Тұлға дамуының қандай факторы мақсатты жіне ол қоғам мақсатына сәйкес әсер етеді;

1) Тәрбие           

2) Мектептегі орта

3) Географиялық орта

4) Отбасы

5) Тұқымқуалаушылық