Лизингтің осы нысандарын негізгі екі түрге - жедел және қаржылық лизинг
ЖОСПАР
1. ЛИЗИНГТІК ОПЕРАЦИЯЛАР ЖӘНЕ ОЛАРДЫҢ СИПАТТАМАСЫ
2. ЛИЗИНГТІК ОПЕРАЦИЯЛАР ЕСЕБІ 12
1. ЛИЗИНГТІК ОПЕРАЦИЯЛАР ЖӘНЕ ОЛАРДЫҢ СИПАТТАМАСЫ
80-жылдардың басында лизинг түсінігі жай ғана
Лизингтік бизнес кәсіпкерлік қызметтің ерекше саласын
Бүкіл әлемде көптеген кәсіпкерлер бизнес үшін
1998 жылы Оттавада қабылданған халықаралық қаржылық
Әр түрлі белгілеріне қарай лизингтік операцияларды
- тура лизинг, бұл кезде мүлік
- жанама лизинг (үш жақты немесе
Тура лизингтің жиі кездесетін түрі -
Мүлікті типіне қарай былай бөлуге болады:
- жылжымалы мүлік лизингі;
- жылжымайтын мүлік
- бұрын пайдаланылған
Өтеу деңгейіне қарай былай бөлуге болады:
- бір келісімнің әрекет ету мерзімінде
- толық өтелмейтін лизинг.
Амортизация шарты бойынша былай бөледі:
- толық амортизация
- толық емес амортизациялы
Қызмет объектісіне қарай былай бөледі:
- егер жалданатын затқа
- толық
- жартылай қызмет жиынтығы
Операция өткізілетін нарық секторында ішкі және
Сыртқы лизинг экспорттық және импорттық болып
Салық және амортизациялық жеңілдіктерге қатысты лизинг
- жалған лизинг -
- нағыз лизинг -
Лизингтік төлемдерін сипатына қарай былай бөледі:
- ақша
- компенсациялық төлеммен
- аралас төлемді лизинг.
Лизингтің осы нысандарын негізгі екі түрге
- жедел және қаржылық лизинг.
Жедел лизинг - көліктік құрал-жабдықтарды, аппаратуралар
Қаржылық лизинг - қолдану үрдісінде мүліктің
Қаржылық лизинг - бұл ұзақ мерзімді
- меншік құқығының жал мерзімі
- келісімшарттары бәсекелес саудадан мүлікті сатып
- жал байынша жалға берушіге
Келтірілген құнды есептеу кезінде қабылданатын дисконттау
- жалға
- ең жоғары төлем
- келтірілген құн - ағымдағы
Егер жал келісімшарты жоғарыда аталған қағидалардың
Мысалы: мүліктің жал мерзімі - 5
Жылдық төлемдер - 2300 бірлік
Дисконттау мөлшерлемесі - 8%
Дисконттау коэффициенті = 1/(1+0.08)х n
мұндағы, n - жалды төлеу жылы
1-жылдың коэффициенті = 1/(1+0.08)'=0.93
2-жылдың коэффициенті = 1/(1+0.08)2 =0.85
3-жылдың коэффициенті = 0.79
4-жылдың коэффициенті = 0.73
5-жылдың коэффициенті = 0.68
Келтірілген құн = 2300 х (0.93+0.85+0.79+0.73+0.68
«Қаржылық лизинг» туралы Қазақстан Республикасының заңында
- Лизинг беруші1
- Лизинг алушы2 лизинг келісіміне сәйкес,
Лизинг затына үйлер, ғимараттар, машиналар, жабдықтар,
Экономикалық қатынастарда лизинг қаржылық операциялардың жаңа
Тауарға деген меншік құқығының сатушыдан сатып
Лизингтік мәміле негізін келесілер құрайды:
- мәміле объектісі;
- мәміле субъектілері
- лизингтік келісім
- лизингтік төлемдер;
- лизинг бойынша
Өндірістік циклде жойылмайтын материалдық құндылықтардың кез
Мәміле объектісіне тікелей қатысы бар тараптар
«Қазақстан Республикасындағы банктер және банктік қызмет
Лизинг кезеңі лизингтік келісімнің әрекет ету
Лизинг берушіге тиесілі лизингтік төлемдер сомасын
Төлемдерді кезеңдеріне қарай былай бөледі:
кезендік төлемдер - лизингтік келісімге қатысушы,
бір мерзімдік төлемдер - егер келісімде
Лизинг алушының қаржылық жағдайы мен төлем
бірдей улестермен - бір қалыпты түзу
өспелі өлшемдермен (прогрессивтік төлемдер),
азаймалы өлшемдермен (жеделдетілген, регрессивті төлемдер), лизингтің
Жалпы жал төлемдерінің көлеміне амортизациялық аударулар
• амортизация;
• мәмілені жүзеге асыру үшін лизинг
• көрсетілетін қызметтер үшін лизинг
• лизинг берушіге тиесілі кейбір
Ресурстар үшін төлем, лизингтік маржа және
Лизинг лизинг берушіге ұсынылатын қызметтердің көп
- техникалық қызмет - клиент пайдаланатын
- кеңес беру қызметі - салық
Жалгер лизинг компаниясынан қажетті жабдықты алу
Хатқа қосымша лизинг келісімінде лизингтің келесі
- келісім заты;
- лизинг затын сатушының
- лизинг алушының лизинг
- лизинг затының құны;
- келісімде әрекет ету
- лизинг алушының меншігіне лизинг затының
- лизинг затының сипаты;
- лизинг затын құрастыру
- лизинг затын сақтандыру;
- тараптардың біріне лизинг
- лизинг шарты бойынша лизинг алушының
- тараптар жауапкершілігі.
Осы шарттардың бірі көрсетілмесе лизинг келісімі
Лизинг беруші лизинг келісімінің жалпы шартымен
Жабдықтаушы жабдықты лизинг алушыға жеткізіп береді
Лизинг беруші келесі жағдайларда лизинг келісімін
- егер лизинг алушы лизинг затын
- егер лизинг алушы лизинг затын
- егер лизинг алушы екі немесе
Лизинг алушы лизинг келісімін бұзуды немесе
- лизинг беруші лизинг затын жеткізбесе
- егер жолданған лизинг
- егер лизинг беруші лизинг затын
Егер лизинг алушымен жасалған лизинг келісімінің
2. ЛИЗИНГТІК ОПЕРАЦИЯЛАР ЕСЕБІ
Бухгалтерлік есепте лизинг беруші банктің алынған
Лизинг келісімі жасалып, мүлік мемлекеттік тіркеуден
Лизинг берушінің лизинг затын сатушыдан алу
- Негізгі құралды алу:
Дт 1656 «Жалға беруге арналған негізгі
Кт 2856 «Күрделі қаржы салымы бойынша
- Алынған негізгі құралдар
Дт 2856 «Күрделі қаржы салымы бойынша
Кт 1050 «Банктердің корреспонденттік есепшоттары».
Лизинг затын лизинг келісімшарттарына сәйкес, лизинг
Дт 1305 «Басқа банктерге қаржы лизингі»
1420 «Клиенттерге берілген қаржы лизингі»
Кт 1656 «Жалға беруге арналған негізгі
Ай сайын айдың соңғы жұмыс күнінен
Дт 1730 «Басқа банктерге берілген қарыздар
1740 «Клиенттерге берілген қарыздар және қаржы
Кт 4305 «Басқа банктерге берілген каржы
4420 «Клиенттерге берілген қаржы лизингі бойынша
Егер лизинг алушы өз қаржысы есебінен
Бұл кезде келесі бухгалтерлік жазба жасалады:
Дт 5922 «Банктік емес қызметтен өзге
Кт 2860 «Банктік қызмет бойынша өзге
Лизинг келісімімен қаралған төлемдерді мерзімінде алғанда
а) лизинг бойынша қосылған сыйақыны өтеу
Дт 1050 «Банктердің корреспонденттік есепшоттары»
Кт 1730 «Басқа банктерге берілген қарыздар
1740 «Клиенттерге берілген қарыздар және қаржы
ә) лизинг затын алу, жеткізу және
Дт 1050 «Банктердің корреспонденттік есепшоттары»
Кт 1305 «Басқа банктерге қаржы лизингі»
1420 «Клиенттерге берілген қаржы лизингі».
Лизинг алушы сыйақы бойынша төлемдерді, сондай-ақ
а) Есептелген сыйақы сомасына:
Дт 1731 «Басқа банктерге берілген қарыздар
1741 «Клиенттерге берілген қарыздар және қаржы
Кт 1730 «Басқа банктерге берілген қарыздар
1740 «Клиенттерге берілген қарыздар және қаржы
ә) Негізгі борыш сомасына:
Дт 1306 «Банктің қарыздары бойынша басқа
1424 «Банк қарыздары бойынша клиенттердің мерзімі
Кт 1305 «Басқа банктерге қаржы лизингі»
1420 «Клиенттерге берілген қаржы лизингі».
б) Негізгі борыш сомасы бойынша Ұлттық
Дт 5452 «Басқа банктерге берілген қарыздар
5455 «Клиенттерге берілген қарыздар және қаржы
Кт 1339 «Басқа банктерге берілген қарыздар
1439 «Клиенттерге берілген қарыздар және қаржы
Есептелген сыйақы мен негізгі борыш уақтылы
Дт 1860 «Банк қызметі бойынша өзге
Кт 4900 «Тұрақсыздық айыбы (айыппұл, өсімпұл)».
Лизинг алушыдан мерзімі ұзартылған төлемдер қайтарылғанда,
а) Айып, өсімақы және тұрақсыздық сомасына:
Дт 1050 «Банктердің корреспонденттік есепшоттары»
Кт 1860 «Банк қызметі бойынша өзге
ә) Мерзімі ұзартылған сыйақы сомасына:
Дт 1050 «Банктердің корреспонденттік есепшоттары»
Кт 1731000000000000
0020 «Басқа банктердің ұсынған қарыздары мен
1741 «Клиенттердің ұсынған қарыздары мен қаржылық
б) Негізгі борыш сомасына:
Дт 1050 «Банктің корреспонденттік есепшоттары»
Кт 1306 «Банк қарыздары бойынша
1424 «Банк қарыздары бойынша клиенттердің мерзімі
в) Алдын ала құрылған мәжбүрлі
Дт 1339 «Басқа банктерге берілген қарыздар
1439 «Клиенттерге берілген қарыздар және қаржы
Кт 5452 «Басқа банктерге берілген қарыздар
5455 «Клиенттерге берілген қарыздар және қаржы
Лизинг келісімінің әрекет ету мерзімі аяқталған
а) Егер лизинг заты толық амортизацияланса,
ә) Егер лизинг заты толық амортизацияланбаса,
Дт 1652 «Жер, үйлер
1653 «Компьютерлік қондырғылар»
1654 «Басқа да негізгі құралдар»
1655 «Қаржылық лизингке алынған негізгі
1658 «Көліктік құралдар»
Кт 1305 «Басқа банктерге
1420 «Клиенттерге берілген қаржы лизингі».
Егер лизинг келісімінің шарты бойынша лизинг
Лизинг алушының меншікті қаржысы есебінен жүргізген
Дт 2860 «Банктік кызмет бойынша өзге
Кт 1050 «Банктердің корреспонденттік есепшоттары».
Жаңадан құрылған мәжбүрлі шығындар есебінен қаржылық
а) Негізгі борыш сомасына:
Дт 1339 «Басқа банктерге берілген қарыздар
1439 «Клиенттерге берілген қарыздар және қаржы
Кт 1306 «Банк қарыздары бойынша басқа
1424 «Банк қарыздары бойынша клиенттердің мерзімі
Кт 1305 «Басқа банктерге қаржы лизингі»
1420 «Клиенттерге берілген қаржы лизингі»;
Сол кезекте кіріс 7130 «Шығынға шығарылған
ә) Мерзімі ұзартылған сыйақы сомасына:
Дт 4305 «Басқа банктерге берілген қаржы
4420 «Клиенттерге берілген қаржы лизингі бойынша
Кт 1731 «Басқа банктердің ұсынған қарыздары
1741 «Клиенттердің ұсынған қарыздары мен қаржылық
б) Айып, өсімақы және тұрақсыздық
Дт 4900 «Тұрақсыздық айыбы (айыппұл, өсімпұл)»
Кт 1860 «Банк қызметі бойынша өзге
Егер ағымды жылда қаржылық лизинг бойынша
а) Айып, өсімақы және
Дт 1050 «Банктердің корреспонденттік есепшоттары»
Кт 4900 «Тұрақсыздық айыбы (айыппұл, өсімпұл)»
шығын 7130 «Шығынға шығарылған борыштар».
ә) Сыйақы сомасына:
Дт 1050 «Банктердің корреспонденттік есепшоттары»
Кт 4305 «Басқа банктерге берілген
Кт 4420 «Клиенттерге берілген қаржы лизингі
б) негізгі борыш сомасына:
Дт 1050 «Банктердің корреспонденттік есепшоттары»
Кт 5452 «Басқа банктерге берілген қарыздар
5455 «Клиенттерге берілген қарыздар және қаржы
Қаржылық лизинг бойынша берешекті өтеу келесі
а) Айып, өсімақы немесе
Дт 1050 «Банктердің корреспонденттік есепшоттары»
Кт 4921 «Банк қызметінен өзге кірістер»
ә) Шығындар шотында (мәжбүрлі шығындар бойынша)
Дт 1050 «Банктердің корреспонденттік есепшоттары»
Кт 5452 «Басқа банктерге берілген қарыздар
5455 «Клиенттерге берілген қарыздар және қаржы
б) Шығындар шотында (мәжбүрлі шығындар бойынша)
Дт 1050 «Банктердің корреспонденттік есепшоттары»
Кт 4921 «Банктік қызметтен түсетін басқа
Лизинг алушы банкіде операциялар келесі ретпен
Дт 1655 «Қаржылық лизингке алынған негізгі
Кт 2057 «Басқа банктерден алынған қаржы
2227 «Алынған қаржы лизингі».
Ай сайын
Дт 5057 «Басқа банктерден алынған қаржылық
5227 «Алынған қаржы лизингі бойынша сыйақы
Кт 2705 «Басқа банктерден алынған қарыздар
Егер лизинг алушы өзінің меншікті қаржылары
Дт 1860 «Банк қызметі бойынша өзге
Кт 4922 «Банктік емес қызметтен өзге
Лизинг келісімімен құралған төлемдерді мерзімінде төлегенде,
а) лизинг бойынша есептелген сыйақыны өтеу
Дт 2705 «Басқа банктерден алынған қарыздар
Кт 1050 «Банктердің корреспонденттік есепшоттары»;
ә) лизинг затын алу, жеткізу және
Дт 2057 «Басқа банктерден алынған қаржы
2227 «Алынған қаржы лизингі»
Кт 1050 «Банктердің корреспонденттік есепшоттары».
Тозу құны банктің есеп саясатына сәйкес
Дт 5784 «Қаржы лизингі бойынша алынған
Кт 1695 «Қаржы лизингі бойынша алынған
Лизинг алушы сыйақы бойынша төлемдерді, сондай-ақ
а) есептелген сыйақы сомасына:
Дт 2705 «Басқа банктерден алынған заемдар
Кт 2741 «Алынған қарыздар және қаржы
ә) негізгі борыш сомасына:
Дт 2057 «Басқа банктерден алынған қаржы
2227 «Алынған қаржы лизингі»
Кт 2058 «Басқа банктерден алынған қарыздар
2225 «Банктің клиенттермен жасалған өзге операциялары
Есептелген сыйақы мен негізгі борыш уақтылы
а) айып, өсімақы және
Дт 5900 «Тұрақсыздық айыбы (айыппұл, өсімпұл)»
Кт 2860 «Банктік қызмет бойынша өзге
ә) мерзімі ұзартылған сыйақы сомасына:
Дт 2741 «Алынған қарыздар және қаржы
Кт 1050 «Банктердің корреспонденттік есепшоттары»;
б) негізгі борыш сомасына:
Дт 2058 «Басқа банктерден алынған қарыздар
Кт 1050 «Банктердің корреспонденттік есепшоттары».
Лизинг келісімінің әрекет ету мерзімі аяқталған
- есептелген амортизация
Дт 1695 «Қаржы лизингі бойынша алынған
Кт 1655 «Қаржы лизингіне қабылданған негізгі
- қалдық құнына:
Дт 2057 «Басқа банктерден алынған қаржы
2227 «Алынған қаржы лизингі»
Кт 1655 «Қаржы лизингіне қабылданған негізгі
Егер лизинг келісімінің шарты бойынша лизинг
- қалдық құн сомасына:
Дт 1652 «Жер, үйлер
1653 «Компьютерлік қондырғылар»
1654 «Басқа да негізгі құралдар»
1655 «Қаржылық лизингке алынған негізгі
1658 «Көліктік құралдар»
Кт 1655 «Қаржылық лизингке алынған негізгі
есептелген сыйақы сомасына:
Дт 1695 «Қаржы лизингі бойынша алынған
Кт 1692 «Үйлер және ғимараттар бойынша
1693 «Компьютерлік жабдықтар бойынша есептелген
1694 «Өзге негізгі құрал-жабдықтар бойынша есептепген
Егер лизинг алушы меншікті қаржысы есебінен
Дт 1050 «Банктердің корреспонденттік есепшоттары»
Кт 1860 «Банк қызметі бойынша өзге
Егер бұл заңда немесе лизинг келісімінде
а) лизинг затының баланстық құнына:
Дт 1655 «Қаржылық лизингке алынған негізгі
Қосалқы лизингке жолдаған лизинг заты құнының
Кт 1655 «Қаржылық лизингке алынған негізгі
Лизинг заты қосалқы лизингке берілген әрбір
ә) есептелген амортизация сомасына:
Дт 1695 «Қаржы лизингі бойынша алынған
Кт 1695 «Қаржы лизингі бойынша алынған
1695 шотта қосалқы лизингке жолданған әрбір
Ай сайын айдың соңғы жұмыс күнінен
Дт 1860/1 «Банк қызметі бойынша өзге
Кт 4801 «Жал бойынша кірістер».
Сонымен қатар 1860/1 шотында лизинг заты
Лизинг алушы қосалқы лизингке жолданған лизинг
Дт 1050 «Банктердің корреспонденттік есепшоттары»
Кт 1860/1 «Банк қызметі бойынша өзге
Клиент мерзімі ұзартылған сыйақы сомасына қосалқы
Дт 1860/2 «Банк қызметі бойынша өзге
Кт 1860/1 «Банк қызметі бойынша өзге
Сонымен қатар, 1860/2 шотта қосалқы лизинг
Сол уақытта лизинг алушы айыппұл, өсімақы
Дт 1860/3 «Банк қызметі бойынша өзге
Кт 4900 «Тұрақсыздық айыбы (айыппұл, өсімақы)».
1860/3 шотында әрбір клиент бойынша айыппұл,
Дт 1050 «Банктердің корреспонденттік есепшоттары»
Кт 1860/2 «Банк қызметі бойынша өзге
-
Кт 1860/3 «Банк қызметі бойынша өзге
-
Лизинг затын қосалқы лизингке алған клиентпен
а) баланстық құн сомасына:
Дт 1655 «Қаржылық лизингке алынған негізгі
Кт 1655 «Қаржылық лизингке алынған негізгі
Қосалқы лизингке берілген лизинг затының құнын
ә) есептелген амортизация сомасына:
Дт 1695 «Қаржы лизингі бойынша алынған
Қосалқы лизингке берілген лизинг затының амортизациясын
Кт 1695 «Қаржы лизингі бойынша алынған
Клиент мерзімі ұзартылған сыйақы және айып,
а) айыппұл, өсімақы және тұрақсыздық сомасына:
Дт 4900 «Тұрақсыздық айыбы (айыппұл, өсімақы)»
Кт 1860 «Банк қызметі бойынша өзге
ә) мерзімі ұзартылған сыйақы сомасына:
Дт 4801 «Жал бойынша кірістер»
Кт 1860/2 «Банк қызметі бойынша өзге
Клиентпен мерзімі ұзартылған сыйақы және айып,
Дт 1050 «Банктердің корреспонденттік есепшоттары»
Кт 4922 «Банктік емес қызметтен өзге
Бір кезекте, шығын 7130 «Шығынға шығарылған
1 Лизииг беруші - тартылған немесв
2 Лизинг алушы - лизинг келісімшартымен
Лизингтік келісімдегі операциялар
Қаржылық лизинг – инвестиция қызметін қаржыландыру нысаны
Қазақстандағы лизингтік қызмет жағдайын талдау және бағалау
Лизингтiк құқықтық қатынас. Факторинг. Франчайзинг
Лизинг шартының түрлері
Лизинг туралы
ЛИЗИНГТІК ОПЕРАЦИЯЛАР ЖӘНЕ ОЛАРДЫҢ СИПАТТАМАСЫ
Қазақстан Республикасындағы белсенді лизингтік компаниялар
Мәміле объектісін сақтандыру
Лизингтік шарттың объектілер шеңбері