ЖОСПАР
Кіріспе 3
1.Банктің шетел валютасындағы операциялары. 4
1.1 Валюталық операциялардың мазмұны ,түрлері 4
1.2 Валюталық шоттарды ашу тәртібі. 8
1.3 Қазақстан Республикасындағы валюталық операцияларды реттеу. 12
1.4 Банктің валюта – айырбас операцияларының есебі. 18
2. Бағалы қағаздармен операциялар 22
2.1. Бағалы қағаздардың мәні, түрлері және олардың жіктелуі
2.2.Бағалы қағаздармен операцияларының есебі 30
Қорытынды 32
Кіріспе
Мен осы курстық жұмысты таңдаған себебім, шетел валюта
Әрбір егеменді мемлекетте заңды төлем құралы ретінде сол
Ал бағалы қағаздар туралы айта кетсек, бағалы қағаздар
Бағалы қағаздар өзіне тиесілі ұйымдары және онда жұмыс
1.Банктің шетел валютасындағы операциялары.
1.1 Валюталық операциялардың мазмұны ,түрлері
Екінші дүние жүзілік соғыстан кейін валюталық операциялардың түрлері
«Свифт» электрондық байланыс құралының, банкаралық электронды аударымдар жүйесінің
Жедел ұсынумен байланысты валюталық операциялар валюталық позицияның ең
Шетел валютасындағы мерзімді мәмілелер (форвардтық, фъючерстік) – шарт
шарт жасау уақыты мен мәмілені орындау арасында интервал
операция белгілі мерзімнен кейін жасалса да, валюта бағамы
«Спот» және «форвард» мәмілесі бойынша валюта бағамының арасындағы
Шетел валютасында жасалатын мерзімді мәмілелер келесі мақсаттарға жүргізіледі:
коммерциялық мақсаттағы валюта айырбасталымы, валюталық түсімдерді валюталық тәуекелді
валюталық бағамының төмендеуіне байланысты болатын шығындардан шекарадан тыс
бағам айырмасы есебінен алып-сатарлық пайда алу.
Валюталық опцион сатып алу-сату (лат. Opito, options –
Жетпісінші жылдардың басынан бастап батыс елдерінде қалқымалы валюталық
Қолма-қол және мерзімді операцияларға сәйкес валюталық мәміленің әр
Валюталық операциялармен байланысты нарықтық қызметтің белгілі бір түрі
1.2 Валюталық шоттарды ашу тәртібі.
Шетел серіктестігімен есеп айырысуды жүзеге асыру үшін валюталық
нотариалдық куәландырылған құрылтай құжаттарының көшірмесі;
заңды тұлғаның валюталық шот ашу туралы арызы;
уәкілетті тұлғалардың қол және мөр үлгілері;
салық төлеуші ретінде есепке тұрғаны туралы анықтама;
Қазақстан Республикасының уәкілетті органына тіркелгендігі туралы куәлік.
Банкте төлемдерді жүргізу үшін өзара шарттар,келісімдер, мәмілелер көшірмесі
Кәсіпкерлік қызметпен айналысатын жеке тұлғалар банкте валюталық шот
шот ашу үшін арыз;
жеке басын куәландыратын құжаттың көшірмесі ;
клиенттің салық есебіне тіркелгендігін растайтын салық қызметінің органы
мемлекеттік тіркеуден өткендігін растайтын уәкілетті орган берген құжаттың
Шотқа келіп түскен валюталық қаржаттар заңды болуы қажет:
Тауарды импорттау (жұмыстар мен қызметтер) бойынша келісім шарттардың
000 000 000
1 2
Мұндағы: 1 – валютаның коды
2 – шоттың баланстық нөмірі
3 – клиенттің нөмірі (жеке).
Онда шоттың ашылған күні, клиенттің атауы, нөмірі және
Жоғарыда айтылғандай, банктер шетел валютасында операция жүргізу үшін
Кейбір шетел валютасындағы операциялар Ұлттық банкке тіркелуі қажет,
180 күннен асатын мерзімге дейінгі алынатын несие;
180 күннен асатын мерзімге резиденттердің экспорттық мәмілелерін бейрезиденттердің
180 күннен асатын мерзімге резиденттердің импорттық мәмілелерін бейрезиденттердің
Қазақстан Республикасындағы бейрезиденттердің инвестициясы;
Жылжымайтын мүліктерге мұліктік және басқа да құқықтар төлемдеріне
Бейрезиденттердің 180 күннен асатын мерзімге резиденттердің экспорттық мәмілелерін
Валюталық операциялар бойынша есеп және есеп беру тәртібі
Республикадағы барлық заңды және жеке тұлғалар Қазақстан Республикасы
Жекелеген валюталардың ұзақ немесе қысқа позицияларында бірінші кезекте
Валюталық позиция банктің шетел валютасындағы талаптар мен міндеттерінің
Жабық валюталық позиция кезінде банк шетел валютасын сатып
Валюталық бағам банк үшін жағымсыз бағытта өзгеруі мүмкін
Егер сатылған валюта бойынша міндеттемелер оған деген талаптардан
Ашық валюталық позициясының шегі қатаң валютадағы банктің жарғылық
Банктік валюталық операциялардың жіктелуі жалпы банктік критерийлері бойынша,
Қазақстан Республикасы аумағында жасалынатын;
Қазақстанның валюталық құндылықтарының шекарадан өтуіне
Республикадан тыс жерде банктер жасайтын.
1.3 Қазақстан Республикасындағы валюталық операцияларды реттеу.
Коммерциялық банктердің сыртқы экономикалық қызметі тауарлар мен әрекеттерді
Әрбір егеменді мемлекетте заңды төлем құралы ретінде сол
Валюталық нарықтар-шетел валюталарын, сұраныс пен ұсыныс негізінде қалыптасқан
Валютаны айырбастау операциялары ежелде «ауыстыру ісі нысанында» ерте
Байланыстың электронды құралын кеңінен қолдану және олар бойынша
Операциялар барлық елдер түплірінде тәулік ішінде үздіксіз жасалынады;
Валюталық операциялар техникасы сәйкестендірілген,есеп айырылулар банктік корреспонденттік есепшоты
Валюталық және несиелік тәуекелді сақтандыру мақсатында валюталық операциялардың
Алып-сатарлық және төрелік операциялар коммерциялық мәмілемен байланысты валюталық
Тұрақты экономикалық жағдайларға тәуелсіз өздерінің биржалық тауарларына байланысты
Атқарымдық көзқарас тұрғысынан валюталық нарық келесілерді қамтиды:
Халықаралық есеп айырысулардың уақытылы жүзеге асырылуы;
Валюталық және несиелік тәуекелді сақтандыру;
әлемдік валюталық несиелік және қаржылық нарықтардың өзара байланысы;
банк, кәсіпорын, мемлекеттің валюталық резервтерінің әртараптандырылуы (диверсификациясы);
валюталық бағамды реттеу;
қатысушылардың валюталық бағам айырмасы ретінде алатын алып-сатарлық пайдасы;
экономиканы мемлекеттік реттеуге бағытталған валюталық саясатты жүргізу.
Институционалдық көзқарас тұрғысынан валюталық нарық – бұл банктердің,
Валюталық қатынастың субъектілеріне Қазақстан Республикасының резидент және бейрезидент
Валюталық реттеулердің объектілері валюталық құндылықтармен жүргізілетін операциялар болып
Валюталық құндылықтармен жүргізілетін операциялар екі түрге бөлінеді:ағымдағы валюталық
Шетел валютасында банктік операциялар жүргізуге лицензияларды Ұлттық банк
шетел валютасындағы қаражаттарды заңды және жеке тұлғалардың шотына
банктер мен ұйымдарға шетел валютасында несие және қарыздарды
заңды және жеке тұлғалардан шетел валютасындағы төлем құжаттарын
валюталарды сатып-алу сатуды жүргізу;
шетел мемлекеттерінің банктерімен корреспонденттік қатынастарды белгілеу;
халықаралық банктік тәжірибеге сәйкес басқа да операцияларды жүзеге
Валюталық операцияларды жүзеге асыруға құқық берілген банктер уәкілетті
2000 жылдың сәуірінен бастап Ұлттық банк теңгенің теңгенің
Қазақстан Республикасының аумағында жүргізілетін валюталық операциялардың жүргізілу тәртібі
Валюта заңдылықтарының орындалуын бақылау;
Валюталық нарық , жүргізілген валюталық операциялық көлемін және
Валюталық реттеу мәселелерін шешу үшін Қазақстан Республикасының Ұлттық
Валюталық операцияларн объектілері мен субъектілерін, валюталық операциялар субъектілерінің
Сипатына, субъектісіне, объектісіне, көлеміне байланысты белгілі валюталық операцияларды
Шетел валютасын пайдаланатын қызметтерді лицензиялау;
Валюталық операцияларды тіркеу;
Валюталық операциялар туралы есептемені жинау және талдау;
Валюталық заңдылықтардың орындалуын бақылау;
Валюталық реттеу мәселелері бойынша халықаралық байланыс.
Валюталық реттеудің негізін құраушы жүйе валюталық бақылау болып
Заңдылықтарға сәйкес жүргізілетін валюталық операциялардың сәйкестігін анықтау және
Шетел валютасындағы төлемдердің шарт жағдайына сәйкестігін тексеру;
Валюталық операциялар бойынша есеп жүргізу және есеп
Валюталық қатынастарды реттеу кезінде негізгі рөлді арнайы валюталық
Қазіргі уақытта Қазақстан Республикасында келесідей валюталық шектеулер қолданылады:
Резиденттер арасында жүргізілетін операциялар бойынша барлық төлемдер тек
Шетел валютасын сатып алуға, сатуға және айырбастау өкілетті
Қызмет және тауар үшін төлем ретінде және несие
Сонымен қатар, Қазақстан Республикасы Президенті халықаралық міндеттемелерді орындау
1.4 Банктің валюта – айырбас операцияларының есебі.
Қолма-қол шетел валютасындағы айырбас операцияларын уәкілетті ұйымдар, оның
Қолма- қол шетел валютасын сатып алу және сату;
Шетел валютасындағы төлем құжаттарын сатып алу және сату;
Қолма-қол шетел валютасын және шетел валютасындағы төлем құжаттарын
Шын екендігіне күмән тудыратын шетел мемлекеттерінің ақша белгілерін
Банктердегі жеке тұлғалардың шотынаесептеу үшщін кредиттік және дебеттік
Бір мемлекеттің валютасын екінші валютасына айырбастау;
Шетел мемлекетінің төлемсіз ақша белгісін сол шетел мемлекетінің
Уәкілетті банк айырбас орнында валюта-айырбас операциясының барлық немесе
Айырбас орындары уәкілетті банк басқарушысының жазбаша өкімі негізінде
Қолма-қол шетел валютасын төлем құжатын сатып алу және
Егер Ұлттық банк қандай да бір шетел валютасын
Ескі банкноттарды сатып алу, айырбастау және ұсақтау тек
Ескі разрядына олардың шын екендігіне күмән тудырмайтын өзінің
Бүлінген бөлек жазулары, дақтары, мәр іздері алғашқы түсін
Бір банкнотқа жататын жыртылған және жабыстырылған, бұрыштары, жиектері
Қорғаныс жібі жоқ банкноттар.
Жоғарыда көрсетілген зақымдануға сәйкес сатып алуға, сатуға және
Шетел мемлекетінің төлемсіз ақша белгісін төлемге айырбастауға болады,
Егер айырбас орнының кассиріне ұсынылған шетел ақша белгілері
Тізілім журналында жөндеулер мен басқа да өзгертулер жасауға
Уәкілетті банктердің айырбас орындары тізілім журналын электронды түрде
Валюта-айырбас операциясының аналитикалық есебі әрбір қолма-қол шетел валютасының,
Жұмыс күнінің соңында айырбас орнының қызметкерлері сол күн
2. Бағалы қағаздармен операциялар
2.1. Бағалы қағаздардың мәні, түрлері және олардың жіктелуі
Қазақстан Республикасының құнды қағаздар нарығы туралы заңдылығы Қазақстанның
Бағалы қағаздар бекітілген нысанда және міндетті деректемелерді сақтай
Бағалы қағаздардың экономикалық мәнін ашуда құжаттың бағалы қағаздар
Біріншіден, бағалы қағаздар өз кезегінде меншік дәрежесі нысанындағы
Екіншіден, бағалы қағаз қорларды инвестициялау туралы куәландыратын құжат
Үшіншіден, бағалы қағаздар – бүл нақты активтерге (акцияларға,
Төртіншіден, бағалы қағаздардың экономикалық мәнін түсінудің маңызды сәті
Сонымен қатар бағалы қағаздардың өтімділік, айналымдылық нарықтық сипат,
өтімділіктің астарында бағалы қағаздардың сатылуы нәтижесінде ақша қаражаттарына
Бағалы қағаздар өзіне тиесілі ұйымдары және онда жұмыс
Бағалы қағаздар нарығы басқа нарықтар сияқты техникалық циклдардың
Бағалы қағаздардың айналамға түсу уақыты мен әдісіне байланысты
Атаулы баға дивиденттерді, пайыздарды есептеу базасы ретінде нақты
Бағалы қағаздардың түрі түсінігінде бағалы қағаздарға тиісті жалпы
Бағалы қағаздардың жіктелуі мен бағалы қағаздар түрлерінің жіктелуін
Бағалы қағаздардың жіктелуі – бұл бағалы қағаздардың өздеріне
Бағалы қағаздар түрлерінің жіктелуі – бұл бір түрдегі
Бағалы қағаздар жоғарыда айтылғандай белгілі бір сипаттың жиынына
Уақытша сипаттамасы:
Қызмет ету мерзімі: айналысқа қай уақытта шығарылған, қай
Пайда болуы: басы өзінің бірінші негізінен келе ме
Кеңістік сипаттамасы:
Қызмет ету нысаны: қағазды немесе заңды түрде айтқанда
Ұлттық белгісі: отандық немесе басқа мемлекеттік, яғни шетелдік;
Аймақтық белгісі: елдің қай аумағында шығарылған.
Нарықтық сипаттамасы:
Бағалы қағаздар негізінде жатқан актив түрі немесе оның
Иемдену тәртібі: ұсынушыға, атаулы, ордерлі. Атаулы бағалы қағаздар
Шығарушы нысаны: эмиссионды, яғни ішінде барлық бағалы қағаздар
Меншік нысаны немесе бағалы қағаздарды нарыққа шығарушы эмитент
Айналыс сипаты: нарықта еркін немесе шектеулі айналады;
Бағалы қағаздар ұсынатын құқық түрі негізінде экономикалық мәні;
Тәуекел деңгейі: жоғары, төмен және тағы басқа;
Табыс көзі: бағалы қағаздар бойынша табыстың қандай да
Қаражат салымның нысаны: ақша қарызға немесе меншік құқығын
Бағалы қағаздар сонымен қатар мерзімді және мерзімсіз болып
Мерзімді – оларды шығару кезінде мерзімі белгіленетін бағалы
Қысқы мерзімді, айналымда бір жылға дейін жүретін;
Ұзақ мерзімді, айналымда бір жылдан жоғары мерзімде жүреді.
Мерзімсіз – айналым мерзімі шектелмеген бағалы қағаздар, яғни
Бағалы қағаздардың пайда болуының классикалық нысаны – қағаз,
Инвестициялық (капиталдық) – капитал салымы үшін объекті болып
Инвестициялық емес – тауар немесе басқа нарықта ақшалай
Эмитенттің құқықтық мәртебесін, инвестициялық және несиелік тәуекел деңгейін,
Мемлекеттік;
Муниципалдық;
Мемлекеттік емес.
Мемлекеттік бағалы қағаздар – мемлекеттің ішкі қарыздарының нысаны;
Мунипалдық бағалы қағаздарға жергілікті өкімет органдарының қарыздық міндеттемелері
Мемлекттік емес бағалы қағаздар корпорациялық және жеке қаржы
Нарықтағы айналым ерекшеліктеріне байланысты бағалы қағаздарды нарықтық және
Нарықтық бағалы қағаздар екінші нарықта биржалық және биржадан
Нарықтық емес бағалы қағаздар бір қолдан екінші қолға
Сонымен қатар, айналысы шектелген бағалы қағаздар туралы айтып
Бағалы қағаздардың боышқорлық және иемденуші үлесіне бөлінуі өз
әр түрлі активті меншікке алуға;
уақытша пайдалануға.
Егер бағалы қағаздар салынған ақша сомасын қайтарып беру
Негізгі бағалы қағаздар – қандай да болса бір
«Қазақстан Республикасындағы бағалы қағаздар нарығы туралы» Заңына
«Қазақстан Республикасындағы акционерлік қоғам туралы» Заң негізінде акционерлік
Варрант акционерлік қоғам шығаратын және варрантта бекітілген баға
Банк өзінің қызмет етуін жүзеге асыру үдерісінде айналымға
акциялар;
депозиттік сертификаттар;
облигациялар;
бағалы қағаздардың басқа түрлері.
Акция – бұл акция иемденушісінің акционерлік қоғам капиталына
Банктік сертификаттар – ақша қаражаттарын сату туралы салымшыға
1996 жылы 19 қыркүйектегі «Қазақстан Республикасы депозиттік сертификаттардың
Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексіне сәйкес облигация – бұл
Коммерциялық банктердің бағалы қағаздармен жасалатын операциялар көлемінің ішінде
2.2.Бағалы қағаздармен операцияларының есебі
Шоттар жоспарының баланстық шотында көрсетілетін бағалы қағаздар операцияларының
Бэк офистің негізгі міндеттеріне келесілер жатады:
активті операциялар бөліміне бекітілген барлық мәмілелерді оперативті рәсімдеу,
әрбір операция бойынша барлық қажетті жолдамалы құжаттарды бақылау;
бағалы қағаздар қоржынының, сонымен қатар бағалы қағаздар және
қаржы нарығында жүргізілетін операциялармен байланысты дербес шоттар бойынша
Қазақстан Республикасы Ұлттық банкіне , бағалы қағаздар бойынша
Көрсетілген міндетті жүзеге асыру мақсатында бэк-офис келесідей қызметтерді
Фронт-офис бекіткен барлық мәмілелер талаптарына сәйкес бухгалтерлік есепті
Бағалы қағаздар операциялары бойынша бухгалтерлік өткізбе жасау;
Банкаралық несие операциялары бойынша бухгалтерлік өткізбе жасау;
Валюталық нарық және бағалы қағаздар нарығындағы операцияларды есептеу
Сәйкес журналдарда операциялар және ақша есебін енгізу;
Кіріс және шығыс құжаттарын тіркеу.
Банктің қазынашылық міндеттемелері мен басқа да жоғары өтімді
Қорытынды
Мен осы курстық жұмысты ең алғашқы кіріспеден бастадым.
Сонымен қорыта келгенде, шетел валюта операциялары туралы сөз
Ал екінші бөлімді қорыта келгенде, бағалы қағаздар шаруашылық
3