Ескендір ЖШС тауар ассортиментінің қалыптасуы

ЖОСПАР
КІРІСПЕ 3
1 ӘРТҮРЛІ ТИПТЕГІ САУДА КӘСІПОРНЫНДА ТАУАР АССОРТИМЕНТІН ҚАЛЫПТАСТЫРУ 5
1.1 Тауар түрлеріне және ассортменттеріне сипаттама 5
1.3 Тауар ассортиментін топтастыруды ұйымдастыру және оның тиімділігі 8
2 САУДА КӘСІПОРЫНДАРЫНДАҒЫ ТАУАР АССОРТИМЕНТІН ТАЛДАУ 11
2.1 Өнім өндіру көлемін, ассортиментін және өткізуді талдау 11
2.2 Тауарды өткізуді ынталандыру құралдары мен формалары 20
2.3 Тауар өнімінің құрылымын талдау 21
3 КӘСІПОРЫНДАРДАҒЫ КОММЕРЦИЯНЫ ҰЙЫМДАСТЫРУ МЕН ЫНТАЛАНДЫРУДЫҢ ФОРМАЛАРЫН ЖЕТІЛДІРУ ЖОЛДАРЫ
3.1 Тауарды өткізуді ұйымдастыру мен ынталандырудың формалары 28
3.2 Кәсіпорындардағы коммерцияны ұйымдастыру мен ынталандырудың формаларын жетілдіру жолдары
ҚОРЫТЫНДЫ 38
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 40
КІРІСПЕ
Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаевтың халыққа «Болашақтың іргесін бірге қалаймыз»
Тауар - қажеттілікті немесе мұқтаждықты қанағаттандыра алатынның барлығы
Былай деп, алдын ала болжау жасалық, әйел сұлу болып
Тауар мұқтаждықты не тұтынысты қанағаттандыруға назар аудару, иелену, пайдалану
Нақты тауар және нақты адам қажеттілігін, қанағаттандыруды келесі
Тауар тұтынушының талап–тілегіне неғұрлым толық сәйкес келген сайын, өндіруші
Логикалық қорытынды мынада, өндірушілер тауарларын сатқысы келетін өздерінің тұтынушыларын
Адамдар өз мұқтаждықтары мен талап–тілектерін айырбас көмегімен қанағаттандыруды шешкен
Айырбас арқылы жеке тұлғалар өздері қалайтын объектіні ала алатын
Берілген жұмыста зерттеу объектісі болып «Ескендір» ЖШС табылады.
Зерттеудің пәні «Ескендір» ЖШС тауар ассортиментін талдау болып табылады.
Курстық жұмыстың мақсаты кәсіпорынның коммерциялық қызметінің бағыттарын жетілдіру болып
Курстық жұмыстың міндеттері келесідей:
Әртүрлі типтегі сауда кәсіпорнында тауар ассортиментін қалыптастыру
Сауда кәсіпорндарындағы тауар ассортиментін талдау
Кәсіпорындардағы коммерцияны ұйымдастыру мен ынталандырудың формаларын жетілдіру жолдары.
Осы курстық жұмысты жазу барысында «Коммерциялық қызмет», «Менеджмент», «Маркетинг»
1 ӘРТҮРЛІ ТИПТЕГІ САУДА КӘСІПОРНЫНДА ТАУАР АССОРТИМЕНТІН ҚАЛЫПТАСТЫРУ
1.1 Тауар түрлеріне және ассортменттеріне сипаттама
Пайдалану мерзімі бойынша тауарлар қысқа мерзімде және ұзақ мерзімде
Түпкі тұтынылуына қарай тауарлар тұтыну тауарлары және өндіріске арналған
Өндірістік мақсатқа арналған тауарлар – кейін қайта өңдеуге немесе
Тауар ассортиментін толықтыру туралы шешім қабылдау тауар номенклатурасы ұғымымен
Тауар номенклатурасы кеңдігімен, толықтығымен, тереңдігімен және үйлесiмдiлiгiмен сипатталады.
Тауар номенклатурасының кеңдігі деп фирма шығарған ассортименттік топтардың жалпы
Тауар номенклатурасының толыққандығы деп – барлық ассортиментті құрайтын жеке
Тауар номенклатурасының тереңдігі – бұл әр ассортиментті топ шегіндегі
Тауар номенклатурасының үйлесiмдiлiгiне әр түрлі ассортимент топтарындағы тауардың соңғы
Тауар номенклатурасын сипаттайтын бұл 4 көрсеткіш фирманың тауар-номенклатурасын анықтауға
Маркетингтік тұрғыда нақты, жинақталған және кеңейтілген өнім деген түсінік
Нақты өнім нақты сипаттары бар тауардың негізгі физикалық мәнін
Кеңейтілген өнім – тауардың нақты сипатын ғана емес, сонымен
Жинақталған өнім – бұл маркетинг тұжырымдамасына сай тауардың ауқымды,
1.2 Тауарды қасиетіне байланысты топтастыру
Тауар өндірісінің өзекті категориясы - тауар болып табылады. Оның
1. Маркстік теорияда, тауар - сатуға арналған, адамға
а)тауар деп адамның белгілі бір қажеттіктерін қанағаттандыратын заттарды айтады;
б) тауар деп еңбек жұмсалған заттарды айтады. Мысалы, ормандағы
в) тауар деп сатуға арналған заттарды айтады.
2. Австрияның экономикалық мектебі (оның көрнекті өкілі К.Менгер) тауар
Экономикалық игіліктерге, К.Менгер, шектеулі мөлшерде кездесетін - экономикалық қызметтің
Бұл анықтаманың екеуіне де ортақ тұжырым бар, олар тауарды
Тауардың өзінен басқа тауарларға белгілі пропорциялық мөлшермен айырбасталу қабілетін
Қызмет көрсетулердің ерекшелігі, олардың өздеріне тән натуралды-заттай формасы болмайды,
Тауарлардың материалдық және материалдық емес сипаттары болады. Тауардың екі
а) адамның белгілі бір қажеттіктерін қанағаттандыру қабілетін оның тұтыну
б) әрбір тауардың жалпылай айырбастау құны
Бір тауар өзінен басқа тауарларға айырбасталу кезінде, олардың өзара
Құнның еңбек теориясын жақтаушылар, тауарлардың құнын жасауға жұмсалған еңбек
Шектеулі пайдалылық теориясын жақтаушылар - айырбастың негізін пайдалылық құрайды
Енді осы аталған тұжырымдамаларға арнайы тоқталайық. Құнның еңбек теориясы
Құн мөлшерін анықтауға байланысты әртүрлі көзқарастар қалыптасты. А.Смит құн
Пайдалылық теориясының іргетасын қалаған австрия мектебінің өкілдері (К.Менгер, Е.Бем-Баверк,
Мысалы, шөл жерде қалдыңыз және өте шөлдедіңіз делік. Бұл
Сонымен, шектеулі пайдалылық деп - тауарлар мен қызмет көрсетулердің
Шығындар тұжырымдамасы Джеймс Милльдің, Мак-Кулохтың еңбектерінде орын алған. Олар
Олардың ішінде А.Маршалдың концепциясы сәтті шықты, ол құнды жасаудың
1.3 Тауар ассортиментін топтастыруды ұйымдастыру және оның тиімділігі
Тауар ұғымына тауар саясаты жатады, яғни нарыққа ұсынылған тауар
Тауарлық ассортимент дегеніміз функционалды және тұтынушылық сипаттамасы, сондай-ақ бөлу
Тауар ассортиментінің кеңдігін және тереңдігін бөліп көрсетуге болады.
Тауар ассортиментiнiң кеңдiгi фирманың мақсаттары мен мiндеттерiне байланысты. Нарықтың
Тауар ассортиментiнiң жоғарыға қарай өсуi. Екінші деңгейде, яғни нарықтың
Тауар ассортиментiнiң төменге қарай өсуi. Көптеген фирмалар нарықтың алдыңғы
Тауар ассортиментiнiң жоғары және төмен өсуi. Нарықтың орта эшелонында
Тауар ассортиментін толықтыру. Тауар ассортиментін толықтырудың бірнеше себептері бар:
табысты көбейту қажеттілігі;
ассортиментті кеңейтуді сұрайтын делдалдардың пікірін ескеру;
фирманың іске қосылмаған өндірісін жүзеге асыру;
бәсекелестердің іс-қимылын бейтараптандыру.
Тауар ассортиментін толықтыру үшін өндіріліп жатқан өнімдерден жаңа тауар
Тауарлық ассортименті бойынша дүкендердің мынадай типтері бар:
1. Супермаркеттер - үстеме бағасы
2. Суперсторлар. Сауда ауданы орта
3. Гипермаркеттердің сауда ауданы 10
4. Cash & Carry дүкендері.
5. Арнаулы дүкендер – тауарлардың
6. Универмагтар. Басқаларға қарағанда сан
7. Көпшілікке арналған тауарлар дүкендері.
8. Ыңғайлы дүкендер. Үй жанында
Сонымен, сауданы ынталандыру іс-шаралары бөлшек және көтерме саудагерлерге сауда
2 САУДА КӘСІПОРЫНДАРЫНДАҒЫ ТАУАР АССОРТИМЕНТІН ТАЛДАУ
2.1 Өнім өндіру көлемін, ассортиментін және өткізуді талдау
Өнімді өндіру көлемі мен оның
Тұтынушылар-өндіріс процесі кезінде тауар немесе қызметті тұтынатын ұйымдар және
Тұтынушыларды талдаған кезде келесідей топты жүйелеуге болады:
Негізгі өнімді тұтынушылар, жеке тұлғалар.
«Ескендір» ЖШС фирмасы тұтынушылар үшін нарықта өз қажеттіліктерін толығымен
Кесте – 1. Тұтынушылар типі
Тұтынушылар типі Өнім түрі: негізгі Тұтыну көлемі, С Келісішарт
1.Негізгі өнімді тұтынушылар + 260540.5 Қолма-қол 60.8 58.4
2.Жеке тұтынушылар + 185308.5 Қолма-қол 43.2 41.5
Ескерту – әдебиет көздерінің негізінде автор құрастырған
Кесте – 2. «Ескендір» ЖШС фирмасының тұтынушылар нарығы
Айнымалылар мәні Типті бөлу
Географиялық ұсыным Қарағанды облысы
Кесте – 2 жалғасы
Регион Қарағанды, Теміртау қалалары. Бұқар-Жырау ауданы.
Психиологиялық ұстаным Жоғарғы – орта – төменгі.
Адам типтері Әуесқой, Салқынды, сусынға құмар
Қоғам кластары Өмір сүйгіштер
Мінез- құлық ұстаным Сапасына көңіл бөлу, жиі сатып алу,
Демографиялық ұсыным Ой еңбегімен, техника маманымен айналысатын лауазымды адамдар,
Жас мөлшері 4-65 жастан асқандар,бөбектер, балалар, жас өспірімдер, жастар,
Ескерту – әдебиет көздерінің негізінде автор құрастырған
«Ескендір» ЖШС фирмасының тұтынушылары осы аймақтағы көтерме саудамен айналысатын
Кесте – 3. Тауар өткізу нүктелері
Тұтынушылар Мекен- жайы
«Ануар» Қарағанды қаласы ,
«19-орам»
«Девятый» , «Мадина», «Алатау» Сатыбалдин 8
«Бек», « Ғасыр» Жамбыл көшесі , 87,
«Майқұдық» Чапаев көшесі , 67
«Выбор», « Самади» Карбышева , 1
«Ескендір» , «Ар-Ай», «Барыс» Мұқанов, 55
«Олжас» , «Раха» Мұқанов,53
«Супер-Маркет», «Самади», «Толқын», «Құралай» «Агенства»
Бейбітшілік даңғылы ,2
«Диас» , «Супер» Алиханов көшесі,21
«Таня Фурган», «Екатерина», «Айнұр» Гапеев көшесі,22, 37
Кесте – 3 жалғасы
«Саят» Гоголь көшесі,68
«Керуен», «Ғалым» Республика көшесі , 13
«О, ғажап» Теміртау қаласы ,
Тәуелсіздік даңғылы
«Салтанат», «Екатерина» Ленин көшесі ,
«Океан», «Акцент» Құрылысшылар даңғылы.
«Жастар» Құрылысшылар даңғылы.
«Қарлығаш» Үштөбе қалашығы,
Центральная көшесі.
«Сая» Жансүгіров көшесі.
Ескерту – әдебиет көздерінің негізінде автор құрастырған
Жабдықтаушылар – компанияны және олардың жеке бәсекелестерін материалдық ресурстармен
Сату көлеміне жабдықтың әсерінің тиімділігі жабдық сомасының өнім өндірісі
Э = П/О* 100%
Осы берілгендер нәтижесінде жабдықтың өндіріс көлеміне тигізетін тиімділігінің жылдан-жылға
«Ескендір» ЖШС фирмасының тікелей әсер ету ортасы болып отырған
«Ескендір» ЖШС фирмасының жабдықтаушылар өз ара жасалған келісім-шарт бойынша
Кесте – 4. «Ескендір» ЖШС фирмасының жабдықтаушылары
Жабдықтар Іскерлік фирмалар, және тұлғалар мекен жайлары.
Констрат «Асар LTD»
«Какао». Қарағанды қаласы.
Бөтелке (пластмасса) «Казсформ».
Қақбақтар (қақпақ) «Казсформ».
Бөтелке (шыны) «Мадина».Теміртау қаласы.Абая, 97
Пакеттер (конфетке арналған) «Чебурашка». Қарағанды қаласы.
Гоголя көшесі, 86.
«Котик». Алматы қаласы, Теміртау көшесі,12
ОАО « Конфеты Караганды». Гоголь көшесі,76
Тел\факс 8(7212) 56-26-55
«Харковчанка». Кацарская көшесі,24\26
тел\факс (057) 712-86-53
Пакеттер (қытырлақ нанға арналған) «Сибирский Берег». Ресей,63049
Новосибирск, Красный пр. Көшесі,79
Тел\факс (3832) 27-64-67
«Марта М». ЖШҚ
Ресей,630055
НСО, Мочище карьері, Кубавая көшесі,68.
Ескерту – әдебиет көздерінің негізінде автор құрастырған
Бәсекелестер – бірдей тауар немесе қызметті нарықта ұсынатын және
Талдаудың басты міндеттеріне :
1. Өнім өндіру мен өткізу динакамикасы
2. Бұл көрсеткіштер мөлшерінің өзгеруіне
3.Өнімді шығару мен өткізуді
ларын өңдеу.
«Ескендір» ЖШС тауар ассортиментінің қалыптасуы. Коммерциялық нәтижелікті қамтамасыз ету
Тұтынушы мен нарықты кешенді зерттеу;
Тауар ассортименті мен бағасын жоспарлау;
Ағымдағы сұранысты толық қанағаттандыратын әдістерді жасау;
Қанағаттанбаған тұтынушыны тауып, потенциалды сұранысты табу;
Өтімді жоспарлау мен жүзеге асыру;
Өндірісті ұйымдастыру мен басқаруды жүзеге асыру бойынша әдістерді жасау.
Кәсіпорынның маркетингтік стратегиясы бірнеше негізгі принциптерге негізделеді: Бірінші принцип
Нарықты зерттеу нәтижесіндегі болжамдау нарық сегментациясы болуы тиіс. Ол
Табыс деңгейіне байланысты:
жоғарғы;
орташа;
төменгі.
Жас бойынша топтар:
20 жасқа дейін;
50 жасқа дейін;
50 жастан жоғарғы;
Сауда кәсіпорнының бөлшекті-көтерме түріндегі ассортиментті саясат халықтың әр бір
«Ескендір» ЖШС тауар ассортиментінің көлемі мен тереңдігі үлкен емес.
(2)
мұндағы
КУТ – тұрақтылық коэффициенті
ТФ – тексеріс кезіндегі сатылып отырылған тауар түрінің саны.
ТН – бекітілген ассортименттік қатармен сәйкес сатуда болуы тиіс
Кәсіпорындағы КУТ 0,8 ге тең. Ол көрсеткіштің 1 ге
Осы фирманың басшылары белгілі бір тауар ассортиментін енгізбес бұрын
Тауар жетілу кезңіне келгенде (мысалы ЖШС «Нәтиже» өнімі), коммерсанттар
«Ескендір» ЖШС негізгі бәсекелестік артықшылығы келесілер болып табылады:
Сапалық талаптарға сай тауарларды сатып алушыға ұсыну;
Стандартты емес тауарларды ұсыну, оларды қызықтыру;
Икемді баға саясатын қолдану;
Ішкі және сыртқы жарнама жүргізіп отыру;
Қосымша қызмет көрсету көлемін арттыру;
Тауар позициясының үлкен ассортиментін қолдану.
Халыққа несиеге берілуі мүмкін тауарларды сату.
«Ескендір» ЖШС маркетингтің негізгі мақсаты тұтынушы жағынан қарастырғанда тауар
Негізгі жүргізіліп отырған ассортименттік саясат сатудағы тауарлар ассортиментін ені
Сатудағы тауар ассортиментін кеңейту келесі бағыттар бойынша анықталады:
өнім номенклатурасы бойынша жеткізушілермен байланыс орнату;
аймаққа тауарды әкеліп отырған және тапсырыстар бойынша жұмыс істейтін
жекеменшік кондитерлік цех өнімінің ассортиментін кеңейту.
Бағабелгілеу тәжірибесін қарастыра отырып, жеткізушілермен сатып алу бағасы бағаны
Талдау обьектілеріне:
1.Өнімді өндіру және өткізу көлемі
2.Өнім сапасы
3. Өндіру және өткізу құрылымы
4. Ырғақтылығы.
Талдау алдымен өнімді шығару және
Кесте – 5. «Ескендір» ЖШС-нің тауарлы өнім
Бұйым түрі Өнім өндіру көлемі, млн теңге Өнім өткізу
Жоспар Нақты +/- Ауыт Жоспар Нақты +/- Ауыт
«Шампан» 11462 106420 -5042 95.4 105385 107125 1740 101.6
Напитки «Ананас» 120850 110450 -10400 91.3 110500 115640 5140
«Апельсин» 115850 125650 9800 108.4 128900 121850 -7320 94.3
«Абрикос» 77518 103329 25811 133.2 76755 84155 7400 109.6
«Барлығы» 440256 445849 20169 104.7 436589 445849 6960 101.6
Ескерту – әдебиет көздерінің негізінде автор құрастырған
«Шампан» водка өнімін өндіру көлемі бойынша жоспардан 4.6%-ке кем
Кесте – 6 Өнімнің ассортиментін талдау
Бұйым түрі Жоспарлы баға бойынша өнім өндіру көлемі, мың
Жоспар Нақты
Өндіру көлемі
436256
445849
95.4
180494
«Апельсин» 11585 12565 108 11585
«Абрикос» 7751 10332 133.2 7751
«Буратино» 7740 7760 100 7732
«Дюшес» 7900 7760 100 7900
«Киви» 7904 7910 100 7900
«Кола» 8058 9880 123 8003
«Лимонад» 8026 9886 123 8020
«Персик» 8238 9867 119 8130
«Лимон» 8360 9810 117 8250
«Экзотик» 9211 9800 116 8421
«Яблоко» 9705 9900 103 9560
«Кока-кола» 9580 7690 97 9568
«Буратина» 1300 1304 100 1300
«Дюшес» 1124 1260 112 1120
«Кока-кола» 1188 1290 108 1170
Шыны 1,5литр «Дюшес» 300 404 133 294
«Лимонад» 305 344 112 3050
«Лимон» 505 520 102 5000
«Фанта» 564 620 109 5600
«Яблоко» 864 867 100 8600
ФРУТЕЛЛО
«Барбарис»
14
12
85
14
Кесте – 6 жалғасы
«Бинго» 15 13 86 15
«Холидей» 14 13 92 14
«Сафари» 18 17 89 18
ҚЫТЫРЛАҚ НАН
«Бекон» 2333 2480 106 2300
«Грибы» 2863 2900 101 2800
«Курицей» 3000 3004 100 3000
«Морские» 4500 4505 100 4300
«Мекс. Соус» 4604 4802 104 4500
«Пицца» 5000 5645 112 5000
«Сыр» 5700 5742 100 5600
«Салями» 8066 8187 101 8000
«Чеснок» 8074 8120 100 8000
КОНФЕТЫ
Қорап 140гр.
«Для Тебя» 200 204 101 200
«Наурыз» 160 150 93,75 150
«Құттықтаймыз» 120 110 91,6 120
«Мерекелеріңіз» 152 123 80 150
Грильяж 140гр.
«Для Вас» 54 52 96 51
«Комплемент» 95 85 89,47 92
«Для Вас»(желтые розы) 76 74 97,3 75
«Мечта» 85 82 96 85
«От всей души» 19 18 94 18
Гриляж 240гр.
«С любовью» 25 24 96 25
«Для Тебя» 37 34 91,8 26
«Комплемент» 97 94 96 95
«Для Вас» 93 92 98 90
«8-Наурыз» 14 12 85 14
Ескерту – әдебиет көздерінің негізінде автор құрастырған
Сонымен, өндіріс құрылымының өзгерісі барлық экономикалық көрсеткіштерге үлкен әсерін
2.2 Тауарды өткізуді ынталандыру құралдары мен формалары
Қазіргі күнде «Ескендір» ЖШС тауар саутудың келесі түрлері бар:
1. Өзіне өзі қызмет көрсету – бұл сатып алушы
2. Түрлері бойынша тауар сату – сауда залында тауар
3. Ашық есептеуде тауарды сату – сатып алушылар өзері,
Дүкеннің негізгі қызметінің негізгі бағыты сатып алушылардың сұраныстарын толығымен
Ұнамды әлпет, жақсы көңіл күй мен өзін өзі ұстай
Сатушы жаднамасына сәйкес әр бір сатушы келесілерді білуі қажет:
1. Сатушының жұмыс күні жұмысқа шығу графигімен
2. Сатушының киімі мен сыртқы әлпеті әскерлік жағдайға
3. Жұмысқа кірісер алдында сатушы міндетті:
өзінің жұмыс орнын тиісті санитарлы жағдайға келтіру мен күн
тауар ассортиментінің толықтығы мен бар болуын тексеру, егер болмаса,
тауарларды сатуға дайындау (буылған нәрселерді шешу, тазалау және т.б.)
тауарларға бағаның қойылуын қадағалау;
жұмыс орнында бүктеу мен инвентарь материалдарының болуын тексеру
4. Жұмыс уақыты барысында сатушы міндетті:
тиянақты, әдепті және сатып алушыларға қызмет көрсетуге;
тұтынушылардың қай тауарға сұранысы көп екенін зерттеп, уақытылы жетекшілерге
егер сатып алушы тауарды қай жерде немесе қандай тауарлар
залда ұсынылған тауарларды сақталуына бақылауды жүзеге асыру;
есептеу жүргізбеген тұтынушыны байқаған кезде дау жанжалға түспеу. Түсініксіздіктер
бірге жұмыс істейтіндермен сыпайы болуы тиіс, қызмет лауазымына байланысты
жоғары лауазымды жұмыскерлердің тапсырмаларын сөзсіз, кесеріспей орындау. Орындауды дұрыс
. 5. Сауда залының сатушысы құқығы
сатып алушыға назарсыз, қызығушылық танытпай, немқұрайлы қарау;
сапасыз тауарды ұсыну;
бекітілген график бойынша жұмысқа шығуды бұзу;
бекітілген киім тәртібін бұзу;
отырып қызмет көрсету;
тамақ ішу, темекі тарту, жеке әңгімелер жүргізу;
жұмыс орнынын кету.
6. Сатушы құқылы:
- Ұжымда пайда болған сұрақтарды айту мен
- қажетті бүктеу мен инвентарь материалдарымен жұмыс орнын қамтамасыз
- тауарларды сату орнына әкелуін талап етуге.
2.3 Тауар өнімінің құрылымын талдау
Ассортимент саясаты тұтынушы талабына сай тиімді ассортиментті тауар құрылымын,
Нарықта бір мезгілде болатын, бiрақ жаңашылдық деңгейi бойынша айқындалатын
Кейбір ғалымдар, нарықта бір мезгілде тауардың мынадай топтары болуы
Негiзгi – кәсіпорынға негізгі пайда әкелетін және өсу кезеңінде
Фирманың барлық тауарларының 15–25%-ы – өсу кезеңінде, 50-60%-ы –
Кәсіпорынның тауарлық саясаты мынадай бағытта құрылуы мүмкін:
өндірісті мамандандыру;
өндірісті дифференциациялау;
өндірісті диверсификациялау;
өндірісті интеграциялау.
Өндірісті мамандандыруды қолдануға мынадай факторлар әсер етеді. Ол -
Дифференциация саясатын қолданған фирма өз тауарын бәсекелестердің тауарларына қарағанда
Өсу мүмкіндігі аз болса немесе бәсекелестер позициясы өте мықты
Диверсификацияның шоғырланған және жетілген түрін бөліп қарастыруға болады.
Шоғырланған диверсификацияда фирма өндірісте шығарылатын тауар тізбегіндегі тауарлардың және
Жетілген диверсификация стратегиясын қолданған кезде фирма өзiнiң коммерциялық және
Фирма өндіріс және өткізу тізбегінде әр түрлі маңызды буындарды
Интеграцияның көлденең және тік деген түрлерi болады.
Тік интеграция – тауар өндірісін бір технологиялық тізбекке шоғырландырады.
Көлденең интеграцияның мақсаты – нақты бәсе-келестерді жұту немесе бақылау
Өнім элиминациясы – бұл өнімді қысқарту жоспары. Элиминация бойынша
өндiрiстен алынатын өнімнiң өткізу көлемінің төмендеуі;
осы өнiмнiң нарықтағы бөлігінің қысқаруы;
осы өнім есебінен табылатын пайданың шығындарды жаппауы;
сұраныс құрылымының, сән (мода) және адам құндылықтарының өзгеруi.
Өнімді өндіріс бағдарламасына енгізбеу туралы шешімді экономикалық көрсеткіштерді (табыс,
Тауар таңбасы және тауар белгісі тауар саясатының бөліктері болып
Тауар белгісі үлкен экономикалық мәнге ие бола отырып, фирма
Тауар белгісі дегеніміз – заңдық тұрғыдан қорғалған және басқа
1) термин; 2) таңба; 3) сурет; 4) символ; 5)
Әлемде 30 млн-ға жуық тауар белгісі болса, оның 1
Тауар таңбасын белгілеудің 4 түрі бар:
Фирмалық атау. Ол – сөз, әріп немесе сөздер мен
Фирмалық белгі – символ, сурет, ерекшеленетін түс немесе белгілеу;
Сауда бейнесі – дербестендірілген тауар таңбасы;
Сауда белгісі – фирмалық атау, фирмалық белгі, тауар бейнесі
Тіркелген тауар белгісін пайдалану R әрпімен белгіленеді.
Алғашқы үш белгі заңды түрде қорғалынбағандықтан маркетингтік белгілеулер деп
Таңбалы тауар мәселелері бойынша мамандандырылған Interbrand консалтингтік компаниясының зерттеулері
«Тауар белгісі» термині «тауар таңбасы» және «брендинг» деген ұғыммен
«Бренд» терминінің қазақ тілінде нақты баламасы жоқ, ағылшын тілінен
Қазақстанда брендтің даму деңгейі батыс елдерімен салыстырғанда төмен. Оның
Отандық тауарлардың ішіндегі атақты брендтерді атау әзірше қиынға соғып
Кез келген тауар белгісі бренд бола бермейді, ол үшін
Қазіргі заманда нарықта сатып алушылардың санасын жаулап алу үшін
Фирма таңбалық белгілеудің 3 әдісін қолдануы мүмкін.
Өндіруші маркасы немесе жалпы ұлттық марканы қолдану.
Фирма тауарын өз таңбасын қоятын делдал-дистрибьютер немесе дилерлерге сату.
Өндіруші өнімінің жартысын өзінің таңбасымен, ал қалғанын делдал таңбасымен
Дамыған елдердегi нарықта өндірушілер таңбасы басым болып келедi. Бүгінгі
Тауар белгісі интеллектуалды меншік объектісіне жатады және заң арқылы
Тауар белгісін тіркеу туралы өтініш патенттік ведомствоға беріледi. Сараптама
Қазақстанда төменде көрсетілген белгілеуден тұратын тауар белгілеріне рұқсат етілмейді:
Мемлекеттік елтаңба, эмблема, жалау, халықаралық және үкіметаралық ұйымдардың аты,
Қоғам қөзқарасына қайшы келетін, тауар туралы адамдарға жалған көзқарас
Бұрын тіркелген тауар белгісіне ұқсас белгiлер;
ҚР қорғалатын өнеркәсіптік үлгілер;
Атақты әдеби туындылардың, өнер және т.б. атауы.
Қазақстанда тауар белгісіне берiлген куәлiк 10 жылға дейiн жарамды.
Тауар таңбасының атын іздеу – күрделi мiндет, ол белгілі
Буып-түю, орау (упаковка) фирманың маркетингтiк қызметiнде ерекше орын алады.
Буып-түю, орауға мынадай талаптар қойылады:
буып-түю, орау өнiмнiң белгiленуiн, қолдану аясын, функциясын, жарамдылығын және
буып-түю, орау тауарды сақтауға, тасымалдауға және тұтынуға қолайлы етiп
ол қазiргi заман талаптарына сәйкес тартымды, сыртқы түрi өнiм
буып-түю, орау өткiзу арналарының ерекшелiктерi мен талаптарына сәйкес болуы
буып-түю, орау тұтынушының әдеттерi мен талаптарына қолайлы болуы міндетті.
Буып-түю, орау әсіресе, тұтыну тауарларын шығаратын фирмалар үшiн маңызды
Сыртқы буып-түю, орау тауарларды тасымалдау кезінде бүлінуден қорғайды және
Буып-түю, орау металл, ағаш, тері, әйнек, керамика, тас, пластмасса
Нарықтағы буып-түю, орау рөлiнiң өсуiне төмендегі факторлар әсер еттi:
1. Саудаға өзі-өзіне қызмет ету (самообслуживание) түрін енгізу. Бұл
2. Клиенттер табысының өсуі. Табысы мол сатып алушылар тиімділігі
3. Буып-түю, орау – фирманың беделі мен бейнесін сақтаушы,
Буып-түю, орауды жасау оның қандай болуы керек екендігін анықтайтын
Тауарды таңбалау буып-түю, ораудың бiр бөлігі болып саналады. Бұларға
3 КӘСІПОРЫНДАРДАҒЫ КОММЕРЦИЯНЫ ҰЙЫМДАСТЫРУ МЕН ЫНТАЛАНДЫРУДЫҢ ФОРМАЛАРЫН ЖЕТІЛДІРУ ЖОЛДАРЫ
3.1 Тауарды өткізуді ұйымдастыру мен ынталандырудың формалары
Ерекше стимулды қолдануда маркетингтік жоспарды өңдеушіден көптеген факторларды талап
Кесте – 7. «Ескендір» ЖШС-гі өткізуді ынталандырудың негізгі құралдары
Құралдар Сипаттма
Жеңілдетілген бағадағы тауар Этикеткада немесе орау затында қалыпты бағадан
Сыйақы Төмен бағада тауарды ұсынады, не болмаса соған ұқсас
Сыйлықтар (конкурстар, лоторея, ойындар) Сатып алу нәтижесінде ақшалай сыйлықты,
Демонстрация жүргізу «Ескендір» ЖШС-де ынталандырудың бірден-бір кең тараған түрі.
Ескерту – әдебиет көздерінің негізінде автор құрастырған
Өткізуді ынталандыру және жарнама жүйесін зерттеуде «Ескендір» ЖШС
-жеке тұлғалар 10 жәшіктен жоғары партияны сатып алғанда, оларға
-көтерме кепілі 5%, егер жәшіктен жоғары болса;
-кәсіпорын қолма-қол төлесе, оларға төлеу мерзімі 10 күнге дейін
-біздің фирманың жарнамасын қамтамассыз ететін компанияларға кепіл беріледі;
-келісім-шарт негізінде ұзақ мерзімді қатынаста болатын сатып алушыларға кепілдік
-бартерлік айырбас жүйесі;
-өнімді тегін жеткізу.
«Ескендір»ЖШС-де өткізуді ұйымдастыру мен ынталандыру формаларын жан-жақты зерттей келе,
-тауар үлгілерін тарату (тегін тауар қызметті ұсыну. Бұл тәсілдер
-Купондар (купондар, кез келген тауарға қосылып беріледі немесе журнал,
-Белгілі бір тауарға марапттау беру (белгілі бір тауарға немесе
-Тегін үлгіні тарату (болашақ тұтынушыны тауардың тегін үлгісімен таныстыру,
-Кепілдеме беру (бұл жағдайда сатушы ауызша не болмаса жазбаша
-Бәрінен ынталандыру (екі немесе одан да көп маркалар немесе
Коммерциялық компаниялардың басқару буынының жұмыс сапасына қойылатын талаптарға сүйене
Осы ретте құжаттарды оларды жүргізу мен басқару еңбегін ұтымдандырудағы
Бұл кезде кәсіпорынның басшылық деңгейінде келесілер жасалуы қажет:
-басқарудың жаңа тәсілдері, өнімдерді шығару мен өндіру қабілеттілігін шұғыл
-шығармашылдық, ізденістік, бастамашылдық райды (жағдай) қалыптастыру.
Орта және төменгі буын басқарушылық деңгейінде:
-басқарудың нарықтық бағдарына орай мамандарды қайта даярлау (менеджерлік типтегі)
-олардың құқықтары мен міндеттері нақты ажырата көрсетілген лауазымдылық нұсқаулықтарын
-бастамашылдығы үшін лауазымдылығын көтерумен қатар, жұмыс істеудегі ынтасыздығының төмендігін
-кәсіпорынның стратегиясы мен тактикасының өзгеруі туралы орта буын басшыларын
Онымен қоса, «сыртқы» қатысты өзгерту де қажетті. Кәсіпорынның
Басқарудың маркетингтік әдістеріне көшуге дайындық кезеңінде келесі батыл қадамдар
-«Ескендір» ЖШС «ішкі ортасындағы», қызмет көрсету бөлімшелері арасындағы
-кадрларды қайта даярлау жүйесін қарастыра келе, оларды аттестациядан өткізу;
-басшылар мен мамандардың міндеттілік нұсқауларын тұжырымдау және бекіту;
-директор мен қызмет көрсету басшылары деңгейіндегі лездеме мен шұғыл
-Мамандарға сыйақы беру және мадақтаудың жаңа жүйесін жасау. Ол
-Нарықты, сұранысты, жұмыс тәжірибесін зерттеп - үйренумен байланысты іссапарға
Сонымен, кәсіпорынның бөлшек саудадағы коммерциалық қызметін ұйымдастыруды жетілдіру, қазіргі
Стратегиялық жоспарлау кіші кәсіпорынның коммерциялық қызметінің тиімділігін арттырудың
«Ескендір» ЖШС кез келген жолмен бір ғана пайдағы емес,
«Ескендір» ЖШС стратегиялық жоспарлауы келесі элементтерден тұрады:
дамытудың жалпы, онан соң әлдеқайда және нақтырақ мақсаттарын
(мерзімге белгіленген) жасау;
ағымдағы ахуалды (жағдайды) бағалау;
ұзақ мерзім арналған жоспарды (одан соң керегіне қарай қысқа
қойылған мақсатқа қол жеткізуді бағалау және жоспарға сәйкесінше түзетулер
атап айтқанда сауатты жоспарлау кәсіпорынның табысты қызмет жасауының маңызды
Онымен қоса, кәсіпорын маркетингтік жоспарлауды әзірлеуді ықтиятты, жан-жақты ойластыру
Еліміздің қазіргі және орта мерзімді дамуындағы негізгі стратегиялық ұстаным
Бұл үшін еңбек уәжі мен оған ынталандырудың жаңа
Алайда, экономикалық әдебиетте «еңбекке ынталандыру» мәнін анықтауда ортақ пікір
Қоғамның басты өндіргіш күші, ең алдымен адам ресурстары. Демек,
Экономикалық ынталандыру материалдық ынталандыруға қарағанда кең мағыналы категория. Экономикалық
Нарықтық қатынастар жағдайындағы шаруашылықты тиімді жүргізудің ынталандыру жүйесі өнімді
2010 жылдың екінші жартысына «Ескендір» ЖШС келесі іс-шараларды ұсынуға
1. Өтемақыға қабілетті тапсырыс берушілермен өткен жылғы істелген жұмыс
2. Нарық сұранысының және оның қазіргі тұстағы қанағатанушылығын зерттеу
3.Бәсекелестермен салыстырғанда әлдеқайда төменгі баға қамтамасыздандыру негізінде, арнайыландыру мен
4. Қазіргі жарнама құралдарын қолдану арқылы, танып-білушілікті қамтамасыз ете
5. Жаңа өнімдерді шығару арқылы ассортиментті кеңейту.
Бұл ретте «Ескендір» ЖШС жарнамалық қызметімен байланысты кемшіліктреді де
- Жергілікті газеттерде жарнама көрінісі төменгі деңгейде;
- Радио - өте сирек қолданылады;
- Жарнама оқырмандары өте аз арнайы жарнамалық сайттар қолданады.
2010 жылғы жарнама жоспары бойынша мақсатты түрдегі дәрісхананы және
«Ескендір» ЖШС жоспарлау және қаржыны басқару жүйесі кейбір стратегиялық
1) Кәсіпорынның аман-сау қалуы (қаржылық тепе-теңдікті қамтамасыз ету);
2) Табыс табу;
3) Кәсіпорынның экономикалық өсуі.
Сонымен, сауатты жоспарлау және орын алған ахуалды талдау кіші
3.2 Кәсіпорындардағы коммерцияны ұйымдастыру мен ынталандырудың формаларын жетілдіру жолдары
«Ескендір» ЖШС басқару құрылымын жетілдіруге ықпал етуге негізгілерге келесілерді
1. Басқарудың кәсібилігін арттыру, яғни осы мекемеде аталған жұмыс
2. Басқарудың қазіргі уақыттағы замани технологияларын қолдану. Бүгінгі таңдағы
3.Шешімнің тиімді басқарушылыған қабылдау. Басқарушылық шешімдерін құрастыру мен қабылдау,
4. Басқару шешімдерін қабылдаудағы бақылау жүйесін жетілдіру.
5.Басқару процесін автоматтандыру, себебі осы мекеменің коммерциялық табыстылығы
Кіші кәсіпорында ақпараттық қолдаудың бар болуы компьютерлік қамтамасыздандыру базасындағы
Тауарды тарату каналдарын таңдау күрделі басқару шешімдерінің бірі болып
Кесте – 8. «Ескендір» ЖШС-де тауарды бөлу сұлбасы
Коммерция желілері Фирмаларға өткізілді ме (ия\жоқ) Артықшылықтары мен
1. Фирманың қоймаларынан Ия (50 жәшіктен жоғары) Тек
2. Делдалдар арқылы Ия (10% кепіл) Делдалдарды таңдау қажет
3. Дүкендер арқылы, көтерме (4 жәшіктен жоғары) бөлшек Фирмалық+басқа
4. Пошта арқылы тапсырыс Жоқ _____
5.Фирма мен ұйымдарға сату Ия _____
6. Телефон арқылы тапсырыс Жоқ Телефон қызметі болуы керек
Ескерту – әдебиет көздерінің негізінде автор құрастырған
«Ескендір» ЖШС-де сату көбінесе делдалдар арқылы жүргізіледі, бұлардың әрқайсысы
-жабдықтаушы ұйымдар,
-ірі көтерме базалары,
-сауда үйлері,
-фирмалық магазиндер.
«Ескендір» ЖШС-де орын алған тарату каналының деңгейі төмендегідей (2
Кесте – 9. «Ескендір» ЖШС-гі іскерлік және сауда агенттерін
Құрал Сипаттама
Коммерциялық көрме
«Ескендір» ЖШС-гі жыл сайын коммерциялық көрме ұйымдастырылады. Фирманың коммерциялық
Коммерциялық конкурстар «Ескендір» ЖШС-де жылына 1рет өздерінің сатушыларына конкурстар
Арнайы жарнама Арнайы жарнама қымбат емес құралдардан тұрады, яғни
Ескерту – әдебиет көздерінің негізінде автор құрастырған
Тауар қозғалысының каналын таңдау кезінде оның дайындаушы үшін тиімділігі
ҚОРЫТЫНДЫ
Кәсіпорынның техника - экономикалық дамуында өнімді өндірудің ұдайылылығы мен
Тауарды сату көбiнесе делдалдар арқылы жүргiзiледi, бұлардың әрқайсысы тарату
Жүргізілген зерттеу жұмыстарына сүйене отырып келесі қорытынды мен ұсыныстар
«Ескендір» ЖШС сауда процесстерін басқаруда жеткілікті тәжірибеге ие. Басқарудың
Өнімді өндіру көлемі мен оның
Талдаудың басты міндеттеріне :
1. Өнім өндіру мен өткізу динакамикасы
2. Бұл көрсеткіштер мөлшерінің өзгеруіне
3.Өнімді шығару мен өткізуді
Осы фирманың басшылары белгілі бір тауар ассортиментін енгізбес бұрын
«Ескендір» ЖШС негізгі бәсекелестік артықшылығы келесілер болып табылады:
Сапалық талаптарға сай тауарларды сатып алушыға ұсыну;
Стандартты емес тауарларды ұсыну, оларды қызықтыру;
Икемді баға саясатын қолдану;
Ішкі және сыртқы жарнама жүргізіп отыру;
Қосымша қызмет көрсету көлемін арттыру;
Тауар позициясының үлкен ассортиментін қолдану.
Халыққа несиеге берілуі мүмкін тауарларды сату.
«Ескендір» ЖШС маркетингтің негізгі мақсаты тұтынушы жағынан қарастырғанда тауар
Негізгі жүргізіліп отырған ассортименттік саясат сатудағы тауарлар ассортиментін ені
Сатудағы тауар ассортиментін кеңейту келесі бағыттар бойынша анықталады:
өнім номенклатурасы бойынша жеткізушілермен байланыс орнату;
аймаққа тауарды әкеліп отырған және тапсырыстар бойынша жұмыс істейтін
жекеменшік кондитерлік цех өнімінің ассортиментін кеңейту.
Жалпы «Ескендір» ЖШС – бұл сауданың тұрақты дамып отырған
«Ескендір» ЖШС кез келген жолмен бір ғана пайдағы емес,
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаевтың халыққа жолдауы «Болашақтың іргесін бірге
Как делать бизнес в Казахстане. Кендирбаева А.Т., Омаров Г.Б.,
Ладанов И.Д. Практический менеджмент. ч.2 Менеджерское искусство.
Липсиц И.В., Косов В.В. Инвестиционный проект: методы подготовки и
Мадешев С.М. Нарықтық экономикаға кіріспе. Алматы- Білім 2008 жыл.
Роджерс Ф. Дж. ИБМ. Взгляд изнутри: человек фирма- маркетинг.
Ермекбаев А.Р. Тауар өткізу көздері. Саясат. 2006ж
Сансысбаев А.Д. Тауарлар нарығы. Ақиқат.2005ж
Завьялов П.С., Демидов В.Е. Формула успеха: маркетинг.Саясат.2006ж
Аниськова О.Г. Стратегия коммерческой деятельности предприятия розничной торговли. М.:
Бодди Д.,Пэйтон Р. Основы менеджмента. – М.: Прогресс,2009ж.
Вабищевич С.С. Коммерческая деятельность: основы правового регулирования: Практическое пообие.
Волонцевич Е.Ф. Оценка эффективности коммерческой деятельности торгового предприятия и
Виноградова С.Н. Коммерческая деятельность: Учебное пособие. – Мн.: Выш.шк.,
Воробьев, И. За стеклом, или Коммерция в новой "упаковке"
Герчикова И.Н. Менеджмент. – М.:Дело,2004ж.
Глухов В.В. Менеджмент. – М.:Дело,2009ж.
Гончаров В.И. Менеджмент. – Мн.: Мисанта, 2003ж.
Дадалко С.В. Развитие предпринимательства и формирование системы его государственной
Ефимов «Стратегия и тактика коммерческих сделок». 2007ж.
Осипова Л.В. Синяева И.М. Основы коммерческой деятельности. – М.:
Памбухчиянц О.В. Организация и технология коммерческой деятельности. – М.:
Панкратов Ф.Г. Коммерческая деятельность: Учебник для вузов
Пигунова О.В. Анализ коммерческой деятельности предприятий розничной торговли //
Половцева Ф. Коммерческая деятельность: методический и организационные аспекты
Половцева Ф.П. Коммерческая деятельность: Учебник для вузов. - М.:
Сокол В. Малый бизнес может рассчитывать на помощь банкиров//НЭГ.
Теория системного менеджмента: Учебник/В.Г. Янчевский. - Мн.: Академия управления,2006ж.
Хачатурян А. Учреждение бизнеса (фирмы, предприятия) // Проблемы теории
42

Ұқсас жұмыстар

Кәсіпорынның ассортименттік саясаты

Тауарды өткізудің құлдырау кезеңі

Маркетинг жүйесіндегі тауар ассортименті

Бөлшек және көтерме сауда кәсіпорны «Мерей» дүкенінің сервисін ұйымдастыруды талдау

Маркетинг қызметіндегі тауар саясатының теориялық және әдістемелік мәселелерін зерттеу, нан және нан өнімдерін шығаратын кәсіпорындарда маркетингтік қызметті талдау және оны жетілдіру жолдарын қарастыру

Кәсіпорындағы қаржылық жоспарлау мен болжамдау

Кәсіпорындaғы мaркетингтік қызметті бaсқaру

Кәсіпорынның ішкі және сыртқы ортасын талдау туралы

Кәсіпорынның сыртқы ортасы - «Смак» ЖШС