Тұлға дамуына мақсатты түрде және қоғам мақсатына сәйкес әсер ететін фактор:

1) Мектептегі орта.

2) Тәрбие.

3) Географиялық орта.

4) Отбасы.

5) Тұқымқуалаушылық.