Тозуға түзету

МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ............................................................................................. 4
1-тарау. МАШИНАЛАР МЕН ЖАБДЫҚТАРДЫ БАҒАЛАУДЫҢ
ӘДІСТЕМЕЛІК НЕГІЗДЕРІ...........................................................
6
1.1. Бағалау құндарының түрлері............................................................ 6
1.2. Машиналар мен жабдықтарды бағалаудың қағидаттары.............. 7
1.3. Бағалаудың мақсаты.......................................................................... 9
1.4. Бағалау процессі................................................................................ 10
1.5. Машиналар мен жабдықтарды бағалаудағы шығын амалы.......... 11
1.6. Машиналар мен жабдықтарды бағалаудағы нарықтық амал........ 18
1.7. Машиналар мен жабдықтарды бағалаудағы табыс амалы............ 22
2-тарау. ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ МАШИНАЛАР МЕН ЖАБДЫҚТАР – ДЫҢ ТОЗУЫ ЖӘНЕ
31
2.1. Жалпы мәліметтер............................................................................. 31
2.2. Тиімді пайдалану уақытына байланысты әдіс................................ 32
2.3. Жөндеу цикліне байланысты әдіс.................................................... 36
2.4. Табыстың кемуіне негізделген әдіс................................................. 39
2.5. Машина құрылымын жекелей есептеу әдісі................................... 40
2.6. Физикалық тозудың коэффициентін анықтағанда түзетілетін және түзетілмейтін тозуларды
42
2.7. Тұтыну қасиетінің төмендеуіне байланысты әдіс.......................... 48
2.8. Өнімділік диннамикасын талдау әдісі............................................. 49
2.9. Машина жағдайын сараптамалау әдісі............................................ 51
2.10. Корреляциялық талдау әдісі ............................................................ 53
2.11. Тікелей анықтау әдісі........................................................................ 56
2.12. Тозуды амортизация мөлшеріне байланысты анықтайтын әдістер.................................................................................................
57
3-тарау. МАШИНАЛАР МЕН ЖАБДЫҚТАРДЫҢ ФУНКЦИОНАЛ - ДЫ ЖӘНЕ ЭКОНОМИКАЛЫҚ
62
3.1. Функционалды ескіру (тозу)........................................................... 62
3.2. Капиталды шығындардың әсерінен болған функционалды ескіру...................................................................................................
62
3.3. Өндіріс шығындарының әсерінен болған функционалды ескіру 65
3.4. Түзетілетін функционалды ескіру ................................................... 66
3.5. Экономикалық немесе сыртқы тозу................................................. 68
4-тарау. МАШИНАЛАР МЕН ЖАБДЫҚТАРДЫ ІС ЖҮЗІНДЕ БАҒАЛАУ...........................................................................................
70
4.1. Жалпы мәліметтер............................................................................. 70
4.2. Техникалық жабдықтардың тағайындалуы мен техникалық сипаттамалары....................................................................................
71
4.3. Шығын амалын қолдану арқылы мүліктің нарықтық құнын анықтау...............................................................................................
73
4.4. Нарықтық амалды қолдану арқылы мүліктің нарықтық құнын анықтау.................................................................................................
78
4.5. Табыс амалын қолдану арқылы мүліктің нарықтық құнын анықтау.................................................................................................
91
НӘТИЖЕЛЕРДІ ҮЙЛЕСТІРУ......................................................... 94
МҮЛІКТІҢ НАРЫҚТЫҚ ҚҰНЫ ТУРАЛЫ ҚОРЫТЫНДЫ...... 97
ҚОРЫТЫНДЫ................................................................................... 98
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТ ТІЗІМІ............................................. 99
КІРІСПЕ
Нарықтық экономикаға өткен жағдайда және нарықтық инфрақұрылымның құрылған жағдайында,
Бұдан басқа, заңды және жеке тұлғалардың жылжитын, жылжымайтын мүлікті
Қазіргі уақытта кәсіпорын мүлігін бағалау үлкен сұранысқа ие. Кәсіпорынның
Кейбір кезде керісінше жағдайлар болады. Тиімділігі төмен машиналар мен
Машиналар мен жабдықтарды бағалауда тозу факторы ең маңызды рөль
Машиналар мен жабдықтарды бағалау негізгі үш кезеңнен тұрады:
жаңа объектінің құнын ағымдағы бағалармен анықтау;
тозудың жиынтығын анықтау;
бағалау объектісінің қорытынды құнын анықтау.
Осы кезеңдерге байланысты машиналар мен жабдықтарды бағалау әдістері қалыптасады.
Әр түрлі әдістермен анықталған бағалау объектісінің құндары, қолданылған әдіске
1-тарау. МАШИНАЛАР МЕН ЖАБДЫҚТАРДЫ БАҒАЛАУДЫҢ
ӘДІСТЕМЕЛІК НЕГІЗДЕРІ
1.1. Бағалау құндарының түрлері
Машиналар мен жабдықтарды бағалаған кезде әр түрлі құндардың түрлері
Бағалаудағы құн – бұл:
меншік объектісінің ақшалай көрінісі;
меншік объектісінің болашақта әкелетін ағымдағы құны;
меншік объектісін сатудан түсетін ағымдағы табыстың ақшалай көрінісі.
Баға – бұл:
- бағалаудағы құнға тең емес, меншік объектісіне төленетін
Бағалау қызметінде нарықтық құнның түсініктемесі жиі қолданылады. Бұл құнның
Машиналар мен жабдықтарды бағалаған кезде келесі құндардың түрлері кеңінен
Қайта өндіру құны – бұл ағымдағы бағалармен есептелген нақты
Толық ауыстыру құны – бұл бағаланып жатқан объектіге ұқсас
Банкрот кезінде, реструктуризация, яғни, машиналар мен жабдықтарды сатуға мәжбүр
Жоспарланған ликвидтік құн - бұл сатушының объектіні жоспарланған
Жеделдетілген ликвидтік құн – сатушының объектіні тездетілген уақытта сатудағы
Утилизациондық құн – бұл активтерді немесе оның құрама компоненттерін
Ауыстырудың сақтандыру құны – сақтандыру полисінде көрсетілетін толық ауыстыру
Тозуды есепке алудағы сақтандыру құны – бұл сақтандыру мақсаты
ауыстырудың сақтандыру құнынан тозу көлемін алыптастағандағы құн. Бұл
Жоғарыда көрсетілген құндардан басқа, бағалау тәжірибесінде мынадай құндарды да
Қайтадан қалпына келтіру құны – активтің нақты көшірмесін қайта
Қалпына келтіру құны – бұл бастапқы жағдайдағы қалпына келтіру
1.2. Машиналар мен жабдықтарды бағалаудың қағидаттары
Машиналар мен жабдықтарды бағалаған кезде әр түрлі қағидаттарды пайдаланады.
сатып алушы - инвестордың мақсатына негізделген;
өндіріспен байланысты;
нарық айналасымен байланысты;
неғұрлым тиімді пайдалану.
Арнайы объектіні бағалаған кезде жоғарыда келтірілген қағидаттардың
бірнешеуі пайдалануы мүмкін.
Сатып алушы - инвестордың мақсатына негізделген қағидаттар:
Пайдалылық қағидаты – бұл объектіні иеленушінің қажеттілігін қанағаттандыру қабілеті.
Алмастыру қағидаты – бұл сатып алушының пайдалылығы және сапасы
үш амалында да қолданылады.
Күту қағидаты – бұл құнның болашақта түсетін табысқа байланысты
Өндіріспен байланысты қағидаттар:
Салым қағидаты –жеке компоненттің құны объект құнына салынған салым
Баланстанған қағидат – объектіден түсетін табыс максималды болуы үшін,
Нарық айналасымен байланысты қағидаттар:
Сәйкестілік қағидаты – объектінің құны нарықтың талаптарына сәйкес құрылады.
Сұраныс және ұсыныс қағидаты – объектінің бағасы сұраныс жоғарлаған
Бәсекелестік қағидаты – бірнеше сатушылардың арасында болатын бақталастық. Бәсекелестік
Өзгеріс қағидаты – объектінің құны уақыт өткен сайын және
Барынша тиімді пайдалану қағидаты:
Белгілі бір уақытта объектіге жоғары таза табысты қамтамасыз ететін
Бұл қағидат жан – жақты болып келген және бағалау
1.3. Бағалаудың мақсаты
Бағалау қызметінің негізгі мақсаты машиналар мен жабдықтарды, көлік құралдарын
Машиналар мен жабдықтарды, көлік құралдарын бағалаудағы сұраныс келесі жағдайларда
1) «көлік құралдары» тобы бойынша негізгі қорларды қайта бағалау;
2) экспорттау және импорттау барысында кедендік құнын анықтау;
3) жекешелендіру;
4) сатып алу-сату, соның ішінде аукционды;
5) кепілді рәсімдеу;
6) жалға беру және лизингтік операциялар;
7) жарғылық капиталына салымдар ретінде рәсімдеу;
8) акционер салымдарын қоғамнан шығу барысында бөлу;
9) жоғалу, жою немесе зақымдану жағдайларынан сақтандыру;
10) зақымдану кезінде зиян құнын бағалау;
11) иелердің азаматтық жауапкершілігін сақтандыру;
12) сыйға беру (салық салу мақсаттары үшін);
13) мұрагерлік (салық салу мақсаттары үшін);
14) сот тәртібі бойынша мүліктерді бөлісу;
15) айырбастау шарты және бартерлік мәмілелер;
16) мүліктерді тәркілеу;
17) есептен шығару және қосымша пайдалану.
1.4. Бағалау процессі
Бағалау процессі бірнеше негізгі кезеңдерден тұрады:
1. Мақсатты анықтау. Тапсырыс беруші мен бағалаушының арасында бағалаудың
2. Құнның түрін анықтау. Бұл кезеңде берілген жағдайда қарастырылатын
және есептелетін құнның түрі мен бағалаудың мақсатын салыстырады. Машиналар
3. Объект меншігін анықтау. Бұл кезеңде меншікті теңестіру мен
4. Ақпаратты жинау. Бұл жұмыстың ең күрделі кезеңі болып
береді.
Ақпаратты жинау кезеңі маңызды болып табылады. Өйткені, жұмыстың нәтижесі
Ақпаратты жинау кезеңінде үш бағыттағы мәліметтерге аса көп көңіл
бұл ағымдағы нақты көшірмені қайта өндіруге жұмсалған шығындар.
машинаның жағдайы және тағайындалуы бірдей объектілердің сатылуы,
яғни сондай жабдықтың нарығын талдау.
- берілген меншіктің иесіне қаншалықты табыс әкелуі.
5. Тозуды талдау. Бұл кзеңде бағалаушы машинаның шынайы физикалық
Объектінің жағдайын талдаған соң, бағалаушы жұмыстың ең маңызды
6. Бағалаудың әдістемесі. Машиналар мен жабдықтарды бағалауда үш амал
1.5. Машиналар мен жабдықтарды бағалаудағы шығын амалы
Шығын амалымен бағалау объектісінің құнын анықтаған кезде, ең алдымен
Шығын амалымен анықталатын нарықтық құн – қайта өндіру құны
Машиналар мен жабдықтарды шығын амалымен бағалау, келесі әдістер арқылы
Біркелкі объект бағасы арқылы есептеу әдісі;
Машина құрылымын жекелей есептеу әдісі;
Шығындарды талдау және индекстеу әдісі;
Үлкейтілген нормативтер арқылы есептеу әдісі.
Біркелкі объект бағасы арқылы есептеу әдісі. Бұл әдісте бағаланып
Біркелкі объектіні құрастыруға кететін шығындар, яғни оның өзіндік құны
Біркелкі объектінің бағасы өзіндік құннан, кәсіпорынның таза табысынан, табыс
,
Мұнда, біркелкі объектінің бағасы;
қосылған құн салығына мөлшерлеме;
табыс салығының мөлшерлемесі;
өнімнің пайдалылық көрсеткіші.
Ең күрделісі пайдалылық көрсеткішін анықтау болып табылады. Бұл көрсеткіш
Ал сұранысы орташа өнімнің пайдалылық көрсеткіші 10 – 25
Бағаланып жатқан объектінің өзіндік құны біркелкі объектінің өзіндік құны
,
Мұнда, бағаланып жатқан объектінің құрылымының салмағы;
біркелкі объектінің құрылымының салмағы.
Бағаланып жатқан объектінің қайтадан қалпына келтіру құны төмендегі формула
.
Бұл формулада пайдалылық көрсеткіші бағаланып жатқан объектінің өтімділік дәрежесіне
Мысал 1.1. Арнайы жабдықтың қайтадан қалпына келтіру құнын анықтау
Біркелкі объект ретінде көлем өлшемі арнайы
теңге.
Бағаланып жатқан объект пен біркелкі объект көлемінің арасындағы айырмашылығына
теңге.
Машина құрылымын жекелей есептеу әдісі. Бұл әдіс нарықта бағалары
Берілген әдіс келесі кезеңдерден тұрады:
1) Бағаланып жатқан жабдықтың құрамын талдайды және де жекелей
2) Әр бөлшектердің бағасы туралы мәліметтер жиналады.
3) Жиналған баға туралы мәліметтерді объектінің өзіндік құнын анықтау
,
Мұнда, бөлшектердің жалпы құны;
құрастыруға жұмсалатын шығындар коэффициенті 0,3-0,4 – ке тең.
Содан кейін қайтадан қалпына келтіру құнын анықтайды:
. (1.5)
Мысал 1.2. Ауыр жұмыс орындарында қолданылатын ауаны тазарту жабдығының
Бағаланып жатқан жабдықтың негізгі өлшемдері:
Көлем өлшемі - ;
Жалпы салмағы - ;
Жұмыс істеу қуаты -
Жабдықтың құрамындағы негізгі үш бөлшекті қарастырамыз:
Ауаны тазартатын блок;
Металлды құрылым;
Жарық түсіруші құрал.
Автотрансформатор, реле тағы да басқа ұсақ бөлшектер есепте ескерілмейді.
Әр бір негізгі бөлшек үшін біркелкі объектілерді таңдап аламыз.
Ауаны тазартатын блок сүзгіш жабдық ретінде жұмыс атқарады. Оның
теңге.
Металлды құрылымның таза салмағы .
теңге.
Жарық түсіруші құралға ұқсас аналог ретінде ЛПО 2 х
Негізгі бөлшектердің жалпы құны:
теңге.
Құрастыруға жұмсалатын шығындарды ескере келе, жабдықтың өзіндік құнын (1.4)
теңге.
Пайдалылық көрсеткіші 3 % жабдықтың қайтадан қалпына келтіру құнын
теңге.
Шығындарды талдау және индекстеу әдісі. Бағалау тәжірибесінде жабдықтың ескі
Жабдықты құрастыруға кететін шығын көрсеткішінің мәнін қазіргі уақытқа келтіру
Жабдықтың өзіндік құнын формула бойынша анықтайды:
, (1.6)
Мұнда, объектінің бастапқы құны.
Өзіндік құнның құрылымы экономикалық элементтер арқылы, яғни шығындалатын ресурстар
Индекстелген шығындарды қосу арқылы объектінің өзіндік құнын есептейміз. Кейін
Мысал 1.3. Арнайы станоктың 1993 жылы наурыз айындағы баланстық
Экономикалық элементтердің пайыз көрсеткіші бойынша өзіндік құндағы құрылымы:
Материалдар (М) – 46 %;
Қуат қоры (Қ) – 12 %;
Еңбек ақы (Е) – 28 %;
Амортизация (А) – 14 %.
Бастапқы кездегі пайдалылық көрсеткіші 20 % станоктың өзіндік құнын
теңге.
Есептің мәні кестеде 1.1 - кестеде көрсетілген:
Кесте 1.1
Көрсеткіштер Экономикалық элементтер
М Қ Е А
Экономикалық элементтер бойынша шығындар 1090 284 664 332
Бастапқы кездегі баға индексі 2,01 2,22 23,6 2,1
Қазіргі уақыттағы баға индексі 130,57 161,39 837,2 121,43
Кесте 1.1 жалғасы
Түзетуші индекс 64,96 72,70 35,47 57,82
Бағалау күніндегі экономикалық элементтер бойынша шығындар 70806,62 20646,29 23555,12
Бағалау күніндегі өзіндік құн 134206
Бағалау күніндегі қайтадан қалпына келтіру құны (пайдалылық көрсеткіші 10
Өзіндік құнды үлкейтілген нормативтер арқылы есептеу әдісі. Егер де
Құрылысты жобалау және зерттеу ұйымдарында жаңа жабдық түрлерін шығару
Әр түрлі өндіріс саласынада өзіндік құнды үлкейтілген нломативтер
Бір жабдықты құрастырып шығаруының өзіндік құны:
, (1.7)
Мұнда, негізгі материалдарға жұмсалатын шығын;
жинақтаушы өнімдерге жұмсалатын шығын;
жұмыскерлерге төленетін еңбек ақы;
өндірістегі жанама шығындар.
Материалдарға жұмсалатын шығынды формула бойынша есетеуге болады:
, (1.8)
Мұнда, 1 тонна өнімге жұмсалатын
өнімнің массасы, тонна.
Материалды шығындар – бұл нормативті материалдық шығындар. Олардың техникалық
Жинақтаушы өнімдерге жұмсалатын шығынды формула бойынша есетеуге болады:
, (1.9)
Мұнда, жинақтаушы өнімдерге жұмсалатын шығын.
жинақатушы өнімнің саны.
1.6. Машиналар мен жабдықтарды бағалаудағы нарықтық амал
Нарықтық амал қайталама нарығы дамыған машиналар мен жабдықтар үшін
1. Объектінің жұмыс істеу уақыты;
2. Техникалық жағдайы;
3. Орналасу жері;
4. Нарықтық жағдай;
5. Бағасы;
6. Сапасы;
7. Көлем өлшемдері;
8. Сатылу уақыты.
Нарықтық амал келесі кезеңдерден тұрады:
1. Жабдыққа сәйкес нарықты зерттеу және берілген нарықта таяуда
2. Мәліметтерді тексеру. Ұқсас аналогтардың сатылу уақыты, физикалық және
3. Бағаланып жатқан объектіні ұқсас аналогтармен салыстыру арқылы айырмашылықтарды
4. Ұқсас аналогтардың бағаларын талдау арқылы және де түзетулерді
Нарықтық амалға негізделген бағалаудың нәтижесі таңдалып алынған ұқсас аналогтарға
Машиналар мен жабдықтарды нарықтық амалмен бағалағанда – тікелей салыстыру
Тікелей салыстыру әдісі бағаланып жатқан объектілерге жақын бірнеше ұқсас
, (1.10)
Мұнда, аналогтың бағасы;
аналогтың бағасын бағалау мерзіміне келтіру коэффициенті;
аналогтың физикалық тозу коэффициенті;
бағаланып жатқан объекті мен ұқсас аналогтың арасындағы айырмашылықты ескеретін
қосымша құралдардың бағасы.
Түзету коэффициенттерін енгізу қанағаттанарлық нәтиже береді. Егер де, бағаланып
20 % - ға дейін айырмашылық болса.
Түзетулерді енгізудің мақсаттары;
- техникалық салыстыруға енгізетін түзетулер;
- сатылу шарты бағаларының айырмашылығына енгізетін түзетулер.
Тәжірибеде бағаланып жатқан объектілерге таңдалып алынған аналогтардың өнімділігіне, жұмыс
Түзетулерді формула бойынша көрсетуге болады:
, (1.11)
Мұнда, салыстырылып жатқан объектілердің бағасы;
өнімділігі, жұмыс істеу қуаты немесе басқа параметрі;
нақты бір техникалық жабдыққа тәуелді дәреже көрсеткіші немесе «бағаны
Формулада көрсетілген дәреже көрсеткіші арнайы
эксковаторлар үшін – 0,8 тағы да басқа. Ұқсас
,
бұдан
Кем дегенде екі объектінің бағасы мен параметрлерін анықтағаннан кейін,
Бірнеше параметрлер болған жағдайда күрделі математикалық тәуелділікті пайдалану қажет.
Ол үшін баға үлгілерін пайдаланады. Олар объектінің параметрі мен
құрастыру үшін корреляционды – регрессионды талдау әдісі пайдаланылады.
Ірі фирмаларда бұл әдіс қазіргі шығаратын өнімдерге қарағанда, параметрі
Бағаның өз параметріне тәуелділігі:
, (1.13)
Мұнда, өнімнің бағасы;
параметрлер.
Сатылу шарты бағаларының айырмашылығына енгізетін түзетулерге: саудаға, сату
Саудаға түзету. Бұл бастапқы құннан болған шегерім. Шегерімнің мөлшері
Бағаның өсуі және шегерімдер субъективті сипаттамаға байланысты. Оның барлығы
- тауар нарығының конъюнктурасы;
- өндірістегі шығындардың калькуляциясында болатын қателіктердің тәуекелділігі.
- жабдықты құрастырып шығырғандағы монополияның дәрежесі және бәсекелестердің бағасы.
Бағаның өсуіне кәсіпорынның қаржылық жағдайы, дүниежүзілік нарықтағы беделі, тұтынушыға
Саудадағы шегерімнің мөлшерін анықтау үшін бағаны құрайтын факторларды талдау
Сату күніне түзету. Бұл түзетулерді енгізудің қажеттілігі нарықтағы жағдайдың
Индекс – бұл бағаның қозғалуындағы негізгі беталысты анықтауға мүкіндік
Әрбір уақытта сатылу күні бағалау күніне максималды жақын болуы
Төлем талаптарына түзету. Төлем талаптары коммерциялық сатылу шартын сипаттайды.
- нақты төлем шартымен сатып алынған объектінің бағасын көбейту;
- керісінше, несие шарты арқылы сатып алынған объектінің бағасын
Олай болса, салыстырылып жатқан сатылымдар немесе ұсыныстардың коммерциялық шартын
1.7. Машиналар мен жабдықтарды бағалаудағы табыс амалы
Табыс амалы ақша ағымын тікелей капитализациялау, ақша ағымын дисконттау
Табысты капитализациялау әдісі. Бизнесті бағалауда бұл әдіс кеңінен қолданылады.
Потенциалды табысты бағалағанда, ең маңыздысы уақыт аралығын таңдау
болып табылады. Көптеген кәсіпорындардың соңғы бес жылдағы қызмет нәтижесін
Таза табысты есептеген кезде, орташа арифметикалық, орташа өлшемді,
тікелей трендтік әдістері қолданылады.
Жоғарыда айтылған әдістерді мысал ретінде келтірейік.
Айталық, кәсіпорынның келесідей табыстары бар:
1-жыл – 50 000;
2-жыл – 56 000;
3-жыл – 63 000;
4-жыл – 69 000;
5-жыл – 76 000.
Орташа арифметикалық әдіс бойынша есептегенде:
доллар құрайды.
Орташа өлшемді әдіс бойынша есептегенде салмақ коэффициенттері қолданылады (1.2
Кесте 1.2
Орташа өлшемді таза табысты есептеуге арналған берілгендер
Таза табыс, долл. Салмақ коэффициенті Нәтижесі, доллар
50 000,00 1 50 000
56 000,00 2 112 000
63 000,00 3 189 000
69 000,00 4 276 000
76 000,00 5 380 000
Барлығы 15 1 007 000
Орташа өлшемді таза табыс мынаған тең:
доллар құрайды.
Тікелей трендтік әдіс бойынша есептеуге арналған байланыс:
, (1.14)
Мұнда, жылғы таза табыс;
жылғы салмақ;
және коэффициенттері төменде көрсетілген мәндер бойынша
; (1.15)
, (1.16)
Мұнда, байқау кезеңдерінің саны;
Сандық берілгендерді қойғанда мына мәнді аламыз (1.3 – кесте):
Кесте 1.3
X Y, доллар Х² XY, доллар
1 50 000,00 1 50 000
2 56 000,00 4 112 000
3 63 000,00 9 189 000
4 69 000,00 16 276 000
5 76 000,00 25 380 000
Барлығы 15 314 000,00 55 1 007 000
;
.
доллар.
Келтірілген мысалдарға талдау жүргізу арқылы бағалаушы әр бір жағдайда
Келесі кезең капитализация коэффициентін анықтап алу болып табылады. Капитализация
Машиналар мен жабдықтарды капитализация әдісімен бағалағандағы негізгі кезеңдері:
1. Өндіріс жүйесін, бағалауға қажет машиналар жиынтығын бөліп көрсету
2. Жерге қатысты таза табыс бөлігін анықтау қажет:
, (1.17)
Мұнда, жердің ағымдағы құны;
жердің капитализация коэффициенті.
3. Ғимараттар мен құрылмаларға қатысты таза табыс бөлігін анықтайды:
, (1.18)
Мұнда, ғимараттар мен құрылмалардың ағымдағы құны;
ғимараттар мен құрылмалардың капитализация коэффициенті.
Оны төмендегі мәні бойынша анықтауға болады:
, (1.19)
Мұнда, капиталды қайтару коэффициенті.
4. Қалдық әдісімен машина жиынтығына қатысты таза табыс бөлігін
, (1.20)
Мұнда, 1 - кезеңде анықталған жүйенің таза
5. Тура капитализациялау әдісімен машиналар жиынтығының құнын есептейді:
, (1.21)
Мұнда, дисконт мөлшерлемесі.
амортизация коэффициенті (капиталдың қайтарылуы).
Машиналар мен жабдықтардың амортизация коэффициенті өтем қоры факторының үлгісі
, (1.22)
Мұнда, машиналар мен жабдықтардың нормативті қызмет ету
6. Машина жиынтығының құрамынан жеке жабдықтың құнын анықтау үшін
, (1.23)
Мұнда, машиналар мен жабдықтардың үлес коэффициенті.
Мысал 1.4. Тікелей капитализациялау әдісімен нан пісіруші жабдықтың
Жабдықты падаланудан түсетін жылдық таза табысы – 5000 доллар
Жылдық дисконт мөлшерлемесі ;
Амортизация коэффициенті .
Жабдықтың құны мынаған тең:
доллар.
Ақша ағымын дисконттау әдісі. Бұл әдістің артықшылығы көп. Өйткені,
Берілген әдіс кәсіпорынның нақты нарықтық құнын анықтауға мүмкіндік беретіні
Машиналар мен жабдықтарды дисконттау әдісімен бағалағанда төмендегі шарттар атқарылады:
1. Жұмыс істеп жатқан өндіріс немесе коммерциялық жүйеден бағаланып
Таза табыс – бұл жалпы табыс пен өндірістік шығындар
Бұл әдістің негізі ақша ағымын бес жылға болжамдау болып
. (1.24)
Мұнда, кәсіпорынның нашар жағдайларда жұмыс істеу себебінен
мүмкін жағдайларда құрастырылған болжам;
кәсіпорынның тиімді табысы.
Содан кейін шығындарды болжамдайды. Негізгі капитал мен болжамдалған капитал
есептейді. Содан кейін, әкімшілік шығыстары мен қызмет көрсету шығыстары
Дисконттау әдісін пайдаланғанда ең маңыздысы инвестициялық талдау болып табылады.
Капиталды активтерді бағалағанда дисконт мөлшерлемесі формуламен анықталады:
, (1.25)
Мұнда, дисконт мөлшерлемесі немесе инвестордың меншікті капитал
табысына мөлшерлеме;
табыстың тәуекелсіз мөлшерлемесі;
жүйелі тәуекелдің өлшемі.
орташа нарықтық табыс мөлшерлемесі;
тәуелді активке салым үшін нарықтық сыйлықақы.
Белгілі номиналды мөлшерлемені шынайы мөлшерлемеге аударғанда, инфляцияны ескеру арқылы
, (1.26)
Мұнда, табыстың шынайы тәуекелсіз мөлшерлемесі;
табыстың номиналды тәуекелсіз мөлшерлемесі;
инфляция қарқыны.
Бизнесті бағалауда меншікті және қарызды капиталдан түсетін ақша ағымын
, (1.27)
Мұнда, компания капиталындағы меншікті капиталдың үлесі;
қарыз капиталының үлесі;
және меншікті және қарыз капиталына
Содан кейін, меншіктенушінің болжау кезеңінің соңында түскен табыс мөлшері
, (1.28)
Мұнда, болжау кезеңінің соңындағы табыс мөлшері;
бірінші жылы түсетін ақша ағымы;
дисконт мөлшерлемесі;
ұзақ мерзімді ақша ағымының өсу қарқыны.
2. Өндіріс жүйесінің ағымдағы құнын анықтайды:
, (1.29)
Мұнда, барлық жүйенің жұмыс істеуінен түсетін таза
дисконт мөлшерлемесі;
машина жиынтығының соңғы - жылғы қалдық құны.
Келтірілген формуланы жеңілдету үшін «Ақша бірлігінің алты функциясы» кестесін
, (1.30)
Мұнда, аннуитеттің ағымдағы құны;
3. Жалпы жүйеден жердің, ғимараттар мен құрылмалардың құнын алу
, (1.31)
4. Үлестік коэффициент арқылы машина жиынтығынан жеке жабдықтың
құнын анықтауға болады:
, (1.32)
Мұнда, бағаланып жатқан машина немесе жабдықтың
Тиімділігі бірдей аналог әдісі. Бұл әдісте жұмыс істеу атқарымы
аналог таңдалып алынады.
Тиімділігі бірдей аналог әдісінде объектінің әкелетін табысы бағаланады.
Бірақ, толық көлемде емес, тек қана бағаланып жатқан объектінің
атқарымы бірдей аналогтың табысы арасында болатын айырмашылық бөлігіне.
Объектінің құны төмендегі формула бойынша есептеледі:
, (1.33)
Мұнда, бағаланып жатқан объектінің құны;
базисті объектінің құны;
базисті объектінің жылдық шығыны;
бағаланып жатқан объектінің жылдық шығыны;
базисті объектінің амортизация коэффициенті;
бағаланып жатқан объектінің амортизация коэффициенті;
базисті объектінің өндіретін жылдық өнім көлемі;
бағаланып жатқан объектінің өндіретін жылдық өнім көлемі.
Мысал 1.5. Икемді өндіріс модулінің төмендегі берілгендері бойынша
1. Базисті модуль элементтерінің құны:
Металлкесуші станок – 75 000 доллар;
Робот – 25 000 доллар;
Жүктейтін жабдық – 12 000 доллар;
Бөлшектерді өндіретін жабдық – 8 000 доллар.
2. Базисті және бағаланып жатқан объектілердің өндіретін жылдық
көлемі:
мың бөлшек және
3. . Базисті және бағаланып жатқан объектілердің жылдық
мың доллар және мың доллар.
4. Дисконт мөлшерлемесі .
Модульдердің 7 жыл жұмыс істеу мерзіміндегі амортизация коэффициенті:
;
Бағаланып жатқан объектінің құнын (1.33) – формуламен анықтаймыз::
мың доллар.
2-тарау. ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ МАШИНАЛАР МЕН ЖАБДЫҚТАРДЫҢ ТОЗУЫ ЖӘНЕ ОЛАРДЫ АНЫҚТАУ
2.1. Жалпы мәліметтер
Физикалық тозудың коэффициенттерін анықтаудың келесі әдіс топтары бар:
- сарапшылық;
- экономико – статистикалық;
- тәжірибелі – аналитикалық талдау.
Сарапшылық топ әдістері сарапшылардың немесе бағалаушылардың
техникалық жабдық және машиналардың нақты техникалық жағдайы туралы қорытындыға
- сыртқы түрі;
- пайдалану режимі;
- сыртқы ортаның жағдайы;
- техникалық қызмет көрсету және жөндеу уақыттары.
Сарапшылық әдісті қолданғанда бағалап жатқан техникалық жабдықтар мен
- тиімді пайдалану уақытына байланысты әдіс;
- машина жағдайын сараптамалау әдісі.
Экономико – статистикалық әдіс жабдық туралы экономикалық көрсеткіштер мен
болған жағдайында қолданылады. Берілген топ әдістеріне мыналар жатады:
- табыстың кемуіне негізделген әдіс;
- жөндеу цикліне байланысты әдіс.
Тәжірибелі – аналитикалық талдау тобының әдістерін пайдаланғанда
жабдықтарды дәлдікке, дұрыс қызмет атқаруына сынақ жүргізу қажет және
де нормативті – техникалық құжаттардың бар болуы қажет. Берілген
- тұтыну қасиетінің төмендеуіне байланысты әдіс;
- машина құрылымын жекелей есептеу әдісі;
- тікелей анықтау әдісі.
Физикалық тозудың коэффициентін анықтайтын әдістерді пайдалану бағалаудың мақсатына,
2.2. Тиімді пайдалану уақытына байланысты әдіс
Тиімді пайдалану уақыты – бұл машиналар мен жабдықтардың
Тиімді пайдалану уақытына байланысты әдіс техникалық диагностика әдісі көмегімен
(2.1)
Мұнда, – жабдықтың тиімді пайдалану уақыты;
– жабдықтың нормативті жұмыс істеу мерзімі;
– жабдықтың қалдық жұмыс істеу мерзімі.
Қалдық жұмыс істеу мерзімі – бұл машиналар мен технологиялық
Нормативті жұмыс істеу мерзімі – бұл машиналар мен технологиялық
Нормативті жұмыс істеу мерзімі машиналар мен технологиялық жабдықтардың құжаттарымен
Шынайы жұмыс істеу уақыты – бұл жабдықты өндіріп шығару
Мұнда, – жабдықтың тиімді пайдалану уақыты;
– жабдықтың шынайы жұмыс істеу уақыты;
– жабдықтың жүктеме коэффициенті.
Физикалық тозу коэффициенті мынаған тең:
(2.2)
Тиімді және шынайы жұмыс істеу
түрлері бар:
жағдайы келесі кездерде пайда болады:
1) Жабдықтың пайдалану қабілеті техникалық құжаттарда қарастырылғаннан төмен болған
2) Кейбір уақыт аралығында жабдықты пайдалануды тоқтатқан жағ- дайда;
3) Жабдықтың дизайны қазіргі заманға сай;
4) Жабдық толық жөндетілген немесе жаңартылған;
5) Нарықта ұқсас жабдықтардың жетіспеуі.
жағдайы машиналар мен жабдықтардың пайдалануы шығарушы зауыттың техникалық шарттарына
жағдайы келесі кездерде пайда болады:
жабдықты техникалық шарт ережелерінің бұзуымен
техникалық жөндеу уақытымен орындалған жоқ.
берілген салада технология жетілдірілген.
берілген нарық сегментінде ұсыныс көбейген.
Тиімді пайдалану уақытын анықтаған кезде оны өзгертетін себептерді
нақты бөлу қажет, өйткені олар әр түрлі тозудың түрлерімен
Егер де жабдықты бағалаған кезде, кейбір уақытта бағалаушы
Мысал 2.1. Жабдықтың нормативті жұмыс істеу мерзімі
Сараптама жүргізу нәтижесінде қалдық жұмыс істеу мерзімі
Физикалық тозу коэффициентін анықтау қажет.
Шешімі:
1. Тиімді пайдалану уақытын (2.1) формуласы бойынша
2. Физикалық тозу коэффициентін (2.2) формуласы бойынша есептейміз:
Мысал 2.2. Металл кесуші станоктың нормативті жұмыс істеу мерзімі
Шешімі:
1. 1996 жылдың желтоқсанынан 2000 жылдың маусымына дейін 42
2. Станоктың жүктеме коэффициентін анықтаймыз:
;
3. Станоктың тиімді пайдалану уақытын анықтаймыз:
;
4. (2.2) формуласы бойынша станоктың физикалық тозу коэффициентін
анықтаймыз:
Мысал 2.3. Үш жыл пайдаланғаннан кейін
жаңадан ауыстырылды. Жөндеуден кейінгі пресстің
15 жылға тең болса.
Шешімі:
1. Бөлшектерінің орташа хронологиялық жасы ретінде пресстің тиімді пайдалану
;
.
2. Пресстің физикалық тозу коэффициентін (2.2) – формула бойынша
2.3. Жөндеу цикліне байланысты әдіс
Жөндеу цикліне байланысты әдіс машиналар мен жабдықтарды пайдаланғанда, олардың
Жөндеу жұмысының соңындағы тұтынушылық қасиеттің төмендеу коэффициентін (
(2.3)
Мұнда, жөндеу циклінің соңындағы тұтынушылық қасиеттің мәні;
жөндеу жұмысының басындағы тұтыну қасиетінің мәні (жабдықты пайдалануға кірістірген
жөндеу жұмысының соңындағы тұтынушылық қасиеттің төмендеу коэффициенті.
Жөндеу циклінде тұтынушылық қасиеттің төмендеу интенсивтілігі
Мұнда, тұтынушылық қасиеттің төмендеу интенсивтілігі;
жөндеу циклінің ұзақтығы.
(2.3) формуласының мәнін есептей келе:
(2.4)
Машиналар мен техникалық жабдықтарды толық жөндеуден өткізу
(2.5)
Мұнда, толық жөндеу жұмысынан кейінгі тұтынушылық қасиеті;
жөндеу циклінің соңындағы тұтынушылық қасиеттің мәні;
жөндеу жұмысының соңындағы тұтынушылық қасиеттің төмендеу коэффициенті.
жабдықтың тұтынушылық қасиетінің өсуі.
Жүргізілген толық жөндеу жұмысынан кейінгі тұтынушылық қасиеттің жоғарлауын көрсетейік:
(2.6)
Мұнда, жабдықтың тұтынушылық қасиетінің өсуі;
жүргізілген толық жөндеу жұмысынан кейінгі тұтыну қасиетінің жоғарлау
жөндеу жұмысының басындағы тұтыну қасиетінің мәні (жабдықты пайдалануға кірістірген
(2.6) - формуланы есептей келе мына формуланың мәнін көрсетеміз:
,
Жөндеу жұмысынан кейінгі уақытта тұтынушылық қасиеттің
,
Бағалау жүргізген кезде тұтынушылық қасиетті формула бойынша анықтаймыз:
немесе (2.8) формуласын есептей келе
,
Физикалық тозу коэффициентін формула бойынша анықтаймыз:
(2.10)
(2.4),(2.7) және (2.9) - формулаларды есептей келе (2.10) -
(2.11)
Мысал 2.4. Металл кесуші станок бір толық жөндеуден
Шешімі:
1. Ұқсас жабдықты пайдалану тәжірибесін ескерсек, онда жөндеу циклінің
Жабдықты толық жөндеу жұмыстарынан өткізу тұтынушылық қасиетті 20 %
2. Толық жөндеуден кейінгі жұмыс істеу уақытын формула бойынша
,
3.Физикалық тозу коэффициентін формула бойынша есептейміз (2.11):
Егер толық жөндеу жұмыстарының саны i > 1 болса,
Берілген жағдайда физикалық тозу коэффициенті мына формуламен анықталады:
.
2.4. Табыстың кемуіне негізделген әдіс
Табыстың кемуіне негізделген әдіс физикалық тозудың өсуімен, жабдықтың әкелетін
(2.12)
Мұнда, – жаңа машиналар мен жабдықты пайдаланған
– ағымдағы уақыт аралығында түскен табысы.
Берілген әдіс экономикалық жағынан жан
етеді. Берілген жабдықтың статистикалық берілген талдауы негізінде мыналарды
- жүргізілген толық жөндеу жұмыстарының
- жөндеу жұмыстары арасындағы жабдықтың өнімділігінің төмендеуі;
Табысты есептеу үшін берілген жабдықта өндіріп жатқан өнімнің
Мысал 2.5. 2.1 - кестеде термопластавтоматтың 1996 - 1997
Кесте 2.1
Термопластавтоматтың жұмыс істеу көрсеткіштері
Көрсеткіштер,млн.тенге Жылдар
1996 1997
тоқсан
І ІІ ІІІ ІV I
Табысы 150 150 144 142 135
Табыстың төмендеуі - - 6 8 15
І және ІІ тоқсанның табыс көрсеткіштері жаңа термопластавтоматтың пайдалануына
Ал ІV және V тоқсан үшін:
,
2.5. Машина құрылымын жекелей есептеу әдісі
Берілген әдіс машиналардың және жабдықтардың жеке тораптарының физикалық тозу
,
Мұнда, элементінің нақты физикалық
машиналар мен жабдықтардың элементінің өзіндік
машиналар мен жабдықтардың элементінің нормативті
Жалпы объектінің тозуы барлық элементтердің суммасының қосындысы ретінде анықталады:
(2.14)
Мысал 2.6. Металлкесуші станоктың нормативті жұмыс істеу мерзімі 20
Кесте - 2.2
Тозуды есептеуге арналған берілгендері
Элементтері Нақты физикалық тозуы, % Өзіндік құны, млн.тг. Жұмыс
Корпустық бөлшектер 10 45 20
Жылдамдықты ауыстыру қорабы 60 10 10
Шпиндельді топ 30 10 5
Электр жабдығы 20 5 5
Жалпы станоктың өзіндік құны:
млн.тг. құрайды,
Корпустық бөлшектердің тозуын есептеу:
%,
Жылдамдықты ауыстыру қорабының ( ), шпиндельді топ (
%,
%,
%.
Жалпы станоктың физикалық тозуы:
,
%.
2.6. Физикалық тозудың коэффициентін анықтағанда түзетілетін және түзетілмейтін тозуларды
Түзелетін және түзелмейтін тозуларды есептеу үшін тиімді пайдалану
Тәжірибеде түзелмейтін физикалық тозуы бар жабдықтардың бөлшектерін ұзақ уақыт
Ұзақ уақыт жұмыс істейтін жабдық бөлшектерінің қалдық жұмыс істеу
Қысқа уақыт жұмыс істейтін бөлшектердің қалдық жұмыс істеу мерзімі
Қысқа немесе ұзақ уақыт жұмыс істейтін бөлшектердің түзелетін физикалық
,
Мұнда, қысқа немесе ұзақ уақыт жұмыс істейтін
қысқа немесе ұзақ уақыт жұмыс істейтін бөлшектердің ауыстыру
Қысқа немесе ұзақ уақыт жұмыс істейтін бөлшектердің түзелмейтін физикалық
,
Мұнда, қысқа немесе ұзақ уақыт жұмыс істейтін
қысқа немесе ұзақ уақыт жұмыс істейтін і - бөлшектердің
Қысқа немесе ұзақ уақыт жұмыс істейтін бөлшектердің тозу
,
Мұнда, жалпы бағалау объектісінің өзіндік құны (қайта
Алдын – ала ескерілмеген ұзақ уақыт жұмыс істейтін бөлшектердің
,
Мұнда, ұзақ уақыт жұмыс
келтіру немесе ауыстыру құны;
бағалау объектісінің тиімді пайдалану уақытына
бағалау объектісінің нормативті жұмыс істеу
Бағалау объектісінің тозу коэффициенті қысқа және ұзақ уақыт жұмыс
,
Мұнда, бағалау объектісінің тозуы түзетілетін қысқа немесе
Мысал 2.7. Техникалық желінің физикалық тозу коэффициентін анықтау
Шешімі:
1.Түзелетін тозудың құнын анықтаймыз:
,
тенге.
2. Түзелетін тозудың коэффициентін анықтаймыз:
,
.
3. Түзелмейтін тозудың ( ) коэффициентін (2.18) -
,
немесе (2.16) - формула бойынша:
.
4. Жалпы тозудың суммарлы коэффициентін анықтаймыз:
,
.
Мысал 2.8. Мысал 1.7 бойынша техникалық желінің тозу
Шешімі:
1. Қысқа уақыт жұмыс істейтін пештің бөлшектерінің түзелетін
;
.
2. Қысқа уақыт жұмыс істейтін пештің бөлшектерінің түзелмейтін
;
;
3. Қысқа уақыт жұмыс істейтін бөлшектердің өзіндік құнын есептеумен
;
.
4. Ұзақ уақыт жұмыс істейтін бөлшектердің түзелмейтін тозу коэффициентін
.
5. Жалпы бағалау объектісінің тозу коэффициентін (2.19) - формула
.
Мысал 2.9. Бұрғылау станогының физикалық тозу коэффициентін
Шешімі:
1. Ременьді передачаның түзелетін физикалық тозуын (2.15) -
,
2. Ременьді передачаның түзелетін физикалық тозу коэффициентін (2.16)-формула
,
3. Ременьді передачаның өзіндік құнын есептеумен тозу коэффициентін
.
4.Шпиндельді топтың түзелетін тозу коэффициентін (2.15) - формула
.
5. Шпиндельді топтың жойылмайтын тозу коэффициентін (2.16) формула
6. Шпиндельді топтың өзіндік құнын есептеу арқылы (2.17)-формула
.
7.Қалған ұзақ жұмыс істейтін станок бөлшектерінің түзетілмейтін физикалық тозу
.
8. Станоктың тозу коэффициентін (2.19)-формула бойынша анықтаймыз:
.
Мысал 2.10. Тоңазытқыштың нарықтық құнын анықтау қажет, егер
Шешімі:
1. Тоңазытқыштың тиімді пайдалану уақытын формула бойынша анықтаймыз:
,
.
2. Тоңазытқыштың техникалық жағдайын тексеріп қараған кезде келесі кемістіктер
- компрессордың физикалық кемістігі;
- сүзгіш құрғатқышының физикалық кемістігі;
- беткі қорғаныстың бұзылуы;
- бөлшек бекітпесінің әлсіреуі.
Кемістіктерді жоюға кететін шығын - 2800 тг. құрайды.
3. Түзелетін тозудың коэффициентін (2.15) - формула бойынша есептейміз:
.
4. Түзелмейтін тозудың коэффициентін (2.16) - формула бойынша есептейміз:
.
5. Тозудың суммарлы коэффициентін (2.19) - формула бойынша есептейміз:
6. Тоңазытқыштың нарықтық құнын мына формула бойынша есептейміз:
,
тг.
2.7. Тұтыну қасиетінің төмендеуіне байланысты әдіс
Берілген әдіс машиналар мен жабдықтардың тұтыну қасиетінің тозуға
Машиналар мен жабдықтарды пайдаланған кезде, олардың тұтыну қасиеті
немесе .
Мұнда, дің тұтыну қасиетінің төмендеуі;
дің тұтыну қасиетінің номиналды мәні;
дің тұтыну қасиетінің нақты мәні.
Тұтыну қасиетінің мәнін есептегеннен кейін физикалық тозу коэффициенті формула
,
Мұнда, дің тұтыну қасиетіндегі
тұтыну қасиетінің есептелген саны.
Машиналар мен жабдықтардың тұтыну қасиетінің салмақ коэффициенттері шартты қанағаттандыру
(2.22)
сапа көрсеткішінің салмақ коэффициентін формулаға сәйкес сараптамалы
,
Мұнда, сараптамашылар саны;
бағалап жатқан көрсеткіштердің саны;
сараптамашының көрсеткіш коэффициенті;
Мысал 2.11. Пресстің негізгі тұтыну қасиеті өнімділік
Шешімі:
1. Сараптамашылық бағалау бойынша өнімділік және сенімділік (2.22)-формула шартының
0.6;
2. Өнімділіктің және сенімділіктің
,
.
3. Физикалық тозу коэффициентін (2.21) - формула бойынша анықтай-
.
2.8. Өнімділік диннамикасын талдау әдісі
Берілген әдісте жабдықтың техникалық жағдайының жұмыс істеу көрсеткіші ретінде
Тозу коэффициентін анықтаған кезде жабдықтың қазіргі өнімділігі мен ең
,
Мұнда, жабдықтың бастапқы пайдалану және бағалау кезіндегі
өнімділігі;
бағалап жатқан жабдықтағы өнімділіктің өзгеруі себебінен өндірілген өнімнің құнына
Көптеген машиналар мен жабдықтардың дәреже көрсеткіші 0.6
Жабдықтың өнімділігінің төмендеуі ұзақ уақыт техникалық қызмет көрсету және
Мысал 2.12. Токарлы – бұралмалы кесуші станоктың үшінші
пайдалану соңындағы физикалық тозу коэффициентін анықтау қажет.Бірінші пайдаланған
Бағалау жүргізген кезде станок келесі көрсеткіштермен қамтамасыз етті:
Шешімі:
1. Жаңа станоктың және бағалап жатқан станоктың бір айдағы
,
, .
2. Станоктың бір айлық өндіріс бөлшек данасы
,
,
3. 0.6 мәнін қабылдаймыз.
4. Станоктың физикалық тозу коэффициентін (2.24) формуласы бойынша
.
2.9. Машина жағдайын сараптамалау әдісі
Берілген әдіс машиналар мен жабдықтардың техникалық жағдайын бағалау үшін
Сарапшылар бірыңғай тозудың бағалау өлшемдерін қолдану үшін арнайы
Шындық дәрежесін жоғары растау үшін бірнеше сараптамашылар қатыса алады.
,
Мұнда, сарапшысының бағалаған тозуы;
сарапшысының салмақты пікірі;
сарапшының саны.
Сарапшылардың салмақты пікірін мына шарттан
(2.26)
Сарапшылық бағалаудың объективтілігін көтеруге болады. Егер де машиналар мен
Кесте 2.3
Тозу коэффициентін анықтау үшін пайдаланатын сараптамалық бағалау шкаласы
Жабдықтың жағдайы Физикалық жағдайының сипаттамасы Тозу коэф-
Жаңа Жаңа орнатылған, пайдаланылмаған
өте жақсы жағдайдағы жабдық
0 – 5
Өте жақсы Іс-жүзінде жаңа, аз уақыт жұмыс істе –
6 - 15
Жақсы Жұмыс істеген,бірақ толық жөнделген,
өте жақсы жағдайдағы жабдық
16 - 35
Қанағаттанарлық Жұмыс істеген, кейбір жөндеуді неме - се ұсақ
36 - 60
Шартты жарамды Жұмыс істеген және істей алатын, бірақ
61 - 80
Қанағаттандырылмаған Жұмыс істеген, күрделі жөндеуді және
негізгі агрегаттарын ауыстыруды қажет ететін жабдық
81 - 90
Қолдануға жарамсыз Сатылмайтын және жөндеуге келмей – тін
91 - 100
Мысал 2.13. Пилорама 5 жыл бойы пайдаланылды. Екі сараптамашының
Шешімі:
.
2. 2.3 - кестеге сәйкес қанағаттанарлық жағдайда тозу
.
3. Сарапшылардың пікірі бірдей болғандықтан, (2.26) – формуланың шартын
.
4. Тозу коэффициентін (2.25) - формула
2.10. Корреляциялық талдау әдісі
Берілген әдіс негізінде ұсталған жабдықтың бағасы мен физикалық тозу
,
Мұнда, ұсталған жабдық нарығының жағдайына тәуелді коэффициенттер.
Мәліметтерге байланысты
(2.28) - формуланың мәні станоктың техникалық жағдайын ескермей, тек
.
Регрессия сызығы берілген жағдайда тура болады. Бұл сызықтың басқа
.
Кесте 2.4
Техникалық жағдай деңгейлерінің баллдық шкаласы
Техникалық жағдайдың деңгейі
балл
Өте жақсы Жабдық аз жұмыс істеді; техникалық жөндеуден өтті;
Жақсы Жабдық номиналды жүктемеден аз пайдала- нылды (яғни,
Орташа Жабдық қанағаттандырылған жағдайда, аз көлемдегі жөндеу жұмыстары
жүктемеге сәйкес пайдаланылды. 30
Кесте 2.4 жалғасы
Орташа төмен Жабдықтың техникалық жағдайы жұмысқа жарамды, бірақ кейбір
Нашар Жабдық техникалық қызмет көрсету кешенінің
бұзылуымен пайдаланылды, толық жөндеу жұ - мысын жүргізу қажет.
Физикалық тозу коэффициентін анықтау үшін (2.29) - формуланың мәнін
(2.30)
Берілген әдістің артықшылығы - жабдықтардың нарықта шынайы болып жатқан
(2.30) - формуланы техникалық жабдықтың физикалық тозу коэффициентін анықтау
Мысал 2.14. 2.1-мысал арқылы ұсталы пресстің физикалық тозу коэффициентін
Шешімі:.
1. 2.4 – кестеге сәйкес ұсталы пресстің техникалық жағдайы
сәйкес Б = 20 – ға тең.
2. (2.30) - формула бойынша ұсталы пресстің физикалық тозу
.
Мысал 2.15. 2.2 – мысалдың берілгені бойынша металлкесуші станоктың
Шешімі:
1996 жылдың желтоқсанынан 2000 жылдың маусымына
нок 3.5 жыл жұмыс істеді.
Станоктың техникалық жағдайына сараптама жүргізген
оның аз жұмыс істегендігі, техникалық жөндеу
3. (2.30) - формула бойынша станоктың физикалық тозу
Мысал 2.16. 2.3 – мысалдың берілгені бойынша гидравликалық пресстің
Шешімі:
1. 2.4 – кестеге сәйкес гидравликалық пресстің
жақсы ретінде бағалауға болады (толық жөндеу нәтижесінде пресс жаңартылған,
2. (2.30) - формула бойынша физикалық тозу коэффициентін анықтаймыз:
2.11. Тікелей анықтау әдісі
Тікелей анықтау әдісінде машиналар мен жабдықтардың физикалық тозу коэффициентін
,
Мұнда, – бағалау объектісін қайтадан қалпына
жаңа машиналар мен жабдықтардың құны, тг.
төмендетілген болып келеді, өйткені объектіні жаңа күйге дейін толығымен
Тозуды амортизация мөлшеріне байланысты анықтайтын әдістер
Шынайы физикалық тозуды бухгалтерліктен ажырата білу қажет.Бухгалтерлік есептің мақсаты
Амортизация – бұл негізгі қорлардың құнын біртіндеп өтеу. Негізгі
Негізгі қор объектілерін амортизациялық аудару келесі әдістерге сәйкес
- бағытты әдіс;
- қалдықтың кемуіне байланысты әдіс;
- пайдалы жұмыс істеу мерзіміне байланысты әдіс.
Бағытты әдіс. Бұл әдісте жылдық амортизациялық аудару объектілердің бастапқы
Амортизацияны аударудың бағытты әдісі негізгі қор объектілері үшін
қолданылады. Пайдалы жұмыс істеу мерзімін шектейтін негізгі себепкер
.
Жабдықтың пайдалы жұмыс істеу мерзімі амортизациялық аудару шамасы
(2.32)
(2.32) - формуласын (2.31) – формуласына келтіріп, физикалық тозу
,
Мысал 2.17. Роботталған технологиялық кешеннің физикалық тозу коэффициентін анықтау
Шешімі:
1. Роботталған технологиялық кешеннің нормативті қызмет ету уақытын
(2.32) - формула бойынша анықтаймыз:
Физикалық тозу коэффициентін (2.31) - формула бойынша
.
Қалдықтың кемуіне байланысты әдіс. Қалдықтың кемуіне байланысты әдісінде
Қалдықтың кему әдісін қолданғанда машиналар мен жабдықтардың
(2.34)
Мұнда, жеделдету коэффициенті.
Мысал 2.18. Пайдалану жұмыс істеу уақыты 5 жылға тең,
Шешімі:
1.Амортизациялық аударудың шамасын төменгі формуламен анықтаймыз:
,
.
2. Тозу коэффициентін (2.34) - формула бойынша
3. Бағытты әдістің формуласын пайдаланғанда тозу коэффициенті мынаған
.
Егер де жабдық толық жыл саны бойынша жұмыс істемесе,
,
Мұнда, жабдықтың шынайы жұмыс істеу уақыты;
жұмыс істеген айлар саны;
Мысал 2.19. 31-қаңтардың 2001 жылы техникалық жабдықтың тозу
Шешімі:.
1. Амортизациялық аударудың шамасын пайыз
,
2. Жабдық 4 жыл 3 ай
3. Тозу коэффициентін (2.35) - формула бойынша
4. Тозу коэффициентін анықтаған кезде (2.34) - формуласын пайдалануға
Пайдалы жұмыс істеу мерзіміне байланысты әдіс. Бұл әдісте амортизациялық
Экономикалық көзқарасы бойынша берілген әдіс орынды болып келеді.
Бұл тәсілде физикалық тозу коэффициентін төмендегі формула бойынша
(2.36)
Мұнда, пайдалы жұмыс істеу мерзімінің соңына дейінгі
пайдалы жұмыс істеу мерзімі (нормативті жұмыс істеу мерзімі).
жұмыс істеу уақыты.
Тозу коэффициентін төмендегі формула бойынша анықтауға болады:
(2.37)
Мысал 2.20.
Пайдалы жұмыс істеу мерзімі 5 жыл олған негізгі
алынды. Бір, екі, үш және төрт жыл пайдаланудан кейінгі
Шешімі:
1. Пайдалы жұмыс істеу мерзімінің жылдар санын
.
2. (2.36) - формула арқылы 1 жыл пайдаланудан кейінгі
.
3. 2 жылдан кейінгі тозу
.
4. 3 жыл пайдаланудан кейінгі
.
5. 4 жыл пайдаланғаннан кейінгі
3-тарау. МАШИНАЛАР МЕН ЖАБДЫҚТАРДЫҢ ФУНКЦИОНАЛДЫ ЖӘНЕ ЭКОНОМИКАЛЫҚ ЕСКІРУІН (ТОЗУ)
3.1. Функционалды ескіру (тозу)
Машиналар мен жабдықтардың функционалды ескірудің әсерінен болған құнсыздануы жаңа
Абсолютті сипаттамасы бар физикалық тозуға қарағанда, функционалды ескіру салыстырмалы
Функционалды ескіру машиналар мен жабдықтарды сатылу нарығынан шектейді және
Техникалқы – экономикалық көрсеткіштерді жоғарлату мақсатымен машиналар мен жабдықтарды
капиталды шығындардың әсерінен болған тозу;
өндірісті шығындардың әсерінен болған тозу.
3.2. Капиталды шығындардың әсерінен болған функционалды ескіру
Капиталды шығындардың әсерінен болған ескіру техникалық өзгертулердің нәтижесін көрсетеді.
Функционалды тозудың коэффициенті төменгі формула бойынша анықталады:
,
Мұнда, бағаланып жатқан жабдықтың өнімділігі;
жаңа немесе ұқсас аналогтың өнімділігі;
«бағаны тежейтін» коэффициент.
Мысал 3.1. Бір ауысымда 120 бөлшек шығаратын станоктың функционалды
Шешімі:
Функционалды тозу коэффициентін (3.1) – формула бойынша анықтаймыз:
,
Әдетте «бағаны тежейтін» коэффициент 0,6 .....0,8 – ге тең
,
Мұнда, және ұқсас аналогтардың құны;
және ұқсас аналогтардың өлшемдері (қуаты, өнімділігі,
(3.2) – формуласының мәнін логарифмдеу арқылы «бағаны тежейтін» коэффициентті
,
Мысал 3.2. КАС – 18 маркалы жабдықтың құнын анықтау
Кесте 3.1
Ұқсас аналогтар Орын алатын ауданы Құны, долл.
КАС-09 26 880
КАС-12 33 970
Шешімі:
1. (3.3) – формула арқылы «бағаны тежейтін» коэффициентті анықтаймыз:
.
2. (3.2) – формуласы арқылы КАС – 18 жабдығының
.
3.3. Өндіріс шығындарының әсерінен болған ескіру
Өндіріс шығындарының әсерінен болған ескіру технологияның жетілдірілуі нәтижесінде пайда
Операционды ескірудің әсерінен болған машиналар мен жабдықтардың құнсыздануын анықтау
- бағаланып жатқан объектінің жыл сайынғы пайдалануға кеткен шығындарын
- қазіргі заманғы ұқсас аналогтардың жыл сайынғы пайдалануға
- салықтың әсер етуін ескеру;
- бағаланып жатқан объектінің экономикалық қалдық жұмыс істеу
Жұмыс істеп жатқан жабдықпен байланысты өндіріс шығындарының өсуін екі
- инвестициялық шығындардың өсуіне байланысты операционды ескіру;
- пайдалану шығындарының өсуіне байланысты операционды ескіру.
Операционды ескірудің бірінші дәрежесіне, жұмыс істеп жатқан жабдыққа қажет
Мысал 3.3.
Станоктың функционалды тозу коэффициентін анықтау қажет. Егер де, станок
Шешімі:
1. Бағаланып жатқан станоктың және ұқсас аналогтың жылдық өндіріс
;
.
2. (3.1)–формула арқылы фукционалды тозу коэффициентін анықтаймыз:
.
3.4. Түзетілетін функционалды ескіру
Түзетілетін функционалды ескіруге құрылымның сәйкес келмеуі, материалдардың, стандарттардың, әрлендіру
Мысал 3.4. Технологиялық жабдықтың функционалды тозу коэффициентін және түрін
Шешімі:
1. Функционалды тозудың құндық мәнін анықтаймыз:
,
Мұнда, функционалды тозудың құндық мәні;
автоматты машинаның құны;
автоматты машинаға жұмсалатын монтажды шығындар.
тенге.
2. Инфляция индексі арқылы технологиялық жабдықтың қайтадан қалпына келтіру
,
Мұнда, технологиялық жабдықтың қайтадан қалпына келтіру
4500 тенге - технологиялық жабдықтың бастапқы құны;
1,08 – 1998 жылы қабылданған инфляция индексі;
1,459 - 1999 жылы қабылданған инфляция индексі;
1,356 - 2000 жылы қабылданған инфляция индексі;
1,044 - 2001 жылы қабылданған инфляция индексі;
тенге.
3. Функционалды тозудың коэффициентін есептейміз:
.
4. Функционалды тозудың түрін анықтаймыз. Ол үшін қиын пайыздың
,
Мұнда, ағымдағы құны;
уақыт аралығында төленетін төлем;
пайыз ставкасы;
пайыздардың жиналу уақыт аралығы.
.
мен - ды салыстырғанда, ағымдағы құнның
Олай болса, автоматты машинаны орнату экономикалық тиімді болып келеді,
Қарастырылған мысалда автоматты машинаның жоқ болуын, толықтыруды қажет ететін
Экономикалық немесе сыртқы тозу
Экономикалық тозу ірі саладағы, аймақтағы,жалпы халықтық немесе дүниежүзілік технологиялық,
Экономикалық тозудың глобальді және локальді түрлері бар. Глобальді тозу
Мысал 3.5.
Тәулігіне 1000 дана өнім шығаратын жабдықтың экономикалық тозуын анықтау
Шешімі:
Сыртқы тозу коэффициентін жабдықты толық пайдаланбау арқылы
.
4-тарау. МАШИНАЛАР МЕН ЖАБДЫҚТАРДЫ ІС ЖҮЗІНДЕ БАҒАЛАУ
4.1. Жалпы мәліметтер
Машиналар мен жабдықтарды іс жүзінде бағалау шұжықты дайындап шығару
Кесте 4.1
Бағаланатын
жабдықтардың тізімі 1. Үш камералы тоңазытқыш.
2. Тоңазытқыш камерасы, 5т.
3. Тоңазытқышты шкаф.
4. Калориметр.
5. Жылуды өндейтін жабдық (3 дана).
6. Түтінді реттейтін жабдық (3 дана).
7. Жылуды өндейтін жабдық (2 дана).
8. Түтінді реттейтін жабдық.
9. 100 литрлік шприц.
10. Етті турау құралы
11. «Волчок» ет тартқышы.
12. Тураманы араластырушы құрал.
13. Электрлі таба.
14.Жинақтаушы үстел.
15. Өндіруші үстел.
16. Шикізатты көтеруге арналған жабдық.
17. 3 секциялы қуыру ыдысы.
18. Пісіру қазаны (2 дана).
19. Шикізатты ерітуге арналған сөре (2 дана).
20. Ет турағыш және араластырғаш.
21. Монорельсті таразы.
22. Еденді таразы.
23. Етті тасымалдаушы аспалы жол.
24. 100 литрлік ыдыс.
Объектінің орналасу жері Қазақстан Республикасы, Алматы қаласы.
Бағалаудың мақсаты Нарықтық құнды анықтау.
Бағалау күні 25 ақпан 2007 жыл.
Объектінің иесі ХХХ
Берілген құжаттары Жабдықтардың тізімі, техникалық құжат, бухгалтерияның берілгендері.
4.2. Техникалық жабдықтардың тағайындалуы мен техникалық сипаттамалары
Тоңазытқыш. Камералардың саны – 3. Шикізатты сақтау үшін арналған.
Тоңазытқыш камерасы. Өнімділік қуаты 5 тонна. Жапонияда шығарылған. 1998
Тоңазытқышты шкаф. СССР – да шығарылған. 1996 жылдың ақпан
Калориметр. КРК – 2 маркасы. 1998 жылдың сәуір айынан
Жылуды өндейтін жабдық. Жылуды өндеу үшін арналған. Шұжық, балық
Шприц. Ет турамасын вакуумдауға және де піскен, жартылай қақталған
Қуыру ыдысы. Шикізатты қызбалы түрде өндеу үшін арналған.
Етті турау құралы. Етті ұсақтап турауға арналған. 1996 жылдың
Ет турағыш және араластырғаш. ЛБ ФКМ маркасы. Барлық ет
Тураманы араластырушы құрал. Өнімділігі 200 кг/сағ. Шұжық және консервті
«Волчок» ет тартқышы. Өнімділігі 200 кг/сағ. Шұжық және басқа
Электрлі таба. Шикізатты қызбалы түрде өндеу үшін арналған. 1999
Пісіру қазаны. Тураманы пісіру үшін арналған. КПЭ - 250
Шикізатты көтеруге арналған жабдық. Ет өнімдерін етті қайта өндеу
Шикізатты ерітуге арналған сөре. Шикізатты еріту үшін арналған.
Ыдыс. Саны – 5 дана. Тот баспайтын болаттан құрастырылған.
Еденді таразы. Өнімдерді өлшеу үшін арналған.
Монорельсті таразы. Шикізатты өлшеу үшін арналған.
Өндіруші үстел. Өнідіріс процессінде қызмет ету үшін арналған. 1999
Жинақтаушы үстел. Етті жинақтау үшін арналған.
Етті тасымалдаушы аспалы жол. Шикізатты тасымалдау үшін арналған. 1997
4.3. Шығын амалын қолдану арқылы мүліктің нарықтық құнын анықтау
Жабдықтардың толық ауыстыру құнын анықтау, машина құрылымын жекелей есептеу
Кесте 4.2
Жабдықтың толық қайтадан қалпына келтіру құны
Жабдықтың аталуы 01.01.2000 ж. баланстық құны Бағаның өсу индексі
1 Үш камералы тоңазытқыш 804600,00 1,46
2 Тоңазытқышты камера,5 т. 1296300
1 892 598,00
3 Тоңазытқышты шкаф 107280
156 628,80
4 Калориметр 84930
123 997,80
5 Жылуды өндейтін жабдық 414217
604 756,85
6 Жылуды өндейтін жабдық 414217
604 756,85
7 Жылуды өндейтін жабдық 414217
604 756,85
8 Түтінді реттейтін жабдық 62580
91 366,80
9 Түтінді реттейтін жабдық 62580
91 366,80
10 Түтінді реттейтін жабдық 62580
91 366,80
11 Жылуды өндейтін жабдық 424650
619 989,00
12 Жылуды өндейтін жабдық 424650
619 989,00
13 Түтінді реттейтін жабдық 84930
123 997,80
14 100 литрлік шприц 252555
368 730,30
15 Етті турау құралы 303960
443 781,60
16 "Волчок" ет тартқышы 42465
61 998,90
17 Тураманы араластырушы құрал 262389
383 087,94
18 Электрлі таба 120690
176 207,40
19 Жинақтаушы үстел 23244
33 936,24
20 Өндіруші үстел 30396
44 378,16
21 Шикізатты көтеруге арналған жабдық 165390
241 469,40
22 Қуыру ыдысы 125160
182 733,60
23 Пісіру қазаны 75990
110 945,40
24 Пісіру қазаны 75990
110 945,40
25 Шикізатты ерітуге арналған сөре 78225
114 208,50
26 Шикізатты ерітуге арналған сөре 78225
114 208,50
27 Етті турағыш және араластырғыш 349554
510 348,84
28 Монорельсті таразы 143040
208 838,40
29 Еденді таразы 9682,02
14 135,75
30 Еденді таразы 9682,02
14 135,75
31 Еденді таразы 9682,02
14 135,75
32 Аспалы жолдар 165390
241 469,40
33 100 литрлі ыдыс 31290
45 683,40
34 100 литрлі ыдыс 31290
45 683,40
Кесте 4.2 жалғасы
35 100 литрлі ыдыс 31290
45 683,40
36 100 литрлі ыдыс 31290
45 683,40
37 100 литрлі ыдыс 31290
45 683,40
Барлығы 7 135
Физикалық тозуды есептеу
Таразының физикалық тозуын тұтыну қасиетінің төмендеуіне байланысты әдіспен анықтаймыз.
(4.1)
Мұнда, нақты кемуі,г.
номиналды кемуі, г;
Басқа жабдықтардың физикалық коэффициентін тиімді пайдалану уақытына байланысты әдісінің
(4.2)
Мұнда, жабдықтың тиімді жұмыс істеу уақыты, жылдар;
нормативті жұмыс істеу уақыты (пайдалы жұмыс істеу мерзімі), жылдар.
Нормативті жұмыс істеу уақытын амортизация мөлшеріне байланысты есептейміз:
,
Мұнда, амортизация мөлшері, %.
Жабдықты техникалық шарттарға сәйкес пайдаланды және де техникалық жөндеуден
,
Мұнда, шынайы пайдалану уақыты;
0,8 - жабдықтың жүктеу коэффициенті.
Физикалық тозу коэффициентін есептеуінің нәтижесі 4.3-кестеде көрсетілген.
Кесте 4.3
Физикалық тозуды есептеу
Жабдықтың аталуы Тш,жыл Кж Ттиім,жыл а,% Тн,жыл
1 Үш камералы тоңазытқыш 6,25 5 10
2 Тоңазытқышты камера,5 т. 2,5 2 10
3 Тоңазытқышты шкаф 5 4 10 10
4 Калориметр 3,1 2,48 15,4
5 Жылуды өндейтін жабдық 0,4 0,32 15,4
6 Жылуды өндейтін жабдық 0,4 0,32 15,4
7 Жылуды өндейтін жабдық 0,4 0,32 15,4
8 Түтінді реттейтін жабдық 0,4 0,32 15,4
9 Түтінді реттейтін жабдық 0,4 0,32 15,4
10 Түтінді реттейтін жабдық 0,4 0,32 15,4
11 Жылуды өндейтін жабдық 4 3,2 15,4
12 Жылуды өндейтін жабдық 4 3,2 15,4
13 Түтінді реттейтін жабдық 4 0,8 3,2 15,4
14 100 литрлік шприц 1,6 1,28 15,4
15 Етті турау құралы 5,25 4,2 15,4
16 "Волчок" ет тартқышы 4 3,2 15,4
17 Тураманы араластырушы құрал 4 3,2 15,4
18 Электрлі таба 2 1,6 15,6
19 Жинақтаушы үстел 1,6 1,28 15,6
20 Өндіруші үстел 1,6 1,28 15,6
21 Шикізатты көтеруге арналған жабдық 1,6 1,28
22 Қуыру ыдысы 2,4 1,92 15,4
23 Пісіру қазаны 1,25 1 15,4
Кесте 4.3 жалғасы
24 Пісіру қазаны 5,24
25 Шикізатты ерітуге арналған сөре 1,25
26 Шикізатты ерітуге арналған сөре 1,25
27 Етті турағыш және араластырғыш 2,4 1,92
28 Монорельсті таразы
29 Еденді таразы
30 Еденді таразы
31 Еденді таразы
32 Аспалы жолдар 1,4 1,12 10 10,0
33 100 литрлі ыдыс 1,6 1,28 15,4
34 100 литрлі ыдыс 1,6 1,28 15,4
35 100 литрлі ыдыс 1,6 1,28 15,4
36 100 литрлі ыдыс 1,6 1,28 15,4
37 100 литрлі ыдыс 1,6
Функционалды ескіруді анықтау
Берілген жабдыққа қойылған техникалық талаптарының жоғарлауы мен жетілдірілген ұқсас
Сыртқы тозуды анықтау
Жабдықтың экономикалық тозуы өндірістің қысқартылуына байланысты. Өйткені, шығарып жатқан
Жалпы жиналған тозуды анықтау
Жиналған тозуды формула бойынша есептейміз:
(4.5)
Мұнда, жалпы жиналған тозу;
физикалық тозу коэффициенті;
функционалды ескіру коэффициенті;
сыртқы тозу коэффициенті.
Жиналған жалпы тозуды есептеуінің нәтижесі 4.4-кестеде көрсетілген:
Кесте 4.4
Жабдықтың жиналған жалпы тозуын және қалдық құнын есептеу
Жабдықтың аталуы Физикалық тозу,% Функционалды тозу,% Сыртқы
1 Үш камералы тоңазытқыш
2 Тоңазытқышты камера,5 т.
3 Тоңазытқышты шкаф
4 Калориметр 38,19
5 Жылуды өндейтін жабдық
6 Жылуды өндейтін жабдық
7 Жылуды өндейтін жабдық
8 Түтінді реттейтін жабдық
9 Түтінді реттейтін жабдық
10 Түтінді реттейтін жабдық
11 Жылуды өндейтін жабдық
12 Жылуды өндейтін жабдық
13 Түтінді реттейтін жабдық
14 100 литрлік шприц
15 Етті турау құралы
16 "Волчок" ет тартқышы
17 Тураманы араластырушы құрал
18 Электрлі таба
19 Жинақтаушы үстел
20 Өндіруші үстел
Кесте 4.4 жалғасы
21 Шикізатты көтеруге арналған жабдық
22 Қуыру ыдысы
23 Пісіру қазаны
24 Пісіру қазаны
25 Шикізатты ерітуге арналған сөре
26 Шикізатты ерітуге арналған сөре
27 Етті турағыш және араластырғыш
28 Монорельсті таразы
29 Еденді таразы
30 Еденді таразы
31 Еденді таразы
32 Аспалы жолдар
33 100 литрлі ыдыс
34 100 литрлі ыдыс
35 100 литрлі ыдыс
36 100 литрлі ыдыс
37 100 литрлі ыдыс
Барлығы
4.4. Нарықтық амалды қолдану арқылы мүліктің нарықтық құнын анықтау
Үш камералы тоңазытқыштың құнын есептеу
Нарықта ұқсас аналогтардың болмауына байланысты мүліктің құны нарықтық амалмен
Тоңазытқышты камераның құнын есептеу
Ұқсас аналог ретінде 6 м3-ті, ВСЭ – 1250 тоңазытқышты
Түзетулерді есептеу:
а) Техникалық ұқсастыққа түзетулерді енгізу.
Бағаланып жатқан жабдықтың камерасының көлемі 30 м3.
Ұқсас аналогтың камерасының көлемі – 6 м3.
Есептеуді мына формула бойынша жүргіземіз:
(4.6)
Мұнда, объектінің құны;
ұқсас аналогтың құны;
30 м3 –бағаланып жатқан жабдықтың камерасының көлемі;
6 м3 ұқсас аналогтың камерасының көлемі;
0,65 – «бағаны тежейтін» коэффициент.
0,85 – ұқсас аналогтың толықтырылған жабдығын ескеретін коэффициент (толықтырылған
Техникалық ұқсастыққа енгізілген түзетулерді ескере келе жабдықтың құны -
б) Тозуға түзету.
Бағаланып жатқан жабдықтың физикалық тозу коэффициенті шығын амалында берілгендей
,
Мұнда, 20 % - бағаланып жатқан объектінің
0 % - ұқсас аналогтың тозуы.
Тозуға түзету – 0,8.
Тозуға енгізілген түзетуді ескере келе жабдықтың құны - 1
Нарықтық амал арқылы есептелген тоңазытқышты камераның құны- 1 089
Тоңазытқышты шкафтың құнын есептеу
Түзетулерді есептеу:
а) Тозуға түзету.
Бағаланып жатқан жабдықтың физикалық тозу коэффициенті шығын амалында 40
Физикалық тозуға енгізілген түзетуді ескере келе жабдықтың құны -
55560 теңге құрайды.
Бағаланып жатқан шкафты ұқсас аналогпен салыстырғанда, ұқсас аналог қазіргі
Моральдік тозуға енгізілген түзетумен байланысты жабдықтың құны -
44 448 теңге құрайды.
Нарықтық амалмен анықталған тоңазытқыш шкафінің құны – 44 500
Калориметрдің құнын есептеу
Ұқсас аналогтың болмауына байланысты, жабдықтың құны нарықтық амалмен анықталған
Нарықтық құны ретінде шығын амалында анықталған құнды қарас- тырамыз
Жылуды өндейтін жабдықтың құнын есептеу
Ұқсас аналогтардың болмауына байланысты жабдықтың құны нарықтық амалмен анықталған
Нарықтық құны ретінде шығын амалында анықталған құнды қарастырамыз:
Жаңа жылуды өндейтін жабдықтың құны - 488 700 теңге
Жаңа түтінді реттейтін жабдықтың құны - 59 000
Жұмысқа жарамсыз жылуды өндейтін жабдықтың құны - 213 800
Түтінді реттейтін жабдықтың құны - 42 800 теңге
Вакуумды шприцтің құнын есептеу
Вакуумды шприцтің құнын анықтау үшін екі ұқсас аналог таңдалып
вакуумды шприц 221 ФІІІ – 100, құны - 582
2) вакуумды шприц 221 ФІІІ-150-02, құны - 1 565
Берілген жабдық «Красмаш» зауытында шығарылады.
Кесте 4.5
Түзетулерді есептеу
Сипаттамасы Бағаланып жатқан жабдық Ұқсас аналогтары
Маркасы ФІІІ-100 ФІІІ-100 ФІІІ-150-02
Құны,тенге - 582 685,24
Бункер сыйымдылығы 100 100 150
Техникалық салыстыруға түзету - - (100/150)0,8
Түзетудің шамасы - -
Түзетілген құны - 582 685,24
Физикалық тозу,% 20 0 0
Физикалық тозуға түзету - 0,8 0,8
Түзетілген құны - 466 148,19
Моральді тозу, % 20 0 0
Моральді тозуға түзету - - 0,8
Түзетілген құны - 466 148,19
Салмақтық коэффициент - 2 1
Түзетілген құны -
Нарықтық амалмен анықталған вакуумды шприцтің құны -
Етті турау құралының құнын есептеу
Ұқсас аналог ретінде Волчек вакуумный 221 ФВ-010 таңдалып алынды.
Кесте 4,6
Түзетулерді есептеу
Сипаттамасы Бағаланып жатқан жабдық Ұқсас аналог
Құны,тенге - 660 500,00
Физикалық тозу,% 65 0
Физикалық тозуға түзету - 0,35
Түзетілген құны - 231 175,00
Моральді тозу, % 20 0
Моральді тозуға түзету - 0,8
Түзетілген құны - 184 940,00
Нарықтық амалмен анықталған шпригорезді машинаның құны – 185 000
«Волчок» ет тартқышының құнын есептеу
Ұқсас аналог ретінде Волчек вакуумный 221 ФВ-012 таңдалып алынды.
Кесте 4.7
Түзетулерді есептеу
Сипаттамасы Бағаланып жатқан жабдық Ұқсас аналог
Құны,тенге - 840 500
Өнімділігі, кг/сағ 200 2500
Техникалық салыстыруға түзету -
Түзетудің шамасы -
Түзетілген құны - 111 431,94
Физикалық тозу,% 50 0
Физикалық тозуға түзету - 0,5
Түзетілген құны - 55 715,97
Моральді тозу, % 20 0
Моральді тозуға түзету - 0,8
Түзетілген құны -
Нарықтық амалмен анықталған «Волчок» ет тартқышының құны – 44
Тураманы араластырушы құралдың құнын есептеу
Ұқсас аналог ретінде вакуумды тураманы араластырушы 221 ФВ-015 таңдалып
Кесте 4.8
Түзетулерді есептеу
Сипаттамасы Бағаланып жатқан жабдық Ұқсас аналог
Құны,тенге - 721 000
Өнімділігі, кг/сағ 200 700
Техникалық салыстыруға түзету - (200/700)0,8
Түзетудің шамасы -
Кесте 4.8 жалғасы
Түзетілген құны -
Физикалық тозу,% 50 0
Физикалық тозуға түзету - 0,5
Түзетілген құны -
Моральді тозу,% 20
Моральді тозуға түзету - 0,8
Түзетілген құны -
Нарықтық амалмен анықталған тураманы араластырушы құралдың құны
Электрлі табаның құнын есептеу
Нарықта ұқсас аналогтардың болмауына байланысты мүліктің құны нарықтық амалмен
Жинақтаушы үстелдің құнын есептеу
Ұқсас аналог ретінде жинақтаушы үстел таңдалып алынды, құны –
Кесте 4.9
Түзетулерді есептеу
Сипаттамасы Бағаланып жатқан жабдық Ұқсас аналог
Құны,тенге - 30 700
Орналасу жеріне түзету - 1,06
Түзетілген құны - 32542
Физикалық тозу,% 20 0
Физикалық тозуға түзету -
Түзетілген құны -
Нарықтық амалмен анықталған обвалочный столдың құны - 26
Өндіруші үстелдің құнын анықтау
Ұқсас аналог ретінде болаттан жасалған өндіруші үстел таңдалып алынды.
Кесте 4.10
Түзетулерді есептеу
Сипаттамасы Бағаланып жатқан жабдық Ұқсас аналог
Құны,тенге - 16 500
Ұзындығы 1500 900
Техникалық салыстыруға түзету - (1500/900)0,8
Түзетудің шамасы - 1,5048
Түзетілген құны -
Физикалық тозу,% 20
Физикалық тозуға түзету - 0,8
Түзетілген құны -
Нарықтық амалмен анықталған өндіруші үстелдің құны -19900 теңге
Шикізатты көтеруге арналған жабдықтың құнын есептеу
Жабдықтың құнын есептеу үшін ұқсас аналог ретінде ФО-1,5 (0,1)
Кесте 4.11
Түзетулерді есептеу
Сипаттамасы Бағаланып жатқан жабдық Ұқсас аналог
Маркасы ФО-1,5 (0,1)
Құны,тенге 327 500
Сыйымдылығы,л. 100 200
Кесте 4.11 жалғасы
Техникалық салыстыруға түзету формула
Түзетудің шамасы
Түзетілген құны
Физикалық тозу,% 20 0
Физикалық тозуға түзету 0,8
Түзетілген құны 150
Нарықтық амалмен анықталған шикізатты көтеруге арналған жабдықтың құны -
Қуыру ыдысының құнын есептеу
Жабдықтың құнын есептеу үшін екі ұқсас аналог таңдалып алынды:
1) Маркасы ШПЭСМ–3 жабдығы «Амурторгтехника» зауытында шығарылады. Ұқсас аналогтың
2) Маркасы ШПЗ-3 жабдығы «Парус» зауытында шығарылады. Ұқсас
Кесте 4.12
Түзетулерді есептеу
Сипаттамасы Бағаланып жатқан жабдық Ұқсас аналогтары
Маркасы ШПЭ-2 ШПЭМ-3 ШПЗ-3
Құны,тенге 163 000,00
Физикалық тозу,% 30 0 0
Физикалық тозуға түзету 0,7 0,7
Түзетілген құны 114
Салмақтық коэффициент 1 2
Түзетілген құны
Нарықтық амалмен анықталған қуыру ыдысының құны – 99 000
Пісіру қазанының құнын есептеу
Жабдықтың құнын есептеу үшін ұқсас аналог ретінде маркасы 221
Кесте 4.13
Түзетулерді есептеу
Сипаттамасы Бағаланып жатқан жабдық Ұқсас аналог
Маркасы КПЭ-250 КПЭ-250 221ФД-200
Құны,тенге
Орналасу жеріне түзету 1,06
Түзетілген құны
Физикалық тозу,% 15 65 0
Физикалық тозуға түзету 0,85 0,35
Түзетілген құны
Моральді тозу,% 20 20
Моральді тозуға түзету 0,8 0,8
Түзетілген құны
Нарықтық амалмен анықталған жұмысқа жарамды пісіру қазанының
Шикізатты ерітуге арналған сөренің құнын есептеу
Ұқсас аналогтың болмауына байланысты, жабдықтың құны нарықтық амалмен анықталған
Нарықтық құны ретінде шығын амалында анықталған құнды қарас- тырамыз.
Ет турағыш және араластырғаштың құнын есептеу
Ұқсас аналог ретінде маркасы 221 ФИ-080 куттер таңдалып алынды.
Кесте 4.14
Түзетулерді есептеу
Сипаттамасы Бағаланып жатқан жабдық Ұқсас аналог
Құны,тенге 1 812 000,00
Маркасы ЛБ ФКМ 221ФИ-080
Орналасу жеріне түзету 1,06
Түзетілген құны 1 920
Физикалық тозу,% 30 0
Физикалық тозуға түзету 0,7
Түзетілген құны 1 344
Моральді тозу,% 20 0
Моральді тозуға түзету 0,8
Түзетілген құны 1 075
Нарықтық амалмен анықталған куттердің құны – 1 076 000
Монорельсті таразының құнын есептеу
Ұқсас аналогтың болмауына байланысты, жабдықтың құны нарықтық амалмен
Нарықтық құны ретінде шығын амалында анықталған құнды қарас- тырамыз
Еденді таразының құнын есептеу
Ұқсас аналогтың болмауына байланысты, жабдықтың құны нарықтық амалмен
Нарықтық құны ретінде шығын амалында анықталған құнды қарас- тырамыз.
Аспалы жолдардың құнын есептеу
Ұқсас аналогтың болмауына байланысты, жабдықтың құны нарықтық амалмен
Нарықтық құны ретінде шығын амалында анықталған құнды қарас- тырамыз
100 литрлі ыдыстың құнын есептеу
Ұқсас аналог ретінде 500 литрлі ыдыс таңдалып алынды. Берілген
Кесте 4.15
Түзетулерді есептеу
Сипаттамасы Бағаланып жатқан жабдық Ұқсас аналог
Құны,тенге 100 000,00
Техникалық салыстыруға түзету 1,5
Түзетілген құны 150 000,00
Сыйымдылығы,л.
Техникалық салыстыруға түзету (100/500)0,8
Түзетудің шамасы 0,276
Түзетілген құны 41 391,89
Физикалық тозу,% 20 0
Физикалық тозуға түзету 0,8
Түзетілген құны 33 113,51
Нарықтық амалмен анықталған 100 литрлі ыдыстың құны- 33 000
Кесте 4.16
Салыстырмалы амалдағы есептің нәтижесі кесте
№ Жабдықтың аталуы Құны, тенге
1 Үш камералы тоңазытқыш 469 000
2 Тоңазытқышты камера,5 т. 1 089 000
3 Тоңазытқышты шкаф 44 500
4 Калориметр 52 000
5 Жылуды өндейтін жабдық 488 700
6 Жылуды өндейтін жабдық 488 700
Кесте 4.16 жалғасы
7 Жылуды өндейтін жабдық 488 700
8 Түтінді реттейтін жабдық 59 000
9 Түтінді реттейтін жабдық 59 000
10 Түтінді реттейтін жабдық 59 000
11 Жылуды өндейтін жабдық 213 800
12 Жылуды өндейтін жабдық 213 800
13 Түтінді реттейтін жабдық 42 800
14 100 литрлік шприц 552 300
15 Етті турау құралы 185 000
16 "Волчок" ет тартқышы 44 600
17 Тураманы араластырушы құрал 105 900
18 Электрлі таба 105 800
19 Жинақтаушы үстел 26 000
20 Өндіруші үстел 19 900
21 Шикізатты көтеруге арналған жабдық 150 500
22 Қуыру ыдысы 99 000
23 Пісіру қазаны 337 700
24 Пісіру қазаны 139 000
25 Шикізатты ерітуге арналған сөре 77 300
26 Шикізатты ерітуге арналған сөре 77 300
27 Етті турағыш және араластырғыш 1 076 000
28 Монорельсті таразы 99 600
29 Еденді таразы 8 500
30 Еденді таразы 8 500
31 Еденді таразы 8 500
32 Аспалы жолдар 145 800
33 100 литрлі ыдыс 33 000
34 100 литрлі ыдыс 33 000
35 100 литрлі ыдыс 33 000
36 100 литрлі ыдыс 33 000
37 100 литрлі ыдыс 33 000
Барлығы 7 200 200
4.5. Табыс амалын қолдану арқылы мүліктің нарықтық құнын анықтау
Табыс амалында мүліктің нарықтық құнын мына формула бойынша анықтайды:
Мұнда, жабдықтың құны;
таза операционды табыс;
капитализация мөлшерлемесі;
амортизация коэффициенті (капитал қайтарымы).
Кесте 4.17
Капитализация мөлшерлемесін анықтау
Депозиттік салымдар бойынша орташа банктік мөлшерлеме
Банктің атауы Салымның ұзақтығы,жыл. 1 жылдағы тиімді мөлшерлеме, %.
Конэкагромбанк 1 20
Сбербанк 1 14
Орташа ставка,% 17,00
Өндіріске салынатын салым тәуекелділігіне түзетуді есептеу:
Кесте 4.18
Тәуекелділіктің факторы
Тәуекелділіктің атауы мен түрі Тәуекелділіктің дәрежесі 1 2 3
Жүйелі тәуекел
Жалпы экономикалық жағдайдың төмендеуі Жылдам
Бәсекелес объектілерінің санының өсуі Жылдам
Жергілікті заңның өзгеруі Жылдам
Жүйелі емес тәуекел
Табиғи және антропогенді төтенше жағдайлар Жылдам
Жалға беру төлемдерін қолға алмау Жылдам
Тиімсіз басқару Жылдам
Кесте 4.18 жалғасы
Қылмыстық факторлар Жылдам
Қаржылық тексеріс Жылдам
Жалға беру келісім шарттарын қате хаттау Жылдам
Бақылаудың саны 1
Орташа мәні 6,56
Жабдыққа салынатын салым тәуекелділігіне түзету – 6,6 % -
Ликвидтілікке түзету 4,4 % - ға тең. Яғни, жабдықтың
2 айға сәйкес келген.
Түзетулер мен тәуекелділіктерді ескеруімен капитализация мөлшерлемесі 28 % құрайды.
Кесте 4.19
Нақты дисконтталған ағымды талдау
Сипаттамасы Мәні
Жобаның қуаттылығы,кг:
Тәулігіне 1000
Жылына 340000
Потенциалды жалпы табыс,тг. 121 584
Жабдықтың жүктеу коэффициенті 0,8
Шынайы жалпы табыс,тг.
Өндірістің рентабельділігі, % 5
Таза операционды табыс (ТОТ),тг.
Капитализация ставкасы, % 28
Амортизация ставкасы, % 10
Жабдықтың құны, тг.
Қабылдаған құны, тг.
Енді жабдықтың әр данасы үшін жалпы капитализацияланған құннан жабдықтың
Кесте 4.20
Капитализацияланған құндағы жабдықтың салмағы
Жабдықтың атауы және маркасы Шығын амалы бойынша құны Жабдық
1 Үш камералы тоңазытқыш 469 886 0,08 469 000
Кесте 4.20 жалғасы
2 Тоңазытқышты камера,5 т. 1 211 263 0,21 1
3 Тоңазытқышты шкаф 75 182 0,01 44 500 0,01
4 Калориметр 52 116 0,01 52 000 0,01 0,01
5 Термодымовая камера 488 711 0,09 488 700 0,07
6 Термодымовая камера 488 711 0,09 488 700 0,07
7 Термодымовая камера 488 711 0,09 488 700 0,07
8 Дыморегулятор 59 068 0,01 59 000 0,01 0,01
9 Дыморегулятор 59 068 0,01 59 000 0,01 0,01
10 Дыморегулятор 59 068 0,01 59 000 0,01 0,01
11 Термодымовая камера 213 832 0,04 213 800 0,03
12 Термодымовая камера 213 832 0,04 213 800 0,03
13 Дыморегулятор 42 766 0,01 42 800 0,01 0,01
14 Шприц на 100 л. 201 311 0,04 552
15 Шпигорезка 106 586 0,02 185 000 0,03 0,02
16 "Волчок" ет тартқышы 21 383 0,004 44 600
17 Тураманы араластырушы құрал 155 442 0,03 105 900
18 Электрлі таба 105 781 0,02 105 800 0,01
19 Обвалочный стол 21 728 0,004 26 000 0,004
20 Өндіруші үстел 28 413 0,005 19 900
21 Подъемник на шприц вакуумный 131 412 0,02 150
22 Жарочный шкаф 87 518 0,02 99 000 0,01
23 Пісіру қазаны 75 088 0,01 337 700 0,05
24 Пісіру қазаны 31 458 0,01 139 000 0,02
25 Стеллаж для размораживания мяса 77 296 0,01 77
26 Стеллаж для размораживания мяса 77 296 0,01 77
27 Куттер 287 559 0,05 1 076 000 0,15
28 Монорельсті таразы 99 656 0,02 99 600 0,01
29 Еденді таразы 8 567 0,001 8 500 0,001
30 Еденді таразы 8 567 0,001 8 500 0,001
31 Еденді таразы 8 567 0,001 8 500 0,001
32 Аспалы жолдар 145 809 0,03 145 800 0,02
33 100 литрлі ыдыс 29 343 0,01 33 000
34 100 литрлі ыдыс 29 343 0,01 33 000
35 100 литрлі ыдыс 29 343 0,01 33 000
36 100 литрлі ыдыс 29 343 0,01 33 000
37 100 литрлі ыдыс 29 343 0,01 33 000
Барлығы 5 748 364 1,00 7 200 200 1,00
НӘТИЖЕЛЕРДІ ҮЙЛЕСТІРУ
Жалпы қабылданған ережелерге сәйкес жабдықтың құны негізгі үш амалмен
Оларды келесі ретінде қарастырамыз:
- потенциалды инвестордың және сатушының шынайы ниетін көрсету мүмкіндігі;
- қолданып жатқан амалдардың конъюнктуралық ауытқуларды ескеру қабілеті;
- объектінің құнына әсер етуші ерекшеліктерді ескеру қабілеті (орналасу
Шығын амалында жабдық бағасының өсуі және де жиналған тозуды
Салыстырмалы амалының басты мақсаты жабдықтың құнын әр түрлі ликвидтілік
Табыс амалын қолданғанда сыртқы экономикалық жағдайлар нәтижесіне байланысты шұжық
Жоғарыдағы нәтижелерге байланысты бағалаушы әр түрлі амалдармен анықталған құндардың
Кесте 4.21
Нәтижелерді үйлестіру
Жабдықтың аталуы және маркасы Шығын амалының салмағы Нарықтық амалдың
% Құны.тг. % Құны.тг. % Құны.тг.
1 Үш камералы тоңазытқыш 60 281 932 30 140
2 Тоңазытқышты камера,5 т. 60 726 758 30 326
3 Тоңазытқышты шкаф 60 45 109 30 13 350
4 Калориметр 60 31 269 30 15 600 10
5 Жылуды өндейтін жабдық 60 293 227 30 146
6 Жылуды өндейтін жабдық 60 293 227 30 146
7 Жылуды өндейтін жабдық 60 293 227 30 146
8 Түтінді реттейтін жабдық 60 35 441 30 17
9 Түтінді реттейтін жабдық 60 35 441 30 17
10 Түтінді реттейтін жабдық 60 35 441 30 17
11 Жылуды өндейтін жабдық 60 128 299 30 64
12 Жылуды өндейтін жабдық 60 128 299 30 64
13 Түтінді реттейтін жабдық 60 25 660 30 12
14 100 литрлік шприц 60 120 787 30 165
15 Етті турау құралы 60 63 951 30 55
16 "Волчок" ет тартқышы 60 12 830 30 13
17 Тураманы араластырушы құрал 60 93 265 30 31
Кесте 4.21 жалғасы
18 Электрлі таба 60 63 468 30 31 740
19 Жинақтаушы үстел 60 13 037 30 7 800
20 Өндіруші үстел 60 17 048 30 5
21 Шикізатты көтеруге арналған жабдық 60 78 847 30
22 Қуыру ыдысы 60 52 511 30 29 700
23 Пісіру қазаны 60 45 053 30 101 310
24 Пісіру қазаны 60 18 875 30 41 700
25 Шикізатты ерітуге арналған сөре 60 46 378
26 Шикізатты ерітуге арналған сөре 60 46 378
27 Етті турағыш және араластырғыш 60 172 535 30
28 Монорельсті таразы 60 59 794 30 29 880
29 Еденді таразы 60 5 140 30 2 550
30 Еденді таразы 60 5 140 30 2 550
31 Еденді таразы 60 5 140 30 2 550
32 Аспалы жолдар 60 87 485 30 43 740
33 100 литрлі ыдыс 60 17 606 30 9
34 100 литрлі ыдыс 60 17 606 30 9
35 100 литрлі ыдыс 60 17 606 30 9
36 100 литрлі ыдыс 60 17 606 30 9
37 100 литрлі ыдыс 60 17 606 30 9
Барлығы 6 889 079
МҮЛІКТІҢ НАРЫҚТЫҚ ҚҰНЫ ТУРАЛЫ ҚОРЫТЫНДЫ Жабдықтың есептелген құнының нәтижесі
Кесте 4.22
Жабдықтың есептелген құнының нәтижесі
Жабдықтың аталуы Құны,тенге
1 Үш камералы тоңазытқыш
2 Тоңазытқышты камера,5 т.
3 Тоңазытқышты шкаф
4 Калориметр 57 000
5 Жылуды өндейтін жабдық 538 000
6 Жылуды өндейтін жабдық 538 000
7 Жылуды өндейтін жабдық 538 000
8 Түтінді реттейтін жабдық 65 000
9 Түтінді реттейтін жабдық 65 000
10 Түтінді реттейтін жабдық 65 000
11 Жылуды өндейтін жабдық 235 000
12 Жылуды өндейтін жабдық 235 000
13 Түтінді реттейтін жабдық 47 000
14 100 литрлік шприц 358 000
15 Етті турау құралы 148 000
16 "Волчок" ет тартқышы 32 500
17 Тураманы араластырушы құрал 152 000
18 Электрлі таба 116 000
19 Жинақтаушы үстел 26 000
20 Өндіруші үстел 28 000
21 Шикізатты көтеруге арналған жабдық 152 000
22 Қуыру ыдысы 101 000
23 Пісіру қазаны 185 000
24 Пісіру қазаны 76 000
25 Шикізатты ерітуге арналған сөре 85 000
26 Шикізатты ерітуге арналған сөре 85 000
27 Етті турағыш және араластырғыш 623 000
28 Монорельсті таразы 110 000
29 Еденді таразы 9 500
30 Еденді таразы 9 500
31 Еденді таразы 9 500
32 Аспалы жолдар 160 000
33 100 литрлі ыдыс 34 000
34 100 литрлі ыдыс 34 000
35 100 литрлі ыдыс 34 000
36 100 литрлі ыдыс 34 000
37 100 литрлі ыдыс 34 000
Барлығы
Амалдар мен тәсілдердің қолдануы нәтижесінде келесідей қорытынды жасауға болады:
Бағаланып жатқан 37 (отыз жеті) дана жабдықтың бағалау күніндегі
ҚОРЫТЫНДЫ
Берілген жұмыста мысал ретінде шұжықты дайындап шығару цехінің жабдықтары
Шығын амалы бойынша жабдықты бағалау машина құрылымын жекелей есептеу
Нарықтық амал бойынша жабдықты бағалау сатылымдарды салыстыру әдісімен жүргізілді.
Табыс амалы бойынша жабдықты бағалау табысты капитализациялау әдісімен жүргізілді.
Берілген жабдықтың нақты қорытынды құнын анықтау үшін нәтижелерді үйлестіру
нарықтық құны - 6 892 000 теңге құрайды.
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТ ТІЗІМІ
1. Адрианов Ю.В. Оценка автотранспортных средств. М: Дело 2002.-
2. Быкова В., Ковалев АЛ. Как оценить износ оборудования
3 В.П. Антонов, С.Д. Волошук, и др. Оценка машин,
4. Иванов AM., Маркин И.В., Перевозчиков А.Г. О согласовании
5. Ковалев А.П. Оценка стоимости машин, оборудования и транспортных
6. Ковалев А.П., Еленева Ю.Я., Корниенко А.А. Оценка рыночной
7. Когаев В.П., Дроздов Ю.Н. Прочность и износостойкость деталей
8. Козлов В.В. Техника оценки машин и оборудования. Вопросы
9. Корниенко А. А., Хомяков В. С. Автоматизированная система
10. М.Р.Насырова и др. Современный экономический русско-казахский толковый словарь-справочник.
11. Попеско А.И. Износ технологических машин и оборудования при
12. Саприцкий Э.Б. Методология оценки стоимости промышленного оборудования. -
2