Сабақтың мақсаты: Тіршілік ету ортасына және тіршілік әрекеттеріне байланысты былқылдақденелілердің және буынаяқтылардың құрылыс ерекшеліктерін анықтау.
Қажетті құрал жабдықтар: микроскоп, ылғалды препараттар,таратпа материалдар, таблица.
Жумыстың барысы:
1. Ылғал препараттарды және таратпа материалды пайдаланып айқұлақтың сыртқы және ішкі құрылысын оқып-үйрену. Айқұлақ денесін жарып, мүшелерінің топографиясын қарау. Суретте атауларын белгілеу.
Тип-
Класс-
Өкілі-
Аюқұлақтың ішкі құрылысы:
3-ші сурет
4-ші кесте
Былқылдақденелілер типінің өкілдерінің салыстырмалы сипаттамасы
|
Айрықша белгілері |
Жеке кластардың ерекшелік белгілері |
||
|
Тақта желбезектілер клас |
Бауыраяқтылар класы |
Басаяқтылар класы |
|
|
Дене симметриясы |
|||
|
Бақалшақ,оның пішіні, қабырғасының құрылысы |
|||
|
Дене бөлімдері |
|||
|
Ас қорыту жүйесі |
|||
Айқұлақтың сыртқы құрылысын қарастыру.
Айқұлақтың денесі қос жақтаулы бақалашақ ішінде орналасады. Бақалашақттың алдыңғы, артқы жағы, арқа және құрсақ жағы және төбесі болады. Бақалашақтың жылдық сақиналары арқылы айқүлақтың жас мөлшерін анықтауға болады. Денесінің бас бөлімі тіршілік ету ерекшелігіне байланысты (айқұлақ су түбіндегі құмға жартылай көміліп жатады) жойылып кеткен Аяғы балтаның басы сияқты сүйірленіп келген (не себепті?
4-ші сурет
2.Буын аяқтылар типінің Шаян тәрізділер, Өрмекші тәрізділер, Көп аяқтылар, Насекомдар класының негізгі өкілдерінің сыртқы және ішкі құрылысы, тіршілік ортасы, қоректену ерекшеліктерімен танысып, сипаттап жазу.
Қайталау сұрақтары
1.Моллюскілер типіне сипаттама беріңіз?
2.Шаян тәрізділер, Өрмекші тәрізділер, Көп аяқтылар, Насекомдар кластары ерекшеліктерін атап көрсет? .
Ұсынылған әдебиеттер
І.Догель В.А. Зоология беспозвоночных. -М: Высшая школа, 1981.
2.Түсіпова К.С. Омыртқасыздар зоологиясы. 1, 2 бөлім. -Алматы: Ғылым, 1999, 2000.
3. Дәуітбаева К.А. Омыртқасыздар зоологиясы. 1, 2, 3, 4 бөлім. Алматы-. «Қазақ университеті» баспасы, 1996, 1997, 1998