Сөйлем мүшелері қызметіне қарай тұрлаулы және тұрлаусыз болып бөлінеді. Сөйлем құруға негіз болатын мүшелерді тұрлаулы мүшелер дейміз. Оған бастауыш пен баяндауыш жатады. Бастауыш – іс-оқиғаның иесін білдіреді, атау септігінде тұрады, кім? не? деген сұрақтарға жауап береді. М: Ол (кім?) бірінші курста оқиды.
Бастауыштың қимылын, іс-әрекетін, жай-күйін, сапа-белгісін білдіріп, сөйлемді тиянақты етіп тұратын тұрлаулы мүшені баяндауыш дейміз. Біз институт кітапханасымен таныстық (қайттік?)
Негізгі тапсырмалар, сұрақтар:
1. Тұрлаулы мүшелерді ата.
2. Жастық, білімді, ешкім, қонақтар, оқыған сөздерін бастауыш етіп сөйлем құрастырыңыз.
3. «Менің кітапханадағы уақытым» деген тақырпқа әңгіме құрыңыз, бастауыш, баяндауышын табыңыз,