Салықтық келісімдер
Мазмұны
Бет
Кіріспе 5
1 Қазақстан Республикасы салық саясатының негізгі принциптері 7
1.1 Салық салудың теориялық негіздері және Қазақстан Республикасы
1.2 ҚР-да салық салудың көрінісі.
19
1.3 ҚР-сы салық қызметі: органдарының міндеттері.
33
2 Мемлекеттің салық саясатының қазіргі жағдайы.
39
2.1 ҚР- салық органдарының 2007 жылғы қорытындысы және
39
2.2 Алматы облысы, Әуезов ауданының салық жинау көрсеткіштері.
2.3 Қазақстан Республикасының салық жүйесінің даму кезеңдері.
44
3 Халықаралық салық саясатының құқықтық принциптері және қосарланған
49
3.1 Халықаралық салық қатынастарының негіздері және алғашқы халықаралық
49
3.2 Қосарланған салықтық пайда болу себептер: халықаралық салықтық
60
Қорытынды 69
Пайдаланған әдебиеттер тізімі 71
Кіріспе
Салық – кез-келген өркениетті мемлекеттің негізгі табыс көзі.
Нарықтық қатынастар жағдайында салық жүйесі мемлекеттің қаржылық-кредиттік механизмінің
Батыс елдерінде салық салу мәселелеріне Қазақстанның тәуелсіз салық
Салықтардың маңыздылығы жөнінде классик ғалымдар: «салықтар қоғамның кластарға
Салықтық төлемдердің шынайы мәнін түсіну үшін оның негізгі
мемлекеттің тұрғындары өздерінің табыстарына қарай мемлекеттің мұқтаждығын қанағаттандыру
әркім төлейтін салықтың мөлшері нақты айқындалған болуы тиіс.
салықты алу кезеңі мен уақыты немесе тәсілі салық
әрбір салықтың салмағы халықтың қалтасын ойсыратып ктпей, мүмкіндігінше
Бұл принциптер соншалықты қарапайым болғандығына қарамастан қазіргі таңдағы
Осы айтылғандардың түпкі тұжырымдары ретінде қазіргі заманғы экономикалық
салық ставкасының мөлшері әрбір салық төлеушінің мүмкіндіктерін ескере
табыстарға салықтың бір рет қана салынуына күш жұмсау
табысқа немесе капиталға бірнеше мәрте салық салынуына жол
салық төлеу міндеттілігі әркімге тән;
салықтарды төлеу жүйесі мен процедурасы салық төлеушілерге түсінікті,
салық жүйесі қоғамдық –саяси өзгермелі өзгерістерге оңай ыңғайланатындай
салық жүйесі қалыптасқан жалпы ішкі өнімді бөлуді қамтамасыз
Қазақстан Республикасының егемендік алуына орай отандық салық салу
Халықаралық салық салу жүйесіндегі ең басты проблемалардың және
Қоғамымызда болып жатқан өзгерістер: мемлекеттің егемендік алуы, қлоғамның
Салықтық қатынастарға байланысты келісім-шарттарға қол қойыллғанына қарамастан, көп
1. Қазақстан Республикасы салық саясатының негізгі принциптері
1.1Салық салудың теориялық негіздері және Қазақстан Республикасы салық
Қазақстан Республикасы бүгінгі таңда құқықтық даму жолын таңдаған
Мемлекетіміздің егемендігі, оның әлеуметтік бағдарлы нарықтық қатынастарға бағытталған
Мемлекет және құқықтық теориясын зерттеуші отандық ғалымдар Ғ.С.
мемлекеттік егемендік;
билік органдары; басқару аппаратының болуы;
арнаулы қаражат қорларын құру үшін салықтар жинау;
мемлекеттің тәуелсіздігін қамтамасыз ететін, қоғамдық тәртіп сақтайтын органдардың
құқықтық жүйенің болуы;
халықтың аумаққа бөлінуі;
әскери қорғаныс;
полиция;
барлау;
ішкі әскер
Мемлекет белгілерінің ішінде негізгілерінің бірі ретінде арнаулы қаражат
-Қазақстан Республикасының салықтық жүйесі толығымен қалыптасып болған жоқ;
- Қазақстан Республикасы салық жүйесінің методологиялық
- Қазақстан Республикасында салықтар теориясы әлі де қалыптасу
Аталған себептерге салық жүесінің осыдан арғы даму бағыттары
Салықтар мен салықтық жүйеснің экономикалық және құқықтық мазмұнының
Салық салудың түрлі проблемалары саяси экономика классиктерінің еңбектерінде
Сонымен қатар белгілі ғалым Давид Рикардо өзінің «Начала
Салықтар теориясының қалыптасуына үлес қосқан ғалымдар қатарында зерттеуші
Ал А.Тривустың ойынша: «Салық дегеніміз – салық төлеушіден
Келесі ғалым А.Соколовтың тұжырымдауынща: «Салық дегеніміз – экономикалық
Жоғарыда салыққа қатысты берілген ережелер мен тұжырымдардың авторлары
Салық теориясы саласын зерттеуші ғалым С.Г. пепеляев өзінің
Ал Қазақстанда қаржылар мен құқық теориясының негізін салушы
А.И.Худяковтың салыққа қатысты пікірін зерттеуші қаржылар саласының білікті
Ал Қазақстандық келесі зерттеуші Е.В. Пороховтың тұжырымдауына сүйенсек,
Әрине, бұл тұжырымдарға қарап отырсақ, саяси және экономикалық
Салық және құқықтық теориясын зерттеуші ғалым А.Худяковтың жіктеуіне
Біздің бұл әркетіміз өз кезегінде салық анықтамасының ережесін
салық тек мемлекет тарапынан белгіленеді;
салық тек құқықтық нысанда өмір сүреді;
салықты уәкілетті органдар тиісті құқықтық нысанда белгілейді;
салық мәжбүрлеу сипатына ие;
салық міндетті төлем болып табылады;
салық төлеу заңи міндет болып танылады;
салық арқылы тұрақты қаржылық міндеттемелер туындайды;
ақшалар құқытық негізде алынады;
салықты төлеу мемлекеттік жауапкершілік шараларымен қамтамасыз етіледі.
Салықтың экономикалық белгілері:
салық мемлекетке төленетін төлем сипатында көрініс табады;
салық қайтарымсыз негізде төленеді;
салық баламасыз сипатқа ие;
салықтық қатынастар тұрақты болуы тиіс;
салық салудың нақты объектісі болады;
салық субъектісі айқын болуы шарт;
салық мөлшері нақты болады;
салықты төлеу мерзімдері нақты анықталады;
салық мемлекет кірісі болып табылады;
салық төлеу барысында меншік формасы ауысады.
Аталған заңи және экономикалық белгілер салық ұғымының мәнін
Соңғы жылдардағы салықтар саласындағы зерттеулер дамыған шет мемлекеттерде
Біз бұл анықтамаға салықтардың әлеуметтік-экономикалық категориясын енгіздік. Қоғамның
С.Г. Пепеляев пен А.И. Худяков ұсынған анықтамаларға сүйенсек,
Салық қызметі дегеніміз- оның мәнінің іс жүзінде айқындалып,
Салық маңызды экономикалық категория болғандықтан экономикалық әдебиеттерге сүйене
фискалдық (бюджеттік, мобилизациялық,аккумуляциялаушы, жинақтаушы);
ынталандырушы;
қайта бөлу (әлеуметтік);
реттеуші, бұл қызмет өз кезегінде тағы да:
а) ынталандырушы;
ә) тоқтатушы;
б) өндіруші.
Зерттеуші А.И. Худяков өзінің «Налоговое право в Республике
фискалдық;
ынталандырушы;
әлеуметтік;
реттеуші;
қайта бөлу.
Ал салық саласындағы белгілі қазақстандық зерттеушілердің бірі Е.В.
фискалдық;
экономикалық;
әлеуметтік;
Қаржылық теория мен салық теориясынның қалыптасуына елеулі үлес
фискалдық (бюджеттік);
бақылау;
бөлу;
реттеуші, бұл қызмет өз кезегінде:
а) ынталандырушы;
б) тоқтатушы;
в) өндіруші.
Байқап отырғанымыздай, аталған зерттеушілердің барлығы дерлік салық қызметтерін
Салықтың фискалдық қызметі- салықтың шынайы табиғатымен айқындалған. Ол
Салықтардын өз қызметінен бөліп қарауға болмайтындығы сияқты салықтың
Салықтардың бақылау қызметі мемлекеттің өз қаржылық базасын қалыптастыруда,
Жоғарыда берілген анықтамада атап өткеніміздей, ұлттық табыстың белгілі
Салықтардың қайта бөлу қыземті- таза әлеуметтік сипатқа ие.
Салықтардың реттеуші қызметі- өндіріс процестерінің масштабы мен динамикасына
Жоғарыда талданған салықтық қызмет түрлері нақты әрі осымен
Кез-келген мемлекеттің салық жүйесінің қалыптасу заңдылықтарын негізгі принциптер
Алдымен «принцип» терминнің мәніне тоқталып өтейік. Принцип –
Принциптер- құқықтың объективті сипаты , олар қоғам дамуының
Ф.Энгельс «Анти-Дюрингте» принциптер жөнінде былай деп жазған болатын:
Қазақстандық зерттеуші К.К.Айтхожин өзінің «О понятии принципы Конституции
«Принцип» ұғымы философия ғылымында субъективтік мағынада негізі ереже,
Конституциялық принциптер ұғымының мәніні терең түсіну үшін алдымен
Мемлекет және құқық теориясын зерттеуші заңгер ғылымдардың еңбектеріне
Қазақстандық заңгерлер Ғ.С.Сапарғалиев пен А.С. Ибраеваның пайымдауларынша «Құқық
Құқық принциптері әділдік, дұрыстық көрсеткіші болғандықтан тұрақтылығымен
құқықтың нормалардан айырмашылығы болып табылады.Құқықтық принциптер нормаларда,
Әділет пен бостандық идеяларын дамытатын қүқықтық принциптердің
-демократиялық;
-ұлтаралық пәтуа;
-заңдылық;
-адамгершілік;
-заңдылықтың бірдейлігі;
-азаматтардың заң алдындағы теңдігі.
Мемлекет және құқық теориясын зерттеуші ресейлік ғалымдар Н.И.Мазутов
Құқық принциптеріне берілген бұл анықтамалардан қандай тұжырым жасауға
Құқық теориясынан алынған пайымдауларға сүйене отырып, салық құқығының
Құқық принциптері нарық қатынастары дамуының шынайы заңдылықтарын көрсетеді
Құқықтық әдебиетте «құқық принципі» ұғымына қатысты бірқатар анықтамалар
Бірінші топ өкілдері құқық принциптерін негіз қалаушы идея,
Екінші топ өкілдері құқық прирнциптерін қоғам дамуының әлеуметтік-экономикалық
Үшінші топ өкілдері құқық принциптерін құқық мазмұнын анықтайтын
Неміс құқықтанушысы Б.Грефрат халықаралық құқыққа қатысты принциптерді тиянақты
принциптер дегеніміз- нормалар; олар тек бағдарламаның саяси- құқықтық
принциптер универсал нормалар болып табылады;
негіз қалаушы принциптердің өзге жалпы танылған нормалардан
принциптер басқа нормалардың құқыққа сәйкестілігінің өлшемі ғана емес,
Құқық теориясының ережелеріне сүйенсек, құқықтық ғылымда принциптердің екі
жалпықұқықтық (жалпысалалық) принциптер;
арнайы (салалық) принциптер.
В.Гуреевтің тұжырымдауынша «жалпықұқықтық (жалпысалалық) принциптер барлық құқық салаларында
Ал арнайы (салалық) принциптер дегеніміз – нақты құқық
ҚР Салық кодексінің 175-177 баптарында резидент және резидент
Сонымен қатар заңды тұлғалар үшін резиденттілік принципінің өзіндік
Құқықтық әдебиеттерде заңды тұлғалардың резиденттілігін тиісті критерийлерге қатысты
Сурет 1 Заңды тұлғалардың резиденттілігінің негізгі критерийлері
сурет. ҚР Заңды тұлғалар резиденттілігінің негізгі критерийлері.
Салық салу жүйесінің принциптерін негіздеу мәселелеріне қатысты ғылыми
Экономика ғылымының классигі Адам Смит өзінің «Исследование о
Адам Смиттің пайымдауынша тұлғаның жеке тәуелсіз меншік құқығының
Адам Смит кез-келген демократиялық мемлекеттің салық жүйесінде жүзеге
әділдік;
айқындылық;
қолайлылық;
тиімділік;
Адам Смит ұсынған алғашқы принципке талдау жасап
Адам Смиттің ойынша әділдік принципіне пропорционал салық
Горизанталь бойынша әділдік;
Вертикаль бойынша әділдік.
Теңдік принципінің мазмұнына сәйкес бірыңғай фактілер бірыңғай бағалануы
Ал материалдық мүмкіндіктері әр түрлі тұлғалар салық түрінде
Қазақстан Республикасы салық құқығының негізгі қайнар көзі болып
салық салудың міндеттілігі;
салық салудың айқындылығы;
салық салудың әділдігі;
салық жүйесінің біртұтастығы;
салық заңдарының жариялылығы;
әрине, бұл принциптер қалыптасқан классикалық принциптерге негізделген.
Біздің ұсынып отырған соңғы принциптер жалпыға танымал болғанымен
Зерттеу барысында негзге алынған теориялық тұжырымдарды қорыта келгенде
Бұл ойды тұжырымдай келіп, жалпы ғылыми принциптер негізінде
«қазақстан Республикасындағы салық жүйесі туралы» 1991 жылғы 25
Сонымен қатар, қабылданған салық жүйесін жүзеге асыру және
Жоғарыда аталғандар негізінде қандай тұжырым жасауға болады?
Салықтық қайта түрлендірулердің табысты болуы олардың ғылыми негіздемесінің
Қоғам өзінің әлеуметтік-экономикалық даму деңгейіне сай салық салу
Салық жүйесі- мемлекет тарапынан алынатын салықтар жиынтығынан, олардың
Салық жүйесі мемлекеттің салықтық құызыры негізінде қызмет етеді.
ҚР –да салық салудың көрінісі.
Қазақстан Республикасының Ата Заңы ең маңызды мемлекеттік нормативтік
Бұл маңызды құжатта мемлекет қызметінің принциптері нақты айқындалған.
Конституцияда бекітілген құқықтық нормалар конституциялық – құқықтық қатынастарға
Қазақстандық ғалымдардың зерттеулеріне сүйенсек, «конституциялық құқық нормалары дегеніміз-
Жоғарыда берілген ережедегі ғалымдардың тұжырымдамаларына сүйене отырып, конституциялық
конституциялық – құқытық норма дегеніміз нақты заңи ереже,
формальді негізде анықталған ереже, яғни нақты заңи қайнар
жалпыға бірдей міндетті ереже, яғни барлық құқық субъектілері
жүйелі – кешенді норма, яғни қоғамдық қатынастар бір
тәртіпті бағалау критерийіне ие, яғни құқыққа сәйкес немесе
нормалардың орындалуын уәкілетті мемлекеттік органдар қорғайды.
Конституцияның мемлекет өміріндегі маңызы жөніндегі Елбасы Н.Ә. Назарбаевтың
Біздің Конституциямыздың әлемде демократиялық қоғамның негізгі міндеттеріне сәйкес
Сонымен ҚР Конституциясына талдау жасау негізіде белгілі қаржы
Салықтарды белгілеу немесе алып тастау барысында заң шығару
Салықтарды белгілеу барысында заңдылықты сақтау принципі;
Салық заңдары актілерінің ҚР Конституциясына сәйкестігі принципі;
Салық төлеушілердің меншіктерін негізсіз салықтық өтемдерден қорғау принципі;
Салықтардың міндеттілігі принципі;
Салық төлеушілердің заң және сот алдындағы теңдігі принципі;
Мемлекеттің салықтық қызметіндегі бұқаралық және жариялылық принципі;
Салық төлеушілердің құқықтары мен заңды мүдделерін сотқа жүгіну
Ендігі кезекте жоғарыда аталған әрбір принципке түсініктеме бергенді
Салықтарды белгілеу немесе алып тастау барысында заң шығару
Конституцияның 54 бабының 2 тармағындағы «Парламент палаталарының бөлек
Ал Конституцияның 61 бабаның 2 тармағына жүгінсек, онда
Осылайша, қазақстан Республикасы Конституциясының нормаларын сәйкес салық берлілеу
Ал «Нормативтік құқытық актілер» туралы заңға сәйкес салық
Парламент қабылдаған Заң түрінде;
Президент шығарған Заң түрінде;
Заң күші бар ҚР Президентінің Жарлығы түрінде;
Алайда бұл жерде бір мезгілде параллель түрде салық
Сондықтан да Қазақстан ғалымдары алдында күрделі міндеттер туындап
Сонымен қатар салықтар заңды негізде белгіленді деп санаулы
Заң жобасын дарялау
заң шығару бастамасы
Заң жобасын талқылау
Заңды қабылдау
Заңды ресми жариялау және оның күшіне енуі.
Салықтарды белгілеу барысында заңдылықты сақтау принципінің мәні ҚР
ҚР Конституциясының 35 бабында «Заңды түрде белгіленген салықтарды,
Салық заңдары актілерінің ҚР Конституциясына сәйкестігі принципі.
Бұл принцип еліміздің Негізгі заңының бірден екі бабымен
Конституцияның 4- бабының 2 тармағында былай делінген:
«Конституцияның ең жоғарғы заңдық күші бар және
«Соттардың Конституциямен баянды етілген адамның және азаматтың құқықтары
Салық төлеушілердің меншіктерін негізсіз салықтық өтемлерден қорғау принципі.
ҚР Салық Кодексінің 39 – бабында салық міндеттемесін
Сонымен, Салық Кодексінің 39 – бабына жүгінсек, онда
«1. Өткен салық кезеңдеріндегі салықтың осы түрі бойынша
39 баптың екінші тармағында бюджетке артық төленген салық
1) салықтың осы түрі бойынша өсімпұлдар мен
2) салықтың басқа түрлері бойынша өсімпұлдар мен айыппұлдарды
3) салықтың басқа түрлері бойынша бересіні өтеу есебіне;
Осы баптың 2-1 тармағында былай делінген: «Қазақстан Республикасының
Сонымен Салық Кодексі 40- бабының 1 – тармағына
«1. Салықтың артық төленген сомасы осы Кодекстің 39
Егер осы Кодексте өзгеше белгіленбесе, салықтың артық төленген
2-1. Қазақстан Республикасының кеден шекарасынан тауарларды өткізген кезде
3. Осы баптың 2- тармағында белгіленген мерзім бұзылған
4. Егер осы Кодексте өзгеше белгіленбесе, бюджетке төленген
Салықтардың міндеттілігі принципі. Салықтардың міндеттілігі принципі ҚР Конституциясының
Біз салықтың міндеттілігіне берген таудауымызда «міндеттілік» категориясы мұнда
салық заңды негізде белгіленгендіктен салық төлеуші оны міндетті
салық төлеуші салықты нақты белгіленген мерзімде төлеуге міндетті;
салық төлеуші салықты белгілі тәртіппен төлеуге міндетті.
Салық төлеу міндеттілігі принципі еліміздің Ата заңында бекітілгендіктен
Ал салық Кодексінің 24- бабында салық міндеттемесі айқындалған.
Онда былай делінген:
Салық төлеушінің салық заңдарына сәйкес мемлекет алдында туындаған
Мемлекет салық қызметі органы арқылы салық төлеушіден- оның
Салық төлеушілердің заң және сот алдындағы теңдігі принципі.
Аталған принцип ҚР Конституциясының 14- бабына сәйкес туындайды.
Салықтық жеңілдіктер дегеніміз- салық төлеушіні әдеттегі салықтық режимге
Салық жеңілдігі – субъектінің салық төлеуден толық немесе
Яғни, салық жеңілдігіне деген құқық мемлекетке төленуі тиіс
Салық жеңілдігі әр уақытта салық ауыртпалығын жеңілдетумен байланысты
Осылайша салық төлеушілерге белгілі жеңілдіктер көрсетілуі салық төлеушілердің
Мемлекеттің салық қызметін жүзеге асырудағы бұқаралық және жариялылық
Аталған принцип ҚР Конституциясы 4 бабының 4- тармағында
Онда: «3. Барлық заңдар, республика қатысушысы болып табылатын
ҚР заңдары, халықаралық шарттар, нормалары, нормативтік актілері республикаға
Ал Қазақстан Республикасы «Салық және бюджетке төленетін басқа
Салық төлеушілердің құқықтары мен заңды мүдделерін сотқа жүгіну
Бұл принцип ҚР Конституциясының 13 бабында бекітілген. Бұл
Әркімнің құқық субъектісі ретінде танылуына құқығы бар және
Әркімнің өз құқықтары мен бостандықтарының сот арқылы қорғалуына
Әркімнің білікті заң көмегін алуға құқығы бар. Заңда
Сонымен қатар ҚР Салық Кодексінің 552,566 – баптарында
Салық органдары мен салық төлеушілер арасында салықтық заң
Қазақстан Республикасы Қаржы Министрлігі Салық Комитеті тарапынан ұйымдастырылып
Салық төлеушілердің шағымдарын қарау бойынша салық органдарының бақылау
Әлемдік тәжіибеде салық салудың дәстүрлі принциптері қалыптасқан. Оларға
Алғаш салық салу принциптерін қалыптастырған шотландиялық экономист Адам
теңдік принципі
анықтылық принципі
қолайлылық принципі
үнемділік принципі
Жоғарыда аталған дәстүрлі принциптер Қазақстан Республикасының қолдансытағы «Салық
Қазақстан Республикасы салық заңдылығының негізгі принциптері мыналар:
салық жүйесінің біртұтастылығы (Салық кодексінің 8-бабы);
салық салудың міндеттілігі (Салық кодексінің 5- бабы);
салық салудың айқыныдылығы (Салық кодексінің 6- бабы);
салық салудың әділдігі (Салық кодексінің 7- бабы);
салық заңдарының жариялылығы (салық кодексінің 9- бабы);
Салық органдарының өз қызметтерін құқықтық негізде
Қазақстан Республикасы «Салық және бюджетке төленетін басқа да
Бұл принциптің сақтаулуы салық заңдарының қолданылу тәжірибесі
Салықтық төлемдерге қатысты шағымдарды әкімшілік тәртіппен қарастыру барысында
Салық кодексінде бекітілген салық жүйесінің біртұтастылық принципі Қазақстан
Салық төлеушіліердің шағымдарын қарау барысында салық органдары тарапынан
Сонымен қатар салық төлеушінің салық заңдарына қатысты ақпарат
Аталған принциптердің толық орындалуы төмендегідей мүмкіндіктерді туындатады:
салықтық тексеру нәтижелері бойынша салық өлеушілер шағымдарын қарау
салық органдарымен салық төлеушілердің құқықтары мен міндеттері
салық тексеруі бойынша салық төлеушілер шағымдарының нәтижелілігін қамтамасыз
салық заңдары нормаларындағы нақты емес ұғымдарды, салық заңдары
салық төлеушілер және салық органдары тарапынан салық заңдарын
Бүгінгі таңда дамыған шет мемлекеттердің тәжірибесі кез келген
түрлі апаттардың, ашаршылықтың, аурулрдың табиғи және техногенді апаттардың,
әлеуметтік күйзелісті төмендетуге бағытталған материалдық құралдар мен ұйымдастырушылық
өмірді (салықтар, құралдар, қайырымдылық, көмек, кәсіпкерлік бастама) арқылы
Демократиялық жаңару жағдайындағы қазақстан Республикасының әлеуметтік саясаты азаматтардың
Деп аталатын тараушасы: «Біздің стратегиямыздың ең бір маңызды
Сонымен мемлекет өзінің әлеуметтік саясатын жүзеге асыруда мынадай
бағалар өсуі кезінде компенсациялаудың түрлі нысандарын енгізу арқылы
жұмыссыздарға жәрдемақы беру;
әлеуметтік сақтандыру саясатын қамтамасыз ету;
жұмысшылар үшін ең төменгі жалақы мөлшерін белгілеу;
қоршаған ортаны, денсаулықты қорғау;
мемлекет есебінен білім беруді дамыту;
жұмысшылар біліктілігін дамытуға бағытталған саясат жүргізу.
Тиімді салық саясатын жүргізбеген мемелекет өмір сүре алмайды.
ҚР Президентінің 2005 жылғы Жолдауында нақтыланып өткендей, тиімді
Ол жөнінде Жолдауда мынандай тұжырымдар бар: «экономикалық және
Кәсіпкерлер біздің оларға қалыпты жағдай туғызып, артықшылықтар беретінімізді,
Мемлекет салық саясатын жүргізуге, экономиканы реттеуге түрлі салықтық
Салық ставкасы салық базасының өлшем бірлігіне салық есептеулерінің
Салық ставкасы салық базасының өлшем бірлігіне процентпен немесе
Салық Кодексінің 26- бабына сәйкес салық базасы дегеніміз-
Салық жеңілдіктері – субъектінің әдеттегі салық режиміне қарағанда
Мемлекет салық саясатын аталған құралдармен жүзеге асыра отырып,
Салық түрлері мен ставкаларының көп болуы салдарынан мемлекеттік
Жаңа Салық Кодексінің қабылдануына орай мемлекеттің салық саясаты
Салық саясатының тиімділігі мемелекетіміздің бүгінгі таңдағы шынайы жағдайына
Мемлекет өзіне жүктелген саяси, экономикалық және әлеуметтік қызметтерді
Тұрғын халықты әлеуметтік қорғау саясаты өмір сүру үшін
Кез келген мемлекетте халықты әлеуметтік қолдауға арналған әлеуметтік
Әлеуметтік қамсыздандыру және қорғау зейнетақылар түрінде, жәрдемақы есебінде
Қазақстан Республикасының әлеуметтік қорғау жүйесінде әлеуметтік сақтандыру маңызды
Мемлекеттің бюджеттік жүйеснің әлеуметтік өлшемі қаржыландырылатын әлеуметтік көмекпен
2001 жылы шілде айында «Мемлекеттік адресті әлеуметтік көмек
Адресті әлеуметтік көмек көрсетудің негізгі принципі оның ақшалай
Адресті әлеуметтік көмек жүйесі төрт түрлі жәрдемақыдан құралған:
тұрғын үй көмегі;
ақшалай түрде қосымша ақы төлеу;
7- жасқа дейінгі 4 және одан да көп
Үйде тәрбиеленіп жатқан мүгедек балаларға.
Адресті әлеуметтік көмек анық, нақты халық тобына бағытталады.
Сонымен қатар бүгінгі таңда әлеуметтік аяның проблемаларымен айналысушы
Салықтарды азайтуға бағытталған азаматтардың әрекеттерін мынадай қасиеттермен сипаттауға
белсенді, ерікті іштей, қайнап – піскен әрекеттер;
салық сомаларын азайтуға бағытталған әрекеттер.
Салық төлеуден жаппай жалтару, сондай-ақ салық аясындағы криминогендік
Салықтарды азайту саясаты – салықты азайтуға бағытталған. Салық
салықтарды азайту;
салық ьтөлеуден жалтару;
салық төлеуден криминалды емес және криминалды түрде жалтару.
Екінші санат – салықтарды заңды негізде азайту немесе
Осы тұрғыда салық саясатының басты мақсаты – нарық
Салық саясатының нақты бағыттарын даярлау барысында мемлекет төмендегі
ұлттық табысты қайта бөлуде аз қорғалған әлеуметтік топ
салықтық төлемдерді оптимизациялау қажет, яғни, салық салу аясындағы
Мемлекеттің салық саясатының негізгі бағыттары төмендегілер болып табылады:
ҚР тұрақты салық саясатын қалыптастыру;
Салық түрлерін олады ірілендіру арқылы және мақсатты салықтарды
Экологиялық салық рөлін артыру;
Қосарланған салыққа жол бермеу.
Салық саясатында әділдік пен жариялылық принциптерін басшылыққа алу
Салық төлеушілерге қолайлы жағдай туғызуға бағытталған шаралар кешенін
Қазақстан Республикасы Әділет Министрлігінің 2005 жылғы 18 қазандығы
Бұл Ереже ҚР Үкіметінің 2005 жылғы 24 мамырдағы
бірінші кезең – 2005 жылғы 1 қарашадан басталады;
екінші кезең – 2006 жылғы 1 қаңтардан басталады.
Аталған Орталықтың қызметі салық төлеушілердің уақытын үнемдеуге, тиісті
Идеалды салық саясатын жүзеге асыру – рбір мемлекет
Мемлекетіміздің салық саясатының қалыптасуына едәуір ықпал ететін кейбір
Сонымен қатар, салық заңнамасында салық объектілеріне қатысты нақтылық
Соңғы уақыттарда ҚР Қаржы Министрлігі Салық Комитеті тарапынан
Салық есебін электронды түрде беру және есеп шоттарды
Салық есебін қабылдау тиімділігін арттыру мақсатында салық органдарында
1.3. Қазақстан Республикасы салық қызметі органдарының міндеттері.
Салық қызметі органдарының құқықтары
Салық қызметі органдары:
Кодексте көзделген нормативтік құқықтық актілерді әзірлеуге және бекітуге;
өз құзыреті шегінде салық міндеттемелерінің туындауы, орындалуы мен
Кодексте белгіленген тәртіппен салық бақылауынан жүзеге асыруға;
Салық төлеушінің ақша құжаттарына, бухгалтерлік кітаптарына, есептеріне, сметаларына,
Салық төлеушіден уәкілетті мемлекеттік орган белігілеген нысандар бойынша
Қазақстан Республикасының заң актілеріндее белгіленген тәртіппен салық тексеруін
Орналасқан жеріне қарамастан табыс табу үшін пайдаланылатын кез
Қазақстан Республикасының Үкіметі бекітетін тізбе бойынша уәкілеті мемлекеттік
Тексерілетін салық төлеушіге – заңды тұлға мен жеке
Кодекстің рекше бөлімінде көзделген жағдайларда салық төлеушінің салық
Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес соттарға талаптар қоюға құқылы.
Салық қызметі органдарының Қазақстан Республикасының заң актілерімен көзделген
Салық қызметі органдарының міндеттері
Салық қызметі органдары:
салық төлеушінің құқықтарын сақтауға;
мемлекеттің мүддделерін қорғауға;
салық төлеушінің салық міндеттемелерін орындауына, сондай-ақ жмнақтаушы зейнетақы
салық төлеушілердің, салық салу объектілері мен салық салуға
белгіленген салық есептілігінің нысандарын толтыру тәртібін түсіндіруге;
салық тексеруін қатаң нұсқамалар бойынша жүргізуге;
кодекс ережелеріне сәйкес салық құпиясын сақтауға;
Кодексте көзделген мерзімдер мен жағдайларда салық төлеушіге салық
Салық төлеушінің өтініші бойынша үш күн мерзімнен кешіктірмей
Салық төлеушіге берілетін салық және бюджетке төленетін басқа
Мемлекет меншігіне айналған мүлікті есепке алу, сақтау, бағалау,
Салық міндеттемелерінің орындалуын қамтамасыз ету тәсілдерін қолдануға және
Қазақстан Республикасының әкімщшілік құқық бұзушылық туралы Кодексіне салық
салық тексеруі барысында салық және бюджетке төленетін басқа
Салық қызметі органдары қазақстан Республикасының салық заңдарымен көзделген
1.Салық қызметі органдарының лауазымды адамдары қызметтік міндеттерін атқару
2. Қызметтегі жұмысын жүзеге асыруына байланысты салық қызметі
3. Қызметтегі жұмысын жүзеге асыруына байланысты салық қызметі
4. Салық қызметі органдарының лауазымды адамды қызметтік міндеттерін
Отбасына немесе оның асыруындағы адамдарға (мұрагерлеріне):
қаза тапқан (қайтыс болған) адамның соңғы лауазымы бойынша
Қазақсатн Республикасының заңдарында белгіленген мөлшерде және тәртіппен асыраушысынан
5.Қызметтік міндеттерін орындауына байланысты салық қызметі органдары қызметкерлерінің
Салық төлеушінің салық заңдарына сәйкес мемлекет алдында туындаған
Сурет 2 Салық міндеттемесі
Салық төлеуші салық міндеттемесін орындау үшін мынадай іс-әрекеттер
Салық органына тіркеу есебіне тұрады.
Салық салу объектілері мен салық салуға байланысты объектілердің
салық салу объектілері имен салық салуға байланысты объектілерді,
салық есептілігін жасайды және оны белгіленген тәртіппен және
Салық заңдарында белгіленген тәртіппен және мерзімдерде салық және
Салық төлеуші салық міндеттемесін орындауды белгіленген мерзімде дербес
Төлем көзінен ұсталатын салық сомаларын есептеуді салық агенті
Хабарлама түрлері Салық міндеттемесін орындау мерзімі
Салық органы салық кодексіне сәйкес есептеген салық және
Салық тексеруі нәтижелері бойынша салық және бюджетке төленетін
Мерзімінде орындалмаған салық міндеттемесінің орындалуын қамтамасыз ету жөнінде
Салық берешегін мәжбүрлеп өндіріп алудың қолданатын шаралары туралы
Дебиторлардың банк шоттарындағы ақшадан өндіріп алу туралы Өндіріп
Салықтар және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер
2 Мемлекеттің салық саясатының қазіргі жағдайы
2.1. ҚР салық органдарының 2007 жылғы қорытындысы және
2007 ж 15-16 ақпаныда Қаржы министрлігінің ҚР салық
Мұнда сөз алған ҚР Салық комитетінің председательі Н.
Біздің мемлекетімізде қазір бүкіл әлемде қолданылып жатқан салықтық
бюджетке түсім;
экономикалық жұмыс
салық қарыздарымен жұмыс
апелляция
коррупцияға қарсы күрес
автоматтандырумен жұмыс
Осы критерийлерге байланысты 2007 ж салық органдарының алғашқы
шығыс қазақстан облысы
Қостанай облысы
Алматы қаласы
Ал қалған 4- ші орын –Батыс қазақстан Астана
№ Көрсеткіштер Жауап саны
1 Жоғары дәрежедегі салық ставкалары 49 %
2 Салық заңнамаасындағы жиі өзгертулер 46 %
3 Салық заңнамасын түсіну қиындығы 35 %
4 Салық органдарының электрондық жүйесінің жетілмеу 35 %
5 Жоғары салықтық төлемдер 33 %
6 Салық заңнамас ындағы өзгертулерді уақытылы жеткізбеу 32
7 Үлкен дәрежедегі салықтық өзгертулер 30 %
8 Кәсіпкерлердің салық органдарына жүгінген сұрақтары бойынша,
9 Салық органдары қызметкерлерінің жұмыс сапасының төмендігі 22
10 Электрондық жауап беру формасының дамымауы 13
11 Салықтық тексерулердің көп болу. 11 %
Кесте2 Қазақстан Республикасы салық саясаты органдарының жұмысымен
2007 ж салық органдары үлкен жұмыстар атқарды. Барлық
Қазақстан Республикасы салық төлеушілердің Хартиясы қабылданып және салық
01.01.2007 ж. Салық төлеушінің салықты жинау тәртібі қарастырылып
2007 ж 1-ші маусымында болған қауіпсіздік кеңесінің отырысында,
Мен ойлаймын осы Салық кодексіне енгізілген өзгертулер өзінің
2008 жылға қойылған салық органдарының негізгі мақсаттары:
Әлемдік банкпен біріге отырып –
а) салық комитетінің старатегиясын дамыту.
б) нақты стратегиялық бағыттарды жетілдіру.
Бұл мәселелердің барлығы Қаржы министрлігіне жіберілген, алайда бұған
2.2. Алматы қаласы, Әуезов ауданының салық жинау көрсеткіштері.
Алматы қаласының Әуезов аудандық Салық Комитеті мемлекеттік табыс
республикалық бюджетке 10411,1 млн.теңге түсті (болжам -8041,1) немесе
Жергілікті бюджетке 9155,5 млн.тенге түсті (болжам -8505,7
2006 жылдың 30 – желтоқсанына бюджет алыдндағы алынбай
Әуезов ауданы әкімінің аппараты бойынша 2006 жылғы шығыстар
Салық салу базасы Еңбек төлеу қоры (ЕТҚ) нақты
Заңсыз түрде қаржы айналымымен айналысатын, сондай-ақ тіркелмеген шағын
Есепке тұрмаған кәсіпкерлік іс-әрекетте пайдаланылған бөлмелерден салық қазынасына
403 салық төлеуші жылжымайтын мүлкін салықтық есепке отырғызбай
170 жеке тұлғалардың мүлік және жер бойынша мерзімінде
Жарнамалық объектілер бойынша жасалған анализ бен мониторинг тиісті
Фискалдық есі бар бақылау – кассалық машиналардың дұрыстығын
Салық төлеушілерді уақытымен салықтық есепке отырғызу инвентаризациясы жүргізілді.
Әкімнен жеке тұлғалар жер учаскелерін сатып алу туралы
Салық Төлеушілер назарына!
Қазақстан Республикасының Қазыналық Қаржы Министрі Комитетінің хатына сәйкес
№ 104 102 коды- Жеке тұлғалардың мүлік салығы;
№ 104 302 коды – Жеке тұлғалардың жер
№ 104 402 коды – Жеке тұлғалардың автокөлік
№ 105 313 коды – Республика аумағындағы ерекше
№ 105 314 коды- Жергілікті аймақтағы қорғауға алынған
№ 105 406 коды – Қазақстан Республикасы аймағындағы
№ 108 101 коды –Консулды жинақ;
№ 108 103 коды – азаматтардың жағдай туралы
№ 201 906 код – кеден тәртібінің хаттауы
Қазақстан Республикасының «Салық және бюджетке міндетті түрде
Хабарлау үлгісі мен өкілетті органдармен оны ұсыну тәртібі
Қазақстан Республикасының салық жүйесінің даму кезеңдері.
Салық жүйесі – бұл, мөлшерлемелері (ставкалары) төлеушілер және
1991 жылдың 25 желтоқсанында қабылданған қазақстан Республикасының «Қазақстан
1. Жалпы мемлекеттік салықтар.
2. Міндетті түрде төленетін жергілікті салықтар мен алымдар.
3. Жергілікті салықтар мен алымдар.
Жалпы мемлекеттік салықтарға:
Қосылған құн салығы.
Табыс салығы.
Акциздер.
Экспорт және импорт салығы.
Бағалы қағаздармен жасалатын операцияларға салынатын салық.
Кеденгдік тариф пен төлем.
Жер қойнауын пайдалануышалардың арнайы салығы мен төлемдері.
Бекітілген (ренталық) төлемдер.
Көлік құралдары салығы.
Автокөлікті құралын иемдену салығы.
Автокөлікті құралдарының ҚР –ның аумағына кіру салығы.
Заңды тұлғалардың мүлік салығы.
ҚР-ның азаматтарынан, шетел азаматтығы жоқ азаматтардан алынатын табыс
Мемлекеттік баж салығы.
Табиғи ресурстарды пайдаланушылардың салығы.
Колхозшылар еңбегін төлеу қорына салынатын салықтар жатады.
Міндетті түрде төленетін жергілікті салықтар мен алымдарға:
Жер салығы.
Жеке тұлғаның мүлік салығы
Орман табысы
Суға төленетін төлем.
Табыстарға салынатын салық.
Кәсіпкерлік әрекетті тіркеу үшін алынатын салық.
Кәсіпкрлік әрекеттің субектісі ретінде тіркелмеген азаматтардан алынатын алым.
Заңды тұлғаларды мемлекеттік тіркеуге қою үшін алынатын алым.
Мұрагерлік және сыйға тарту тәртібімен аударылатын мүлік салығы
Аталған салықтар мен алымдардан басқа жергілікті алымдар мен
Салық Кодексі – кең көлемді және жүйелі құжат.
2002 жылдың 1 қаңтарында қабылданған Қазақстан Республикасының салық
І. Салықтар:
1. Корпорациялық табыс салығы.
2. Жеке табыс салығы.
3. Қосылған құн салығы.
4. Акциздер.
5. Жер қойнауын пайдаланушыларға салынатын салықтар мен арнаулы
6. Жер салығы.
7. Көлік құралдары салығы.
8. Мүлік салығы.
ІІ. Алымдар:
Заңды тұлғаларды мемлекеттік тіркегені үшін алым.
Жеке кәсіпкерлерід мемлекеттік тіркегені үшін алым.
Жылжымайтын мүлікке және онымен жасалатын мәмілелерге құқықтарды мемлекеттік
Радиоэлектрондық құралдар және жоғарғы жиіліктегі құрылғыларды мемлекеттік тіркегені
Механикалық көлік құралдары мен тіркемелерді мемлекеттік тіркегені үшін
Теңіз, өзен кемелері мен ишағын көлемді кемелерді мемлекеттік
азаматтық әуе кемелерін мемлекеттік тіркегені үшін алым.
Дәрі –дәрмек құралдарын мемлекеттік тіркегені үшін алым.
Автокөлікт құралдарының Қазақстан Республикасының аумағы бойынша жүргені үшін
Аукциондардан алынатын алым.
Елтаңбалық алым.
жекеленген қызмет түрлерімен айналысу құқығы үшін лицензиялық алым.
Телевизия және радио хабарларын тарату ұйымдарына радиожиілік спектрін
ІІІ. Төлемақы:
Жер телімдерін пайдаланғаны үшін төлемақы.
Жер үсті көздерінің су ресурстарын пайдаланғаны үшін төлемақы.
Қоршаған ортаны ластағаны үшін төлемақы.
Орманды пайдаланғаны үшін төлемақы.
Жануарлар дүниесін пайдаланғаны үшін төлемақы.
Ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды пайдаланғаны үшін төлемақы.
Радиожиілікті спектрін пайдаланғаны үшін төлемақы.
кеме жүзетін су жолдарын пайдаланғаны үшін төлемақы.
Сыртқы (көрнекті) жарнамалар орналастырғаны үшін төлемақы.
ІҮ. Мемлекеттік баж.
Мемлекеттік баж.
Ү. Кеден төлемдері:
1. Кедендік баж.
2. Кедендік алымдар.
3. Төлемақы.
4. Алымдар.
Сонымен, қазір қызмет ететін салық жүйесі төлемдердің 5-
Бірінші топ – салықтар.
Барлық аталғ,ан салықтарды төмендегідей топтастыруға болады.
Тікелей және жанама салықтар.
Қызмет ететін жүйеде жанама салықтарға қосылған құн салығы
Тікелей салықтар – бұл салық төлеушінің тікелей табысы
Іс жүзіндегі және жеке салықтар.
Іс жүзіндегі салықтарға нақты табыс, мүлік жағдайына
Жеке салықтар – бұл салық төлеушінің табысына салынатын
Заттай және ақшалай салықтар.
Заттай салықтар заттай (өнімнің бір бөлігі және т.б.)
Заттай салықтарға қазақстан Республикасының арнаулы төлемдері мен жер
Заңды тұлғалардан және азаматтардан алынатын салықтар.
Бұл бөлініс салық салу субъектісіне байланысты болады. Заңды
Жалпы мемлекеттік және жеке салықтар.
Бұл бөлініс аумақтық деңгейге байланысты болады. Яғни, кейбір
Жалпы және арнаулы салықтар.
Осылай бөліну қолдану сипатына байланысты болады. Салықтар арнаулы
Айлық табыс және айлық емес салықтар.
Айлық табыс салығы сомасын салық органы әрбір салық
Актив және пассив салықтары.
Салық төлеуішінің шаруашылық және өндірістік қызметі нәтижесі объекті,
Алынған табыс есебінен салық сомасы төленеді. Салық төлеу
Бюджет төлемдерінің екінші тобы – алымдар.
Алым – бұл заңдық мәні бар әрекеттерді жүргізу
Салық пен алымның негізгі айырмашылығы төмендегідей:
Алымдар бір-ақ рет алынады.
Ақысыздық және эквивалентсіздік салық белгісі болып табылады. Алым,
алым өтемдік (компенсациялық сипатта болады және оның мөлшері
Төлемдердің үшінші тобы – төлемақы.
Төлемақы – бұл мемлекет меншігіндегі объектілерді пайдаланғаны үшін
Төртінші топ – мемлекеттік баж.
Мемлекеттік баж – уәкілдік берілген мемлекеттік органдардың немесе
Бесінші топ – кеден төлемдері.
Кеден төлемдері – ҚР аумағында тауарларды әкелгенде және
3. Халықаралық салық саясатының құқықтық принциптері және қосарланған
Халықаралық салық қатынастарының негіздері және алғашқы халықаралық салықтық
Кез –келген құқықтық иституттың және қатынастың мқалыптасу, даму
1920 жылы Брюссельде өткен қаржылық Халықаралық конференция қосарланған
1946 жылы ЭКОСОС резолюциясына сәйкес мемлекеттік қаржылық көмек
Дүниежүзілік деңгейде бұл мәселеге 60- жылдарда көңіл аударыла
Дүниежүзілік ғаламданудың басты мақсаты – экономика және заң
Сондықтан, Еуропалық интеграция мысалы көрсетіп отырғандай, аймақтық топтар
Қазақстан Республикасы салық кодексі 2- бабының 2-
Сонымен қатар халықаралық құқықтың жалпы танылған принциптері мен
Соңғы уақыттарда Қазақстан Республикасы халықаралық құқықтың белсенді субъектісі
Сонымен қатар, халықаралық құқықтың басымдығын анықтайтын келесі құқықтық
Әдетте мемлекеттер арасындағы мұндай қарым –қатынастар, қосарланған салық
Ал, белгілі ғалым С.Г. Пепеляевтің пайымдауынша, реттейтін қарым-
Бүгінгі таңда Қазақстан Республикасы халықаралық құқықтың жеке субъектісі
Халықаралық салық құқығының негізін оынң принциптері құрайды. Құқық
Интеграциялық процестер орнығып, шаруашылық өмірде интеграционализациялану үрдісі нығайып
Мемлекетаралық реттеу объектісі болып табылатын салық салу –
Мемлекеттері аясында 200- ден астам қосарланған салыққа жол
Сонымен, халықаралық салық құқығы принциптерінің басым бөлігі халыаралық
Ал бұл мәселені салық құқығымен ұштастырсақ, онда экономикалық
Салық салуды реттеу Европалық одаққа мүше елдердің экономикалық
Мемлекеттердің халықаралық салық ынтымақтастығы принципі- халықаралық салық пирнциптерінің
Бұл принципті басшылыққа алған соң мемлекеттер арасында салықтық
Халықаралық ынтымақтастықтың жалпы принципінің бір бөлігі ретінде бұл
Халықаралық салықтық ынтымақтастықтың нақты формаларын мемлекеттер өз еріктері
Тәжірибе көрсетіп отырғанындай, ондай ынтымақтастық ұлттық салық заңдары
Нақты қарым – қатынас формаларын таңдау преципроцитет
Мемлекеттер арасындағы салықтық қатынастарды реттеудің маңзыдылығын ескере отырып,
Жалпы сипаттағы халықаралық келісімдер.
Халықаралық екі жақты және көпжақты келісімдер көбінше қосарланған
экономикалық, мәдени және басқа да мәселелермен қатар салықтық
Төртінші топты жеке сипаттағы халықаралық келісімдер және нақты
Алайда, бірінші, үшінші және төртінші топтағы келіссімдерге бөлу
Қаржылық құқық саласын зерттеуші С.Г. Пепеляев салық салуды
салықтық келісімдер
басқа мәселелермен қатар салықтық проблемалар да шешілетін
Бұл аталған негізгі екі топ өз кезегінде төмендегідей
шектелген салықтық келісімдер;
жалпы салықтық келісімдер;
әкімшілік көмек көрсету жөнінідегі салықтық келісімдер.
Қазір атап өткен салықтық келісімдердің үш түрі бірінші
Екінші топтағы салықтық келісімдер:
екі мемлекет арасындағы қарым –қатынастар негізі жөніндегі келісімдер;
мемлекеттер арасындағы қарым-қатынастар негізі жөніндегі келісімдер;
сауда қатынастарына байланысты келісімдер;
арнайы халықаралық келісімдер.
С.Г. Пепеляевтің топтаудағы салықтық келісімдерді төмендегідей құрылымдық түрлерге
3- сурет. Халықаралық салық құығындағы салықтық келісім түрлері.
Жоғарыдағы талдаулардан соң, Қазақстан Республиекасының салықтық мәселелерді рттеуге
салықтық келісімдер
а) мемлекеттердің салық аясындағы өзара қарым –қатынастарын қоа
б) Қазақстан республикасының қосарланған салыққа жол бермеу
в) тек жекелеген салық түрлерін қамтитын шектелген
г) әкімшілік көмек көрсету және ақпарат беру туралы
д) басқа мәселелермен қатар салықтық мәселелер де шешілетін
Қосарланған салық мәселелерін толығымен шешуді әлі күнге дейін
1995 жылдың қаңтар айынан бастап, КСРО Үкіметінің қосарланағн
Жалпы дүниежүзілік тәжірибеде ондай келісімдердің негізгі үш түрін
Экономикалық ынтымақтастық және даму Ұйымының (ОЭСР – организация
Америкалық модель
БҰҰ –ның моделі
Ендігі кезекте осы аталған модельдерге жеке түсініктеме беріп
Сонымен, Экономикалық ынтымақтастық және даму Ұйымының типтік моделі
Америкалық модель – көп жағдайлары бойынша ОЭСР моделімен
ОЭСР типтік моделі мен америкалық модельдің маңызды сипаты
Бұл мәселеге қатысты зерттеуші А.В. карпекин өзінің диссертациялық
Кез –келген мемлекет тек жеке қаржылық базасы болған
Мемлекеттің мәжбүрлі түрде ақша өндіріп алуының классикалық мысалы
БҰҰ –ның экономикалық және әлеуметтік даму бойынгша Кеңесі
Қазақстан Республикасы өзінің халықаралық салықтық қатынастарын кеңейту және
Дүниежүзілік тәжірибеде екі жақты салықтық келісімдермен қатар көпжақты
Біз Қазақстан Республикасының Евразиялық экономикалық қауымдастық ұйымының қызметіне
Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә. назарбаевтың 1994 жылдың өзінде
«Ортақ экономикалық кеңістік құру» жөніндегі келісім бұл интеграциялану
Евразиялық экономикалық қауымдастыққа қатысушы мемлекеттердің басты мақсаты –
1995 жылғы 6 – қаңтарда Ресей Федерациясы мен
Европалық экономикалық қауымдастығын құру негізіне одақ және
Қауымдастық қызметі келесі міндеттерді шешуге бағытталған:
А) сыртқы сауда және кеден саясаты аясында:
- еркін сауда режимін толық рәсімдеу, бірыңғай кедендік
- Келісілген преференциялар беру жүйесін енгізу.
- қауымдастықтардың сыртқы шекараларында экономикалық қауіпсіздікті қамтамасыз ету;
Б) экономикалық саясат аясында:
- әлеуметтік – экономикалық дамудың біллескен бағдарламаларын дайындау
В) әлеуметтік гуманитарлық аяда:
- білім берудің, ғылым мен мәдениеттің ұлттық жүйелерін
- Евразиялық экономикалық қауымдастыққа мүше мемлекет азаматтарына
Г) құқықтық аяда:
- ұлттық заңдарды үйлестіру және жақындастыру;
- евразиялық экономикалық қауымдастық аясында тараптардың міндеттемелерінге байланысты
«Евразиялық экономикалық қауымдастыққа мүше мемлекеттердің салық саясатын
Халықаралық салықтық келісімдер, сондай –ақ салықтық заңдар серіктес
Біріншіден, қосарланған салықтың орын алуы тауарларды сату, қызмет
Екіншіден, бірнеше мемлекетте коммерциялық қызметпен айналысуыш салық төлеушілер
26.06.1999 жылы салықтық қызмет басшыларының кеңесі (СҚБК- СРНС
Мұндай – екі жақты келісімдер мемлекеттер арасындағы екі
Евраз ЭҚ мүше- мемлекеттер арасында табыстар мен мүлікке
Келісімнің ережелері келісуші мемлекеттердің резиденттеріне таралады.
Келісім ықпалы табыстарға салынатын салықтарға, мүліктерге салынатын салықтарға,
Келісім ережелері келісуші мемлекеттердің біреунің немесе екеуінің де
Келісім резидент емес тұлғалардың кәсіпкерлік қызметінен тұрақты мекеме
Келісім ережелері бойынша басқа мемлекет территориясында орналасқан жылжымайтын
Келісім ережелерінде, бір мемлекет кәсіпорнына екінші мемлекет аумағында
Қосарланған салықтық пайда болу себептері, халықаралық салықтық режимдер
Әлемдік тәжірибе көрсетіп отырғандай, салық салу аясында мемлекеттердің
Қаржылар саласын зерттеуші С.М. Найманбаев бұл мәселені төмендегідей
Жоғарыда айтылғандарды қорыта келіп, екі ұлттық салық салу
Халықаралық салық құқығы мәселерін зерттеуші ғалымдардың пікірлеріне сүйенсек,
Халықаралық заңи қосарлы салық салу,
Халықаралық экономикалық қосарлы салық салу (10,107б).
Экономикалық қосарланған салық дегеніміз – салық төлеушіге бір
Заңи қосарланған салық дегеніміз – бірнеше мемлекет аумақтарында
Ендігі кезекте жекеленген мемлекеттердің салықтық юрисдикцияға ара қатынасы
Халықаралық салық құқығын зерттеуші ғалымдардың еңбектеріне сүйеніп, қосарланған
салық төлеуші бірден көп елдің мемлекеттік резиденті деп
бір ғана табыс екі немесе одан да көп
бір елдің заңы бойынша табысқа рны алушының резиденттілігі
мемлекеттердің салықтары заңдары мен басқа мемлекетте төленген салықтарды
мемлекеттерлдің арасында салық төлеушінің шығындарын еспетеу нормаларымен тәртібінде
Мұндай жағдайларда мемлекеттер бір жақты шаралар қолдану мен
Мемлекетке заң органдарының көмегімен заңдар қабылдау арқылы
республикалық (Орталық) салық органы – ҚР Мемлекеттік Қаржы
жергілікті деңгейде – ҚР ҚМ салық инспекциялары тиісінше
Біздің ойымызша, салықтық түсімдер көлемі тек базаға ғана
Қазақстан Республикасының салық органдары Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің
Қазіргі таңда Қазақстанның салықтық заңдарынның негізін «Салықтар және
Бүгінгі таңда Қазақстанда Қаржы министрлігінің Салық Комитеті қызмет
фискалдық және кедендік саясатты қалыптастырып, жүзеге асыру
кеден ісін ұйымдастыру мен дамытып жетілдіру;
салықтар мен басқа да бюджеттік төлемдердің мемлекет қазынасына
алкогольдік ішімдіктерді өндіру мен оларды айналымға енгізуге мемлекеттік
Жоғарыда аталған міндеттерді жүзеге асыру үшін мемлекеттік Кіріс
Салықтар, алымдар мен басқа да міндетті төлемдер ұлттық
Осы уақытқа дейін қызмет етіп келген түсімдерді
ҚР ақпараттық салық интеграциялық жүйесі (ИНИС –АСИЖ) –
Бұл жүйе енгізілген жағдайда төмендегідей міндеттер шешімін таппақ:
Қазақстан Республикасы салық органдарының барлық ұйымдастыру деңгейлерінде тиімді
Салық әкімшілігінің құрылымдық процедураларын бақылау деңгейін арттыру;
Салық операцияларында тиімді әдістер мен технологияларды қолдану;
Салық әкімшілігін жүзеге асыруда материалдық еңбек шығындарын азайту.
Дүние жүзі мемлекеттерінің арасында экономикалық және сауда қатынастарының
Мәмілеге қатысушы тұлғалардың резиденттілігі;
Мәміленің жүзеге асырылатын аумағы (территориясы)
Бірінші критерийге сүйенсек, аталған мемлекет резиденттеріне сол елдің
Аумақтылық критерий табыс көзінің ұлттық тәуелділігіне негізделеді. Ол
Халықаралық салық салу ережелерінің нормаларына сәйкес, салық салудағы
Осылайша, өздерінің салықтық құқықтарын сақтап қалу мақсатында халықаралық
салық төлеушінің «ұлттық» тәртібін анықтау.
коммерциялық қызметтің «ұлттық» тәртібін анықтау.
табыстың «ұлттық» тәртібін анықтау.
шет елде төленген салықтарды есепке алу тәртібі.
трансферттік бағаларды салықтық мақсатта реттеу ережелері.
Бұл позицияларды қоладан отырып, мемлекеттер өздерінің экономикалық мүдделерін
Халықаралық салық салу ережелеріне сай, шет елдік субъектілер
Салық салудың ұлттық режимі.
Салық салуда қысымшылық көрсетпеу режимі.
салық салуда біршама қолайылық режимін қолдану.
Салық салуда қарсы жауапты (взаимный) режимді қолдану.
Салықтық жоспарлауға берілген бұл анықтама оның мәні мен
Жоғарыда келтірілген ойларды негізге ала отырып, салықтық жоспарлаудың
Егер салықтар ақылға сиымды мөлшерде салынатын болса, онда
Белгілі зерттеуші С.Г.Пепеляев салық төлеуші әрекетінің модельдерін сурет
4- сурет Салық төлеуші әрекеттерінің модельдері.
Осы суреттегі құрылымдық бөлімшелерді пайдаланып, салық төлеуден бас
Салық төлеуден бас тарту, әдетте салықтық жеңілдіктерді заңсыз
Суретте көрсетілген салық төлеуші әркеті модельдерінің екінші түрі
Салық төлеуден жалтарудың екі тәсілін бөліп кқрсетуге болады.
заңды
заңсыз
Егер кәсіпкер заңды түрде салық төлеуге міндеттейтін нысандарда
Белгілі заңгер С.Г. Пепеляевтің пайымдауынша, салықтық жоспарлау дегеніміз
Салықтық төлемдерді азайтудың ең тиімді жолы –
Салық салынбайтын мемлекеттер дегеніміз – сол ел территориясында
Кез –келген мемлекет ішіндегі кәсіпкерлік қызметтен түскен табысқа
Салықтық жоспарлау процесін өзара байланысты бірнеше кезеңдерге бөліп
Салықтық жоспарлау процесі әдетте коммерциялық мекеменің пайда болу
Келесі кезеңде кәсіпорынның және оның құрылымдық бөлемшелерінің орналасатын
Салықтық жоспарлаудың үшінші кезеңінде кәсіпорынның ұйымдастыру құқықтық нысаны
Төртінші кезеңде коомерциялық қызметте пайдалануға болатын әр салық
Бесінші кезеңде коомерциялық қызметте жоспарланған барлық мәміле нысандарына
Алтыншы кезеңде кәсіпорынның активтері мен табыстарын рациналды орналастыру
Қорыта айтқанда , салықтық жоспарлау кәсіпорынның қаржылық –
Қаржылық және салықтық құқық салаларын зерттеуші ғалымдар қосарланған
әдістерді ұсынған. Оны сызба түрінде былай көрсетуге болады:
5- сурет. Қосарланған салық салуды жою әдістері.
Д.Ю. Мельник осы аталған әдістердің әрқайсына жеке түсініктеме
Салықтық шегерім (вычет) дегеніміз - өндіріс орнының жалпы
Салық төлеуден босату дегеніміз – мемлекетаралық келісім деңгейінде
Салық төлеушілерге салық төлеуден босату әдісінің қосарланған салыққа
Қосарланған салықты жою ұғымына қатысты халықаралық құқытанушы ғалымдар
6- сурет- Қосарланған салықтың алдын алу тәсілдері.
Бөлімшені қорытындылай келіп ол үшін мемлекеттердің ұлттық
салық салынатын объектінің белгілі бір бөлігін шегеріп тастау:
салық салу объектісін есептеп шығару кезінде есепке алу.
Мемлекеттен тыс қары жерлерде келтірілген шығындары салық салу
Қазақстанда салық түрлері келесідей:
Заңды тұлғалардың табыстарына салынатын салықтар,
жеке тұлғалардың табыстарына салынатын салықтар;
Түркиядағы салық түрлері:
1.табыс салығы
2. копоративтік салық.
табыс салығы мен корпоративтік салықтардан алынатын алымдар.
Келесі бапта кәсіпкерлік қызметтен түскен пайдаға қатысты салынатын
Қорытынды
Қазақстан Республикасының тәуелсіз мемлекет ретінде дамуы кезеңіндегі салық
Көптеген ғалым – зерттеушілер салықты фискалыдық құрал ретінде
Мемлекетіміздің салық саясатының қалыптасуына едәуір ықпал ететін кейбір
Сонымен қатар, салық заңнамасында салық объектілеріне қатысты нақтылдық
Салық есебін электронды түрде беру және есеп
Қазақстан Республикасының Салық кодексінде салық салудың келесі принциптерін
Азаматтарды салық төлеуге қатысты конституциялық міндетттемелерін мемлекет және
Тұлғаны салық субъектісі ретінде салық төлеуге міндетті деп
Халықаралық салық салудағы ең ненізгі проблема әрі принцип
Қазақстан Республикасының салықтық заңдарына тоқталатын болсақ, қосарланған салық
Елбасының 2003 жылғы 4 сәуірдегі Қазақстан халқына Жолдауында
Қорыта келгенде, салықтар – күрделі экономикалық – құқықтық
Заңдар базасы жасалып қана қоймай, олардың қолданылу механизмі
Аталғандар мен қатар Қазақстан Ресубикасында салық салу жүйесінің,
Салық заңдарын жетілдіру арқылы нарықтық экономиканың бастамаасы, ажырамса
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Н.Т.Крамаренко, а.М.Қомбарова Салық және салық салу.
Алматы, 2007 ж.
Найманбаев с.М. Салықтық құқық; Алматы:
ҚазМЕМҒАҒЗИ 2002 -356 б.
Айтхожин К.К. О понятии «Принцип Конституции Республики Казахстан»
Сартаев С.С. Назаркулова Л.Т. Становление Конституции РК: проблемы
Булутай З.С. Субъекты налоговых правоотношений по действующему законодатедьству
2003-29с.
6. ҚР Конституциясы –Алматы: Юрист, -2004 – 36б.
7. Конституционное право РК: Учебник / сост.А.Т.Ащеулов –
8. Лесбеков Г. Эконометрическое моделирование системы налогообложения: Дисс.канд.экон.наук-
9. Чекаева Е.А У всех налогоплательщиков должны быть
10. Филимонов Д.Н ,Касенова Г.Т. Кенжарасова З. Международное
11.Филимонова Д.Н. Правовое регулирование актуальных проблем международного налогообложения:
Автореф,канд.юрид,наук-Алматы; 2002- 23с.
12.Чжин Ю. История создания,цели функции ОЭСР и членства
13.ҚР Ортақ экономикалық кеңсітік құру туралы 2004 жылғы
14.Садықова Р. Налоговое планирование как элемент финансовой политики
15. Мельник Д.Ю. Оффшорный бизнес и создание зарубежных
16. мельник Д.Ю. Налоговый менеджмент. –М : Финансы
2004- 352 с.
17. Саутов т. Основные схемы использования оффшорных зон
18. Сейдахметова Ф.С Налоги в Казахстане: Учебное пособие
19. првао и внешне экономическая деятельность в РК
20. порохов е.В.. Бабкин С.Б. Анисимова В.А, Комментарий
21. Филимонов Д.Н. Проблема недрпущения налогвой дискриминации в
22. Пискунов В.В. Понятие и сущность налогов //
23. ҚР Президенті Н.Ә. Назарбаевтың Қазақстан халқына Жолдауы.
24. Назарбаев Н.Ә.Қазақстан экономикалық, әлеуметтік және саяси жедел
25. Карпекин А.В. Субъекты налоговых отношений: администарно- правовое
26. Сейсенова А. Налоговая политика РК и социальная
27. РК Закон РК от 21 июля 2004
28. Назарбаев Н.Ә. Қазақстан 2030 /
/ Казахстанская правда – 2003 11 қазан.
29. Химичева Н.И. налоговое право. Учебник –М :
30. ҚР –ның Бюджет Кодексі // Егемен Қазақстан
31. какимжанов З. Налоговый кодекс: новые приоритеты //
4
Салықтан жалтару
Салық төлеуден бас тарту
Салық төлеуші әрекеттерінің модельдері
Арнайы халықаралық келісімдер
Сауда шарттары
Дипломатиялық және консулдық қатынастар жөніндегі шарттар
Екі мемлекет арасындағы қарым –қатынастар негізі жөніндегі келісім
Салықтық мәселелерге қатысты әкімшілік көмек көрсету
Жалпы салықтық келісімдер
Шектелген салықтық келісімдер
Басқа да халықаралық шарттар
Салықтық келісімдер
Салықтық келісім түрлері
Салықтық жоспарлау
Арнайы төмендету шараларын қолданбай салық төлеуден бас тарту
заңды
заңсыз
Қосарланған салық салуды жою әдістері
Салықтық кредит немесе зачет (налоговый кредит)
Салықтық шегерім
(налоговый вычет)
Салықтан босату
(налоговое освобождение)
Қосарланған салықтың алдын алу әдістері
Салықтан босату әдісі
Салықтық несие (кредит) әдісі
шектеусіз
шектеулі
Позитивті босату
Негативті босату
прогрессиялық
прогрессиясыз
прогрессиялық
прогрессиясыз
Заңды тұлғалар резиденттілігінің негізгі критерийлері
Инкорпорация- заңды тұлғаның сол мемлекетте тіркеліп резидент ретінде
Заңи адрес – егер заңды тұлға өзінің заңи
Орталық басқарудың жүзеге асыру – егер компания басқару
Іскерлік мақсат- өзінің негізгі іскерлік операцияларын сол ел
Салық міндеттемесі
Салық міндеттемесінің туындауы
Салық міндеттемесінің
орындалуы
Салық міндеттемесінің тоқтатылуы
Салық органдарының тіркеу есебіне заңды тұлғалар құқық органдарының
бастап тұрады
Салық төлеуші салық салу объектілері мен салық салуға
Салық төлеуші салық есептілігін жасайды және белгіленген мерзімде
Салық төлеуші бюджетке төленуге тиісті салық және басқа
Салық төлеуші бюджетке төленуге тиісті салық және басқа
Салық төлееуші Салық міндеттемесін орындауды дербес жүзеге асырады.
Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер
Жеке тұлғаның салық міндеттемесі:
Қайтыс болғанда
Оны қайтыс болды деп жариялау туралы сот шешімі
Заңды тұлғаның салық міндеттемесі:
Толық таратылғаннан кейін.
қосылу ( қосылған заңды тұлғаға қатысты), бірігу ,
Қазақстан Республикасының Салық органдары: атқаратын қызметі, мақсаты және міндеттері
Халықаралық салық салудың теориялық негіздері
Өндірістік кәсіпорында лизингті пайдалану тиімділігі
Қазақстандағы лизингті жетілдіру
Қаржы лизингке теориялық шолу
Қысқа мерзімді міндеттемелердің экономикалық мазмұны
Лизингтік операциялар туралы ақпарат
Қазақстан Республикасына шетел инвестицияларын тартудың мәселелері мен перспективалары
Лизинг операциялары жайлы
Қазақстанда енді ғана қалыптасып келе жатқан лизинг нарығының бүгінгі жағдайына талдау жасау