Жеке тұлғаны ұжымда және ұжым арқылы дамыту теориясының негізін қалаған:

1)  К.Д.Ушинский.

2)  М.Жұмабаев.

3)  Ы.Алтынсарин.

4)  Я.А.Коменский.

5)  А.С.Макаренко.