Дәріс №6. Триггерлiк қондырғы.
1. Триггердіңнегізгі анықтамасы. Триггерлердің жіктелуі.Триггеердіңфункционалдық сұлбада белгіленуі.
&&&
$$$002-006-001$3.2.6.1 Сұрақ атауы 1 Триггердің негізгіанықтамасы. Триггерлердің жіктелуі.Триггеердіңфункционалдық сұлбада белгіленуі.
1.Триггер деп - бiр бит мәндiсақтауға қабiлеттi, логикалыққұрылғы. Ол екi тұрақты күйi бар жәнесатылы типтi қарапайым құрылғы.
Кез-келген триггерлiкқұрылғының негiзiн тұрақты керi байланыстысақиналы екi инвентордағы жады ұяшықтарықұрайды. (сур.8.1). Қорек көзі қосылғанкезде логикалық элементтер беріліс сипаттамаларының активтіоблысында бола алмайды.Ұяшық шығысында инверстідеңгейлі Q және 
екі жағдайдың біреуінеауысады. Бұл ұяшық жағдайы қорек көзіқосылып тұрғанша сақталып тұрады.
Асинхронды (тактіленбейтін) RS-триггерде (сур.8.2,а)жоғарыдаайтылған жады ұяшықтарына S кірісіне(құрылғы Q=1 жағдайында) немесе R кірісіне(Q=0 жағдайында ) логикалық 1 беру арқылыбасқаруға болады. Егер біруақыттаберіп,одан кейін екі кірісінен де логикалық 1 алып тастаса, онда триггержағдайы анықталмаған күйде болады (8.1 суреттегідей).
Инверсті басқарылатын асинхронды RS-триггер тура осы сияқты жұмысістейді (сур2,б). Q шығысында триггердібірлік немесе нөлдік жағдайда құру 
және 
кірістерінелогикалық нөльді беру арқылы жүзеге асырылады. Бірлік деңгей кезінде екі кірісіндеде триггер сақтау режимінде болады.Рұқсатетілмейтін жағдай=1 болып табылады.
Тактіленетін RS-триггер (сур.8.3) өз жағдайын Скірісіне тактілік импульс келгенде ғана өзгерте алады. Тактілік импульстар арасындағы R және S ақпараттықкірісіне әсер етуші бөгеттер, триггер жұмысына әсерінтигізбейді. Рұқсат етілмейтінжағдай CRS=1 болып табылады .
Сур.8.3. Тактіленетін RS-триггер
а) ЖӘНЕ –НЕ логикалықэлементтерінде триггердің құрылуы;
б) Триггердің функционалдықсұлбада белгіленуі;
в) Триггер жұмысын анықтайтын,уақыттық диаграммалар.
Қорек көзінқосқан кезде триггер жағдайы анықталмағанкүйде қалады (Q шығысындағыүзік сызық). Sжәне C кірісіндегі бірлік деңгейлерсәйкес келгеннен кейін триггер бірлік жағдайда құрылады..
D-триггердің бір ақпаратты (D) және тактіленетін(С) кірісі бар (сур.8.4).С=1 кезінде олқайталағыш ретінде жұмыс істейді (Q=D). С=0 ауысу кезінде триггер жабылып және сақтау режимінеауысады (D кірісіне ақпараттыалады).Бұндай триггерлержөнінде,ол тактілі импульстің тұрақты деңгейіментактіленеді деп айтады.
Сур.8.4
Тактілі импулсьтіңтұрақты фронтымен тактіленетін D-триггер (сур.8.5), алдыңғыданайырмашылығы динамикалық тактілі кірісті триггер деп айтады.
Сур.8.5
С=0 кезінде бірінші саты триггері D сигналын қайталайды, екінші саты триггері жабық. Тактілі импулсьтіңтұрақты фронтымен тактіленетін D-триггер (сур.8.5), алдыңғыданайырмашылығы динамикалық тактілі кірісті триггер деп айтады.
Жұп немесе Т-триггер (сур.8.6) Т жұпкірісіне әр импульс келуімен, ол жағдайын қарама-қарсы өзгертеді. Ол динамикалық кірісті RS- және D-триггербазасында құрылады.
Сур.8.6
Көбінесе әмбебап функцияны JK-триггер орындайды (сур.8.7). Ол динамикалық кірісті RS-триггер базасында құрылады,бірақ одан айырмашылығы Jжәне K ақпаратты кірісінде логикалықбірлік сәйкес келгенде,жұп сияқты жұмыс істейді.
Сур.8.7
Синхронды триггерлердің ауысуфункциялары:
Сур.8.8.RS- және JK-триггерлер жағдайының кестесі
Тактіленетіндермен қатар,көптеген триггерлік құрылғыныңмикросұлбаларының бірлік және нөлдікжағдайға алдын ала құру үшін, асинхрондыкірістері бар (сур.8.9).
Сур.8.9
&&&
Өзін-өзі тексерусұрақтары:
1. Демультиплексордыңқай шығысында А сигналы қайталанады?
2. Дұрыс көрсетілмегентриггерлік құрылғының функционалдықсұлбасын көрсетіңіз.
3. Жарық диоды жану үшін,программалық ажыратып қосқыштың лимбасында қандайсанды теру керек?
