Маркетинг негіздері
МАЗМҰНЫ
Кіріспе 1
I-Тарау. МАРКЕТИНГТІҢ ӘЛЕУМЕТТІК НЕГІЗДЕРІ 3
1.1.Маркетингтің негізгі принциптері мен қызметтері 3
1.2 Маркетингтің нарықпен байланысы 5
1.3 Маркетингті басқару тұжырымдамалары 18
1.4 «Макдональдс» корпорациясының маркетинг концепциясын пайдалануы 27
II-Тарау.МАРКЕТИНГ ЖҮЙЕСІНІҢ САЯСАТЫ 29
2.1 Маркетинг жүйесінің мақсаттары 29
2.2 Маркетинг жүйесінің даму шеңбері 35
Қорытынды 39
Пайдаланылған әдебиеттер 41
Кіріспе
Маркетинг («marketing» - нарықтық қызмет деген ағылшын сөзі)
Экономикалық әдебиеттерде маркетингтің көптеген анықтамалары кездеседі. Соның біразына
Маркетинг-қазіргі бар және әлеуетті тауарды сатып алушылардың жиынтығы.
Маркетинг-бұл тауарға, қызмет көрсетуге, адамдарды ұйымдастыру, территорияға және
Маркетинг-бұл кәсіпорын қызметінің сауда өткізу облысын зерттейтін, өндіріс
Маркетинг - бұл өзінің тұтынушысын іздеуге, сол сұранымын
Қазіргі маркетинг теориясы оны басқарудың рыноктық бағыт алуын
Терминологиялық дау-дамайға және 25010-ден астам маркетинг анықтамасының интерпретациясына
I-Тарау. МАРКЕТИНГТІҢ ӘЛЕУМЕТТІК НЕГІЗДЕРІ
1.1.Маркетингтің негізгі принциптері мен қызметтері
Жалпы маркетинг өндірісті басқару мен өнімді өткеруге деген
- өндіріс қызметінің түпкілікті нәтижесіне жету мақсаттылығы;
-
- бағдарлы-мақсаттық
- рынокқа икемделудің тактикасы мен стратегиясы
-
Осы аталған принциптің негізінде маркетингтің негізгі қызметін айқындауға
Бірінші қызметінен нарықты білу – зерттеу қызметін жатқызамыз.
Келесі қызметі – бұл жарнаманы қолдану қызметі. Бұл
Үшінші қызметі - өткізуді ынталандыру қызметін айтамыз. Бұл
1.2 Маркетингтің нарықпен байланысы
Рынок жағдайында маркетинг тауарға салыстырмалы қалыпты сұраным жасауға
«Маркетинг» деген түсініктің ар жағында не жатыр? Көпшілік
Таң қалудың қажеті жоқ! Американдықтарды теледидар жарнамалық роликтері,
Сондықтан тауар өткізу маркетингтің ең басты элементіне жатпайтынын
Ерекше өтімді тауарларды тұтынушылар өздері аңдып, іздеп жүретіні
Олар басқаларға еліктелген емес, сол кездегі тауарлардан айрықшыдығы
Басқару проблемалары жетекші теоретиктерінің бірі Петер Друкер былай
Бұл өткізуге керекті әрекеттер мен оны ынталандыру өз
Біз маркетингке былай деп анықтама береміз:
Маркетинг – мұқтаждық және тұтыныс қажеттіліктерін алмастыру арқылы
Осы анықтаманы түсіндіру үшін, мына түсініктемелерге тоқталық: мұқтаждық,
Мұқтаждықтар
Маркетинг негізіне алынатын бастапқы ұғым – адамдардың мұқтаждық
Мұқтадық – адамның өзіне керекті бірдеңенің жетіспейтіндігін сезінуі.
Адамдардың мұқтаждығы көп түрлі және күрделі. Мұнда негізгі
Мұқтаждығы қанағаттандырылмаған адам өзін бишара, бақытсызбын деп санайды.
Тұтыныстар
Маркетингтің пайда болуына себепкер екінші бастапқы идея –
Тұтыныс – жеке адамның мәдени дәрежесіне сәйкестелінетін мұқтаждықтың
Бали аралының аш тұрғынына манго жемісі, торай еті
Тұтыныстар нақтылы қоғамның мәдени әдет-ғұрпын қанағаттандыруға арналған объектілер
Қоғамның прогрессивті өркендеуіне байланысты оның мүшелерінің тұтынысы да
Сатушылар мұқтаждықтар мен тұтынысты көбіне шатыстырады. Бұрғылау коронкасын
Мүдделер
Адамның тұтыныс талаптары шексіз, ал оларды өтеуге қажетті
Мүдде – сатып алу мүмкіншілігіне байланысты түрде орындалатын
Нақтылы қоғамның, нақтылы уақыт мезетіндегі мүддесін есептеу онша
Қоғам келесі жылғы өндіріс көлемін өткен жылғы мүдделер
Таңдауды өзгерту бағаны өзгерту нәтижесіне және табыс деңгейіне
Тауарлар
Адамдардың мұқтаждығы, тұтыныстары және мүдделері өз сұрансын қанағаттандыру
Тауар – назар аудару, иелену, пайдалану және тұтыну
Әйел адам әдемі болуға мұқтаж деп саналық. Осы
1 сурет. Тұтынысты қанағаттандырудың үш дәрежесі.
Нақтылы тауарды және нақтылы адам тұтынысын шеңбер күйінде
Тауар тұтынушының қажеттілігіне неғұрлым қажет болса, солғұрлым өндіруші
2 сурет. Балмұздақ сорттарын майлылық және тәттілік көрсеткіштері
бұл моральдың қорытындысы: өндіруші өз тауарларын сатқысы келетін
Тауар деген түсінік физикалық объектілермен шектелмейді, қызмет атқаратын,
Алмастыру
Адамдар өз мұқтаждықтарын, мүдделерін алмастыру арқылы қанағаттандырған жағдайда
Алмастыру - өзіне керекті затты басқа біреуден алу
Алмастыру жеке адамдар өзіне қажетті заттарды алу үшін
Алмастыру маркетингтің ғылыми пән ретіндегі негізгі түсініктемесі болып
Ең кем дегенде, екі жақ алмастырушылар болуы қажет.
Әр жақтың басқа жаққа бағалы саналатын бірдеңесі болуы
Әр жақтың өз коммуникациясы мен тауарын жеткізуге мүмкіншілігі
Әр жақтың қарсы жақ ұсыныстарын қабылдау, қабылдамау бостаншылығы
Әр жақ қарсы жақпен істес болудың орынды және
Бұл бес шарт алмастырудың болуының потенциальды мүмкіншіліктерін көрсетеді.
Келісім
Егер алмастыру маркетингтегі негізгі түсініктеме болса, келісім маркетинг
Келісім – екі жақтың құндылықтармен коммерциялық алмасуы.
Ол үшін А жағы Б жағына Икс затын
Бартерлік келісімде Джонс теледидар орнына Смитке мұздатқыш береді.
Келісім мынадай шарттардың орындалуын талап етеді: 1) ең
Келісімді жай беруден айыра білу керек. Жай беруде
Жай беруді іске асырарда нарық қайраткері ұсыныстың әрқайсысына
Маркетинг қайсыбір затқа, қызметке не идеяға мақсатты аудиторияның
Нарық
Келісім деген түсінік біздерді «нарық» деген түсінікке тікелей
Нарық – тауарды қазіргі кезде және болашақта сатып
Нарық табиғатын түсіну үшін төрт адамнан құралатын қарапайым
3 сурет. Орталықтаталынған алмастырудың басталуы.
Адамдардың және кедісімдердің өсуіне сәйкес саудагерлер және нарық
Нарық қайбір тауар, қызмет не басқа бір бағалық
Маркетинг
«Нарық» түсінігі «маркетингке» жетелейді. Маркетинг – ол нарыққа
Алмастыру әрекеті қажетті жұмыстар орындауды талап етеді. Бірдеңені
Үй бикелері қаржысына қарай керекті тауарларды іздестіргенде, өз
50 жылдардың басында тауарларды ұсыну олардың сұранысынан асып
Маркетингті басқару
Алмастыру процесімен айналысушылардың бәрі де уақыт өткен сайын
Маркетингті басқару – бұл табыс табу, өткізудің көлемін
Маркетинг басқарушысы өзінің ең әйгілі бейнесінде фирманың осы
Мекеме өз тауарының сұраным деңгейі туралы ұсыныс дайындайды.
Маркетингті басқарушылар – бұлар маркетингілік жағдайларды таңдайтын, белгіленген
1.3 Маркетингті басқару тұжырымдамалары
Біздер маркетингті басқарушы міндетін әр түрлі нарықтарда өткізудің
Өндірісті жетілдіру тұжырымдамасы
Бұл – сатушылардың қолданатын ең көне әдістерінің бірі.
Өндірісті жетілдіру тұжырымдамасы – тұтынушылар қазіргі тұтыныстары кең
Өндірісті жетілдіру тұжырымдамасын пайдалану екі жағдайда қолданады. Бірінші
Өндірісті жетілдіру тұжырымдамасын бірқатар қызмет атқару мекемелері де
Тауарды жетілдіру тұжырымдамасы
Бұл – сатушылардың басшылыққа алатын негізгі жолдарының бірі.
Тауарды жетілдіру тұжырымдамасы – тұтынушылар жоғары сапалы, пайдалану
Көптеген өндірушілер, егер тышқан қақпанын жетілдіре берсе, оларға
Тауарды жетілдіру тұжырымдамасы «маркетингілік болжамсыздыққа» әкеліп соқтырады. Сатушы
Коммерциялық күштерді интенсификациялау тұжырымдамасы
Бұл жолды көптеген өндірушілер ұстанады.
Коммерциялық күштерді интенсификациялау тұжырымдамасы – егер фирма өткізу
Коммерциялық күштерді интенсификациялау тұжырымдамасын сұранымы пассивті тауарлар үшін,
«Қатаң сату» автомобиль сияқты өтімі зор тауарлар үшін
Клиент көрме залына кіру бойына сатушы дереу оны
Коммерциялық күштерді интенсификациялау тұжырымдамасын коммерциялық емес өрістерде де
Маркетинг тұжырымдамасы
Бұл кәсіпкерлік әрекеттің жаңа жолдарына жатады.
Маркетинг тұжырымдамасы – мекеменің алға қойған мақсатына жету
Маркетинг тұжырымдамасының маңызын «тұтынысты іздеңіз және оны қанағаттандырыңыз»,
Коммерциялық күштерді интенсификациялау және маркетинг тұжырымдамаларын бір-бірімен шатыстырады.
Өткізуге коммерциялық күш жұмсау – ол сатушының мұқтаждығына
Бұл екі жолды салыстыру 4 суретте келтірілген. Коммерциялық
4 сурет. Коммерциялық күштерді интенсификациялау және маркетинг тұжырымдамаларын
Маркетинг тұжырымдамасы фирманың тұтынушы тәуелсіздігі теориясын қолдайтындығын көрсетеді.
Көптеген фирмалар маркетинг тұжырымдамасын басшылыққа алып отыр. Оны
Әлеуметтік – этикалық маркетинг тұжырымдамасы
Әлеуметтік – этикалық маркетинг – ең соңғы кезде
Әлеуметтік-этикалық маркетинг тұжырымдамасы – мекеменің алға қойған міндеті
Әлеуметтік-этикалық маркетинг тұжырымдамасы таза маркетингтің қоршау орталығы сапасын
Кока-кола сусынының тұтынушыларға беретін нәрлілігі өте аз.
Кока-кола құрамындағы қант және фосфор қышқылы тістерге зиян
Кока-кола түрлес сусындарында пайдаланылатын бром қосылған өсімдік майы
Кейбір жағдайларда кола сусындарының құрамындағы кофеин сіңірдің тартылуына,
«Кока-кола» фирмасының диетикалы алкогольсіз «Таб» сусынының құрамына кіретін
Алкогольсіз сусындар индустриясы кейін қайтарылмайтын, қайтара пайдаланылмайтын шишалар
Осындай және осыған ұқсас жағдайлар әлеуметтік-этикалық маркетинг тұжырымдамасының
Әлеуметтік-этикалық маркетинг тұжырымдамасы үш факторлардың да байланысты түрде
1.4 «Макдональдс» корпорациясының маркетинг концепциясын пайдалануы
«Макдональдс» корпорациясы (негізгі тағамы туралған бифштекс болатын тез
«Макдональдс» дәмханалары пайда болғанша американдық туралған бифштексті рестораннан
Крок жүйені кеңейту мақсатында «Макдональдс» атауын басқа кәсіпорындардың
Лицензияны сатып алушы Иллинойс штатындағы Элк-Гроув-Вилидж қаласындағы «Макдональдс»
Кроктың пайдаланған маркетингілік стратегиясын қысқаша үш сөзбен айтуға
Дәмхананы жастардың думан орнына айналдырмау мақсатын көздегендік болар:
Уақыт өткеніне байланысты «Макдональдс! Бірқатар өзгерістерге ұшыраған. Оларда
«Макдональдс» корпорациясы сауда жеңілдңгңн беру негізіндегі қызметтер маркетингін
II-Тарау.МАРКЕТИНГ ЖҮЙЕСІНІҢ САЯСАТЫ
2.1 Маркетинг жүйесінің мақсаттары
Маркетинг сатып алушының да, сатушының да не жай
САТЫП АЛУШЫ. Колледж студенті Джон Смит стереоаппаратура сатып
Маркалар таңдау кеңістігі жеткілікті ме?
Осы маркалардың қайсыбірі маған қажетті сипаттамаларға қолайлы ма?
Бағасы қолайлы ма?
Сатушы маған көмек бергісі келе ме, жағдай жасай
Кепілдік бере ме және кепілдік уақыты өткеннен кейін
Джон Смит нарықтың оған сапасы өте жоғары, бағасы
САТУШЫ. Билл Томсон – стереоаппаратура шығаратын фирманың маркетинг
Тұтынушылар стереоаппаратураның қандай сипаттамаларын күтуде?
Фирма тұтынушылардың қандай топтарын және мұқтаждықтың нақты қандай
Тауардың дизайны және бағасы қандай болуы керек?
Қандай кепілдік және қандай сервис ұсыну қажет?
Қандай көтерме және қандай бөлшек сауда сатушыларының қызметтерін
Жарнама, жеке сату, өткізуді ынталандыру және насихаттау салаларындағы
АЗАМАТ. Джейн Адамс штаттардың бірінің сенаторы, маркетинг өрісіндегі
Өндірушілер өз тауарларын жарнамалы құлақтандыруда және орауыштарда тура
Өндірушілердің ұсынатын тауары сенімді және қауіпсіз бе?
Сапа деңгейі және баға бойынша таңдауға қажетті тауар
Бөлшек сауда сатушылары және сервис қызметкерлері әділ қызмет
Тауарды өндіру және орауыштау әрекеттері қоршау орталығына зиянын
Джейн Адамс маркетинг тұтынушылардың мүддесін қорғаушы ролін атқаруды
Маркетинг соншама көптеген адамдардың мүдделеріне әр қилы тәсілдермен
Соңғы 6000 жыл бойы маркетингті жеңіл ақша табуды
Басқа біреулер маркетингті қорғайды. Мына бір айтылғандар туралы
Америкада материалдық өмір деңгейінің жоғарылығын агрессивті саясатпен және
Қоғам маркетинг жүйесінен не күтуі керек? Бұл көкейкесті
Индияда кейбір мемлекет шенеуніктері қантқа, сабынға, шайға, күрішке
Дүние жүзі масштабында ықтималды және де болып жатқан
Мүмкіншілігінше максимальды жоғары тұтынысқа жету
Кәсіпкер әлемнің көптеген басшылары маркетинг мақсаты – максимальды
Осының бәрінде адамдар неғұрлым көбірек сатып алса және
Максимальды тұтыныстың қанағаттанушылыққа жетуі
Бұл көзқарас бойынша маркетинг жүйесінің мақсаты – мүмкіншілігіне
Максимальды кең таңдау беру
Нарықтың кейбір қайраткерлері маркетинг жүйесінің негізгі мақсаты мүмкіншілігінше
Өкінішке орай, тұтынушылық таңдауын максимальды кеңейту шығындануды талап
Өмір сапасын максимальды жоғарылату
Көпшіліктің айтуынша, маркетингтің негізгі мақсаты «өмір сапасын» жақсартуға
2.2 Маркетинг жүйесінің даму шеңбері
Көпшілік маркетингті тек қана дамыған капиталистік елдерде ірі
Кәсіпкерлік өрісінде
Маркетингті әр түрлі компаниялар коммерциялық әрекеттер өрісінде әр
Халықаралық аренада
Маркетинг тек АҚШ-та ғана емес, әлемнің қалған бөліктерінде
Көпұлтты компаниялар қазіргі маркетингті дүние жүзінде іске қосып,
Социалистік елдерде маркетингтің жаман атағы дәстүрлі түрде болатын.
Коммерциялық емес әрекеттер өрісінде
Қазіргі кезде колледж, аурухана, полиция органы, мұражайлар және
1965 жылдан бастап қабылданатын студенттердің санының азаюынан және
Аурухана шығындары тез өсуде. Бірқатар ірі клиникаларда палатада
Бұл мекемелердің бәрі де нарық қиыншылықтарымен кездесуде. Олардың
АҚШ үкімет органдарының да маркетингке деген қызығушылығының өскені
Қорытынды
Маркетингтің біздің бәріміздің өмірізге қатынасы бар. Бұл процесс
Маркетинг – мұқтаждық және тұтыныс қажеттерін алмастыру арқылы
Маркетингті басқару – бұл мекеменің алдына қойылған мақсатына
Маркетингті басқару бес түрлі жол ұстанынымында орындалуы мүмкін.
Әлеуметтік-этикалық маркетингті мекеменің мақсатына жету кепілдігі, оның тұтынысты
Маркетингілік жұмыстың тәжірибелері сатып алушы, сатушы және жай
Бұл жұмыстарға деген қызығушылық кәсіпкерлік өрісіндегі, халықаралық өрістегі
Пайдаланылған әдебиеттер
Котлер Ф. Управление маркетингом. М. Изд. Прогресс, 1990
Эванс Дж., Берман Б. Маркетинг. М. Экономика, 1990
Современный маркетинг //Под ред. Хруцкого В.Е. М.,
Шеденов Ө.К., Байжомартов Ү.С., Жүнісов Б.А., Комягин Б.И.
Экономикалық теория негіздері. Я.Ә.Әубәкіров, Б.Б.Байжумаев, Ф.Н.Жақыпов Алматы «Санат»
Саяси экономия негіздері. Т.Қожамқұлов Алматы «Қайнар» 1991
Нарықтық экономика негіздері. Б.Жүнісов, Е.Мәмбетов, Е.Байжомартов Алматы 1994
Маркетинг негіздері. Филип Котлер, Солтүстік Батыс университеті, Алматы
Қолданбалы экономика. Алматы 1997
Саяси экономия. Алматы 1990
Экономикалық теория негіздері. Жүнісов А. Алматы 1996
Нарықтық экономия негіздері. Ғасыров М.А. Алматы 1996
Экономикалық теория. Оқулық. Алматы 2000
Нарықтық экономика әліппесі. Алматы 1995
Сыртқы экономикалық саясат. Мадиярова Ю.М.
Өндірісті интенсификациялау және нарықтық қатынастар. Чалбаев К. 1990
Экономика. С.Фишер, Р.Дорнбуш, Р.Шмалензи. М.,1993
Авдокушин Е.Ф. Международные экономические отношения, М., ИВЦ «Маркетинг»,
Нарықтық экономика теориясына кіріспе. Б.Мәдешев. «Экономика» Алматы 1996
П.Кругман, М.Обстфельд. Международная экономика. М., 1997 ЮНИТИ
В.Д.Камаева. Экономика и бизнес. М., Изд. МГТУ, 1993
Peter F. Drucker: “Management: Tasks, Responsibilities, Practices”. N.Y.,
Wroe Alderson “Factors Govering the Development of Marketing
Caarlton P. McNamara “The Present Status of the
Richard D. Farmer “Would you want your daughter
2
Маркетинг негіздері
Маркетингті жүргізу тәсілдері
Тауарды мақсатты нарықта орнықтыру
Кәсіпорындағы маркетингтік жоспарлау
Нарықты сегменттеу жайлы
Маркетингтің мәні
Кәсіпорындағы маркетингтік және өндірістік қызметін талдау
Тауар сапасын арттыру концепциясы
Маркетинг жүйесіндегі жарнама туралы
Маркетинг пайда болуының және дамуының экономикалық алғы шарттары