Мүлікке салынатын салық
Тақырыбы. Салықтар және салық жүйесін ұйымдастыру.
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ 2
1. Салық ұғымы және оның әлеуметтік-экономикалық мәні 3
2. Салық жүйесі 6
3. Салық салуды ұйымдастыру 11
4. Жанама салықтар 14
5. Корпорациялық табыс салығы 19
6. Жеке табыс салығы 24
7. Жер қойнауын пайдаланушылардың салықтары мен арнаулы төлемдері 26
8. Әлеуметтік салық 29
9. Меншікке салынатын салықтар 31
10 Алымдар, баждар, төлемдер 35
11. Арнаулы салық режімдері 38
12. Салықтарды аудару 41
13. Салық төлеуден жалтарыну 43
ҚОРЫТЫНДЫ 47
ҚОЛДАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР 48
КІРІСПЕ
Ұйымдық-құқықтық жағынан салықтар — бұл мемлекет біржақты тәртіппен заң
Салықтардың экономикалық мәні олардың өзінің функциялары мен міндеттерін жүзеге
Салықтар қаржының бастапқы категориясы болып табылады.
Салықтар мемлекетпен бірге пайда болды және мемлекеттің өмір сүріп,
1. Салық ұғымы және оның әлеуметтік-экономикалық мәні
Салықтар барлық елдерде олардың қоғамдық-экономикалық құрылысы мен саяси іс-бағытына
Қазақстан Республикасы Конституциясынын 35-бабында: заңды түрде белгіленген салықтарды, алымдарды
Салықтарда ежелден салық жүктемесін (салық ауыртпалығын) бөлудіц екі қагидаты
1) пайда (алынған игіліктер) қағидаты;
2) "қайыр көрсету" (төлем қабілеттілігі) қағидаты.
Алынған игіліктерге және төлем қабілеттілігіне салық салу-дың қағидаттарын пайдалану
Салықты үтымды ұйымдастырудың классикалык, қагидатта-рын бүрын А.Смит үсынған еді.
1) салық салық төлеушінің әрқайсысының табысына сәйкес алынуы тиіс
2) салықтың мөлшері мен оны төлеу мерзімі алдын ала
3) әрбір салық салық төлеуші үшін неғүрлым қолайлы уақыт-та
4) салықты алудың шығындары өте аз болуы тиіс (үнем
Бұл қағидаттарды пайдалану салық салуда зорлық-зомбылықты жоқ етті, бұл
Салық салудың қазіргі қагидаттары мыналарға саяды.
1. Салық салудагы оділдік қагидаты скі аспектіде қарастыры-лады:
а) "деңгейлес тендікке" жету - салық төлеушілердің табыста-рына тең
е) "сатылас тендікті" сақтау — жеке түлғалардың табыстарына салық
2. Қарапайымдылық қагидаты. Салық механизм! салық төлеушіге түсінікті болуы
3. Салықтардың анықтыгы — алдын ала белгіленген шарттар мен
4. Жеңілдіктердің ең аз саны. Жеңілдіктер құндық үйлесімдерді бүрмалайды
5. Салык, салудың экономикалык, бейтараптыгы. Салықтар эко-номиканың жүмыс істеуін
6. Экономикалық қатынастар бойынша осы едцің басқа әріптес елдермен
Қазақстанның салық заңнамасында сонымен бірге салық жоне бюджстке төленетін
Салық төлеуші салық заңнамасына сәйкес салықтық міндеттемслерін толық көлемінде
Салықтар жөне бюджетке төленетін басқа да міндетті төлем-дер айқын
Еліміздегі салық салу жалпыга бірдей жоне міндетті болып табылады.
Қазақстанның салық жуйесі оның бүкіл аумагында барлық салық төлеушілерге
Салық салу мәселелерін рсттейтін нормативтік-құқықтық актілер ресми басылымдарда міндетті
Мемлскетке түсетін салық түсімдерінің сипатты ерекшелігі олардың сан алуан
Салықтардың әлеуметтік-экономикалық мәні мен мазмүны олар атқаратын функцияларда толық
Қазіргі кезде салықрр фискалдық, ретгеуші және қайта болу сияқты
Фискалдық функция — барлық мемлекеттерге тән негізгі функция. Оның
Салықтардың реттеуші функциясы мемлекеттің экономика-лык қызметінің үлғаюымен байланысты пайда
Қайта болу функциясы арқылы түрлі субъектілер табысының бір болігі
Мемлекет салык, саясатын — салық саласындағы шаралар жүйесін қоғамның
2. Салық жүйесі
"Салық" үғымымен "салықжүйесі" үғымы тығыз байланысты. Мемлекетте алынатын салық
1991 жылғадейін, яғни КСРО ыдырағанга дейін елде кобінесе экономиканы
1991 жылғы желтоқсанның 25-інен бастап біздің елімізде түңғыш салық
Қазақстан Республикасының Үкіметі 1995 жылдың басында салық реформасының үзақ
Салықтардың, оларды төлеушілердің, салықтарды алу әдістерінің, салық жеңілдіктерінің жиынтығының
Барлық өркениетті елдерде салықтардың бүкіл жиынтығы әр түрлі қагидаттар
салық салу объектілері бойынша;
салықты алатын және салықтан жиналған сомаға билік жасай-тын органга
пайдалану тәртібі бойынша;
объектінің экономикалық белгісі бойынша.
Салықтарды сапу объектісі бойынша олар тура және жанама салықтар
Тура салықтар — салық төлеушінің кірісі мен мүлкінен тікелей
Жанама салықтар — бағаға немесе тарифке үстеме түрінде белгіленген
Жанама салықтар мемлекеттің фискалдық мүдделерін білдіреді.
Жанама салықтар салудың мәні салықтың тауар бағасына (немесе қызметтің
Салықты алатын жоне оган билік жасайтын органга қарай орталық
Пайдалану тортібіне қарай барлық салықтар жалпы және мақ-сатты (арнаулы)
Жалпы салықтар тиісті деңгейлердің бюджеттерінде шоғыр-ландырылады және жалпымемлекеттік қажеттіліктерді
Объектінің экономикалық белгілері бойынша табысқа салынатын салықтар және түтынуға
Салық салу объектілерін есепке алу жоне оларды баеалау тосілдеріне
Бірінші жагдайда салықты есептеу мен оны алу, салық салу
Маглумдамада салық телеушілер табыстың көлемі, қажетті жеңілдіктерді, шегерімдерді корсетеді
Жеке табыс салығы бойынша мағлүмдаманы мынадай салық төлеушілер:
төлем козінен салық салынбайтын табыстары барлар;
түрғын үй салу мен осындай құрылыс үшін құрлыс материал-дарын
Қазақстан Республикасының шегінен тыс жерлерден табыстар алатын жеке түлғалар;
Қазақстан Республикасының шегінен тыс жерлердегі шетел банктсріндсгі шоттарда ақшасы
Қазақстан Республикасының сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы заңнамалық актілеріне
Қазақстан Республикасы Парламентінің депутаттары, судья-лар табыс етеді.
Әскери қызмстшілер мсн ішкі істер органдарының қызметкерлері жеке табыс
Салық төлеушіден салық мағлүмдамасын табыс етудің белгіленген мерзіміне дейін
Үшінші одіс бойынша салық төлеуші жүмыс істейтін ұйым-ның, мекеменің
Тортінші одіспен салық кәсіпкерлік қызметтің сан алуан түрлеріне берілетін
Салықтық есептің екі әдісі қодданылады: кассалықжәне есеп-теу әдісі.
Кассалык, әдіске сәйкес табыстар мен шегерімдер жүмысты орындау, қызмет
Есептеу әдісі бойынша табыстар мен шегсрімдер ақы төлеудің уақытына
Қазақстан Республикасының салық жү'йесі салықтардың, алым-дардың және баждардың түрлерін,
Қазақстан Республикасындагы салықтардың, салық сипатын-дағы алымдардың тізбесі мыналарды кіріктіреді:
1. Салықтар:
1. Корпорациялық табыс салыгы.
2. Жеке табыс салығы.
3. Қосылған құнга салынатын салық.
4. Акциздер.
5. Жер қойнауын паидаланушылардың салықтары мен арнаулы төлемдері.
6. Экспортқа шыгарылатын шикі мүнайга салынатын рента салыгы.
7. Әлеуметтік салық.
8. Жер салыгы.
9. Колік құралдарына салынатын салық.
10. Мүлікке салынатын салық.
11. Қазақстан Республикасының жасалган келісімшарттары бойынша онімді болу жоніндегі
2. Алымдар.
1. Заңи түлгаларды мемлекеттік тіркегені үшін алынатын алым.
2. Жеке кәсіпкерлерді мемлекеттік тіркегені үшін алынатын алым.
3. Жылжымайтын мүлікке құқықтырды және олармен жасал-ған мәмілелерді мемлекеттік
4. Радиоэлектрондық құралдарды және жиілігі жоғары құрыл-ғыларды мемлекеттік тіркегені
5. Механикалық көлік құралдары мен тіркемелерді мемлекеттік тіркегені үшін
6. Теңіз, өзен кемелері мен шағын көлемді кемелерді мемлекеттік
7. Азаматтық өуе кемелерін мемлекеттік тіркегені үшін алым.
8. Дәрілік заттарды мемлекеттік тіркегені үшін алым.
9. Автокөлік құралдарының Қазақстан Республикасының аумағы арқылы жүру алымы.
10. Аукциондардан алынатын алым.
11. Консулдық алым.
12. Жекелеген қызмет түрлерімен айналысу құқыгы үшін лицензиялық алым.
13. Телевизиялық жоне радиохабар ұйымдарына радиожиілік спектрін пайдалануға рүқсат
3. Төлемақылар:
1. Жер учаскелерін пайдаланганы үшін төлемақы.
2. Жер бетіндегі көздердің су ресурстарын пайдаланганы үшін төлемақы.
3. Қоршаған органы ластаганы үшін төлемақы.
4. Жануарлар дүниесін пайдаланганы үшін төлемақы.
5. Орманды пайдаланганы үшін төлемақы.
6. Ерекше қорғалатын табиги аумақтарды пайдаланганы үшін төлемақы.
7. Радиожиілік спектрін пайдаланганы үшін төлемақы.
8. Кеме жүретін су жолдарын пайдаланганы үшін төлемақы.
9. Сыртқы (көрнекі) жарнаманы орналастыру үшін телемақы.
4. Мемлекеттік баж.
5. Кеден төлемдері:
1. Кеден бажы.
2. Кеден алымдары.
3. Алдын ала шешім қабылдаганы үшін төлемақы.
4. Алымдар.
Салықтардың жөне бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдердің сомасы
Сөйтіп, Қазақстанның салық жүйесі салықтардың және басқа міндетті телемдердіңтүрлері
Салық службасы органдары салық және бюджетке төленетін ба-сқа да
"Салық" және "салық салу" үғымдарын ажырата білген жон: бірінші
3. Салық салуды ұйымдастыру
Салық салуды ұйымдастыру салық қатынастары нысандары-ның элементтерін, яғни салық
Қазақстан Республикасының қазіргі салық жүйесі салықтар-ды құру мен алудың
Негізгі салық элементтеріне мыналар жатады: салық субъектісі, салық салынушы,
Салық субъектісі немесе салық төлеуші. Ол — салықты және
Салық салынушылар —нақты салық ауыртпалығы (салық жүктемесі) түсетін жеке
Салық обьектісі. Мүлік пен іс-әрекеттер салық объектілері және салық
Салық базасы. Салық базасы — салық салу объектісі мен
Салықтың негізгі базасы мыналар болып табылады:
табысқа салынатын салық. Бүган корпорациялық табыс сальны мен жеке
тауарларга салынатын салықтар. Олар қосылған құнға салынатын салықтарды, кеден
капиталга салынатын салык,. Оған жер салығы, мүлікке салынатын салықжәне
Салык, өлшемі — есеп-қисап үшін белгіленғен салық объектісін өлшеу
Салық мөлшерлемесі. Салық мөлшерлемесі салық базасының өлшем бірлігіне салық
Салық салу практикасында мөлшерлемелердің мынадай түрлерін ажыратады:
түрақты (берік) салық мөлшерлемесі. Олар табыс көзіне қара-мастан салық
уйлесімді салық мөлшерлемесі. Олар салық объектісіне (оның мелшерін саралауды
прогресивті салык, мөлшерлемесі. Бұл жагдайда прогресивті салық мөлшерлемесі табыстың
регрессивті салық мөлшерлемесі. Олар табыстың өсуіне қарай төмендейді және
Салық кезеңі. Жекелеген салықтар мен басқа да міндетті төлем-дерге
Салықпүл — субъектінің бір объектіден төлейтін салық сомасы.
Салык, жецілдіктері — заңнамаға сәйкес төлеушілерді салықтан толық немесе
салық салынбайтын минимум — салық салудан толық босаты-латын салық
табыстың есептелген сомасынан шегерілетін шегерімдер (асы-раудағы жандарға, мүгедектерге —
салык, салынатын табыстыц қурамына кіріктірілмейтін сома (мысалы, босату кезіндегі
салық салудың жеке субъектілері мен төлеушілердің санаттары үшін салык,
Салық жеңіддіктеріне сонымен бірге төлеу мерзімін узарту жоне салық
Жеқілдік кезеңі — салықтар бойынша заңмен белгіленген жеңілдіктердің іс-әрекет
Салық төлеушілер мен салық органдарының қуқықтары мен міндеттіліктері —
Салықтық бақылау — салық службасы органдарының салық заңнамасының орындалуын,
Салықтық бақылау мынадай нысандарда жүзеге асырылады:
салық төлеушілерді тіркеу есебі;
салық салу объектілері мен салық салумен байланысты объектілерді есепке
бюджетке түсетін түсімдерді есепке алу;
қосылган құнға салынатын салықты төлеушілерді есепке алу;
салық тексерістері;
коммерциялық бақылау;
салық төлеушілердің қаржы-шаруашылық қызметінің мониторингі;
фискалдық жады бар бақылау-касса машинарларын қолдану ережелері;
акцизделетін тауарлардың кейбір түрлерін таңбалау және акциздік постыларды белгілеу;
мемлекет меншігіне айналдырылған мүлікті есепке алу, баға-лау және сату
уәкілетті органдарға бақылау жасау.
Кедендік бақылау комитет! өз құзыры шегінде Қазақстан Рес-публикасының кеден
Салык, қупиясын салық төлеуші және оның қаржы-шаруашы-лық қызметі туралы
Салық заңнамасын бүзған салық төлеушілерге олардың жа-сырған сомасын, темендеткен
4. Жанама салықтар
Жанама салықтар — жоғарьща атап өткеніміздей, бағаға немесе тарифке
Алайда түтынуға салынатын салық өсуінің кемшіліктері де бар, бұл
Салық салу жүйесіне ортақ зандылықтың болатынын есте үстау қажет:
Жанама салықтардың ішіндегі ең маңыздысы 1992 жылы енгізілген косы.Іған
Демек, бұл салықтың ерекшелігі — оның салық салынатын объектісі
Салық және бюджетке толенетін басқа да міндетті төлемдер туралы
Тауарларға қатысты откізу бойынша айналым:
тауарға меншік құқығын беруді (тауарды сатуды, тиеп жонелтуді, тауар
тауарларды төлем мерзімін үзарту шартымен тиеп жөнелтуді, мүлікті қаржы
комиссия шарттары бойынша тауарларды тиеп жонелтуді;
қарызды төлемеген жағдайда кепіл берушінің кепілген қойыл-ған мүлкін (тауарын)
кәсіпкерлік қызмет мақсаты үшін сатып алынған тауарды басқа мақсатқа
қосылған құнға салынатын салықты дербес төлеуші болып табылатын бір
Жүмыстарды, қызметтер көрсетуді өткізу бойынша айналым кез келген жүмыстарды
Қосылған құнға салынатын салық — көп дүркінді, тауарды ондіру
Қосылған құнға салынатын салық бойынша есепке жатқызу механизмі
12.2 сызбада корсетілген.
Дайындаушы
кәсіпорын Сатып алу құны Озіндік күнға жаткы-зылады
ққс
есепке
алынады
1 2 3 4 5
I - - 100 100
II 116 100 200 300
III 348 300 150 450
Жиыны 450
Үш кәсіпорындағы үқсату енімнің тізбектік қозгалысы кезіндегі 16 пайыздық
2004 жылдың 1 қаңтарынан қосылған құнға салынатын сапық мөлшерлемесі
Салық салынатын импорт бойынша ҚҚС мөлшерлемесі салық салынатын импорт
Жеке түлғалар оңайлатылған тәртіппен откізілетін тауарлар импорты кезіңце ҚҚС
алады, оның мөлшері Қазақстан Республикасының кеден заңнама-сына сәйкес анықталады.
Жанама салықтар арасындағы фискалдық маңызы жағынан екіншісі кеден төлемдері
Жанама салықтардың үшінші тобына акциздер кіреді. Бюджет кірістеріндегі салықтың
Акциздер — багаға қосылатын және сатып алушы телейтін тау-арларға
Акциздер әмбебаптық және жеке-дара акциздер болып болінеді. Әмбебаптык, акциздер
Сойтіп, тізбенің едәуір болігін ең қажетті заттарға жатпайтын тауарлар
Акциз мөлшерлемелерін Үкімет бекітеді және тауар құнына пай-ызбен (адвалорлық)
Ойын бизнес! объекгілеріне акциздің базалық мөлшерлемесінің ең жоғары және
Қазақстанда ондірілетін тауарларға, қызметтерге акциз салы-гын салу объектілері республика
Қазақстан Республикасы аумагында откізілетін алкоголь онімі мен темекі бұйымдары
5. Корпорациялық табыс салығы
Корпорациялық табыс салыгы бюджет түсімдерінде едәуір орын алады (27,2%).
Корпорациялық табыс салығын салу механизм! заңи түлгалар салықты есептеу,
Негізгі шектерде бұл механизм заңнамага сәйкес мынаған са-яды. Салықты
227 резиденттер, соның ішінде кәсіпкерлік қызметтен алатын табыс-тары бойынша
Корпорациялық табыс салығын салу үлкейтілген (ірілен-дірілген) түрде
3 сызбада келтілрілген.
3 сызба. Корпорациялық табыс салығын есептеу және өндіріп алу
Мыналар — салық салынатын табыс, төлем көзінен салық салынатын
Салық салынатын табыс жылдық жиынтық табыс пен Салық кодексіне
Резидент-заңи түлғаның жиынтық жылдық табысы салық кезеңі ішінде Қазақстан
Салық кодексіне сәйкес жымдық жиынтық табысқа мына төмендегілерді қоса,
1) тауарларды (жүмыстарды, қыметтер корсетуді) откізуден түсетін табыс;
2) үймереттерді, ғимараттарды, құрылыстарды, сондай-ақ амор-тизациялауға жатпайтын активтерді өткізу
3) міндеттемелерді есептеп шығарудан түсетін табыстар;
4) күмәнді міндеттемелер бойынша түсетін табыстар;
5) мүлікті жалға беруден түссетін табыстар;
6) Қазақстан Республикасының заңнамасьшен провизиялар жасауға рүқсат етілген банктер
7) борышты талап етуді басқаға беруден түсетін табыстар;
8) кәсіпкерлік қызметті шектеуге немесе тоқтатуга келісім үшін алынган
9) шығып қалған тіркелген активтер құнының ішкі топтың құн
10) кен орындарын игеру зардаптарын жою жоніндегі нақты шығыстар
11) ортақ үлестік меншіктен түсетін табысты бөлу кезінде алынатын
12) бүрын негізсіз үсталып, бюджеттен қайтарылған айыппүл-дардан басқа, борышкерге
13) бүрын жүргізілген шегерімдер бойынша алынған өтемақы-лар;
14) өтеусіз алынған мүлік, орындалған жүмыстар, көрсетілген қызметгер;
15) диввдендтер;
16) сыйақылар;
17) оң бағамдық айырма сомасының теріс бағамдық айырма сомасынан
18) үтыстар;
19) роялти;
20) әлеуметтік сала объектілерін пайдалану кезінде алынған табыстардың шығыстардан
Алынған жиынтық жылдық табыс түзетілуі, яғни салық төлеушінің бұл
1) Қазақстан Республикасындағы төлем көзінен бүрын салық салынған, Қазақстан
2) эмитент өз акцияларын орналастыру кезінде алган олардың құнының
3) қор биржасының "А" және "В" ресми тізімдерінде түрған
4) мемлекеттік багалы қагаздармен жасалған операциялардан түскен табыстар;
5) табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жагдайлар ту-ындаған ретте
6) мемлекеттік кәсіпорынның Үкімет шешімі негізінде мемлекеттік органнан немесе
7) зейнетақымен қамсыздандыру туралы заңнамаға сәйкес алын-ған және жеке
Шегерімге жатпайтын шығыстарды қоспағанда салық төлеушінің жылдық жиынтық табыс
Салық шегерімдері деп салық төлеушінің заңнамамен реттел-меген шекте жиынтық
қызмет бабындағы іс-сапарлар кезіндегі және өкілдік шығыс-тар бойынша отем
сыйақы бойынша;
төленген күмәнді міндеттемелер мен күмөнді талаптар бойынша;
резервтік қорларға аударымдар бойынша;
ғылыми-зерттеу, жобалау, іздестіру және тәжірибе-конструк-торлық жүмыстарға жүмсалатын шығыстар бойынша;
сақтық сыйлықақылары жоніндегі шыгыстар бойынша;
әлеуметтік төлемдерге жүмсалған шығыстар;
табиғи ресурстарды геологиялық зерттеуге және оларды ендіруге әзірлік жұмыстарына
теріс бағамдық айырма сомасының оң бағамдық айырма сомасынан асып
есептелген шекте мемлекеттік бюджетке теленген салықтар бойынша (оларға: жылдық
тіркелген активтер бойынша және басқа шегерімдер.
Шегерімдерден кейінгі салық салынатын табыс тузетіледі. Салық төлеушінің салық
Кәсіпкерлік қызметтсн шегетін залалдарды, сондай-ақ салық төлеушінің кәсіпкерлік қызметінде
Табыс салығының мөлшерлемесі 30 пайыз болып белгіленген.
Негізгі өндіріс құралы жер болып табылатын салық төлеушінің салық
Төлем көзінен салық салынатын табыстар — дивидендтер, де-позиттер бойынша
Бейрезиденттердің Қазақстан Республикасындағы түрақты мекемеге байланысты емес коздерден алатын
1) дивидендтер, қатысу үлесінен түскен табыстар және сыйа-қылар —
2) төуекедцерді сақтандыру шарттары бойынша толенетін сақ-тық сыйлықақылары —
3) тәуекеддерді.қайта сақтандыру шарттары бойынша төленетін сақтық сыйлықақылары —
4) халықаралық тасымалдарда көлік қызметтерін көрсетуден түскен табыстар —5%;
5) жоғарыда 1)-4) тармақшаларда көрсетілген табыстарды қос-пағанда, бейрезиденттердің Қазақстан
Корпорациялық табыс салыгына қосымша, бейрезидент-заңи түлғаның Қазақстан Республикасында түрақты
Салық төлеушілер корпорациялық табыс салығын төлеуді озінің түрып жатқан
Салық кезеңі ішінде енгізілген аванстық төлемдердің сомасы салық кезеңі
6. Жеке табыс салығы
Бұл төлем бойынша қаражаттардың түсімі (2001ж. дейін -жеке түлғалардан
Салық салу объектілері бар жеке түлғалар жеке табыс салы-ғын
Салык, мөлшерлемесі баспалдақты үдеме бойынша табыстың мөлшеріне қарай 5
Салык төлеушінің салық салынатын табысы Мөлшерлемесі
15 еселенген жылдык есептік корссткішке дейін Салық салынатын
15 еселенгеннен бастап 40 еселенген жылдык есептік корсеткішке дейін
40 еселенгеннен бастап 200 еселенген жылдық есептік корсеткішке дейін
200 еселенгеннен бастап 600 еселенген жылдық есептік корсеткішке дейін
600 еселенген жылдык, есептік корсеткіштен бастап жоне одан жоғары
Дивидендтер, сыйақылар мен үтыстар түріндегі табыстарға 15% мөлшерлеме, адвокаттардың
02-16 Төлем көзінен салық салынатын табыстарга мыналар жатады:
қызметкердің табысы;
біржолғы төлемдерден алынган табыс;
жинақтаушы зейнетақы қорларынан берілетін зейнетақы төлемдері;
дивидендтер, сыйақылар, үтыстар түріндегі табыс;
стипендиялар;
жинақтаушы сақтандыру шарттары бойынша табыс.
Салық агенттері жеке табыс салығын есептеу мен үстап
Қызметкердің төлем көзінен салық салынатын заттай ны-санында алған табысына
Салық төлеушінің төлем көзінен салық салынбайтын табы-старына мүліктік табыс,
Төлем кезінен салық салынбайтын табыстар бойынша жеке табыс салығын
Қазақстан Республикасының шегінен тыс жерлерде төленген жеке табыс салығының
Шетелдік резидент - жеке түлға табыстарына олардың Қазақстан
Түрақты мекемемен байланысы жоқ бейрезиденттер салық-ты телем көзінен шегерімсіз
7. Жер қойнауын пайдаланушылардың салықтары мен арнаулы төлемдері
Қазақстан Республикасының салық жүйесінде табиғи ресурс-тарды, пайдалы қазбаларды, жер
Техногендік минералды құралымдардан пайдалы қазбалар алуды қоса, Қазақстан Республикасында
Жер қойнауын пайдаланушылар үшін белгіленетін салықрежімі тек қана Қазақстан
Келісімшарттардың негізгі түрлеріне қарай жер қойнауын пай-даланушыларға салық салудың
бірінші улгі жер қойнауын пайдаланушының Салық кодексінде көзделген салықтар
екінші улгі жер қойнауын пайдаланушының онімді белу бой-ынша Казахстан
Жер қойнауын пайдаланушылардың салықтары мен арнаулы төлемдері мыналарды кіріктіреді:
1. Үстеме пайдаға салынатын салық;
2. Жер қойнауын пайдаланушылардың арнаулы төлемдері: 1) бону стар;
а) қол қойылатын;
ә) коммерциялық табу;
2)роялти;
3) онімді белу бойынша Қазақстан Республикасының үлесі.
Бонустар жер қойнауын пайдаланушының тіркелген төлемдері болып табылады және
Жер қойнауын пайдаланушы жер қойнауын пайдалануды жүргізудің жеке жағдайларын
Қол қойылатын бонус жер қойнауын пайдаланушының келісімшарт жасалатын аумақта
Коммерциялық табу бонусы келісімшарт аумағында әрбір ком-мерциялық табу үшін,
Пайдалы қазбаларды өндіруді жер қойнауын пайдалануға келісімшарт жасамастан жүзеге
Роялти — пайдалы қазбаларды ондіру және техногендік құра-лымдарды қайта
Пайдалы қазбалардың колемі немесе нақты ондірілген пайдалы қазбалардан алынған
Кең таралған пайдалы қазбалар мен жер асты сулары бойынша
Жер қойнауын пайдаланушылардың устеме пайдага салына-тын салыгы — салыстырмалы
Өнімді бөлу туралы келісімшарттар және кең таралған пайда-лы қазбалар
Жер қойнауын пайдаланушы пайданың ішкі нормасының 20 пайыздан астамын
Өнімді бөлу бойынша Қазақстан Республикасынық улес/тарап-тардың келісімімен анықталады, бұл
8. Әлеуметтік салық
Әлеуметтік салық - мемлекетте алынатын салықтардың бірі. Ол 1999
Әлеуметтік салықтан түсетін түсімдер мемлекеттік бюджетке 15,7% алады.
Қазақстан Республикасының резидент-заңи түлгалары, шетелдік заңи түлғалардың филиалдары мен
Жүмыс беруші материалдық, әлеуметтік игіліктер немесе өзгеде материалдық пайда
Қазақстан Республикасының резидент-заңи түлғалары, сон-дай-ақ қызметін Қазақстан Республикасында түрақты
Қызметкердін салык, салатын табысы Мөлшерлемесі
15 еселенген жылдық есептік корсеткішке дейін салык. салынатын
15-тен 40 еселенген жылдық есептік корсеткішке дейін 15
239 40-тан 200 еселенген жылдық есептік корсеткішке дейін
200-ден 600 еселенген жылдық есептік корсеткішке дейін 200
600 еселенген жылдык, есептік корсеткіштен бастап жоне одан жогары
Қазақстан Республикасының резидент-заңи түлғалары, сон-дай-ақ қызметін Қазақстан Республикасында түрақты
Қызметкердіц салық салынатын табысы Мөлшерлемесі
40 еселенген жылдык. есептік корсеткішке дейін салық салынатын
40-тан 200 еселенген жылдык. есептік корсеткішке дейін 40
200-ден 600 еселенген жылдык. есептік корсеткішке дейін 200
600 еселенген жылдык есептік корсеткіштен бастап жоне одан жоғары
Жеке кәсіпкерлер, арнаулы салық режімін қолданатындарды қоспағанда, жеке нотариустар,
Әлеуметтік салықты төлеу салық төлеушінің тіркеу есебіне алынған жері
Патент және оңайлатылған мағлүмдама негізіңде арнаулы салық режімдерін қолданатын
9. Меншікке салынатын салықтар
Меншікке салынатын салықтар нарықтық экономика жағдай-ында мемлекет иелігінен алу
Салықтардың мөлшерлемелері меншіктің табыстылығы бойынша емес, сыртқы нышандар -
Меншікке салынатын салықтар қоғам алдындагы салықтық жауаптылықты біркелкі етіп
Жер салыгы 1992 жылы енгізілді. Жерге салынатын салықты енгізу
Салық салу мақсатында барлық жерлер олардың нысаналы арналымы мен
Жеке меншік құқығындағы, түрақты жер пайдалану құқығын-дагы және бастапқы
Жер салығын анықтау үшін жер учаскесінің алақы салық ба-засы
Салық мөлшерлемелері жердің сапасына, түрған орнына, сумен қамтамасыз етілуіне
Жерлерге салынатын базалық салық мөлшерлемелері заңмен белгіленеді. Ең жоғарғы
Ауыл шаруашылық, өнеркөсіптік және басқа салалық мақсат-тағы, қорғаныс қажеттіктеріне
Базалық мелшерлемелерде Үкімет жыл сайын белгілейтін коэффициент қолданылады. Алайда
Коммерциялық мақсаттарда пайдаланылатын жерлерге елді мекендердің базалық мөлшерлемелерінің 2
Қызметтің ізгілікті және әлеуметтік сипаттағы төлеушілері санаттарының бірқатар базалық
Бірқатар мемлекеттік мекемелер мен кәсіпорындар, бірыңғай жер салығын төлеушілер
Салық әрбір жер учаскесі бойынша жеке салық базасына тиісті
Бюджетке жер салығы жер учаскесінің орналасқан жері бойынша толенеді.
Мүлікке салынатын салық тура нақты салыққа жатады, оның мөлшері
Қазақстан Республикасының аумагында меншік, шаруашы-лық жүргізу немесе оралымды басқару
Заңи түлғалар мен жеке көсіпкерлер үшін негізгі құралдар (соның
Заңи тұлғалар мен жеке кәсіпкерлер салық салу объектілерінің орташа
Мүлікке салытатын салықты төлеудің көзі табыстың мүлікті пайдаланудың нөтижесі
Көлік құралдарына салынатын салықты меншік құқығында салық салу объектілері
Қазақстан Республикасында мемлекеттік тіркеуге жататын және (немесе) есепте түрған
Салық мөлшерлемелері көлік құралдары двигателінің келеміне, қуатына немесе жүк
Салық төлеушілер салық салу объектілерін, өрбір көлік құралы бойынша
Колік құралы меншік құқығында, шаруашылық жүргізу құқығында немесе оралымды
Салық кезеңі ішінде жеке кәсіпкерлер, жеке нотариустар, ад-вокаттар өз
1) беретін тарап үшін:
салық кезеңінің басында қолда бар колік құралдары бойынша салық
салық кезеңінің ішінде сатып алынған колік құралдары бойынша салық
2) алушы тарап үшін — салық сомасы колік құралына
Салық кезеңі ішінде жеке кәсіпкерлер, жеке нотариустар, ад-вокаттар болып
1) колік құралына меншік құқыгын жеке кәсіпкерлер, жеке нотариустар,
2) көлік құралына меншік құқығын жеке кәсіпкерлерге, жеке нотариустарга,
Алу кезінде Қазақстан Республикасында есепте түрмаган колік құралын сатып
Егер меншік құқыгында, шаруашылық жүргізу құкыгында немесе оралымды басқару
Салық кодексінің 348-бабының 4-тармағында көрсетілген көлік құралына меншік құқығын,
Алу кезінде Қазақстан Республикасында есепте түрған колік құралына меншік
Бюджетпен есеп айырысуды ауыл шаруашылығы өнімдерін өндірушілерге арналған арнаулы
Колік құралдарының меншік иесі атынан меншікті сенімгерлік басқару құқығымен
Салық төлеушілер (жеке кәсіпкерлер, жеке нотариустар, адвокаттар болып табылмайтын
10 Алымдар, баждар, төлемдер
Салықтан басқа Қазақстан Республикасында Салық Кодексінде белгіленген және белгілі
Алымдар, баждар және төлемдер деп әдетте заңи жөне жеке
Алымдар мен төлемдерді төлеу көбінесе қаржы аспектілерін де, сондай-ақ
Алымдарды төлеудің қажеттігін тудыратын қызмет түрлерінің сан алуандығы олардың
Алымдардың сомасы, әдеттегідей, Үкімет белгілеген мөлшерлемелер бойынша есептеп шығарылады.
Қаралып отырған төлемдердің қатарында ресурстар үшін төлемақылар бөлініп көрсетіледі:
жер учаскелерін пайдаланғаны үшін;
жер үсті көздерінің су ресурстарын пайдаланғаны үшін;
орманды пайдаланғаны үшін;
жануарлар дүниесін пайдаланғаны үшін;
радиожиілік спектрді пайдаланғаны үшін;
Мысалы, жер учаскелерін пайдаланғаны үшін төлем (жер са-лығына қарағаңца)
Міндетті төлемдердің арасында ерекше орынды мемлекеттік баж алады. Мемлекеттік
Мемлекеттік баж нақты ақшамен, сондай-ақ төлеушінің банктегі (оның филиалындағы)
Қазақстан Республикасының шекарасынан тысқары жерде жоне оның аумағында атқарылған
Кеден ісін жүзеге асыру кезінде Қазақстан Республикасының ксден заңнамасымен
Қазақстан Республикасының кеден шекарасы арқылы тауарлар алып өткен кезде
Заңи жөне жеке түлғалардың алымдары, баждары және езге де
11. Арнаулы салық режімдері
Арнаулы салық режімі —салық төлеушілердің жекелеген са-наттары — шағын
Арнаулы салық режімі шагын бизнес субъектілері үшін төлем козінен
Шағын бизнес субъектілеріне арналған арнаулы салық режімі қызметтің бірқатар
Ара-түра сипаттағы кәсіпкерлік қызметті (жылына бәрін жи-нақтаганда тоқсан күннен
Салықты оңайлатылган маглумдама негізінде есептеуді шагын бизнес субъектісі салық
Патент бойынша (мәлімделген кірістің белгіленген мөлшерлемесі мөлшерінде) сапықты есептеу
Жеке косіпкерлерге арналған арнаулы салық режімі патент негізінде ресімделеді.
Шаруа (фермер) қожалықтарына арналган арндулы салықрежімі бірыңгай жер салыгын
Бірыңғай жер салығының төлеушілері қызметтің басқа түрлерінің көзінде салынатын
Бірыңғай жер салығын төлеу жер учаскесі орналасқан жер бойынша
1) ағымдағы төлем ағымдагы салық кезеңінің 20-қазанынан кешіктірілмейтін мерзімде
2) бірыңғай жер салыгы бойынша түпкілікті есеп айырысу есепті
Заңи тулга-ауыл шаруашылыгы өнімдерін өндірушілерге арналган арнаулы салык, рвжімі
Кәсіпкерлік қызметтің жекелеген түрлеріне арналған арнаулы салық режімі ойын
Қызметтің аталған түрлерінің субъектілері бюджетпен тіркелген жиынтық салық, өлеуметтік
Арнаулы салық режімдерімен бірге салық төлеушілердіц жеке-леген санаттарына салық
Бір мезгілде мынадай шарттарға сай келетін:
1) арнаулы экономикалық аймақтардың аумағындагы салық органдарына тіркеу есебінде
2) арнаулы экономикалық аймақтардың аумақтарынан тыс жерлерде құрылымдық бөлімшелері
3) арнаулы экономикалық аймақтардың аумақтарында арнаулы экономикалық аймақтарды құру
бағдарламалық қамтамасыз етуді, деректер базасын және ап-параттық құралдарды жобалау,
және (немесе) жасанды иммундық және нейрондық жүйелер негізінде жаңа
және (немесе) ақпараттық технологиялар саласында жобалар-ды жасау және енгізу
Көрсетілген қызмет түрлері бойынша жүмыстар мен қызмет-тер көрсетудің нақты
Алынған (алынуға жататын) табыстарды жоғарыда корсетілген қызмет түрлерінен алынған
1. Арнаулы экономикалық аймақтардың аумақтарында қызметін жүзеге асыратын ұйымдардың
2. Бюджетке толенуге тиісті корпорациялық табыс салығы-ның сомасын айқындау
3. Корпорациялық табыс салығын төлеу және аванстық төлемдерді енгізу
4. Арнаулы экономикалық аймақтардың аумақтарында орна-ласқан және жоғарыда көрсетілген
1) жер салыгын есептеу кезінде тиісті мөлшерлемелерге 0 коэффициент!;
2) мүлік салығын есептеу кезінде салық салу объектілерінің жылдық
Жоғарыда аталған қызмет корсетулерді іске асыру жоніндегі айналымдар қосылған
12. Салықтарды аудару
Салықтарды аудару — салық ауыртпалығын салықтың түпкілікті салынушысына —
Аудару бүркемелі нысанда өндіріс сферасында да, сонымен бірге айналыс
Өндіріс сферасында табыс немесе пайда есебінен толенетін са-лықтар жалдамалы
Айналыс сферасында салықтар бағалардың механизм! арқылы аударылады.
Корпорациялық табыс салыгы кәсіпорын өнімін тұтынушыларга неғұрлым жоғары бағалар
Төлем көзінен төленетін жеке табыс салыгы салық төлеушінің түпкілікті
Меншікке салынатын салык, ішінара ауыстырылады. Мәселен, көсіпкерлік қызметпен шүғылданатын
Үқсас жағдайда табыс есебінен төленетін тура салықтар — жер
Жанама салықтар аударуға қабілетті болып келеді.
Қосылған құнға салынатын салық түгелдей түтынушыға ауысады, өйткені ол
Тура, сондай-ақ жанама салық салу кезінде жалпы салық салу
Өндірушілер мен түтынушылар арасында салық ауыртпалы-ғын болу сүраным мен
Үсынымның түрақты жағдайында тауарға деген сүраным икемділігі азырақ болса,
Сүранымның түрақты жағдайында үсыным икемділігі төмен болса, ондірушілер соғүрлым
Сүраным мен үсыным икемділігінен басқа, тауарлар мен қызметтердің бағасы
13. Салық төлеуден жалтарыну
Салық төлеуден жалтарыну — салық толсмдерін толық немесе ішінара
Салық төлеуден жалтарынудың себептері әр түрлі болуы мүмкін:
1) шаруашылық, кәсіпкерлік немесе өзге де қызметті қалып-ты жүргізугс
2) салық заңнамасының анық еместігі, нүсқаулықтар мен ережелердің қағидалары
3) салық службасын ұйымдастырудағы кемшіліктер: қызметкерлердің темен біліктілігі мен
4) салық сомаларын баю немесе көлеңкелі бизнестегі инвес-тициялау мақсатымен
"Колеңкелі экономиканың" орасан зор ауқымы, басқа елдердің банк мекемелеріне
Ксйбір мәліметтер бойынша Қазақстандағы құпия экономика жалпы ішкі онімнің
"Қосарланған" есеп жүргізудің практикасы қалыптасқан: ресми органдар үшін жоне
Белгіленген тәртіптен әр түрлі ауытқулар кезінде немесе са-лықты есептеу
Салықтаран мәжбүрлі өндіріп алудың шаралары белгіленген. Салық төлеушінің белгіленген
Өсімпүл сомасы мен салық берешегін отеу бойынша салық-тық міндеттемені
Заңи түлғаның және жеке кәсіпкердің банк шоттары бойынша шығыс
Заңи түлғаның банк шоттары бойынша шығыс операцияларын тоқтата түру
Салық органдары салық төлеушіге мерзімінде орындалмаған салықтық міндеттемені орындауды
банк шоттарындағы ақшаның есебінен; қолма-қол ақшаның есебінен; дебиторларының шоттарынан;
Алайда аталған шаралардың бәрі салықтан жалтарынудың про-блемаларын жоймайды. Тек
Салық салудан жалтарынудыц әр алуан одістері болады. Тура салықтарды
Табыстарга салық салу бойынша жалтарынудың неғүрлым си-патты әдісі өндіріс
Салық салынатын табысты азайтуға сондай-ақ төлемгердің қарамағына қалдырылатын табыс
Шегерімдер (озіндік құн) қосылған құнга салынатын салық-ты шығындарға есептен
Табысқа салық салудан жалтарынудың тараған әдісі кәсіпкерлік қызметтен түскен
Салықтан жалтарынудың мүмкіндіктері халықаралық қаржы-экономикалық қатынастарында да ашылып отыр.
Салық сомасын төлемеу немесе азайтып төлеу "салықтық моральдің" құлдырауын,
ҚОРЫТЫНДЫ
ҚОЛДАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
Шеденов Ө.Қ «Жалпы экономикалық теория»
Әубакiров А. «Экономикалық теория негiздерi»
Әубакiров А. «Нарықтық экономика негiздерi»
Байжанов Л. «Циклы в кризисы в жизни общества» Алматы
Есенбаев М. «Қаржы-қаражат» журналы 1995 №4
Какiмжанов З. «Қаржы қаражат» журналы 1999 №12
Кененова Қ «Экономическое обозрение» 1999 №3
Арзаев М.Ж. «ҚазҰТУ хабаршысы» Экономика сериясы 2003 №2
Байдусенов Л.Д. «Қаржы-қаражат» журналы 2001 №4
Кәкiмжанов З. «Егемен-Қазақстан» газетi 2002 ж №129-130 7 маусым
Найманбаев С.М. «Заңгер» журналы 2002 №12
Шамғанов Ә, Утешова Ж. «Iзденiс» журналы 2001 №2
Игнатьев Д. Налоговой политике нужны четкие приоритеты // финансовое
«Фискальный перераспредельный механизм налогооблажения». Сб. Научных трудов КазГАУ «Развитие
«Фискальный перераспределительный механизм межбюджетных отношений в Республике Казахстан». Сб.
Кадастр — 1) жан басылык. салык. салуға жататын адамдар
Қазакстанның салык заңнамасында "салык, салу объектілері жоне салык салуға
Салык толеушінің салык заңнамасына сойкес мемлекет алдында туын-даған міндеттемесі
Салық агенті — толем коздерінен үсталатын салықтарды есептеу, ұстау
Резидент-жеке түлғалар деп Қазакстан Республикасының азаматтары бо-лып табылатын жеке
Сүраным икемділігі — сату пайыздық озгеруінің бағаның пайыздык, озгеруіне
48
Мүлікке салынатын салық
Қазақстан Республикасында мүлікке салық салу: құрылу негіздері және жетілдіру жолдары
Қазақстан Республикасындағы мүлік салығы және оның жетілдірудің ерекшеліктері
Жеке тұлғалардың мүлік салығы
Тікелей салықтар және олардың экономикалық мазмұны
Мүлікке салық салудың экономикалық мазмұны
Шетел мемлекеттеріндегі мүлік салығының ерекшеліктері
Мүлікке салынатын салықтардың экономикалық маңызы
Заңды тұлғаларға салынатын мүлік салығының экономикалық мазмұны
Меншікке салынатын салықтар және олардың Қазақстан Республикасының салық жүйесіндегі рөлі