтрациясы үшін асбестцеллюлоза пластиналары бар пластиндік фильтрлер орнатылған.
Фильтрленген сыраны сақтау сақтау әрқайсысы 25 м³ 16 горизонтальды
Жуу-құю цехі сыраны шөлмек ыдысқа құю және кегаға құю
Сыраны шөлмек ыдысқа құю цехінда өнімділігі 12,7 мың шөл.
Сыраны кегаға құю цехінда өнімділігі 240 кег/сағ. 4 құю
Өндірістік объектілерді жылумен қазандық қамтамасыз етеді. Жылулық энергия бу
Қолданылатын отын түрі – газ, мазут.
Жылу энергиясы жылу бөлу пунктінде бөлінеді және тұтынушыларға жеткізіледі.
Жылу жүйелері құбырларының жалпы ұзындығы 1,5 км. Жылу энергесының
Аммиакты-компрессорлы цех өндіріске қажетті суықпен, сығылған ауамен, және
Тоңазытқыш құралдың проектілік қуаттылығы 3млн. 240мың ккал/сағат.
Аммиакты – компрессорлы қондырғыны қолдану арқылы суықты өндіру жарылыс,
Өрт қауіпті өндіріс қатарына уыт қоймасы (элеватор) жатады. Уыт
Пневмотранспортер қондырғысының өнімділігі 15 т/сағ.
«Шымкентсыра» ЖШС-нің тұтынушыларына электрмен қамсыздандыру ұзындығы 650 метр Шығыс
Сумен қамсыздандыру кәсіпорын территориясынан өтетін диаметрі 600 мм су
Әкімшілік – шарушылық корпус жеке проект бойынша жасалған: онда
5 кесте.
Өнімді өткізуден түскен табыс пен сатылым рентабельділігі
Көрсеткіштер Өлшем бірлігі 2008 2009
1. Көтерме бағада өнімді сатудан түскен түсім
Мың тенге 2811230 3654491,4
2. Қосылған құнға салық
Мың тенге 387755,9 504067,8
3. Акциз
Мың тенге 449413,1 568965,7
4. Көтерме бағада өнімді сатудан түскен түсім Мың тенге
5. Өнім өндірісі мен өткізу шығындары Мың тенге 1492863
6. Өткізуден түскен табыс Мың тенге 481198 680074,8
7. Рентабельділік % 32,2 35,7
Кәсіпорынның соңғы үш жылдаға қаржылық жағдайын талдай отырып, кәсіпорынның
Кәсіпорының есепті жылындағы өткізуден түскен табысы 680074,8 мың теңгені
Өндіріліп жатқан сыраның сапасы оның өндірісі кезінде қолданылатын шикізаттың
Шығарылып жатқан өнімнің сапасын мақсатты жоғарылату бойынша жұмыстар жүргізіліп
Қазіргі таңда зауыт «Шымкентское Pilsner», «Шымкентское Premium» және «Шымкентское
Сыра маусымдық сусын, сондықтан зауыт көктем-жаз кезеңдерінде шығарылым үш
6 кесте.
Кәсіпорынның қуатын игеру динамикасы
Көрсеткіш Өлшем бірлігі 2008 2009 өзгеріс %
Қуат Мың дал 14 000 15 000 107,1
Өнім шығарылымы Мың дал 5321 6511 122,4
Қуатты қолдану деңгейі % 38 43 -
«Шымкентсыра» ЖШС толық қуатында жұмыс істеп отырған жоқ. 2008
Кестеден көрініп тұрғандай, кәсіпорын 2008 жылы 5321 мың дал
2009 жылы өткізілген өнімнің құны 2008 жылғымен салыстырғанда 130%
Өнім өндірісі көлемінің өзгеруі өндірістік персонал санына да әсер
Өз кезегінде өндірістік персонал санының өзгеруі жылдық жалақы қорына
2008 жылы бір жұмысшының өнімділігі 5372,6 мың теңгені құрады,
Орташа айлық жалақа да өсті: егер 2008 жылы ол
Жылдан жылға өткізілген өнімнің өзіндік құны артып отыр: 2008
Өткізілген өнімнің өсуімен кәсіпорын табатын табыс көлемі артып отыр:
2008 жылы негізгі өндірістік қорлардың (НӨҚ) құны 691730 мың
Қор қайтарымы өндіріс көлемінің НӨҚ – дың орташа жылдық
Өнімнің рентабелділігі, яғни табыстың өзіндік құнға қатынасы 2008 жылы
2.2 «Шымкетсыра» ЖШС-нің өнім шығару мен өткізу стратегиясын
Кәсіпорын табыстылығын сипаттайтын негізгі көрсеткіштердің бірі болып өнім өткізілімінің
Өндіріс пен өткізілімді талдаудың негізгі мәселелері болып табылады:
өнімнің жеке түрі мен жалпы көлемінің жоспарлы орындалуынан ауытқуларды
жалпы көлем мен ассортимен бойынша өнім өткізілімінің ауытқуларын анықтау;
кәсіпорында аяқталмаған өндірістің қалдықтарын анықтау;
өнімнің сапасын анықтау, шығаылып жатқан өнімге сұраныстың бар, жоғын
шығарылып жатқан өнім ассортиментінің жоспарлы көрсеткіштерге сәйкестілігін анықтау;
жоспардан ауытқуға себеп болған факторларды анықтау;
өндіріс көлемі мен өнім өткізілімінін жоғарылату, өнім сапасын жақсарту
анықталған резервтерді қолдану бойынша іс – шаралар ұйымдастыру.
Өнімнің шығарылымы мен өткізілуін бағалау құндық көрсеткіштер бойынша, әрі
7 кесте.
Өнімнің шығарылымы мен өткізілуін талдау
Көрсеткіштер Өлшем бірлік 2008 2009 Абсолют-тік ауытқу +,- Салыс-тырмалы
1.Натуралды өлшемдегі өнім шығарылымының көлемі мың дал
5321
6511 1190 122,36
2. Тауарлық өнім мың тг 2766920 3385720 618800
3.Өткізілген өнім мың тг 2811230 3654491,4 843261 130
7-ші кестедегі мәліметтерге сай, қарастырып отырған кезеңде кәсіпорын өндіріс
Тауарлық өнімнің де көлемі жоғарлады: 2008 жылы ол 2766920
Тауарлық өнім көлемінің артуымен өткізілген өнімнің көлемі артты. Егер
Бұл талдау кәсіпорының жабық резервтері мен ауытқу себептерін анықтау
талдаудың базистік нұсқасы;
талдаудың тізбектік нұсқасы.
Талдаудың базистік нұсқасын қолдану кезінде барлық келесі көрсеткіштер базистік
«Шымкентсыра» ЖШС тауарлық және өткізілген өнім динамикасын қарастырайық.
8 кесте.
Тауарлық және өткізілген өнім динамикасын талдау
Жылдар Тауарлық өнімнің көлемі, мың тг. Өсу темпі
Базис.% Тізб.%
Базис. % Тізб.%
2007 2766920 - - 2811230 - -
2008 3385720 22,36 22,36 3654491,4 29,99 29,99
2009 4232150 52,95 25 4568114,2 62,49 25
3 жылда өндіріс көлемі 52,95 % өсті. Өткізілген өнімнің
Түсініктірек болу үшін тауарлық және өткізілген өнім динамикасын график
11 сурет - Өндіріс пен өткізілім динамикасы
Өнім өндірісінің көлемі бойынша жоспардың орындалу барысын бағалау кезінде
Азық-түлік өнекәсібіндегі кәсіпорынның ырғақсыз жұмысы халықты азық-түлікпен жеткізуде тоқтамдарға,
9 кесте.
Ырғақтылықты талдау
2009 жыл, айлар Шығарылым жоспары (мың дал) Нақты шығарылым
Қаңтар 140 150 140
Ақпан 125 130 125
Наурыз 360 358 358
Сәуір 440 456 440
Мамыр 680 684 680
Маусым 925 938 925
Шілде 1100 1087 1087
Тамыз 950 964 950
Қыркүйек 670 684 670
Қазан 410 423 410
Қараша 350 339 339
Желтоқсан 280 298 280
Барлығы 6430 6511 6404
Жұмыстың ырғақтылығы дегеніміз өнім шығарылымының күндік, декадалық, айлық жоспарлардың
Ырғақтылық талдауы үшін ритмділік коэффициенті қолданылады. Ол жоспар есебіне
2009 жылдың ритмділік коэффициенті мынаған тең болады:
Кр = 6404/6430 = 0,99
0,99 тең коэффициент – кәсіпорын ритмді жұмыс істеуге ұмтылатындығын
Кәсіпорынның ырғақты жұмысына шикізат пен материалдарды уақытылы жеткізу және
1.3 Корпоративтік басқару жүйесін құрудың моделін жасау
XIX ғасыр жасап шығару ғасыры деп атайды, ал XX
Нарықтық қатынас негізінен басқарудың экономикалық әдістеріне негізделеді. Басқару жүйесінде
Бұдан нарық механизмі тікелей сатып алушыдан байланыстылығы көрінеді. Қоғам
Бірақ, екінші жағынан, мұнда фирма мен компаниялар қатты бәсекелестік
А) Стратегиялық басқару ( фирманың бәсекелестік жетістіктеріне жауап беру)
Б) Ағымдық басқару ( басқарудың өнері мен оперативтілігі)
Бұл берілген жұмыста бұл байланыстың алдына қойған мынадай мақсаты
Сауда (базар) қатынастарының даму шарттарында басқарудың рөлінің күшеюі келісу
Бірақ бұл тапсырманы қандай да бір экономикалық жүйенің «басылып
Материалдық, қаржылық және ақпараттық экономика жүйесіндегі лектерін «ортақ фонмен»
Экономикалы ғылымында экономикалық уақыттың ғылыми теориясының заңының негізін С.Г.Струмилин,
Бүгінгі күнде бұл заңды әрі қарай үйрену ғана актуалды
Экономикалық жүйенің функционалдау ақпараттар мен материалдық заттарды жасау мен
Кәсіпкерлік қызметте пайдалы уақыттың фондын үлкейтудің жалпы жағдайда мынадай
Уақыт факторы мәнәнің жасап шығарудың интенсивті кеңейтілген шарттарында өсуі
Экономикалық жүйенің барлық процестері уақыт бойынша бір қалыпты
Анализ басқарудың (байланыстырушы) объектіні және субъектіні байланыстырушы фактор
Информацияны материалдық процес тудырып, одан соң субъектіге сүйене отырып,
Материалдық процестердің ретісіздігі «өмірге» келтіретін экономикалық ақпарат, уақыт өте
Экономикалық жүйедегі басқару ақпаратының кешеуілдеу заңдылығы ақпараттық пен материалдық
Экономикалық практика үшін мұндағы ашылған заңның мәні мынада, яғни
Басқару жүйесінің параметрлерін кезеңдері бойынша қалыптастыру.
Басқару мәселелері бойынша жұмыстың көптігіне қарамастан, бүгінгі күнге дейін
Академик В.А.Тропезников ақпараттық табиғат тек қана басқаруда ғана емес,
Біздіңде басқа да авторлардың зерттеулері негізінде материалдық және
Материалдық өндіріс ортасындағы секілді басқарудың еңбек процестерінің ұйымдастыруда оның
Өндірісті басқару жүйесін құру барысында еңбек процестерінің ұйымдастыру принциптерін
Бұл байланысты басқару жүйесінің информацияларының келтірілген зерттеулері қойылған тапсырмалар
Ақпараттық процесін ақпараттың бірізді өзгеруі жүзеге асатын басқару жүйесінің
Рационалды басқару еңбегінің экономикалық жүйесінің ақпараттық процесін бақылау мен
А) басқару жүйесіне ақпараттың енуі
Б) ақпаратты өңдеу
В) ақпаратты бейнелеу
Г) шешімдерді қабылдау
Д) шешімдерді орындау
Жұмыс объектілерінен байланыс құралы көмегімен ақпарат жүйе асты басқару
Циклдың және жеке кезеңдердің ұзақтығы көптеген факторлармен анықталады: ақпараттық
Басқару жүйесінің ақпараттық ағымының жаңа параметрлерін енгізейік «Ті» -басқару
а) ақпаратты қабылдау. 1-f (τпр)
б) ақпаратты өңдеу: 4- f (τ об)
в) ақпаратты бейнелеу: 7- f (τ от)
г) Шешім қабылдау: 10--f (τ р)
д) Шешімнің орындалуы:
Енді алынған жаға берілгендер ақпарат қадамының математикалық күтімі басқару
Экономикалық жүйені басқару барысында ақпараттық процесс үздіксіз болғандықтан, жеке
Енді әртүрлі басқару кезеңдерінің өту уақытының функциясын
10 кесте.
Басқару циклының (Тц) математикалық күтім кезеңі бойынша уақыт құрылымы
Кәсіпорын түрі және басқару деңгейі Басқару кезеңдері
Қабыл-дау Өңдеу Бей-нелеу Шешім Орын-далу
Жеңіл өнеркәсіп:
дамыған
әлсіз
ауыр өнеркәсіп:
дамыған
әлсіз
Басқару кезеңдерінің ұзақтығының мөлшері
48
469
130,2
744
0,079
56
592
150
854
0,092
26,5
68,4
9042
86,5
943
233,4
1280
9142
392
3881
1054
5535
0,645
678
6040
1638
8588
1,0
Басқару кезеңдерінің өтуінің орташа уақытын қарастырып отырған ақпарат массиві
-ақпаратты қабылдау t пр=M [ ]
-ақпаратты өңдеу t об =MЕ [ ]
-ақпаратты бейнелеу t от=M [ ]
-шешім қабылдауы t р=M [ ]
-шешімнің орындалуы t u=M [ ] (2)
Мұндағы пр, об,
Қарастырылып отырған ақпарат массиві (f) үшін басқару кезеңдерінің аяқталу
Мұндағы: прі, обі,
Шешімнің орындалуының кешеуілдік (кешігу) уақыты бойынша басқару жүйесінің оперативтілігін
Бұл принцип бойынша басқарудың жеке кезеңдерінің кешіру уақытын анықтауға
Ақпаратты өңдеу уақытының кешігуі:
М , - М (5)
Ақпаратты бейнелеу уақытынң кешігуі.
М , - М (6)
Шешім қабылдау уақытының кешігуі:
-М , - М (7)
Идеалды жағдайда -0. Шындығындағы жүйеде
шамасы басқарудың басқа кезеңдерінің орындалу орташа уақытының (қадамын) шамасы
Бұл жағдайда жүйенің тиімді функционалдығы үшін басқарудың кезеңдерінің үйлесімділік
Одан әрі «жүйе қадамы» - Тс ұғымыны енгіземіз. Жалпы
(9) шарттың орындалуының барысында:
Осы кезеңдердің ең негізгісі болып, шешім қабылдау
б) Тс шамасын tp шамасы бойынша тағайындау.
Әрбір Іі қозғалысындағы і-ші ақпарат көлемі өңделіп, басқарудың барлық
Тці=Тпрi+tобі+tоті+tpi+tui (13)
Мұндағы: Тці – басқарудың жеке циклі tобі, tоті, tpi,
Көріп отырғанымыздай, әрбір сұраныс, басқарудың барлық кезеңдерінен өтіп, шешімнің
Сонымен, зерттеудің бұл кезеңінде басқару жүйесін құрудың маңызды параметрлері
Басқару жүйесін кезеңдері мен деңгейі бойынша құру параметрлерін тұжырымдау
Алдыңғы бөлімдегі зерттеу нәтижелеріне негізделе жасалған жұмыстың өңделуінің этаптарының
Бастапқыда әдістемеде сипатталған бойынша мұнда басқару ақпаратының кешеуілдеуін зерттеу
Зерттеу нәтижелерінің терең талдау барысында келесі заңдылық, яғни экономикалық
Графикте көрсетілгендей кеңістікті – уақыттың шама
(14).
Бұл негізінен басқару жүйесін барлық кезеңдері бойынша ақпаратты өңдеуді
Ақпараттың пайда болуынан бастап шешім қабылдағанға дейін ақпараттың кешеуілдеуі
Сондықтан кез келген басқару жүйесінің өзіне тән, нормальды функциялау
Мұндағы: n – басқару кезеңдерінің саны, Тс – жүйенің
Енді жүргізілген қойылымдар негізінде ақпараттың кешеуілдеу заңын жазайық. Оның
Ақпараттың кешеуілдеу заңының қалыптасқан анықтамасы:
Басқарау кезеңдері – қабылдау, өңдеу, бейнелеу шешім және шешімнің
Басқару шешімінің кешігу дәрежесі басқару деңгейі бойынша тез өседі.
шамасы су шаруашылығын кәсіпорындарын басқару жүйесі үшін ауылшаруашылықпен салыстырғанда
Басқару шешімінің кешеуілдік шамасы, біздің жағдайда өзін басқару мен
(4) формула бойынша және 5-кестедегі берілгендер бойынша біз зерттелініп
Басқару жүйесінің оперативтілік өсуін бағалау үшін оперативтілік өсу коэффициенті
Басқару жүйесінің құру принциптері мен әдістемелік негізін тұжырымдау (синтез):
Өндіріс пен өтім ұйымдары мен технологияларын басқарудың функциясы мен
Басқару жүйесін осы принципті ескере отырып жоспарлау (жобалау) материалды
Басқару ақпаратының көрнекілік және модельдеу принципі. Базар коньеюнктурасын анықтайтын
Ақпаратты бейнелеу жұмысының режимі мен структурасын ұйымдастырудың параметрі болып
СОЭИ-дің өздері басқарудың «Нормадан ауытқу» маңызды кибернетикалық принципке
Басқарудың табиғатын және ақпараттың кешеуілдік заңын есепке алу принципі.
Бұл заңдылықты зерттеу нәтижесінде басқару жүйесінің ақпараттық ағымының параметрлері
Басқару жүйесін кезеңдері мен иерархия деңгейін және олардың үйлестірімділігін
Басқару жүйесінің үйлесімдігінің жүйенің қадамы бойынша шығару
Басқару жүйесінің жұмысының ырғақтылығын қамтамасыз ету үшін Vi және
Басқару жүйесін жоспарлауда иерархия деңгейі ескеру кеңістіктік – уақыт
Бұдан иерархияның әрбір деңгейінде жеке басқару кезеңдері
Бұл принцип параметрлердің дифференциалды есебіне, басқарудың деңгейі мен кезеңдері
Бұл заңдылықтағы басқару жүйесін құрудың негізгі параметрлері мыналар: жүйе
- жүйе қадамы басқару жүйесінің кезеңдерін сандық түрде байланыстыруға
Жүйе қадамы бір жағынан басқару кезеңдерінің жеке қадамдары арқылы
n+tc=t
Басқару жүйесінің тиімділігін бағалау принципі.
Басқару жүйесінің тиімділігін бағалау үшін келесі критерийлер енгізілген. Жүйенің
Алынған көрсеткіштерді талдай отырып басқару жүйесінің жетілу барысындағы ең
Күрделі динамикалық жүйені зерттеу барысында көп критериялы тапсырмалар жиі
Функционалдау және оптималдықты бағалау критерийлерге қосымша енгізілген жұмыстың принципалды
Рпр
Мұндағы Рпр, Роб, Рот, Ри – басқарудың негізгі операцияларындағы
- басқарудың негізгі операцияларындағы ақпарат көлемі, қабылдау, өңдеу, ақпаратты
К - өлшемдік коэффициенті.
Принцип негізіне, материалдық өндірістегі секілді еңбек факторы енген; басқару
Басқаруды ақпараттың интенсивтілігі жүйенің қадам моделінде ескеріледі.
Ақпарат ағымының жүйенің қадамы арқылы параметрлер есебі
Мұндағы n – басқару кезеңдерінің саны (біздің жағдайда
Енді ақпарат массиві үшін басқару циклінің шамасын анықтау моделін
f : Tц
бұл модельден басқару циклі жүйе қадамымен анықталатыны шығады.
«Жұмыстың орындалу (блочности)» принципі. Өндірісті басқару жүйесін құру принциптерінің
Сонымен зерттеу нәтижелері негізінде мұнда өндірісті басқару жүйесінің құрылуы,
Берілген әдістеме бойынша басқару жүйесін құру өндірістік потенцалды тиімді
3 Корпоративтік менеджмент жүйесінің даму жолдары
3.1 Корпоративтік менеджмент жүйесі: интеграциялану мүмкіншілігі
Қазіргі таңда экономикасы дамыған мемлекеттерде, кәсіпорындағы экономикалық тиімділік пен
Қазіргі таңда сапа менеджментінің жүйесін (СМЖ) ендірген және сердификатталған
Периодикада нақты бір компанияның аспа менеджментінің жүйесін қолдану арқылы
Стандарттардағы жүйелік талаптардың құрылымдық жіне құрамдық ұқсастығына, олардың ішінде
Мысалы:
сапа менеджментінің жүйесі өнім мен қызметтер тұтынушыларының талаптарын қанағаттандыруға
еңбекті қорғаудың басқару жүйесі тек кәсіпорын персоналының денсаулығын, өмірін
қоршаған ортаны басқару жүйесі кәсіпорын қызметіне байланысы бар барлығының
Менеджменттің интеграциялық жүйесінің құрылуы, өткен ғасырдың 90-шы жылдары нақтылы
MSS құрамы тағы да нақтылы салада қолдануға арналған ИСО
Менеджментті стандартизациялаудың әлемдік даму тенденциясына сүйенетін болсақ, MSS жалпы
Интеграцияланған менеджмент жүйесін құру кезіндегі қолданылатын халықаралық стандарттардың инфраструктурасы,
11 кесте.
Түрлі салаларға арналған халықаралық менеджмент стандарттары
Сала MSS
Автокөлік өнеркәсібі ИСО/ТУ 16949:2002 (QS 9000)
Аэрокосмостық өнеркәсіп AS 9100: 2001
Телекоммуникациялық құрал-жабдықтар өндірісі TL 9000: 2001
Тамақ өнеркәсібі ИСО 15161:2001 (НАССР және GMP стандарттары)
Медициналық құрал-жабдықтар өндірісі ИСО 13485: 1996, ИСО 13488: 1996
Фармакологиялық өнеркәсіп GMP cтандарттары
Орман өнеркәсібі FSC стандарттары
«ИСО Бюллетені» мәліметтері бойынша (қаңтар, 2008) ИСО 22000 стандарты
Ұйым қызметінің негізгі аспектілерін жүйелі басқарудың дүниежүзілік тәжрибесінің квинтесенсиясы
Бұл жүйелерді ендірген кәсіпорындарында қауіптілік деңгейі бар: егер стандарттар
Осы уақытқа дейін сапа менеджменті жүйесі мен экологиялық менеджмент
Әрине бұл стандарттармен әкімшілік басқару аспектілері және интеграциялау аспектілері
Соңғы кездері Қазақстан Республикасында шығарылатын менеджмент бойынша арнайы әдебиеттерде,
Кәсіпорынның қауіпсіздігін басқару жүйесі. Оның ішінде:
өнеркәсіптік қауіпсіздікті басқару жүйесі;
өрт қауіпсіздігін басқару жүйесі;
ішкі қауіпсіздікті басқару жүйесі;
денсаулық пен қауіпсіздіктің жұмыстағы басқару жүйесі;
тәуекелділікті басқару жүйесі.
Ресурстарды басқару жүйесі. Оның ішінде:
қаржы ресурстарын басқару жүйесі;
құндылықтарды басқару жүйесі;
материалды ресурстарды басқару жүйесі;
персоналды басқару жүйесі.
Инфрақұрылымды басқару жүйесі.
метрологиялық қамтамасыздандыру жүйесі.
информацияны басқару жүйесі т.с.с.
Бірақ халықаралық бірлестік өндірісті басқарудың барлық процестерін автоматизациялауға әлі
Менеджмент жүйелерін интеграциялау идеясы, оларға деген талаптар белгіленген
Экологиялық сұрақтардың жүйелі шешімдердің ролі корпаративті менеджмент үшін маңызды
Осылайша интеграцияланған менеджмент жүйесі жоғарыда айтылған үш жүйенің қосындысы
12 сурет - Интеграцияланған менеджмент жүйесінің негізгі аспектілері
ИМЖ – экологиялық және еңбек заңының нормативтерінің міндетті орындалу
Қазақстандық мамандардың менеджмент саласындағы жеткілікті іс -тәжірибенің жетіспеушілігінен ИМЖ
«Интеграция» деген сөздің өзі жүйелердің бірігуі мен тиімділіктің
Басқару жүйесінің интеграциясы – жалпы құжат айналымын азайту мақсатында
Табиғаттың өзі бізге интеграциялаудың тиімділігі туралы бірнеше
Интеграцияланған менеджмент жүйесінде регламенттер ауызша, ойша болмау керек. Олар
Осы шарттарды орындау барысында біздер микро жүйелердің түйісу
Кез-келген кәсіпорынның, консалтингтік фирманың және сертификацияланған компанияларын әдеттегі интеграцияланатын
Интеграциялық менеджмент жүйесін тиімді құру дегеніміз – бұл ең
Кәсіпорында ИМЖ құрылғаннан кейін оның сертификацияға дайындығы маңызды процес
Халықаралық стандарттарға сәйкес келетін кәсіпорынның менеджмент жүйесінің сертификациялау бүгінгі
12 кесте.
Интеграциялық менеджмент жүйесін құру
Кәсіпорын миссияы
Кәсіпорын стратегиясы
Басшылықтың жауапкершілігі
ISO 9001-2000
Сапа облысындағы
облысындағы саясат
4.2.2. Сапа бойынша басшылық Қоршаған ортаны басқару бойынша басшылық
бойынша басшылық
5.4.1.Сапа облысындағы
4.3.3.Мақсаттық және
жоспарлық экологиялық
көрсеткіштер 4.3.3.Еңбекті қорғау бойынша мақсаттар мен мәселелер
5.4.2. Сапа менеджменті жүйесін құру және
4.3.1.Еңбекті қорғау мен
шарттарды жоспарлау
5.5.1. Жауапкершілік пен өкілеттілік 4.4.1. Құрылымы
мен
жауапкершілігі 5.1.Жұмыстардың құрылымы мен өкілеттіліктердің бөлінуі
5.1.Басшылық міндеттемелері
5.5.2. Басшылық өкілі
5.5.3. Ішкі ақпараттық алмасу 4.4.3. Байланыс 5.6.Ақпаратпен алмасу
мен оны жіберу
5.6. Басшылық тарапынан анализ 4.6. Басшылық тарапынан
еңбекті қорғауды басқару
жүйесінің қызметтілігін
қарастыру (анализдеу)
8.5.1. Әрдайымғы жақсару 4.3.4.Қоршаған ортаны
басқару бағдарламасы 4.3.4.Еңбекті қорғау мен
шарттардың жақсаруы
бағдарламасы
12 кесте.
Жалғасы
Талаптардың анықталуы:
Өнімге Қоршаған ортаны қорғауға Өнеркәсіптік қауіпсіздік пен еңбекті қорғауға
7.2.1.Өнімге жататын
талаптарды анықтау 4.3.1.Экологиялық
аспектілер 5.4.Қауіптіліктердің идентификациясы, бағалау, тәуекелділікті басқару мен бақылау (3
7.2.1.Өнімге жататын
талаптарды анықтау
в) заннамалық және т.б. 4.3.2.Заңнамалық
актілердің және
басқалардың талаптары 6.6.Еңбекті қорғаудың талаптарын сақтауды мемлекеттік және қоғамдық
6.Ресурстар менеджменті 4.4.1.Құрылым мен
жауапкершілік 5.1. Жұмыстардың құрылымы мен өкілеттіліктердің бөлінуі
6.2.2.Жете білушілік, мәліметтілік және дайындық 4.4.2.Оқыту, жете білушілік
Негізгі қызметті басқару
7.1.Өнімнің өмірлік циклінің процестерін жоспарлау
7.2.Тұтынушылармен байланысты процестер
7.3.Жобалау мен талдау
7.4.Сатып алулар
7.5.Өндіріс және қызмет 4.4.6.Операцияларды басқару 5.8 Өңдірісті-технологиялық операцияларды
8.2.Мониторинг және өлшеу.
7.6.Мониторинг және өлшеуге қажетті құралдарды басқару 4.5.1.Мониторинг және өлшеу.
бағалау тәсілдері
4.4.7.Апаттық жағдайларға дайындық және оларға шағылысу 5.5.Апаттық
12 кесте.
Жалғасы
6.3.Келенсіз оқиғалар, апаттар
СМЖ ҚОБЖ ЕҚБЖ
Байланыс, информация алмасу (ішкі және сыртқы байланыстар) 7.2.3
Жүйенің құжатталуы 4.2.1 4.4.4
Құжаттарды басқару 4.2.3 4.4.5
Жазылымдарды басқару (ҚОБЖ-дағы тіркелген мәліметтер) 4.2.4
Сәйкес емес өнімді басқару Сәйкессіздік, түзететін және ескертетін (ЕҚБЖ-ның
Түзететін әрекеттер
8.5.2 4.5.2
Ескертетін әрекеттер
8.5.3
Ішкі аудиттер (тексерулер) 8.2.2 4.5.4
Бөлімшелер туралы ережелер
Лауазымды нұсқаулар
Жұмыс нұсқаулары
Интеграциялау халықаралық практикада норма ретінде еніп жатқаны өте дұрыс
Осылайша интеграциялық жүйе ұйымның өндірістік процестерін негізгі және қосымша
Осы ендіруден күтілетін нәтиже экологиялық аспектілер және сапаны, персонал
Әрине, бұл жұмыста да бірқатар келіспеушіліктер кездеседі. Ол ИСО-
13 кесте.
Стандарттармен қойылатын талап процедуралардың құжаттау деңгейі
Құжат Құжатталған процедура Процедура
Процес, бағдарлама Құжатталған тәсіл Тәсіл
Ережелер мен нұсқаулар
Мәселенің қарапайым мысал келтіруі үшін, біз бір-біріне ұқсайтын үш
Бұл алғашқы жақындаудың анализі болып табылады, бірақ ұйымға интеграциаланған
Менің ойымша түрлі менеджмент жүйелерінің интеграциясы және мұндай стандарттың
3.2 Корпоративтік басқаруды жетілдірудің бизнес-жоспары
1. Аннотация
Бизнес-жоспар тақырыбы: Корпоративтік басқаруды жетілдіру
Мекеме аты: «Шымкентсыра» ЖШС
Мекен-жайы: Шымкент қаласы, Сайрам көшесі, н/ү
Қызметтің негізгі түрлері: Сыра өндірісі
Бизнес –жоспарды жасаған: Жамалбеков Олжас
Тобы: ЭФ 06-2к
Дипломдық жұмыс жетекшісі: Искаков Қ.Қ.
Бизнес сферасы: Алкогольді сусындар
Бизнес-жоспар қандай мерзімге есептеліп жасалған: 2010-2012жж.
Бизнес-жоспардың басталуы мен соңы - 01.07.10- 01.09.10.
2. Резюме
1. Бизнес-жоспардың жалпы сипаттамасы: «Шымкентсыра» ЖШС басқару құрылымына персоналды
2. Бизнес жоспардың мақсаттары мен міндеттері: «Шымкентсыра» ЖШС кадрларды
3. Қажетті ресурстар мен қаржыландыру көздері: «Шымкентсыра» ЖШС еңбек
- кеңселік құрал-жабдықтар сатып алу – 0,3 млн. теңге;
- персоналдың жалақысы – 3,4 млн. теңге;
- кеңсе тауарлары – 0,3 млн. теңге;
- шаруашылық шығындар – 0,3 млн. теңге.
Жобаны жүзеге асырудан келетін барлық табыстар – 4,4 млн.
- жұмыс күшінің жетіспеушілігіне байланысты болатын шығындарды үнемдеуден алынған
- кадрлар тұрақсыздығының алдын алу шаралары есебінен шығындарды үнемдеуден
- абсентизмнің алдын алу шаралары есебінен шығындарды үнемдеуден алынған
Жобаның ақталу мерзімі – 2,9 жыл.
3. Кәсіпорынның сипаттамасы
Заңдық статусы: Жауапкершілігі шектеулі серіктестік.
Негізгі мақсаты:
- нарық жағдайындағы мекеменің бәсекеге қабілеттілігі жоғарылату;
өндіріс пен еңбектің тиімділігін жоғарылату, әсіресе максимальды пайдаға
ұжымдық қызметті жоғары әлеуметтік тиімділікпен қамтамсыз ету.
14 кесте.
«Шымкентсыра» ЖШС 2008–2009 ж.ж. негізгі техника-экономикалық көрсеткіштері
Көрсеткіштер Өлшем бірлік 2008г. 2009г. Абсолюты ауытқу +,- Салыс-тырмалы
Натуралды бірліктегі өндіріс көлемі мың дал
5321
6511 1190 122,36
Құндық бірліктегі өндіріс көлемі мың.тг.
2766920
3385720 618800 122,36
Өткізілген өнімнің көлемі
мың. тг.
2811230
3654491,4 843261 130
Өндірістік персоналдың саны адам
515
590 75 114,56
Жалақының жылдық қоры мың тг.
262857,4 321643,4 58786 122,36
Бір жұмысшының өнімділігі мың тг.
5372,6
5738,5 365,9 106,81
Жұмысшылардың орташа жалақысы теңге
42533
45430 2897 106,81
Өткізілген өнімнің бір теңгесіне шығындар тиын
51,1
52 0,9 101,76
Өткізілген өнімнің өзіндік құны
мың тг.
1492863
1901383,1 408520 127,36
Табыс (кіріс)
от реализации
мың тг.
481198
680074,8 198877 141,33
НӨҚ орташа жылдық құны мың тг.
691730
948001 256271 137,05
Қор қайтарымы теңге
4 3,57 -0,43 89,25
Өнімнің рентабельділігі %
32,2 35,7 3,5 110,87
Өндірістің өзіндік құны 2007 жылы 1937056 мың теңге, ал
Жұмысшылардың орташа тізімдік саны 2007 жылы 471 адам болса,
Еңбек ақы қоры 2007 жылы 427490,2 мың теңге, 2008
4. Өнімнің сипаттамасы
Ұсынылып отырған бизнес жоспардың негізгі өнімі – корпоративтік менеджментті
Персоналды басқарудағы мониторинг әдісі – бұл ұйымның құрылымдық және
Кадрлық процестер – ұйымның персоналға қатысты іс-әрекеті;
Ұйымның құрылысы (құрылымы) – ұйымдастырушылық конфигурацияның қаттылық/иілімділік деңгейі, негізгі
Персоналдың сапалық және сандық сипаттамасы.
Процестердің диагностикасы. Персоналды басқару диагностикасын жасау кезінде, персонал
Келесі қадам кадрлық процестердің ұйым стратегиясы мен даму мақсаттарына
5. Маркетинг жоспары
1. Кез келген кәсіпорын, соның ішінде «Шымкентсыра» ЖШС үшін
- кадрлар тұрақсыздығы – бұл кәсіпорыннан бір қызметкерлердің кетуі
Кадрлар тұрақсыздығына байланысты шығындар құрамына мыналар кіреді: жұмыссыздық бойынша
Кадрлар тұрақсыздығы болуының себебі – қызметкерлер қажеттілігі осы жұмыс
- абсентеизм – өз еркімен қызметкерлердің жұмысқа шықпау саны.
Абсентеизмді есептеу формуласы:
Жұмыста болмауға байланысты жоғалтқан жұмыс күні саны
Қызметкерлердің орташа жұмыс күні саны
2. Кәсіпорын кадрлар тұрақсыздығын көптеген жолдармен
15 кесте.
«Шымкентсыра» ЖШС 2009 жылғы персоналды марапаттау
Марапаттау түрі Жалпы жыл бойынша Тоқсан бойынша
1 2 3 4
Жыл аяғындағы үстемақы 77430 19357 19357 19357 19358
Сыйақы 110670 26360 27543 28674 28093
Арзандатылған тамақ 9490 2372 2372 2373 2373
Барлығы 248494 53654 52664 71379 70796
Соның ішінде зейнетақы қорына 24849,4 5365,4 5266,4 7137,9 7079,6
Бұл кестеге талдау жасасақ, 2008 жылы «Шымкентсыра» ЖШС 338
Сыйақы көлемі де 110670 мың теңгені құрап, әр тоқсан
Бір ретте берілетін сыйақы жыл бойында 37341 мың теңге
Әлеуметтік және материалдық көмек жыл бойында 13563 мың теңге,
Арзандатылған тамақ әр тоқсан сайын 2372 мың теңге
Жыл аяғында аталған марапаттау түрлері бойынша барлығы 248494 мың
3. Ұсынылып отырған персоналды басқару бойынша мониторинг бөлімін ендіру
қызметшілерді ұтымды пайдалану. Жүйелі жүргізілген мониторинг және жоспарлау сұраным
жұмысқа қабылдау процесін жетілдіру. Жоспарлау кәсіпорынның қызметшілерге қажеттілігі туралы
кәсіптік оқуды ұйымдастыру.
қызметшілерді басқарудың басқа да бағдарламаларын дамытудың негіздерін жасау. Қызметшілер
еңбек нарығындағы белсенді саясатқа сүйене отырып, жұмысшы күшіне жұмсалатын
3. STEP-анализ.
Саясаттық тенденциялар:
- ҚР кәсіпкерлікті қолдау саясаты кәсіпорын жұмысына оң әсерін
- Отын-энергия ресурстарының бағасының өсуі кәсіпорынның тиімділігіне әсер етеді.
- сыра өнімдерін тұтынуға байланысты заң талаптарының өзгеруі кәсіпорынның
Экономикалық тенденциялар:
- сыра өнімдері нарығы өсуші нарық болып табылады.
- валюта бағамы, инфляция, пайыздық ставкалардың өзгеруі кәсіпорынның өнімінің
- өнімді тұтынушылар кәмелетке толғанда.
Әлеуметтік тенденциялар:
- халықтың өмір сүру деңгейінің өсуі кәсіпорын жұмысына оң
- халық санының артуы кәсіпорынның тұтынушыларының санын арттырады.
Технологиялық тенденциялар:
- өндірістік технологияны жаңарту өнімнің сапасын арттырып, оның бәсекеге
- байланыс, шығындарды бақылау, есеп жүргізу және т.б. үшін
4. SWOT- анализ.
Күшті жақтар
айқын стратегиялық мақсат;
білікті мамандар;
заманауи технология. Әлсіз жақтар
кадрлар тұрақсыздығы;
абсентизм.
Мүмкіндіктер
- сату көлемін жыл сайын 10-15% арттыру;
- өнім сапасын қазіргі заманғы халықаралық стандарттар талабына сәйкес
сұраныстың төмендеуі;
бәсекеге қабілеттіліктің төмендеуі.
Аталған әлсіз жақтарды күшті жақтарға айналдыру үшін осы бизнес-жоспар
Қауіп-қатерлерлерді мүмкіндіктерге айналдыру үшін өнім сапасын арттыру, жарнама, тұтынушыларға
6. Өндірістік жоспар
1. Кадрлық процестер механизмінің мониторингін құрастыру және жүзеге асыру
«Шымкентсыра» ЖШС кадрлармен жұмыс істеудің принциптері (тәртібі):
кадрларды іріктеу мен орналастыру – басқарудың алғы шарты;
кадрлармен жұмыс істеудегі ғылыми тәсіл;
кадрларды іскерлік және жеке сапасы бойынша іріктеу;
жоғары мемлекеттік орындарға кадрларды іріктегенде жеке сапасымен қоса, іскерлігін
басқару кадрларына және олардың жұмыстарына жоғары деңгейде талап қою;
іскер қызметкерлерді іздестіру басшылық орынға бірнеше рет сынақтан өткен
басқару объектісінің сипаты мен күйіне қарай кадрларды іріктеу;
басқаруға түрлі мамандықтағы адамдарды тарту;
басқару органында біркелкі, әрі өнімді жұмыс істейтін бірін –
әрбір жұмыскерлердің іскерлік жақтарын барынша тиімді пайдалану;
бірлесіп жұмыс істеуді әр адамның өзіне бекітілген істі жауапкершілікпен
сенім арта отырып жұмысты бақылау, оны нақты орындалуын тексеру;
немқұрайлылықпен, төрешілдікпен (биюрократизмен), берекесіздікпен аянбай күресу;
белгіленген заңдарды мүлтіксіз орындау;
жұртшылықтың ынта ықыласы мен белсенділігін қуаттау және көтермелеу;
адамдарға үнемі қамқорлық жасау, олардың мұқтажы мен өтінішіне мұқият
фактілерді тіркеу және тексеру, «әкімшілікке әуестенбеу»;
кадрларды баулу,мамандығын ұдайы жетілдіру;
жұмыстағы дәлділік пен мұқиятылық;
жақсы жұмысы үшін мадақтау, нашар жұмысы үшін жазалау;
16 кесте - Ұйымның негізгі кадрлық процестері және мониторинг
Ұйымның негізгі кадрлық процестері Диагностикалау параметрлері
1. Еңбек ресурстарын жоспарлау Ұйымның кадрларға қажеттілігінің қолда бар
2. Персоналды жинақтау Жинақтаудың әдістерін қолдана отырып персоналға қажеттілік
3. Персоналды іріктеу Кандидаттардың перспективті тізімін бағалау. Бағалық процедуралардың
4. Ынталандыру жүйесін дайындау Еңбекақы құрылымын, базалық және сыйақылар
5. Персоналдың бейімделуі Салыстырмалы талдаудың жүргізілуі, тиімді марапаттау жүйесін
6. Персоналды оқыту Мақсаттар мен пайдаланылатын оқу формаларын талдау.
7. Еңбек іс-әрекетін бағалау Аттестацияны бағалау, оның өткізілу периодтылғы,
8. Көтеру, төмендету, ауыстыру, босату Қолданылатын кадрлық мониторинг жүйесінің
9. Басқару кадрларын дайындау Ұйымдағы басқару іс-әрекетін жобалау және
10. Кәсіпорын ішіндегі әлеуметтік-психологиялық жағдайдың мониторингі және қарым-қатынасты ұйымдастыру
7. Ұйымдастырушылық жоспар
Бұл бөлімнің қызметін ұйымдастыру кадрлар бөлімінің жанынан ұйымдастырылған персоналды
13 сурет - «Шымкентсыра» ЖШС персоналды басқару бойынша мониторинг
«Шымкентсыра» ЖШС кадрлары басқаратын негізгі бөлімше - кадр бөлімі.
жұмысқа алу;
жұмыстан шығару;
жұмысшыларды оқытуды ұйымдастыруды;
іс - қағаздарын дайындау және тағы басқа көптеген функцияларды
«Шымкентсыра» ЖШС – ның еңбек ресурстарын жұмысқа қабылдап
жоғарғы кәсіпкерлік квалификация;
оқытуға бейімділік;
араласу тәжрибесі;
бірге жұмыс жасауға дайындық.
8. Шығындарды болжау
«Шымкентсыра» ЖШС еңбек ресурстарын басқару жүйесін жетілдіру жұмыстарын жүзеге
- кеңселік құрал-жабдықтар сатып алу – 0,3 млн. теңге;
- персоналдың жалақысы – 3,4 млн. теңге;
- кеңсе тауарлары – 0,3 млн. теңге;
- шаруашылық шығындар – 0,3 млн. теңге.
17 кесте.
Персоналды менеджмент қызметін ұйымдастыру бойынша «Шымкентсыра» ЖШС-ның шығындарының болжамы,
№ Көрсеткіштер 2010 2011 2012
Шығындар:
1 Кеңселік құрал-жабдықтар сатып алу 300 - -
2 Персоналдың жалақысы 1 000 1 200 1 200
3 Кеңсе тауарлары 100 100 100
4 Шаруашылық шығындар 100 100 100
Барлығы 1 500 1 400 1 400
Жобаны жүзеге асыруға байланысты барлық шығындар – 4 300
9. Шығындар мен пайданы болжау
18 кесте.
Персоналды менеджмент қызметін ұйымдастыру бойынша «Шымкентсыра» ЖШС-ның шығындары мен
№ Көрсеткіштер 2010 2011 2012
Шығындар:
1 Кеңселік құрал-жабдықтар сатып алу 300 - -
2 Персоналдың жалақысы 1 000 1 200 1 200
3 Кеңсе тауарлары 100 100 100
4 Шаруашылық шығындар 100 100 100
Барлығы 1 500 1 400 1 400
Жобаны жүзеге асыруға байланысты барлық шығындар – 4 300
Табыстар:
1 Жұмыс күшінің жетіспеушілігіне байланысты болатын шығындарды үнемдеуден алынған
2 Кадрлар тұрақсыздығының алдын алу шаралары есебінен шығындарды үнемдеуден
3 Абсентизмнің алдын алу шаралары есебінен шығындарды үнемдеуден алынған
4 Барлығы 1 100 1 500 1 800
Жобаны жүзеге асырудан келетін барлық табыстар – 4400
7 Таза табыс -400 100 400
8 Кумулятивті таза табыс -400 -300 +100
Орта жылдық табыс – 4 400/3 = 1 466,66
Жобаның ақталу мерзімі – 4 300/1 466,66 = 2,9
10. Жұмыстардың орындалу тізбесі
Басталу күні Аяқталу күні Жауаптылар
1-кезең. Жоспарлау мен құрастыру 01.02.10ж. 01.07.10ж Жамалбеков О.
2-кезең. Жоспарға қажетті ресурстарға тапсырыс беру
01.07.2010ж.
01.10.2010ж. Жамалбеков О.
3-кезең. Жүзеге асыру 01.07.2010ж. 01.07.2012ж. Жамалбеков О.
11. Жобаны тәуекелдігін (сезімталдығын) талдау
«Шымкентсыра» ЖШС басқару құрылымына персоналды басқару бойынша мониторинг бөлімінің
Қаржылық тәуекел:
- несиелік тәуекел.
Бұл тәуекелді төмендету үшін несие портфелінің сапасының жоспарлы деңгейін
инфляцияның өсуі.
Инфляцияның болжамдық көрсеткіштері 2010-2012 жылдар аралығында 7,3-8,5 % деп
Нарықтық тәуекел:
сұраныстың төмендеуі.
Бұл жағдайда бизнесті диверсификациялау және резервтер құру шаралары қолданылады.
тұтынушылардың талғамдарының өзгеруі.
Құрылыс материалдарын қолдану, құрылыс технологиялары, сәулет өнері және т.б.
Операциялық тәуекел немесе серіктестіктің өз қызметіне байланысты тәуекел:
- жоспарлық тәуекел.
«Шымкентсыра» ЖШС өндірістік, қаржылық, технологиялық, шаруашылық және т.б. жоспарларының
- кадрлық тәуекел.
Бұл тәуекелді ұсынылып отырған бизнес жоспарды жүзеге асыру арқылы
Қорытынды
Кәсіпорындағы менеджмент жүйесін айтпас бұрын, біз менеджмент деген терминге
«менеджмент» ұғымы көптеген мағынада қолданылады: басқару, басқарушылық қызметін жүзеге
Менеджменттік қызмет – бұл кәсіпорындарда жұмыс істейтіндердің еңбегңне, ақыл-парасаттарына,
Отандық менеджменттің басты негізі– адам ресурстары және кәсіпкерлік қызметі
Осыдан келіп, біз кәсіпорындағы менеджмент жүйесіне анықтама бере аламыз.
Менеджменттің интеграциялық жүйесінің құрылуы, өткен ғасырдың 90-шы жылдары нақтылы
MSS құрамы тағы да нақтылы салада қолдануға арналған ИСО
Менеджментті стандартизациялаудың әлемдік даму тенденциясына сүйенетін болсақ, MSS жалпы
Соңғы кездері Қазақстан Республикасында шығарылатын менеджмент бойынша арнайы әдебиеттерде,
Осымен біз кәсіпорындағы менеджмент жүйесінің бірқатар шарттарымен таныстық. Кәсіпорындағы
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
С.А.Баракин «Методы менеджмента качества» №10, 2005 жыл
Валерий Швец «Стандарты и качество» №11, 2005 жыл
ISO 9001 : 2000. Сапа менеджментінің жүйесі. Талаптар.
ISO 14001: 2009. Экологиялық менеджмент жүйесі. Қолдану бойынша талаптар
OHSAS 18001 : 1999. Еңбекті қорғау мен өнеркәсіптік қауіпсіздік
SA 8000 : 2001. Этикалық және әлеуметтік менеджмент жүйесі.
ISO 15161: 2001. ИСО 9001: 2000-ның сусын өндірісі мен
ISO 19011 : 2002. Сапа менеджменті мен экологиялық менеджмент
Егорова.Л.Г. Проблемы совместной сертификаций (ИСО 9000 и ИСО 14000)/Л.Г.Егорова
Егорова.Л.Г. Как интегрировать системы менеджмента качества и охраны окружающей
Пазюк.Ю.В. Интегрированные системы менеджмента предприятий /Ю.В.Пазюк //Партнер и конкуренты.
К.Кубаев Теория построения систем управления.//Транзитная экономика.2001 жыл, №4.
13. Афанасьев В.Т. Системность и общество. М. : Политиздат,
14. А.Қ.Мейірбеков , Қ.Ә.Әлімбетов. «Кәсіпорын экономикасы». Оқу құралы, А.:
15. А.М.Есіркепова «Қазақстан Экономикасын Басқару Негіздері.» Оқу құралы, Шымкент,
16. М.Б.Бисенғазиев, А.Ш.Хамитов «Кәсіпкерлік негіздері» оқу құралы, Орал, 2001
17. Ахметов Қ.Ғ., Сағындықов Е.Н. «Менеджмент негіздері» оқу құралы,
18. Научная организация труда в управления производственным коллективов М,
19. Бердалиев К.Б. Основы управления экономикой Казахстана– Алматы,
20. Козырев В.М. Современная экономика. М, Финансы и статистика,
21. Оббший менеджмент. Под.ред. Казанцева А.К.–М, : Инфра–М, 1999
22. Ансофф И. Новая корпоративная стратегия –С–Пб: Питер Кам,
23. Байжомартов У.С., Жүнісов Б.А. Рыночная экономика словарь –
24. Балабанов И.Т. Риск –менеджмент. М,: Финансы и статистика,
25. Жүнісов Б.А., Мамбетов У.Е, Байжомартов У.С. «Нарықтық экономика
26. Ш.Қ. Қашықов және басқалар “Басқару теориясы”. С.Торайғыров
27. Қ.Б. Бердалиев және басқалар “Басқару негіздері”. Алматы,
28. К. Бердалиев «Менежмент» лекциялар курсы. А. Экономика 2005.
29. М.Т. Оспанов және т.б. «Агробизнес теориясы мен практикасы»
30. А.К. Мамыров “Менеджмент” Алматы, Экономика 1998 ж.
31. А.Г.Поршнев и др. “Управление организаций” Москва, Инфра
32. Ж.О. Ихданов, Ә.О. Орманбеков «Экономиканың мемлекеттік реттеудің өзекті
33. О. Сабден. “XXI ғасырға қандай экономикамен кіреміз”.
34. Б. Жүнісов, Ұ Мамбетов, Ү Байжомартов. «Нарықтық экономика
35. С.С. Сахариев, Ә.С. Сахариева, Ә.С. Сахариева «Нарық экономикасы»
36. «Оңтүстік Қазақстан облысының статистикалық жылнамасы» 2001-2004. Шымкент –
37. «Оңтүстік Қазақстан облысының элеуметтік – статистикалық дамуы 2005».
38. С.Сатыбалдыұлы «Маркетинг-нарықтану» А. 2002.
10
Менеджмент қалай
анықталады
1. Берне
(қызметтің түрі)
5. Ғылым
және
өнер
4. Адамдардың санаты
1. Болжамдау
және жоспарлау
5. Бақылау
(есеп,
талдау)
4. Жандандыру
және ынталандыру
Басқару бернесі
Адамдар
(қызметкерлер)
Ақша
Өндіріс
Өнім
Кәсіпорын құрылымы
негізгі өндіріс
қосалқы бөлімшесі
көмекші өндіріс бөлімшесі
бөлімшесі
Мақсатты анықтау
Старатегияны таңдау
Ортаны талдау
Стратегияны орындауды бақылау
Стратегияның орындалуы
Кәсіпорындарда жүзеге асырылатын процестер
Стартегиялық басқару процесі
ғылыми зерттеулер
жобалау, құрастыру
дайындау
жондеу және жаңғырту
бақылау және жарамсыздық-
тан сақтандыру
қызмет көрсету
сақтау
Анархия
Иілгіштік
100%
122,36%
152,95%
100%
129,99%
162,49%
0%
20%
40%
60%
80%
100%
120%
140%
160%
180%
2007
2008
2009
жыл
Тауарлық өнімнің көлемі
Өткізілген өнімнің көлемі
Ынталандыру процесінің сарапшысы
жұмысшыларды қажетті деңгейде жұмысқа дайындау
процесінің сарапшысы
еңбек ресурстарын жоспарлау процесінің сарапшысы
«Шымкентсыра» ЖШС персоналды басқару бойынша мониторинг бөлімі
Сезімталдық
Сыртқы ориентация
Өшу
Бақылауға бағыттау
Қаталдық
Тиімділік
Бюрократия
Өзгеруге бейімделу
Шығармашылық
Қызығушылық
Хаос
Нәтижелік
Сегменттілік
Нарық
Бюрократия
Адхократия
Клан
Сыртқы фокус
Ішкі фокус
Бақылау
Иілгіштік
Мәдениет
10)оқыту және білім
11)оперативтілік
12)автономиялық
Бірегейлік
4)ұқыптылық
Ресурстар
5)адамдар
6)әріптестер
Құндылықтар
1)тұтынушылар үшін
құндылықтар
2)қоғам үшін
құндылықтар
Менеджмент
7)жалпы оптимизация
8)процесті әдіс
9)дәлелді негіз
Лидерлік
3)болжамды
лидерлік
Корпоративті
стратегия
Бизнес-стратегия
Өнім бойынша
стратегия
Күшті жақтарды түсіне,сыртқы ортаны талдау
СМЖ көмегімен бизнес стратегиясын жасауды қамтамасыз ету
СМЖ-нің қажет элементтерін және ұжымдық қапталын теңестіру
3. Тұрақты жақсаруы
9. ЖЦП процесі
7.Басқарушылардың
жауапкершілігі
тардың қанағат-
2. СМЖ-ның тұрақты жақсаруы
8. Ресурстардың
менеджменті
жақсаруы
Қызығу-шылық білдіре -
тін тараптардың қанағаттануы
Қызығушылық білдіретін тараптардың талаптары
СМЖ инновациясы
5. Білім және
инновация
6. Сапа менеджмент
жүйесі
ГОСТ Қ ИСО 9001 : 2001 менеджмент сапасы
Интеграцияланған
менеджмент
жүйесі
ГОСТ 12.0.006- 2008, OHSAS- 18001 еңбекті қорғау менеджменті
ГОСТ Қ ИСО 14001-98, EMAS экологиялық менеджмент
Әлеуметтік менеджмент
Қаржылық менеджмент
Кадрлық менеджмент
Тәуекелділіктер менеджменті
Қауіпсіздік менеджменті
Ресурстар менеджменті
Метрологиялық менеджмент
Құндылықтар менеджменті
AS 9000, НАССР салалық менеджмент
Корпоративтік менеджмент
Қайта жаңғыру
Ішкі бейімделу
Инерция

Ұқсас жұмыстар

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ЭКОНОМИКАСЫНЫҢ ДАМУ СИПАТТАМАСЫ

Кәсіпорынның өндірістік қуаты

Фирма қызметтерін ұйымдастыру қызметтері

Кәсіпкерліктің сыртқы экономикалық қызметінің негізгі нысаны - сыртқы сауда қызметі

Кәсіпорын экономикалық стратегиясы мен бағдарламасын әзірлеу

Кәсіпорын қаржысының мәні

Негізгі өндірістік процесті ұйымдастыру

Кәсіпорын экономикасының ішкі жағдайлары

Өнімнің өзіндік құнын төмендету, пайда, рентабельділікті арттыру әдістері