Тұлға дамуында қоршаған ортаны шешуші фактор деп қарастыратындар;

1) биологиялық бағыт өкілдері

2) әлеуметтік бағыт өкілдері

3) Прагматиктер

4) Бихевиористер

5) Экзистенциалистер