Өзін-өзі тексеру сұрақтары:

1.    Оқытудағы АКТ дамуының кезеңдері қандай?

2.    Ауқымды желі?

3.    Дистанциялық оқытудын негізі?

4.    Дистанциялық оқыту құралдары?

5.    Электрондық почта?

Зертханалық сабақ № 3 .

Тақырыбы «Электрондық оқулықтар және қашықтық курстары. Виртуалды мектептер.»

Мақсаты: Электрондық оқулықтар және қашықтық курстары. Виртуалды мектептер жайлы түсінік қалыптастыру

Дидактикалық мақсаты: зерттеу.

Ұйымдастыру әдісі: тәжірибелік.

Оқыту технологиясы мен әдістері: оқу-әдістемелік жоба.

Студенттерді алдын-ала тапсырманы орындау.

Теориялық мәліметтер

Электрондық оқу басылымдарына оқу әдістемелік материалдардың төмендегідей электрондық нұсқалары жатады:

-иллюстрациялық сипаттағы компьютерлік презентациялар;

-электрондық сөздік-анықтамалыр және оқулықтар;

-шынайы процестердегі модельдеу мүмкіндігі бар зертханалық практикумдер;

-жаттықтырушы программалар;

-тест жүйелері.

Электрондық басылымы-прораммалық басқару құралдары мен құжаттамалыры бар және кез келген электрондық ақпарат-магниттік, оптикалық –тасымалдаушысына (CD-ROM,DVD RW және т.б.) орналасқан немесе компьютерлік желілерде жарық көрген сандық, мәтіндік, графикалық, аудио, видео және басқа да ақпараттар жиынтығы.

Электрондық оқу құралы-құрамында оқу курсының ең маңызды бөлімдері, сонымен қатар, есептер жинағы, анықтамалар, энциклопедиялар, карталар, атластар, оқу тәжірибесін өткізуге нұсқалар, практикумдар, курстық және дипломдық жұмыстарды дайындауға әдістемелік нұсқаулары бар берілген басылым түрінде мемлекеттік мекеме беретін арнайы дәрежеге ие электрондық оқу басылымы.

Электрондық оқу басылымы-оқытуды және білім бақылауды автоматтандыруға арналған және оқу курсына немесе оның жеке бөлімдеріне сәйкестендіріліп, сонымен қатар, шығу траекториясын анықтауға мүмкіндік беретін және әртүрлі оқу жұмыстарымен қамтамасыз ететін электрондық басылым.

Элетрондық оқулық-құрамында оқу курсының немесе оның бөлімінің жүйеле мазмұны бар және берілген басылым түріне мемлекеттік мекеме беретін арнайы дәрежеге ие электрондық оқу басылымы.

Электрондық оқу құралы-бұл оқулықты жекелей немесе толық алмастыратын немесе толықтыраты, басылымның осы түрі үшін арнайы бекітілген электрондық баслым.

Ақпарат қабылдау қасиеті

Монитор алдында отырған адамның ақпаратты қабылдай алуы: алдында ақпараттың экраннан калыпты санасына кіруден басталады. Физиологиялық негізі болып корушілер негізі саналады.  

Көрермендер анализаторының қалыпты жұмыс істеуіне белгілі талаптар болады:

1) объект жарықтылығы белгілі мөлшерде болуы керек;
2) сурет контрастті объект фонына сәйкес таңдалуы керек: неғұрлым кеңейтілімі кішірек болса, объект контрасті жоғары болуы керек;
3) ескеретін жайт, неғұрлым адам көзі сезетін түс сарғылт – жасыл түс (фиолетовый және қызыл);

4) символ пішіні – адам көзінің өткңрлігімен сәйкес келу керек;
5) көру қабілетінің барлықғын алаңды үш алаңға бөлуге болады: орталық көру қабілеті бұнда объекттерді анық байкауға болады;

   Экранды форматтау.

Мәтіннің экраннда орналасу ережелерін ескеру керек:
- экранның жарты бөлігін бос қалтыру керек;
- әр кестенің бес жолы сайын бос орын қалдырып отыру керек;
- әр кестенің бағандары сайын 4-5 бос орын қалдырып отыру керек, себебі көрермендер қарағанба біріші көзге түсерліктей болыу керек.

Кесте құрамы жұмыс алаңының шеттеріне орналасқанда тегіс алаңда біркелкі орналасуы керек. Меню жолы яғни құралдар тақтасы тегіс немесе көлденеңнен жұмыс алаңының белгілі бөлігінде орналасуы керек;

Жұмыс алаңының жоғарғы екі үш жүйенің қалыпты жағдайын көрсетуге арналады. Бұл жұмыс алаңының орыныны жүйенің қай бөлңгңнде қолданушының отырғанын жіне жұмыс ңстеуқарқынын көрсетеді.
        Дербес компьютердің экранының кіші кеңейтілімі мәтін шрифтарының жақсы көрсетілуне әсерін тигізеді. Сол үшін экраннан басылып шыққан қарағанда қаріпі үлкен болуы тиіс.  

Экрандық типография машығына сай, көбінесе қолданушылар негізінде стандартты Times, Courier, Arial, Sans Serif, шрифтерін қоллданыады, Бұл шрифтер дербес копьютердің барлығының есіңде сақталады. 

Verdana қаріпі гигиеналық және шығармашылық қасиеттерімен сипатталады. Ол төменгі кеңейтілуге айтуға арналған, суреттер бойынша қарапайым, оның пропорциялары ыңғайлы және әдемі. Қаріп жеңіл және экранда ашылуы қиындықсыз орындалады.

Баспа сөз шығарылымына қарағанда, сөзаралық интервалын 2-2,5есе артық жасалғаны жөн. Эранда курсив пен разрядка анық көрінбейді, сондықтан текстік терілімдерде түсті немесе жартылай қарайтылған сызбалар түрін  қолдану керек.

Графикалық ақпараттардың көрсетілімдері.

Графикалық материалдардың көрсетілімдеріне текстікке қарағанда көбірек сұрақтар тудырады. Алғашқы орында әрқашан дидактикалық ортамақсатқа жету болып табылады. Бейне масштабын таңдау кезінде екі факторға көңіл бөлген жөн:

-егер графикалық бейнені текст пен бірге экранда көрсетсе онда экранда ½ бос қалдыру туралы айтылады.

- детальдардың өлшемдері экранның шешуші мүмкіндіктеріне және  адамдардың көзқарастарына сәйкес келуі керек.

         Электрондық баспалардың жай баспалардан айырмашылығы онда текстің ішінде ғана болмайды, бірақ  ол жеке терезеде шыға алады, қолданушы қалаған ол терезені ашуға және жабуға мүмкіндігі бар.

         Мұндай графикалық шығарудың тағы бір түрі көптеген жағдайларда таңдамалы болып табылады.

Түсті таңдаған кезінде төмендегідей принциптарды орындаған жөн:

1.     бәрінен бұрын көзге түсетін қызыл және көк түстер, содан сары, жасыл, ақ. Бірақ көк түс кішкентай графикалық  элементтерді бояғанда аз қолданылады. Мұндай мақсаттарға жету үшін көбіне сары – жасыл, жасыл – күлгін түстер, ал көк түс белгілі бір графикалық элементтерді бояу үшін қолданылады.

2.     мүмкіндігінше ашық контрасты қолданбай орнына түстік контрасты қолданған жөн.

3.     эмоционалдық көзқарас бойынша қою күлгін, қою жасыл, лимондық сары, сары жасыл, ашық қызыл және басқа да негативтік реакцияларды тудыратын түстік стилдерді қолданған жөн.

Видеоақпараттар және анимациялар жай байланыста тусіну қиын  ақпараттарды байланыстыруы қажет.

Адамның түсті қабылдау ерекшеліктері

Многочисленные исследования наиболее комфортных сочетаний цветов при выводе данных на экран дисплея, выявили ряд параметров для оценки качества отображения. Одним из основных является четкость восприятия цветовых образов.

Ахроматикалық фонда тус образдарын қабылдау

Бүгінгі күнге дейін ақ түс фоны басқа тустермен салыстырғанда мункіншілігі аз тус болып саналды. Бірақта казіргі заманғы техниканың дамуымен жаңа дисплейлер пайда болып ақ тустін қара туспен сәйкестігі жоғарлатылды. Түрлі тусті фонында тус образын қабылдау: 

Әртүрлі түстерді адамның сезуі

Түстермен ерекшелене алады:

-мәтін аттары;

- мәтіннің ерекшеленген блоктары;

- графика және иллюстрациялар;

- жарықтандырылған аймақтар әдетте ашық түстермен ерекшеленеді (мысалы, сары, ашық жасыл, ашық қызыл, т.б.)

-үштен бір позизицясының фактурасы

-оқулықтың мәтіндік немесе графикалық фрагментіне тәуелсіз болатын барлық гипермәтіндік сілтемелер

Егер түрлі-түсті суреттің өлшемі кіші болса, оның ашық түсі фонның түсімен сәйкес келсе, онда бақылаушы оны байқай алмайды егер тіпті олардың түстерінің айырмашылығы үлкен болса, осыдан  бейнелеудің  ұсақ бөлшектерін тұрақты айыруы үшін, олар фонмен салыстырғанда  жарықтығы  үлкен үлкен айырмашылық  болу керек .

Фондық  бейнелер жеңіл оқылатын мәтіндерге әсері тимеуі керек. Кейбір фондық бейнелердің  өздері тартымды болады да, оларға қойылған мәтіндердің оқылуын ауырлатады. Фондық бейне артта тұруы керек және қарапайым болса соғұрлым жақсы болады. Және баспаға суреттерге сүйсіну үшін бармайды, ақпарат үшін барады соны ұмытпаңыз. Түрлі – түсті монитормен ұзақ  жұмыс жасағанда  « түрлі-түсті шаршау » деп аталатын  көз шаршауы басталады, егер түстердің жайлы үйлестірулері таңдалғанса да жалпы шаршауға әкеп соғады. Сондықтан қалыпты күй – жағдай сақтау үшін үш – төрт <<жұмыстық >> түстердің үйлестірулерін пайдаланып,  экранның түстік  палитрасын оқтын – оқтын ауыстырып отыру керек.

Мәтін болу керек:

- қысқа және түсінікті;

- жақсы  ұйымдастырылған; тіпті егер баспа қысқа әрі түсінікті болса да, оны ешкім басынан – аяғына дейін оқымауы әбден мүмкін көз жүгіртіп қарап шығады. Орфографиялық қателіктері мен жаңылыс жазбаларға толы баспа, автордың және оқу орнының абыройына асер етеді! 

Тапсырмалар:

1. Автормен баяндалған материалдардың сәйкестігін, курс бағдарламасының мазмұнын және мемлекеттік білім стандартының талаптарын анықтау;

2.  Материалдың өзектілігін бағалау: онда баяндалған материалдың деңгейі қазіргі заманғы ғылым, техника және мәдениет жетістіктеріне сәйкес болуын.
3. Ұсынылған оқу орындардың бұрынғы бар оқу орындарынан айырмашылығын көрсету.

4. Оқу материалын әдістемелік көз қараспен  бағалау және ол берілген пәнді оқыту талаптарына  сай келетіндігін анықтау.

5. Болашақ баспаның дидактикалық аппаратының толықтығы мен сапасын сараптау және бақылау сұрақтары мен есептері  қаншалықты әдістемелік жағынан таңдалғанын анықтау.
6. Студенттердің өзіндік жұмысы үшін болашақ электрондық басылымды қолданудың нәтижелігін бағалау.

7. Анықтама - жолдама аппаратының  элементтерін , ( басылым түрін есепке ала отырып): кіріспеге алғысөз, қорытынды, нұсқауыштар , аңдатпа , библиографиялық тізімдер , қысқартулардың тізімдері және шартты белгілеулердің және сонымен қатар қосымшалардың   қаншылықты толық көрсетілгенін көрсету .