Баланстың талдауы

Жоспары:
Кіріспе 2
1.1 Банктер үшін қарыз алушы кәсіпорынның қаржы- шаруашылық қызметінің
1.2 Шаруашылық талдаудың әдісі мен әдістемесі 9
1.3 Баланстың талдауы 15
11 бөлім. Кәсіпорынның қаржы-шаруашылық қызметін талдауды “ТұранӘлем Банкі” мысалы
2.1 Клиенттің рейтингін белгілеу 39
2.2 Қазақстан Республикасындағы қаржы-шаруашылық талдау әдістемесінің даму қиындықтары мен
3. Дүние жүзі бойынша қарыз алушы кәсіпорынның несиелік
3.1 АҚШ мемлекетіндегі банктеріндегі қарыз алушының несиелік қабілеттілігін зерттеу
Қорытынды 65
Әдебиеттер 67
Кіріспе
Біздің еліміздегі экономика жағдайының жақсаруына байланысты банк жүйесі де
1.1 Банктер үшін қарыз алушы кәсіпорынның қаржы- шаруашылық қызметінің
Банк тарапынан кәсіпорынның қаржылық жағдайының талдалынылуының басты мақсаты -
Бухгалтерлік есеп пен құжаттардың алдын-ала қарастырылуы;
Қаржылық есеп және балансты талдап, экономикалық оқу;
1-ші кезеңнің мақсаты-қаржылық есептің, баланстың арнайы стандарттарға сай
Арнайы есептік формаларды тексеру;
Қажетті реквизиттерді, сонымен қатар жауапты тұлғалардың қол үлгілерін түгендеу;
Баланс валютасын тексеру;
Баланстық есептің күдікті баптарын тексеру, яғни кәсіпорынның
1-ші топқа жататындар: «шығындар» (форма №1) «кәсіпорынның балансы». «уақытысында
2-ші кезеңде кәсіпорынның қаржы-шаруашылық қызметінің динамикалық талдауы жүргізіледі.
Несие берген кезде банк алдында қарыз алушы несиелік
Болжау процесі 2 кезеңге бөлінеді:
1-кезең- талдау кезеңі - бұл кәсіпорынның кірісінің өзгеру бақылауларының
2-ші кезеңде, яғни синтез кезеңінде осы табылған статистикалық тәуекелділіктер
кәсіпорынның төлем қабілеттілігінің жойылуына және оның ары қарай
Нарықтық экономика шарты бойынша қызмет ететін кәсіпорынның қаржылық жағдайының
1.Қаржылық жағдайдың өзгерулерінің оның есеп беру кезеңінде бағалануы.
2. Активтер мен олардың қалыптасу көздерінің сәйкес келуін және
3. Айналым капиталының мөлшерін және оның өсіңкілігі мен
4. Қаржылық-есептік және несиелік тәртіпке сәйкес келуіне көз жеткізу;
5. Кәсіпорынның активтері мен міндеттемелерінің құрамын зерттеу;
6. Ағымдағы активтердің, сонымен қатар дебиторлық қарызбен запастардың айналым
7. Кәсіпорынның төлем қабілеттілігінің және қаржылық тұрақтылығының абсолютті және
8. Кәсіпорынның пайдасының бағалауы;
9. Кәсіпорынның пайдасын және оның деңгейіне әсер ететін факторлардың
10. Кәсіпорынның іскерлік белсенділігін анықтау;
11. Кәсіпорынның қаржылық жағдайының тұрақтылығының ұзақ мерзімді және қысқа
Ал кәсіпорынның шаруашылық қызметінің талдауының ең аяққы кезеңі -
Қаржылық қызметтің сәтті болуы кәсіпорынның өндірістік көрсеткіштеріне байланысты. Кәсіпорынның
Сапалық ерекшелік бойынша шаруашылық қызметтің талдауы салалық (өндіріс, ауыл-шаруашылық,
Уақыт ерекшелігіне байланысты шаруашылық талдауды алдын-ала талдау (шаруашылық операцияларды
Перспективті және ретроспективті талдаулар бір-бірімен тығыз байланысты. Ретроспективті талдаусыз
Өткен жылдағы жасалған жұмыстардың нәтижелерінің талдауы тенденцияны және заңдылықтарды
Ретроспективті талдау жедел және қорытынды болып бөлінеді.
Жедел талдау шаруашылық операциялар жүзеге аса салысымен немесе жағдайдың
Қорытынды (соңғы) талдау есеп беру кезеңі аралығында жүргізіледі (ай,тоқсан,жыл)
Функционалдық ерекшеліктеріне байланысты, яғни қызмет етуіне байланысты талдау түрлері:
Барлық шаруашылық талдаулардың ішіндегілердің ең маңыздысы- қаржылық талдау.
Басқарушылық талдау жоспарлау, тиімді шешімдер қабылдау үшін қажетті ақпарат
Әлеуметтік-экономикалық талдау әлеуметтік және экономикалық процестердің байланыстылығын, олардың бір-біріне
Экономико-статистикалық талдауды статистикалық мүшелер жалпы қоғамдық құбылыстарды зерттеу
Маркетингтік талдауды кәсіпорынның өндірген өнімдерін өткізу жолдарын, сұраныс пен
Функционалды – бағалық талдау зерттеліп отырған объектінің атқарып отырған
Сапалық талдау-зерттеліп отырған құбылыстардың және процестердің эксперттік бағалаулары мен
Сандық талдау (факторлық) - сандық салыстыруларға және экономикалық құбылыстардың,
Экспресс-талдау - нақты экономикалық тән қалыпты ерекшеліктер негізінде кәсіпорын
Фундаментальды (ірге тасты) талдау математикалық аппаратты және басқа да
Маржиналды талдау–бизнестегі басқару шешімдерінің тиімділігін негіздеу және оларды бағалау
Экономикалық-математикалық талдау арқылы экономикалық есепті шешудің ең тиімді жолы
Субъектілер бойынша талдауды ішкі және сыртқы талдау деп бөледі.
1.2 Шаруашылық талдаудың әдісі мен әдістемесі
Негізінен кең мағынада ғылым әдісін өзінің объектісін зерттеу
Диалектика бойынша әрбір процесс, әрбір құбылысты қарама-қарсылықтар «күресі» және
Талдауда диалектикалық әдісті қолдану–кәсіпорынның шаруашылық қызметін зерттеу кезінде барлық
Талдаудың маңызды әдістемелік тұрпаты – оның себептік байланыстарды анықтап
Талдаудағы себептік байланыстарды зерттеп, өлшеуді индукция және дедукция
Себептік байланыстарды логикалық индукция арқылы зерттеу тәсілі бойынша зерттеу
Дедукция - зерттеудің жалпы фактілерден жеке фактілерге, нәтижелерден себептерге
Диалектикалық әдістің шаруашылық қызметтің талдауында қолда- нуы әр бір
Жүйелік көзқарас бойынша зерттеліп отырған құбылыстар мен процестерді элементтерге
Құбылыстарды құраушы бөлшектерге бөлшектеу-сол зерттеліп отырған объектілердің ең негізгісін
Элементтерді жүйелеу олардың өзара байланыстылығын, өзара тәуелділігін зерттеу
Кәсіпорынның экономикасының жеке жақтарын, яғни олардың өзара байланысын, бағыныштылығын
Сонымен, қорытындылағанда шаруашылық қызмет талдауының әдісі дегеніміз–кәсіпорынның қызмет етуінің
Экономикалық талдаудағы әдістеме - талдау мақсатына жетуіне бағынышты шаруашылық
Әдістеменің 2 түрі бар: жалпы және жеке әдістеме.
Жалпы әдістеме ұлттық экономиканың әр саласында әртүрлі
Қарыз алушы кәсіпорынның қызметін жан-жақты талдау келесі кезеңдерден тұрады:
1-ші кезеңде талдаудың мақсаты мен нақты тапсырмасы, объектілері анықталып,
2-ші кезеңде талдау объектісін мінездейтін синтетикалық және аналитикалық
3-ші кезеңде талдауға қажетті ақпарат жинақталып, дайындалады (олардың дәйектігі
4-ші кезеңде шаруашылық қызметтің фактілі нәтижелері есеп беру жылындағы
5-ші кезеңде факторлық талдау жүргізіледі, яғни жеке факторлар алынып
6-шы кезеңде өндірістің тиімділігін арттыруда қолданбаған резервтер айқындалады.
7-ші кезеңде осы айқындалған қолданбаған резервтерді, әр түрлі факторлардың
Шаруашылық қызметті талдауда көптеген тәсілдер қолданады. Олардың ішінде дәстүрлі
Шаруашылық қызмет нәтижесіне факторлардың әсер етуін зерттеу үшін талдауда
Сонымен, факторлық талдау дегеніміз- қорытынды көрсеткіштердің көлеміне факторлардың
детерминаладық, стохастикалық, корелляциялық
Тура (дедукциялық) және кері (индукциялық)
статикалық, динамикалық
ретроспективтік, перспективтік(болжамдық)
Детерминалдық факторлық анализ-қорытынды (нәтижелік) көрсеткішпен байланысты функционалдық мінезде болатын
Стохастикалық талдау қорытынды көрсеткіштермен байланысы толық емес мүмкін
Стохастикалық анализ болып нәтижелі көрсеткіштермен байланысы толық емес
Тікелей факторлық талдау кезінде зерттеу дедукциялық тәсілмен жүргізіледі –
Статикалық талдау кезінде белгілі –бір мерзімдегі факторлардың нәтижелік көрсеткіштерге
Факторлық талдау кәсіпорынның өткен жылдардағы шаруашылық қызметінің нәтижесінің
Сонымен, факторлық талдаудың негізгі мақсаттары келесідей:
зерттеліп отырған көрсеткіштердің талдауы үшін қолданатын факторларды таңдап алу;
жүйелік қарастыру мақсатында оларды түр-түрге бөлу және жүйелеу;
нәтижелік және факторлық көрсеткіштер арасындағы байланысты модельдеу;
нәтижелік көрсеткіш өлшемінің өзгеруіндегі факторлардың ролін бағалау және
факторлық модельдермен жұмыс (экономикалық процестерді басқару үшін оларды тәжірибеде
Банк үшін маңызды болып табылатын тағы бір көрсеткіш-
Тағы маңызды көрсеткіш кәсіпорынның өтімділігі болып келеді.
Заң күшіне 26.12.95 енген ҚР-ң Президентінің Жарлығына сәйкес қабылданған
1.3 Баланстың талдауы
Қаржы-шаруашылық қызметінің терең талдауы келесі кезектілікпен жүргізіледі:
1. Кәсіпорынның қаржылық және экономикалық жағдайының алдын-ала қарастырылуы;
2. Кәсіпорынның экономикалық потенциалының бағалануы және талдануы:
2.1 Аналитикалық баланс-неттоны құрастыру,
2.2 Баластың көлденең талдауы,
2.3 Баланстың тікелей талдауы,
2.4 Қаржылық жағдайдың талдауы,
2.4.1. Мүліктік жағдайдың талдауы;
2.4.2. Өтімділіктің талдауы;
2.4.3. Қаржылық тұрақтылықтың талдауы;
Кәсіпорынның қаржы-шаруашылық қызметінің нәтижелілігі-талдауы:
Іскерлік белсенділіктің талдауы;
Пайдалылықтың талдауы.
Талдауды жүргізу үшін қажетті көрсеткіштердің тобы келесідей: кірістер мен
Ал осы көрсетікіштер туралы мәліметтер негізінен баланста көрсетіледі. Сондықтан,
Балансты талдау кезінде кәсіпорынның қаражы-шаруашылық қызметінің нәтижесінің жақсарғанының белгісі
Баланс активінде:
шоттарда ақша-қаражаттарының көбеюі;
дебиторлық қарыздың көбеюі;
пайданың көбеюіне байланысты запастар көлемінің көбеюі;
негізгі құрал-жабдықтардың бағасының өсуі;
Алғашқы з пункттер үшін кәсіпорынның ағымды активтерінің көбеюі кезінде
дебиторлық қарыздың азаюы, егер ол тым көп болса(айналым капиталының
Баланс пассивінде:
жарғылық капиталдың көбеюі;
бөлінбеген табыстың көбеюі;
кәсіпорынның қорларының көбеюі;
болашақтағы табыстардың көбеюі;
кредиторлық қарыздың азаюы;
несиенің көлемінің азаюы;
қарызға алынған қаражаттың азаюы;
Тиімсіз жағдайлар:
Баланс активінде:
* шоттағы ақша-қаражаттарының сомасы айналым капитал сомасының 30%-нен жоғары
дебиторлық қарыз сомасы айналым капитал сомасының 40%-нен жоғары болса;
есеп-айырысу шотындағы ақша-қаражаттарының сомасы айналым капитал сомасының 10%-нен аз
пайданың көлемі өссе де, қоймадағы өндірістік запастардың азаюы;
Баланстың пассивінде:
кредиторлық қарыздың көбеюі;
несиенің көбеюі;
қарызға алынған қаражаттардың көлемінің өсуі;
бөлінбеген табыс сомасының азаюы;
резервтік капиталдың азаюы;
кәсіпорының қорларының азаюы;
1-шіден баланс өтімділігі талданады. Өтімділік дегеніміз-материалдық және басқа да
Баланс өтімділігін талдап болғаннан кейін оның Активінің құрамы мен
Қаржылық есептің маңызды элементі болып табылатын Активтің талдауы кезінде,
Себебі инфляция деңгейі жоғары болса,ол баланстық есептің номиналдық мәліметтері
Баланс мәліметтері бойынша актив құрамы мен оның орналасуы бойныша
Бұл таблица бойынша:
Көрсеткіш-
тер Жыл басында Жыл соңында 1ж-ғы өзгеріс Пунк
тегі құрал өзгерісі
мың тг үлесі мың тг үлесі мың тг.
Актив құны , соның ішінде барлығы:
32551
100
41957
100
+9406
+28.9
X
1.1Ұзақ мерзімді активтер,
соның ішінде:
18770
57.66
20001
47.67
+1231
+6.56
-9.99
а)негізгі құрал-жабдықтар 18642 57.27 19497 46.47 +855 +4.59
б)қаржылық салымдар 128 0.39 504 1.20 +376
1.2Ағымды активтер, соның ішінде:
13781
42.34
1956
52.33
+8125
+59.32
+9.99
а)өндірістік запастар
б)аяқталмаған өндіріс 1501
- 4.61
- 1358
- 3.24
- -143
- -9.53
- -1.37
-
Кәсіпрынның өндірістік потенциалының құны
20143
61.88
20855
49.71
+712
+3.53
- 12.17
Бұл таблицадағы Активтердің нақты құнын көрсетіп, баланс валютасы есеп
Ал ең алдымен өндірістік потенциалды анықтай қажет. Негізінен өндірістік
Өндірістік мақсаттағы мүлік коэффициентінің мәні 0,5-тен артық не, тең
Егер оның мәні 0,5-тен кем болса, ұзақ мерзімді қарыздарды
Талданып отырған кәсіпорында өндірістік потенциадың құны жыл басында 20143
Және таблица бойынша ұзақ мерзімді активтерден ағымды активтер артық
Содан кейін баланс валютасындағы ағымды активтердің үлесін анықтау қажет,
Келесі маңызды көрсеткіш болып табылатын - мобильді құралдардың иммобильді
Оның деңгейі талданып отырған кәсіпорында жыл басында 0,73
Бұл коэффициенттің өсуі мобильді құралдардың иммобилизацияланған құралдардан артық болуы
Есеп беру жылында мобильді құралдар 1,6 есе (21956:13781), ал
Ол үшін негізгі қорлардың жағдайын зерттеу қажет. Әсіресе,негізгі құрал-жабдықтардың
Себебі ол кәсіпорынның кәсіпкерлік қызметінің масштабын анықтауға бағыт береді.
Негізгі құрал-жабдықтардың техникалық жағдайын мінездейтін маңызды көрсеткіш тозу коэффициенті
Тағы бір маңызды көрсеткіш –айналымдағы активтердің мобильділік коэффициенті. Ақша
Мысалға алынып отырған кәсіпорынның материалдық айналым қаражаттары 57,9
Осы есеп беру кезеңінде дебиторлық қарыз үлесі өскені де
Өтімділігі төмен, өткізілуі қиын тауарлы-материалды құндылықтардың, дебиторлық қарыздың тым
Әрине кәсіпорынның Активін талдаумен қатар оның пайда болу көзі
Пассивті талдау кезінде өзіндік капитал және қарызға алынған капитал
Кәсіпорынның өзіндік капиталы көп болған сайын, ол өзінің үздіксіз
Кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығын мінездейтін маңызды көрсеткіш қаржыландыру коэффициенті болып
Батыс елдерінде көбінесе қарызға алынған қаражат пен өзіндік қаражаттың
Сқ- сырттан тартылған қаражат;
Өк- өзіндік капитал;
Бұл коэффициент өзіндік қаражаттың активіне салынған 1 теңге қанша
Ал кәсіпорынның тәелсіздік дәрежесін көрсететін маңызды көрсеткіштердің бірі қаржылық
Кқт-қаржылық тұрақтылық коэффициенті
Ұм- ұзақ мерзімді міндеттемелер,
Ак- авансқа алынған капитал
Қазіргі нарықтық жағдайда кәсіпорындар өзін-өзі қаржыландыру арқылы, яғни өзіндік
Ұлттық тәжірибеде өзіндік капиталдың қалыптасу көзі болып жарғылық капитал,
Өзіндік айналым капиталын есептеу үшін өзіндік капитал сомасынан Баланстың
Тәжірибе жүзінде үлкен мәнді жобаларды қаржыландыру үшін және негізгі
Км(Өак/Өк; мұндағы,
Км- маневр жасау коэффициенті
Өак- өзіндік айналым капиталы
Өк- өзіндік капитал
Бұл коэффициент мәні төмен болса, яғни кәсіпорынның өзіндік қаражатының
Сонымен қатар қаржылық тұрақтылықты талдауда абсолютті көрсеткіштермен қатар қатынасты
Кқ/қ(Өак/З
Кқ/қ- тауарлы-материалды запастардың қамтамасыз етілу коэффициенті;
Өак- өзіндік айналым капиталы;
З- тауарлы-материалды запастар;
Келесі талдау сырттан тартылған капитал талдауы болып табылады. Бұл
Талдаушы үшін тағы бір маңызды мәселе кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығын
Өзіндік айналым капиталының бар болуы: (Өак) Бұл көрсеткіш кәсіпорынның
Келесі маңызды көрсеткіш тауарлы - материалды запастардың қалыптасу
Бұл көрсеткіш өткен кезең көрсеткіштеріне негізделе отырып,яғни өзіндік айналым
Тауарлы-материалды запастардың негізгі қалыптасу көздерінің жалпы көлемі жоғарыда көрсетілген
11 бөлім. Кәсіпорынның қаржы-шаруашылық қызметін талдауды “ТұранӘлем Банкі” мысалы
1998 жылдан құрылғаннан бастап “ТұранӘлем” банкісі Қазақстан Республикасындағы ең
Банктің ірі клиенттерінің құрамына Қазақстан Республикасының ірі мұнай-газ,
«Славининвестбанк» ресейлік еншілес банкі арқылы “ТұранӘлем” банкі ресейлік кәсіпорындарды
2003 жылдың мамыр айында “ТұранӘлем” банкі 225 млн. долларлық
Бүгінгі таңда “ТұранӘлем” банкісінінің таза табысы 24,7 миллион долларға
“ТұранӘлем” банкісінің негізгі табыс көзі несиелік операциялар болып табылады.
Сол әдістемеге тоқтала кетейік:
Кез-келген банк үшін кәсіпорынның несиелік қабілеттілігін талдауда маңызды шарттарының
“ТұранӘлем” банкісінің Несиелік Комитетінің бекіткен шешімі бойынша жобаның
№ Құжаттың атауы
1 Несиелік қаражаттарды беру туралы
Арыз Басшы, бас бух-
галтер 1
2 Қарыз алушы кәсіпорынның
басшысының суреті бар анкета Басшы
3 Кәсіпорынның қаржылық құжаттары
несиеге арыз берер алдындағы 3 жыл
бойындағы есептер (ОКУД бойын-
ша №1,2,3 формалары) Салық инспекция
сы, басшы, бас
бухгалтер
3
4 Кредиторлық және дебиторлық қарыз-
дарды нақтылайтын құжаттар басшы, бас
бухгалтер 3
5 Кәсіпорынның қарыздарының жоқ
екенін дәлелдейтін анықтама-қағаздар қызмет көрсететін
банктерден
6 Бюджеттік және бюджеттік емес
қорлардың алдында қарыздарының
жоқ екенін дәлелдейтін анықтама-
қағаздар Салық инспекция-
сы, міндетті медициналық сақтандыру қоры, зейнетақы қоры
7 Есеп беру жылындағы есеп айырысу
және валюталық шоттардағы айна-
лымдар туралы анықтама-қағаздар қызмет көрсететін
банктерден 3
8 Кәсіпорынның кассасындағы айна-
лымдар туралы анықтама-қағаз басшы, бас
бухгалтер 2
9 Несиелік тарихы басшы, бас
бухгалтер 2
10 Бизнес-жоспары Басшы, орындау-
шылар 2
11 Контракттар, келісім-шарттар (спецификациялары және қо-
сымшаларымен)
Кәсіпорын бас-
шысы
2
12 Залогтік және гарантиялық құжаттар Кәсіпорын басшысы
1
Бұл құжаттар Банкке қаржыландырудың мақсаттылығын бағалау үшін қажет. Қарыз
Жоба бойынша шешімдер келесідей бола алады:
Жобаға жақсы баға беріледі, яғни жоба арнайы талаптарға жауап
Жобаны қаржыландырудан бас тарту, яғни жобаны қарастыру барысында көптеген
Жоба қосымша толықтыруларды талап етеді., яғни алдында жоба бойынша
Жарғы;
Заңды тұлғаның тіркелуі туралы куәлік;
Статистикалық карта;
Салық төлеушінің куәлігі;
Несині алу керектігі және қандай мүлікті кепіл ретінде беретіндігі
Бірінші басшының тағайындалуы туралы бұйрық;
Басқару мүшелерін тағайындау туралы бұйрық (директорлар кеңесі, коллегиалдық орындаушы
Ең біріншіден, кәсіпорын бойынша жалпы мәліметтер көрсетіледі.
1.Несие алуға ниет білдірген кәсіпорынның толық және қысқартылған атауы:
Қарыз алушының серіктестері ( автокөлітерді жеткізушілер):
“ Lіne”(Германия), (оптовый) сатып алушы “Red” компаниясы(Атырау)
Сұралып отырған несие мөлшері: 1 200 000 доллар;
Жобаның мақсаты мен мәні: импорттық өндіріс автомобильдерін сатып алу
Құқықтық ұйымдастырылу формасы - Жауапкершілігі шектеулі серіктестік.
Компанияның құрылымы мен оның бизнесінің бағыты: автокөліктерді сату және
Компания ------ қаласында орналасқан, оның негізгі құрылтайшысы болып _______
Компания бойынша барлық жоғарыда көрсетілген құжаттар жиналады. Және толығымен
Міндетті түрде кәсіпорынның (компанияның) құрылтайшылары, серіктестері, тұтынушылары көрсетілуі қажет.
Автокөлікті сату бизнесі бүгінгі таңда ең тиімді бизнес бағыттарының
Консолидациялық баланс (мың доллар)
01.01.01 01.01.02 Өзгеруі
%-к үлес салмағы
Активтер
USD %-пен 01.01.02 01.01.02
Материалды емес активтер
0% 0%
Негізгі құрал-жабдықтар 750 6512 5762 768
Басқа да ұзақ мерзімді активтер 3005 65 -2940 -98
Ұзақ мерзімді активтердің барлығы 3755 6577 2822 75
ТМЗ 395 509 114 29
ДҚ 732 31 -701 -96
Ақша-қарадаттары 805 826 21 2,6
Басқа да ағымдағы активтер
Ағымдағы активтердің барлығы:: 1932 1366 -566 -29
Барлығы: 5687 7943 2256 39,6
Пассивтер
Жарғылық капитал 300 300
-
Өткен жылдағы бөлінбеген табыс/шығын 1369 2663 1294 95
Есеп беру жылындағы бөлінбеген табыс/шығын 1756 2658 902 51
Негізгі құрал-жабдықтардың асыра бағаланылуы 1987 1987
Өзіндік капитал 5412 7608 2196 40,6
Ұзақ мерзімді міндеттемелер
Ағымды міндеттемелер 275 335 60 22
Барлығы: 5687 7943 2256 39,6
2002 жылдың талдауының нәтижелері бойынша баланстың валютасы 2256 мың
Баланс өтімділігінің талдауы оның өтімділік дәрежесі бойынша топталған активі
А1-ең өтімді активтер - дүниежүзілік тәжірибеде оған кәсіпорынның барлық
Ақша-қаражаттары және құнды қағаздар (қысқа мерзімді қарлық инвестициялар) айналым
А2- тез өткізілетін активтер-оған қысқа мерзімді дебиторлық қарыздар мен
А3-баяу өткізілетін активтер-оған баланс активінің екінші бөлі- міндегі баптар
А4-өткізілуі қиын активтер – оған баланс активінің 1-ші бөлімінің
Баланс активтерін олардың өтімділігі бойынша топтауда басты орынды кассадағы,
Ал баланстың пассивтері төлену мерзіміне байланысты топтастырылады.
П1 – Жақын арада төленуге тиісті міндеттемелер - Оған
П2-Қысқа мерзімді міндеттемелер-қысқа мерзімді несиелер және қарыздар, жұмысшыларға арналған
П3-Ұзақ мерзімді міндеттемелер-ұзақ мерзімді несиелер мен қарыздар(0)
П4-тұрақты міндеттемелер –Пассивтің 1-ші бөлімінің «Өзіндік капитал» бабы.(7608 мың
Баланстың өтімділігін анықтау үшін пассив және актив бойынша берілген
Егер келесі қатынастар (теңсіздік) орындалмаса,баланс абсолютті өтімді болады:
А1(П1 826000 ( 335000
А2(П2
А3(П3 509000 ( 0
А4(П4 6577000( 7608000
Басқа сөзбен атқанда, егер бұл теңсіздік орындалмаса, баланс өтімсіз
Айналымдағы активтердің азюы негізінен дебиторлық қарыздың азаюына байланысты болып
2001-2002 жылдағы алынған табыстың негізінде өзіндік капиталдың сомасы
Содан кейін барып қаржылық жағдайды айқындайтын негізгі коэффициенттер
Шығындар мен кірістер есебі
Көрсеткіштердің атаулары: Кірістер Шығындар
Өнімді(жұмыс, қызмет) өткізуден түскен табыс 27300
Өткізілген өнімнің өзіндік құны
23600
Жалпы табыс 3700
Кезең аралығындағы барлық шығындар:
985
Соның ішінде:
Басқарушылық шығындар
196
Өнімді өткізу бойынша шығындар
789
Проценттер бойынша шығындар
Негізгі қызметтен түскен табыс (шығын) 2715
Негізгі емес қызметтен түскен табыс (шығын)
Салыққа дейінгі тиісті қызметтен түскен табыс
Табыс салығы бойыннша шығындар
187
Салықтан кейінгі тиісті қызметтен түскен табыс
Кездейсоқ жағдайлардан түскен табыс (шығын)
Таза табыс (шығын) 2528
Кэффициенттер 01.01.01 01.01.02 Норма
Өтімділік талдауы
Ағымды өтімділік коэфф/ті 7 4 1-2,
Абсолютті өтімділік коэфф/ті 3 2,5 0.2-0.5, жоғары
Тез өтімділік коэфф/ті 3 2,5 0.5-1, жоғары
Төлем қабілеттілігінің бағаланылуы
Маневрлік коэфф/ті 0.21 0.10
Таза өзіндік капитал 1657 1031
Рентабельділік талдауы
Активтердің рентабельділігінің коэффициенті
0.05
Ағымдағы активтердің рент. Коэффициенті
1,85
Өзіндік капиталдың рентабельділігінің коэффициенті
0,33
Бұл коэффициенттерді есептетеу нәтижесінде кәсіпорынның қаржылық жағдайының арнайы талаптарға
Ал енді автокөлік нарығы мен осы нарықтағы бәсекелестікке тоқтала
Статистикалық мәліметтер бойынша ------ облысы бойынша орта есеппен
Төменде “Арман” компаниясының автокөліктерді сату динамикасы көрсетілген:
Бұл диаграмма 12 айға көрсетілген. Одан біз автокөліктің сатылуы
Келесі кезекте комапанияның балансына және “Шығындар мен кірістер есебіне”
Басқару аппарытының басқарушылық және жалпы шаруашылық шығындары
Шығындар атауы янв фев мар апр май июн июл
Жалақы 4 5 5 5 8 8 8 8
Коммуналдық төлемдер 4 3 4 2 4 2 2
Шаруашылық қажеттіліктер 1 2 1 0 0 0 0
Іс сапарлар 1 1 1 2 1 1 2
байланыс 1 1 2 1 0 1 1 1
Есеп айырысулар 2 1 1 1 2 2 2
Басқа да шығындар 3 1 2 3 3 1
Барлығы; 16 14 16 14 18 15 16 14
Бюджетке төленетін төлемдер янв фев мар апр май июн
зейнетақы қорына төленетін төлемдер 1 0 0 1 0
жеке тұлғалардың төлемі 0 0 0 1 0 1
әлеуметтік салық 0 0 1 0 0 2 0
Табыс салығы 38 0 0 40 0 0 42
Барлығы: 39 0 1 42 0 3 43 1
Тікелей шығындар
затраты янв фев мар апр май июн июл авг
Аккумулятор шығару 645 685 745 985 1002 1325 889
Автокөлік 785 796 875 845 956 948 1042 1002
Брлығы: 1430 1481 1620 1830 1958 2273 1931 1987
Келесіде автокөліктің қандай маркалары сатылып алынатынын және олардың көлемі
Автокөліктің маркасы Саны Контаркт бойынша бағасы Жеткізуге кеткен шығындар
MERSEDES-BENZ 287 18000 5486 23486 26500 3014 11
AUDІ 175 2856 3580 6436 7200 764 11
VOLKSWAGEN 65 3455 1270 4725 5500 775 14
LEXUS 10 35000 9745 44745 49451 4706 10
BMW 85 15000 3112 18112 19500 1388 7
NІSSAN 24 15460 3852 19312 22500 3188 14
MAZDA 38 13000 2052 15052 15958 906 6
HAMMER 2 60000 13000 73000 78560 5560 7
TOYOTA 69 24000 2200 26200 28120 1920 7
SAAB 25 1789 3014 4803 5400 597 11
VOLVO 3 26000 6574 32574 35800 3226 9
PONTІAK 3 14000 6325 20325 22500 2175 10
HONDA 2 12000 5214 17214 21000 3786 18
VRAGLER 4 18000 2587 20587 22650 2063 9
GRAND-CHEROKEE 5 17500 3658 21158 22230 1072 5
KІA 6 9855 1235 11090 11845 755 6
MІTSUBІSHІ 93 7000 2754 9754 11200 1446 13
RANGE-ROVER 2 25000 5980 30980 33547 2567 8
ИТОГО: 898
Бұл сызбанұсқада біз кәсіпорынның 2001 жылдағы автокөліктерді сатуы туралы
Ал енді кәсіпорынның сататын автокөліктерінің қай түріне сұраныс көп
Келесі кезекте кәсіпорынның несиелік қабілеттілігі анықталады. Ол үшін
№ Түрі Сомасы % мөлшері Алу мерзімі Қайтару мерзімі
Қай банктен алынғандығы
1 несие ---- ---- Айналымды толықтыру немесе, негізгі құрал-жабдықтар
сатып алу,т.б. ----- Жоқ Банктің “Залог ретінде алтын иүліктер”ережесіне
Бұл талдау бойынша біздің мысалға алған кәсіпорынның қарызы жоқ
Банк несиені берер алдында кәсіпорыннын болашақта күтпеген жағдайда несиенің
№ Атауы Мекен-жайы Бағалау бойынша құны Кепілдік (залогтік) құны
Бұл сызбанұсқа толтырылғандағы бағалау құны мен залогтік құнның айырмашылығын
2.1 Клиенттің рейтингін белгілеу
Содан кейін барып клиенттің рейтингі де анықталады. Рейтингті анықтау
басқару;
өндірістік потенциал;
несиелік тарихы;
қамтамасыз ету сапасы;
қаржылық талдау.
Есептеу негізіне балдық жүйе мен үлестік көрсеткіштер алынады.
Осы көрсетілген 5 топқа бірнеше көрсеткіштер тізімі кіреді және
а) жеке көрсеткіш бойынша жиналған балдар саны оның топта
б) жоғарыдағы тәсілмен есептелген балдар қосылады;
Келесі кезекте Банк топ бойынша алынған нәтижелерге сүйене отырып,
Берілген әдістеме бойынша клиентке берілетін рейтингтік мәннің 7 түрі
“A”- Менеджменттің сапасы өте жоғары дәрежеде. Меншік иелеріне, мүлікке
“A-”- менеджменттің сапасы жоғары. Нарықтық бағыты мен маркетингтік потенциалы
“B”- Компанияның менеджменті жақсы, тек соңғы жылдары басқару мүшелерінің
“B”-компанияның менеджменті орташа дәрежеде, соңғы жылдары басқару мүшелер құрамы
Тәуекелділіктер туғызатын топтар:
“C”- компанияның менеджменті орташа дәрежеде, соңғы жылдары басқарушылық мүшелер
Шығындардың көбеюі салдарынан рентабельділігі теріс болған, өтімділік коэффициенттері нормативтерден
“D”- компанияның менеджменті өте төмен немесе, басқару мүшелерінің арасында
Қарастырылып отырған кәсіпорынның несиелік қабілеттілігін анықтауға арнайы банктік бағалау
Есептеу несиелеу шешіміне, несиелік портфельді бөлу шешіміне елеулі әсер
өткен шақта банктермен ешбір ара-қатынастарының жоқ екендігінің белгісі.
клиеттің резиденттігіне қатысты анықталған мөлшердегі тәуекелділік бар, клиентті белгілі
резидетттігімен байланысты тәуекелділіктер бар, банк үшін қызметі айқын емес,
Басқарушылық тәуекелділік бар (клиент- ҚР-ның резиденті емес), қызметі банк
қызметі айқын емес, компания жаңадан құрылған соған байланысты айналымының
Жоғарыда көрсетілген анықтамалар ережелер болып табылмайды, бірақ олар қарастырылып
Негізінен банкте кәсіпорынның рейтингі тәуекел менеджерімен белгіленеді. Ол үшін
2.2 Қазақстан Республикасындағы қаржы-шаруашылық талдау әдістемесінің даму қиындықтары мен
Қазақстан экономикасындағы өзгерістер банк пен қарыз алушы кәсіпорындардың арасындағы
Депозиттік нарық Елдегі экономиканың жағдайының жақсаруына байланысты несиелік
Несиелік нарық. Депозиттік базаның кеңеюіне баайланысты банктің несиелік операциялар
Қазақстан Республикасының қаржылық нарық сегменттерінің даму көрсеткіштері
1999 2000 2001 2002 2000-2002 жылдардағы өзгерістер
Экономикаға кеткен несие- лердің көлемі 148,8 276,6 489,8 672,5
Шаруашылық субъектілеріне 140,6 261,6 459,0 613,9 4,4 есе
Халыққа 8,2 14,6 30,8 58,6 В 7,1 есе
ЖІӨ- гі %-і 7,4 10,6 15,1 17,9 + 10,5
Кіші кәсіпкер- лікке салын- ған несие, млрд тг.
Заңды тұлға- ларға берілетін несиелер бойынша орташа проценттік мөлшерлер
Жеке тұлғаларға берілетін несиелер бойынша орташа проценттік мөлшерлері
Резидент еместерді есепке алмагандаFы халыктын салымы,млрд.
тенге 170,4 290,6 444,8 603,2 В 3,5 раза
ЖІО –гі %-і 8,4 11,2 13,7 16,1 + 7,6
Резидент емесиерді коскандаFы халыктын салымы, млрд тенге 55,0 91,7
Заңды тұлғалардың тенгелік депо- зиті бойынша орташа про- центтік
7,9 6,1 5,6 5,4 -2,5 п. п.
Жеке тұлғалардың тенгелік мер- зімді депозиті бойынша орта ша
13,5 15,6 12,8 11,0 -2,5 п. п.
Осы сызбанұсқадан біз несиенің көлемі жыл сайын өсіп
Жоғарыда көрсетілген материалдарға сүйене отырып, Қазақстандық банктері алдында тұрған
Қарыз алушының қаржылық талдауын жүргізгендегі басты қиындық-
Біріншіден, қарыз алушының бағаланылуының дұрыс болуы үшін қажет нақты
Екіншіден, жақын құрылған кәсіпорын болатын болса, одан талап етілетін
Үшіншіден, кәсіпорын бойынша есептелген коэффициенттер инфляцияның деңгейіне, еліміздің экономикасының
Төртіншіден, сапалы талдау жасау үшін кәсіпорынның табыс еткен ақпаратының
Қазіргі кезде барлығына бірдей қаршы-шаруашылық талдаудың әдістемесі бар, бірақ
Заңды тұлғаны несиелеу туралы шешім тек келесі шарттар орындалғанда
Қарыз алушы кәсіпорын туралы ақпараттар жеткілікті болғанда;
Сол ақпарат ішіндегі ең маңыздысын, талданып отырған кәсіпорынға тікелей
Таңдап алынған ақпаратты талдау;
Ал енді заңды тұлғаларды талдауға ең қажетті ақпарат көздеріне
3. Дүние жүзі бойынша қарыз алушы кәсіпорынның несиелік
Банктің пайдасының көп бөлігі несиелік операциялардан түседі. Мысалы,
Жеке тұлғаларға берілетін тұтыну несиелері
Кәсіпорындарға өндіріс процесін және өндірілген өнімді өткізуін қамтамсыз ету
Біріншіңден, біз бұл қиындықтарды қарастырудан бұрын дүние жүзіндегі несиелеу
Өндірістік- сауда кәсіпорындарына;
Қозғалмайтын мүлікке берілетін несиелер;
Жеке қарыз алушыларға берілетін қарыздар.
Өндірістік-сауда кәсіпорындарына берілетін несиелер (коммерциялық қарыздар)- Банктің қарыздарының ішіндегі
2.Қозғалмайтын мүлікке берілетін несие - қарыздың екінші категориясы. Бұл
Екіншіден, бұл қарыз категориясына жататын несие түріне жеке тұлғаларға
Жеке қарыз алушыларға берілетін қарыздар. (негізінен тұтыну несиесі). Бұл
Жоғарыда айтылған шетелдегі несиелер туралы мәлімет банк жұмысындағы несиелік
АҚШ мемлекетінде, басқа батыс мемлекеттеріне қарағанда несие көбінесе қамтамыз
Несиелеу процесі әр түрлі тәуекел факторларларының қатынасына байланысты. Сонымен
Банкті несиелеу кезінде шығынға ұшыратуға әкелетін факторлар
Ішкі факторлар 67% Сыртқы факторлар 33%
Залогтың жеткіліксіздігі 22% Компанияның банкрот болуы 12%
Несиелік арызды зерттеу кезінде ақпаратты қате бағалау 21% Кредиторлардың
Операциялық қадағалаудың әлсіздігі 18% Экономиканың төмендеуі 6%
Залогтың сапасының төмен- дігі 5%
Ұрлық, алаяқтық
4%
Контрактта келісілген кепілдік ті алу мүмкінсіздігі
Бұл сызбанұсқаны талдасақ, бірінші орында тұратын фактор- кәсіпорындардың банкрот
мақсаты;
сомасы;
мерзімі;
кепілдік тізімі;
Ол арызға қосымша жоғарыда айтылған қаржылық есеп түрінің барлығы
Компанияның нотариуспен бекітілген құрылтай құжаттары;
Барлық қаржылық есебі;
Кассалық түсімдердің қозғалысы туралы есеп. Ол негізінен компанияның 2
Ішкі қаржылық есеп қарыз алушының қаржылық жағдайын дәлірек суреттейді,
Ішкі жедел есеп мәліметтері. Балансты құруға көп уақыт қажет,
сондықтан банк алғашқы кезде кәсіпорыннан жедел есеп мәліметтерін ,компания
талап етуі мүмкін. Бұл құжаттар ағымды операциялар
болашақ сатылымдарды, шығындарды, өндімді өндірі барысындағы
шығындарды, дебиторлық қарыздарды, запастардың айналымын,т.б бағалауға мүмкіндік беретін қаржыландырудың
салықтық декларациялар. Бұл қосымша ақпараттардың маңызды көзі болып табылады.
Бизнес-жоспар. Несиеге деген арыз көбінесе жаңадан құрылған кәсіпорындардан түседі.
нарыққа ұсынылатын өнімнің немесе, қызметтің (лицензияны патенттерді қосқандағы) суреттемесі;
салықтық және нарықтық болжамдар. Ұқсас өнім шығаратын бәсекелестердің суреттемесі,
маркетингінің жоспары (мақсаты, жарнама, нарықта өткізу бағасы,т.б.);
өндіріс жоспары (негізгі құрал-жабдықтарға, жұмыс күшіне, өндірістік күштерге деген
менеджмент жоспары (компанияның құрылымы, басқарушы мүшелер және т.б.);
қаржылық жоспары (қолма-қол ақшаның қозғалысының болжамы, 5 жылға жасалған
Несиелік арыз сәйкесінше несиелік талдаушыға беріледі. Ол осы арызды
Дүниежүзілік тәжірибе бойынша осы сұхбатты өткізу барысында несиелік талдаушы
Несиелік талдаушының қарыз алушы кәсіпорынға қоятын сұрақтары
Клиент және оның компаниясы туралы мәліметтер:
компанияның құқықтық формасы
ол қашан құрылған
залог ретінде көрсетілген мүлік қалай бағаланған
оны сақтауға кететін шығындар
иесі кім болып табылады ( бас акционер), оның иелігіндегі
негізгі өнімінің түрі (қызметі)
менеджерлерінің жұмыс тәжірибесі және мамандандырылуы
компанияның табатын пайдасы
компанияның басты жеткізушілері мен сатып алушылары
тауардың немесе, қызметтің сатылу шарттары
2.Сұралып отырған несиеге қатысты сұрақтар
қарыз алушының алғысы келетін несие мөлшері
ол осы соманы қалай белгіледі
қаржылық қажеттіліктер туралы жоспардың дұрыс құрылғандығы
3. Несиенің қайтарылуы туралы сұрақтар
клиент несиені қалай қайтармақшы
операциялық цикл барысында клиенттің алатын қолма-қол ақшасы
клиентте несиені жабатын арнайы көзі бар мА
олардың гаранты болатын заңды тұлғалардың барлығы, егер олар болса,
4. Несиенің қайтарылуының кепілдігі туралы сұрақтар
залогтың түрі
залогтың иесі кім?
ол залогтың орналасқан жері және ол кімнің бақылауында
5.Клиенттің басқа банктермен ара-қатынасы
қазіргі кезде клиент қандай банктермен қатынас жасайды?
ол басқа банктерге несие алуға ниет білдірді ме?
клиенттің дәл осы банкке келгенінің себебі?
клиенттің басқа банктер алдында қарыздары бар ма, олардың сомасы
Несиенің бірінші сатысында банкке келесі мәселелерді анықтау қажет:
А. Кәсіпорынның сенімділігі несиелік қабілеттілігі, бизнесте алатын беделдігі.
Б.Несиелік арыздың негізделуі және несиенің қайтарылуының кепілдігі. Кей жағдайларда
В. Несиелік ұсыныстың банктің несиелік саясатына сәйкес келетініне көз
Банк өзінің білмейтін салаларындағы кәсіпорындарды қаржыландырудан бас тартуы тиіс.
Сонымен несиелік талдаушы несиелік арыз бен оған қосымша құжаттарды,
Төлем қабілеттілігі дегеніміз- барлық қарыздар мен міндеттемелер түрін өз
3.1 АҚШ мемлекетіндегі банктеріндегі қарыз алушының несиелік қабілеттілігін зерттеу
Біздің елдегі несиелік қабілеттіліті зерттеуде шетелдік елдердің тәжірибесіне сүйену
- Customer character- клиенттің беделі, мінезі;
Cash- ақша- қаражаттары;
Capacіty – несие алу мүмкіндігі;
Collateral-қарыздың қамтамасыз етілуі;
- Condіtіons- шарттары;
Control- қадағалау. Осы 6 қағидаға жеке тоқтала кетейік:
1. Character-клиенттің несиелік тарихы. Осы клиентпен қатынаста болған кредиторлардың
2. Capacіty- Гарантар мен клиенттің заң жүзінде болуы.
3. Cash- өткен шақтағы пайдасы, дивидендтері, сату мөлшері.
4.Collateral-.қамтамасыз етілуі; кәсіпорынның активке деген иелік ету құқығы, активтердің
5.Condіtіons- шарттар; клиенттің саладағы жағдайы және нарықта
алатын үлесі. Қызмет ету нәтижелерін осы салада қызмет ететін
6.Control- қадағалау; Несиенің сапасы мен мінезіне қатысты банк жүйесіндегі
1. Клиенттің беделі, мінезі; Несиелік талдаушы клиенттің сенімділігіне,
2. Несие алу мүмкіндігі; Клиент несиелу үшін оның заңды
3. Қолма-қол қаражат; Әр бір несиелік арызды талдаудың маңызды
Қолма-қол ақша ағымдары;
Активтерді өткізу;
Сырттан қаржы тарту;
Банк үшін жақсы несиені жабу көзі болып қолма-қол ақша
Қолма-қол қаражат ағымы ( таза пайда+ амортизация+
Бұл формула арқылы банктің несиелік талдаушысы клиенттің менеджерлерінің тәжірибелік
4. Қамтамасыз етілуі;
Несиелік арыз бойынша несиелік талдаушы зерттеу жүргізгенде клиеттің залогқа
5. Шарттар. Несиелік талдаушы қарыз алушының осы саладағы
6.Қадағалау- қарыз алушының несиелік қабілеттілігін бағалаудың аяққы факторы.
“6 Си” ережесі АҚШ мемлекетінде өте жиі қолданады. Нарықтық
1-ші топқа жататындар: өтімділік коэффициенті және жабылу коэффициенттері. Өтімділік
Ал жабылу коэффициенті - айналым капиталының қысқа мерзімді қарыздық
2- ші топқа жататын капиталдың айналым көрсеткіші. Бұл көрсеткіш
Мысалы, егер осы көрсеткіштің мәні запастардың өсуі және сонымен
3-ші топқа сырттан қаражат тарту коэффициенті жатады. Ол барлық
Көрсеткіштердің 3-ші тобымен 4-ші топ көрсеткіштері тығыз байланысты. Оларға:
Сонымен қорытындылағанда жоғарыда айтылған көрсеткіштердің барлығы бір-бірімен байланысты болып,
Мұндай мәліметтерді алу үшін банкке оның қаржылық жағдайы туралы
Есептің 2-ші бөлімі фирманың жабдықтаушыларынан түскен мәліметтерден тұрады. Ол
3-ші бөлімде фирманың соңғы балансы мен кірістері мен шығындары
5-ші бөлімде фирманың иелері мен басшылары туралы мәліметтер көрсетіледі.
Ұлыбританияда да “Parts” атты несиелік қабілеттілікті бағалау тәжірибесі кең
- Purpose – мақсаты;
Amount- қарыз мөлшері;
Repayment қарыздық қайтарылуы;
Term – мерзімі;
Securіty – қарыздың қамтамасыз етілуі.
Ағылшындық тәжірибеде басқа да несиелік қабілеттілікті анықтау тәсілдері бар:
PARSER
-Repayment – несиенің қайтарылуы;
-Securіty – несиенің қамтамасыз етілуі;
-Expedіency – несиенің мақсаттылығы;
-Remuneratіon – банктің пайдасы;
CAMPARІ
-Abіlіty – қарыз алушының бизнесінің бағаланылуы;
-Means – несие алудың қажеттілігінің бағаланылуы;
-Purpose – несиенің мақсаты;
-Repayment – несиені қайтару мүмкіндігі.
Несие алушы компанияның беделі несиелік скоринг арқылы анықталады. Скорингті
Қорытынды
Біздің елдің экономикасының дамуы нәтижесінде өндіріс, сауда, қызмет көрсету
Біздің банктердің кең қолданатын қаржы-шаруашылық талдау әдісі негізінен қаржылық
Өтімділік көрсеткіші негізінен кәсіпорынның өтімді активтері (ақша-қаражаттары, өтімді құнды
Қаржылық тұрақтылығы оның балансындағы баптарды салыстыру арқылы айқындалады және
Іскерлік белсенділігі мен қызметінің тиімділігін анықтаудың мақсаты - кәсіпорынның
Бұл коэффициенттер біріктіріліп жүйелендіріледі де, қарыз алушы бойынша рейтинг
Бірақ, бұл есептелген коэффициенттер инфляцияның қарқынының өзгеруіне, еліміздің экономикасының
Мен дипломдық жұмысымда қаржы-шаруашылық талдаудың мәнін ашуға тырыстым және
Әдебиеттер
1.«Аудит и анализ финансовой отчетностиң К.Ш Дюсембаев, С.К. Егембердиева,
2.Едронова В.Н., С.Ю. Хасянова Анализ кредитоспособности заёмщика. //
3.Питер С. Роуз. Банковский менеджмент. Предоставление финансовых услуг. Москва,
4. Кредитование физических лиц /Деньги и кредит. 1993 №5.
5.Статистические сборники Нацстатагентства РК.
6.Отчет по человеческому развитию Казахстана. Алматы, 1999.
7.Анализ экономической деятельности клиентов банка / Под редакцией проф.
8.Методические указания по проведению экспертизы проекта и анализу кредитоспособности
9.Банки и банковские операции: Учебник/ Под редакцией проф., член.кор.
10.Банковское дело / Под редакцией Бабичевой Ю.А,-М: Экономика, 1993г
11. Бор.М.З., Пятенко В.В. Стратегическое управление банковской деятельности -М
12. Козлова О.И., Сморчкова М.С, Голубович А.Д. Оценка кредитоспособности
13. Крейнина М.Н. Финансовое состояние предприятия. Методы оценки –
14. Шеремет А.Д., Сайфулин Р.С. Методика финансового анализа -
15. Гиляровская Л. Г. Об оценке кредитоспособности хозяйствующих субъектов
16. Савицкая Г. В. Анализ хозяйственной деятельности предприятия.– 2000г.
17. Баканов М. И., Шеремет А. Д. Теория экономического
18. Остапенко В.В., Мешков В.М. Кредитование банками предприятий: потребности,
19. Кирисюк Г.М., Ляховский В.С. Оценка банком кредитоспособности
Под ред. чл.-корр.
АН РК, д.э.н., профессора Сейткасымова Г.С. –
переработан. и
Экономика, 1998.
21.О.М., Сахарова
Коммерческие банки и их операции//
и биржи" Изд. обьед."ЮНИТИ", 1995.
22. Банковское кредитование:
опыт // Под ред. Е.Г.Ищенко, В.И.Алексеева - Москва:
Руская Деловая Литература, 1998..
23. Ильясов К.К., Мельников В.Д. Финансы //Издание 2-е,
переработанное и дополненное
аражат, 1997
24. Методические указания
кредитоспособности заемщика //
октября 1994. Протокол № 26.
25.Интернет // www.delovayanedelya.kz
26.Интернет // www.kazsu.kz
27.Интернет // www.np.kz
28.Интернет // www.rahat.kz
29.Интернет // www.amb.kz
30.Интернет // www.natіonalbank.kz
31.Интернет // www.hotlіne.kz
32.Интернет // http://www.іfc.org
33.Интернет // www.pressclub.kz
.
2
2