Жеке тұлғаны ұжымда және ұжым арқылы дамыту теориясының негізін қалаған:

1) М. Жұмабаев

2) Ы.Алтынсарин

3) Я.А.Коменский

4) А.С.Макаренко

5) К.Д.Ушинский