Жоспар
Кіріспе................................................................................................................4
1. Жер кадастрының мемлекеттік жүйесі.............................................................7
1.1. Жер кадастрын орнату туралы тарихи анықтама.........................................7
1.2. Жер кадастрының құқықтық мағынасы......................................................14
1.3. Қазіргі кездегі кадастрлық жүйенің анализі...............................................23
2. Жер кадастрын құқықтық реттеу....................................................................39
2.1. Ресей Федерациясының жер кадастрын нормативтік - құқықтық
реттеу..............................................................................................................39
2.2. Өзбекстан Республикасының жер кадастрын нормативтік – құқықтық
реттеу..............................................................................................................50
2.3. Қазақстан Республикасының жер кадастрын нормативтік – құқықтық
реттеу..............................................................................................................57
3. Жерлердің бағалануы.......................................................................................68
3.1. Ауыл шаруашылығына арналған жерлерді бағалау ерекшеліктері – ауыл
шаруашылығының негізгі құралы ретінде..................................................74
3.2. Сапалы баға (жер қыртысының банитет балы)...........................................75
3.3. «Алтын бидай» жер шаруашылығының жер учаскесінің өзіндік құнын
бағалау............................................................................................................76
Қорытынды......................................................................................................78
Әдебиеттер тізімі..............................................................................................81
Кіріспе
Әр мемлекеттің тағдырында негізгі рольды жер ойнайды, ол өзінің
Эффектілікте көтеру және мемлекеттік басқару сапасы, т.с.с. ұлттық ресурстар
«Қазақстандықтардың көңілін алатын сұрақ-жер туралы сұрақ. Онымен елдің салт-дәстүрлері
ҚР-сы дүние жүзіндегі жермен қамтамасыздандырылған елдердің бірі болып
Елде өткізіліп жатқан реформалар нәтижесінде қоғамдық-экономикалық формацияның ауысу процесі,
Формациялардың ауысуы жер кадастрының мақсатты бағытталуының объективті қажеттілігінің өзгеруін
Жер кадастры Қазақстан Республикасының 2003ж. қарастырылған «Мемлекеттік жер
Бұл жұмыста жер кадастрын нормативті-құқықтық негізін реттеуі қарастырылды, елде
Мемлекеттік жер кадастрының өзіндік ерекшелігі және жерге орналастырушылық құқықтық
Жер реформаларының басталуымен нарықтық өзгеріс рамкаларында жерге орналасу және
Қазіргі заманғы жер кадастрының және жер орналасушылықтың мазмұнын түсіну
Жаңа заңнама бойынша жер учаскесі және оған құқық негізгі
Бұл жұмыста қазіргі заманғы жер кадастрының мақсатты принциптерінің жүйелері
1.Жер кадастрының пайда болуы және дамуы туралы қысқаша анықтама.
1.1.Жер кадастрын орнату туралы тарихи анықтама.
«Кадастр» сөзі латынның «caput» сөзінен шыққан, иемдену заты
Жер кадастры туралы жете мәліметтерді Ежелгі Мысыр, Греция және
Гомера поэма эпохасында (12-8ғ б.з.д.) гректер жер қыртысы және
Ежелгі Римнің жер кадастры жер меншігінің суреттеуін көрсетеді. Арнайы
Ортағасырлық кезеңдерде жер кадастрының дамуы туралы византиялық ауыл шаруашылық
Батыс Еуропасындағы ортағасырлық кадастрларға франктардың королі Ұлы Карлдың (742-814ж)
Жер кадастры ары қарай даму және қалыптаса алады, феодалдық
18-19ғасырларда мемлекеттік шығындар және оларға байланысты салық салу жүйесі
Оның ішінде Миландық, Тиролдық және Парцеллярлық маңызды болды. Миландық
Тиролдық кадастр (1771ж) баға бойынша кадастр. Онда жер иелерінің
Франциядағы жер туралы парцеллярлық кадастр тура мәлімет берді.Таза табыс
Ресей жер кадастры, батысеуропалық мемлекеттердің кадастры сияқты, ұзақ даму
Біздің заманымызға жеткен көне кадастрлық құжат татарлық иго кезеңіндегі
1718ж. Петр1 жан басына шаққан алым жүргізді. Жерлердің сапалы
Қазақстанның жер орнату қызметінің орнау және даму тарихи процессы
Қазақстанда революцияға дейін жер қатынастары Ресей империясының заңдылықтарымен
1917жылдан кейін жер орнату органдары жер қатынастарын реттеуді, сол
1917жылы 26 октябрьде қабылданған « Жер туралы » Декрет
Бірінші рет, жер кадастры туралы СНК РФССР-мен қабылданған Лениннің
Қазақстанда жерлердің өзгерісінің екінші этапы (1920-1922ж.) өзінің негізгі міндеті
Одан кейін шаруалардың жерді қолданушылығын тәртіпке келтіру және оның
Мемлекеттік жазуларға жататын мәліметтер арнайы құжаттарда (аудандық карта, халық
Жер өзгерісінің үшінші кезеңін (1926-1928ж.) Қазақстандағы «Жер туралы» декреттің
1929жылы басталған ауыл шаруашылықтарын бірыңғай коллективтендіру жер кадастрын
1930жылдан бастап жер орналасушылық толығымен колхоздарға қызмет етуге бағытталды.
1933жылы СССР Наркомземді өңдеді, ал СССР ЦУНХИ мемлекеттік жоспар
1935-1937жылға дейін колхоздарға мемлекеттік акттер тарату бойынша іс-әрекеттер жүргізді.
1946-1950жылдары жер орналасушылығы ауыл шаруашылығының өндірісінің рационалды ұйымдары үшін,
1954жылы 31 желтоқсаннан басталған СССР Министрлер Одағының Қаулысымен «СССР
Қаулы бойынша бір тіркеу құжаты енгізілді, жерлерді мерзімсіз қолдануға,
1959жылы «Казгипрозем» ожбалау институты, ал 1961жылы «Целингипрозем» институты ұйымдастырылды,
Жер кадастрлық жұмыстарын жүргізудің сапалы жаңа кезеңін, 1977жылы СССР
80-жылдардың басынан жер ресурстарын басқаруда өзара байланысқан шаралар жиынтығын
1.2.Мемлекеттік жер кадастрының құқықтық мағынасы.
Мемлекеттік жер кадастрының құқықтық мағынасы туралы сұрақ, аз зерттегендердің
Жер қолданушылардың мемлекеттік тіркеу құқықтық мінездемесін баспаларда, жер құқығы
Жер қолданушылардың мемлекеттік тіркеуге алынуы құқықты мағынасы нормативті актілерде
Жер қолданушылықтың мемлекеттік тіркеуіне қарағанда мемлекеттік есептің құқықтық мінездемесін
Жер құқықтық әдебиеттерде мемлекеттік жер есебінің заңды нәтижесі туралы
Жер есебін есептеу қызметтерінің бір түрі ретінде санау, құқықтық
Бірақ уақыт өте келе әдебиеттерде жер есебінің құқықтық рөлі
Жер есебінің құқықтық мағынасы туралы сұрақтар бойынша және оның
Жер есебін процесті жағым талдай отырып, Н.И.Краснов, И.А.Иконицкая, «Есептің
Мемлекеттік есептің заңды мағынасында мемлекеттің меншігіндегі жерлерге қорғау құқықтары
Мемлекеттік жер есебінің құқықтық мағынасын мойындау және оның мәліметтері
Жоғарыда көрсетілген әр бөлек кадастрлық элементтің құқықтық мағынасын мойындау
И.Н.Ведениннің ойынша жер кадастрының құқықтық мағынасы-ол жер қолданушылардың құқықтарымен
Мемлекеттік жер кадастрының құқықтық мағынасы Ж.Т.Сейфуллиннің экономикалық әдебиетінде көрсетілген:
Қазіргі кездегі жер қолданушылықтың мемлекеттік тіркеуі ҚР-ң Президентінің Жарлығына
Жер қолданушылардың тіркеуге алынуы, мемлекеттік жерге меншіклік туралы принциптерді
Тіркеуге алу негізі болып жер қолданушыларға қайта өңделу ретінде,
Жер учаскелерін беру туралы шешімдерде, олар қандай мақсатта беріледі
Алынған мәліметтер негізінде жерлердің ресми тұрақталуы жер қолданушылардың
Жер қолданушылардың мемлекеттік тіркеуі, жер кадастрының негізгі құрама бөлігі
Жер есебі, жер қолданушылығының тіркеуінен өзгешелік елдің жер қорын
Жер есебінің негізгі бөлігі жер инвентаризациясы болып табылады, ол
Мемлекеттердің, қоғамдардың ғылыми –орнатылған жобалауды, программалауды, жоспарларды жүргізу үшін
Ұйымдық-шаруашылық қызметтерін орындай отырып, мемлекет территориалдық жоғары басқарушылықтың құқығын
Сонымен, халық шаруашылығының салалар арасындағы жерлерді бөлу және қайта
Жер басқа мүлік қатынастарының объектілерімен өзгешелігі, ол табиғаттын экологиялық
Қазіргі кезде жерлердің көп бөлігі сутексізденген, аса үлкен жер
Жер кадастрының мәліметтері арендалық төлемдерге жер салығын санау
1.3. Қазіргі заманғы шетел кадасрлық жүйелердің талдауы.
Кадастр жүйелерінің ерекшеліктерін талдау, т.с.с. дамыған шет елдердің оң
Дүние жүзілік тәжірибе көрсеткендей, жылжымайтын мүлік нарығының және нарықтық
Кадастр ұғымы тұрақты емес, ол экономикадағы, саясаттағы, экологиядағы, әлеуметтік
Эффектілі кадастрлық жүйе беретін негізгі ерекшеліктерге жатады:
Жылжымайтын мүлікке жеке меншік құқығы және басқа құқықтарды сенімді
Жылжымайтын мүлік және жер туралы нақты мәліметтермен қамтамасыз ету
Ипотека жүйелерінің дамуы, кредит кепілдемелерімен қамтамасыз ету;
Жылжымайтын мүлік және жер нарығының дамуы және бақылануы;
Жерлерді рационалды қолдану және қорғау;
Мүлік және жер құқықтарын сақтауға байланысты, сонымен қоса құқықтарды
Жер және мүлік жан-жалдарын төмендету;
Жекешелендіру және мемлекеттендіру процесстерін қамтамасыз ету;
Инвестицияларды тарту, соның ішінде шетелдік инвестицияларды тарту бойынша мүмкіндіктерді
Қала шаруашылығын басқару; табиғи және шаруашылық ресурстарды рационалды қолдануды
Өкімет органдарын және кадастрлық басқаруды экономикалық жіне әлеуметтік даму
Қазіргі заманғы кадастрлар модельдері Еуропа өңделген және бүкіл дүние
Осыған байланысты Қазақстан үшін дамыған шетелдердің тәжірибесі үлкен қызығушылығын
Бірінші топқа Голландия, Франция, Ұлыбритания, АҚШ және жеке меншікпен
Екінші топқа Германияның, Швейцарияның, Австрияның, Швецияның кадастрлық жүйелері жатады,
Кейбір елдердің тәжірибесін қарастыра отырып біздің елде кадастрды құру
Мысалы, Голландияда кадастрдың қамтамасыз ету ұйымдық-зандық жүйелері экономиканың кәсіпорын
«Кадастр» тұрғын үй құрылыс және қоршаған ортаны қорғау
Өйткені 1836 жылдан бастап барлық елдердің жер учаскелері тіркелсе,
Кадастрға өту реестрге жазуларды енгізгеннен кейін, ол үшін меншік
Кадастр гео-жүйесі және жер ақпараттары болып табылады, яғни көптеген
Өлшеу және тіркеу үшін алынатын алымдар және баж салығы
Голландық жүйе жылжымайтын мүлікпен келісім шартқа қатысушыларының құқықтық қауіпсіздігінің,
Францияда жылжымайтын мүлік реестры ипотекалар және құқықтары
ерекшеленген Реестрлық қызметтермен жылжымайтын мүлік кепілдемелері және ипотека картотекалары
Жұмсалмаған жер учаскілері ережеге сәйкес тіркеуге алынбайды. Осының салдарынан
Францияда Реестрлық қызметтер дәстүрлі орталықтандырылған құрылымдар ішіне, қаржылық
Кадастрлық ұйымдар жылжымайтын мүлікті салық салу және административтілеу үшін
Француздық кадастр жер учаскелері және жеке меншік қатынастарының фактілері
Жылжымайтын мүлік реестрының бұқаралық принципі, мынандай мағына береді, егер
Кейінгі кезден бастап Францияның кадастрлық жүйесі өзгеріс жағдайында тұр.
Яғни француздық жүйенің кадастрлық – техникалық бөлігі қазіргі кезде
Ұлыбританияда жүйенің функцияналды бірлігі негізінде жылжымайтын мүлік кадастры жоқ.
Реестрге енгізу алдында тіркеуге алу сұранымына мұқият тексерулер жүргізіледі.
Жер иесі өз ынтасымен, өзінің есебі арқылы жер өлшеушіден
Өкімет оларға орнатылған региондарға тіркеуге алу бойынша міндеттемелер енгізуге
Реестрге енгізу кезінде жеке меншілікке мемлекетпен кепілдеме беріледі. Бірақ
Ұлыбритания реестр атаулары қоғамдық болып табылады, өйткені реестрдан көшірмесін
Ұлыбританияда барлық көлемді кадастрдың жоқ болуына қарай, оның гео
Ағылшын жүйесі мемлекеттің жеке меншікті қамтамасыз ету жүйесіне өте
Бірақ жеке меншікті тіркеуден бас тарту кезінде, соның ішінде
АҚШ-та барлық көлемді кадастр жоқ. Бірлескен жер регистрациясын енгізу
Кейбір штаттарда «Құжаттар реестры» атты тіркеу жүйелері бар, онда
Орталық кадастрлық қызметтердің жоқ болуына байланысты, ол толығымен және
Мемлекеттің мүлікті қамтамасыздандыру жүйесінде қатысу деңгейі төмен. Бірақ мемлекетпен
Яғни АҚШ-та мүлікті қамтамасыздандыру жүйесі жүзеге асырылуда, көп емес
Қарастырылған елдерден ерекшелігі, Германияның, Австрияның, Швейцарияның, Швецияның кадастрлық жүйелері
Жер кадастры – фактілі қасиеттеріне дәлелдемелер ретінде (атауы, жағдайы,
Тарихи қалыптасқандай, жер кітабын жүргізуі федералды юстиция министрлігінің компетенциясының
Жер кітабында мүлікті беру нәтижесінде болатын өзгерістерді кадастрда да
Германиядағы кадастр толық ашылған жүйе болып табылмайды. Өзінің қызығушылығын
Егер ортақгермандық кадастрлық жүйе туралы айтсақ, ол өзімен толық,
Сол уақытта әкімшілдік және бюрократиялық қиындықтар осы жақын арада
Австрияда жеке меншікпен қамтамасыз ету ұйымдық бірліктер арқылы жүзеге
Жер кітабы және кадастр федералды егеменділікке бағынады. Осымен қатар
Австриялық жылжымайтын мүлік кадастры Заңның 8-келісімімен жүргізіледі, «жер учаскелерінің
Мүлікті беру құқығы құжаттардағы жазуларға сәйкес, келісім- шартты күәландыратын,
Кадастр жүйесін қамтамасыз ету шығындары алымдар мен баж салығының
Австриялық кадастр жүйесі принципті бюрократиялық және рентабельді емес құрылымдарда
Швециядағы кадастырлық жүйе әр адамның жер және мүлік иесі
Бұл жеке тұлғаларға үй салып өз бизнестерін ашуға мүмкіндік
Швецияның барлық жерлері жылжымайтын бірліктерге бөлінген (орман, көлі, үй
Ұлттық жер геодезиялық қызметтер, жылжымайтын мүлікті құруға, мүлікті бағалау
Жылжымайтын мүлік меншік регистрі тіркеу кітабынан және картографиялық материалдардан
Жер регистрі жер иелерінің актілеріне немесе мәртебелерді заңды тіркеуге,
Қазіргі кезде Швецияда 1974 ж басталған бірлескен ақпараттық жүйелердің
Жүйенің құру, енгізу, қызметтеу жұмыстарын координациялау үшін 70-жылдардың ортасында
Швецияның кадастрлық жүйесінің бір ерекшелігі, реестр қамтитын ақпараттың заңдық
Швецияның кадастрлық жүйесі мүлік құқығы және нарықтық экономиканың негізі
Бір аптада 600 000 астам сұранымдар тіркеледі (бұл жай
Жүйе мемлекет үшін табыс көзі болып табылады, ол жылына
Қарастырған мүлікті қамтамасыздандыру жүйелері жүзлеген жылдар бойы құрылды. Мұнда
Мәселелер барлық жерде бірдей:
тарихи шартталған ескінің сарқыны мүлікті қамтамасыздандырудың ескірген жүйелері, ондаған
квалификацияланған персоналдың жоқтығы және Ноу-Хау;
жерге деген меншіктілік ұғымының нашар дамуы;
қазіргі заманғы құралдардың, технологияның, стратегияның жоқтығы;
жоғары шығымдарда және уақыт шектеулігінде қаржы құралдарының жоқтығы;
заң ағымдары және қаулыларға қарамастан жетілмеген құқықтық база;
бекітілмеген ұйымдық құрылым; нарықта жер учаскелеріне бағалар қойылмаған;
салық салудың тұрақты негізі ретінде жер учаскелерінің функцияларының аздығы.
Тарихи қалыптасқан көзқарас негізнде шешу мағына мұнда қауіптелу және
Жеке меншікті қамтамасыз ететін жүйемен бірге ипотеко – қамтамасыздандырылған
Жеке меншікті қамтамасыздандырудың екі категориясы да өздерінің негізгі пункттерімен
мемлекеттің құқығының жоғары фрмадағы кепілі әр азаматтың құқықтық қорғауы,
оларға қарама-қарсы либералды мемлекеттік ұғымдарына негізделетін жүйе бар. Мұнда
Бірақ тиімділік критериі жерге жеке меншікті қамтамасыздандыру үшін бір
шекараларды өлшеуге негізделінетін, жердің тіркеуге алу міндеттемелері бойынша кіріспе;
заңды сенімді дәлелдемелер бірлескен, барлық көлемді, актуалды, көп қызметті,
Алдымен уақыт бойынша перспективті ұйымдық және қаржылық күштерді жұмсаған
2. ТМД елдеріндегі жер кадастрын құқықтық реттеу.
2.1. Ресей Федерациясындағы жер кадастрын нормативті – құқықтық реттеу.
20 ғасырдың аяғында Ресейдің нарықтық экономикаға өтуі, жаңа жер
1990-2000 жылдары Ресейде жер реформаларын жүргізу бойынша, салааралық координация
Осы кезеңде жер меншіктілігінің әр түрлі формаларына өту жүзеге
Жерлердің инвентаризациясы бойынша, мемлекеттік жер кадастрын құру бойынша көптеген
Солтүстік территорияларының және аудандардың, соларға теңескендердің жер ресурстарын комплексті
1036 комиттерде және жер – кадастрлық палаталарында бағдарламалы- техникалық
Бұл мақсаттарда «Мемлекеттік жер кадастры туралы» федералды заңына қатысты
Ресей жер кадастры жер ресурстарын басқару сұрақтары бойынша ООН
Азаматтар және қоғам қажеттілігін қанағаттандыру мақсатында жылжымайтын мүлік және
2000жылы жер бойынша федералды заңдар пакеті өңделді және қабылданды:
Ресей жер кадастрымен федералды заң жобалары дайындалынды:
«Мемлекеттік жер кадастры туралы заңға өзгертулер және толықтырулар енгізу
«Ресей Федерациясының субъектілерінің әкімшілдік шекаралары туралы»;
«Жерлерді мемлекеттік бақылау және қорғау туралы».
Ресей жер кадастры келесі заң жобаларын аяқтауда қатысады:
«Ресей Федерациясының жер кодексі»;
«Геодезия және картография туралы» федералды заңға өзгертулер және толықтырулар
«Жылжымайтын мүліктерге құқықтарды мемлекеттік тіркеуге алу және олармен келісім-
«Ипотека (жылжымайтын мүлік кепілі) туралы» федералды заңға өзгертулер және
Ресей Федерациясы Өкіметінің қаулы сол сияқты дайындалған:
2000жылдың 8 сәуірінен бастап №316 «Жерлердің мемлекеттік кадастрлық бағалауын
2000жылдың шілдесінен бастап №537 «Ресейдің жер кадастрының федералды қызметтерінің
2000жылдың 6 қыркүйектен бастап №660 «Ресей Федерациясының территорияларын кадастрлық
2000жылдың 2 желтоқсаннан бастап №918 «Мемлекеттік жер кадастр мәліметтерін
«Ресей жер кадастрының федералды қызметтері туралы дәрежесін бекіту туралы»
«Мемлекеттік жер кадастрын жүргізу және қоныстандыруды жүргізу кезіндегі жобалық
«Жабық әкімшілік – территориялды құрылымдардың шекараларын орнату тәртібі туралы
Ресей Федерациясының барлық субъектілерінде мемлекеттік жер кадастрын жүргізу үшін
Бүкіл Ресей территориясында 12 регионалды орталықтың құрылуы аяқталды, олар
Салалық стандарттар пакеті өңделген және енгізілген, мемлекеттік жер кадастрының
Федералды меншікте болған, жер учаскелері туралы міліметтерді өңдеу жүйесі
Ресей жер кадастры Ресей Федерациясының Украинамен, Грузия, Азербайжанмен және
Орта ұзақтылығы 100мыңнан астам км-ді құрайтын, Ресей Федерациясы субъектілер
Федерацияның 7 субъектілерінде шекараларды өңірге шығару бойынша толығымен жұмыстар
Қоныстанған жерлер және ауыл шаруашылық жер – суларды мемлекеттік
Мемлекеттік кадастрлық бағалау орман қорларының жерін, бағыбандық бірлестіктер және
21 ғасырдыңбасында негізгі іс-әрекеттер «Ресей Федерациясының жер кодексі» және
- жер сұрақтарының шешімдерінде мемлекеттің рөлін күшейту;
- «Ресей Федерациясының мемлекеттік жер кадастрын жүргізудің автоматты жүйесін
- «Мемлекеттік жер кадастрын жүргізуінің автоматтанған жүйесі негізінде жылжымайтын
- Жылжымайтын мүліктің біріккен объектілер есебін қамтамасыз ету мақсатында
- Салық салу базасын ұлғайту үшін барлық категориялы жерлердің
- «Жерге мемлекеттік меншіктілігін шектеу туралы» федералды заңын, Ресей
- Ұйымдар және қоныстандыру жұмыстарын жүргізу, жер массивтерінің шекаралары
- Мемлекеттік жер мониторинг концепцияларын өңдеу;
- Елдің экономикасына инвестицияларды тарту мақсатында жер қолданушылық эффектілігінің
- Ресей Федерация субъектілерін және Ресей Федерациясының жерлерін
- Ресей Федерациясының мемлекеттік шекараларын делимитация бойынша жұмыстарды жалғастыру,
Ресейдің жер органдарының болашақ кезеңдерге негізгі бағыттаушы қызметтері орындаушы,
Бәрінен бұрын, бұл:
Ресей Федерациясы Конституция жағдайының, жер, азаматтық, табиғи қорғау,
Жер өзгерістерінің әлеуметтік- экономикалық бағытталулары және жер заңдылықтарының толық
Мемлекеттік жер кадастр жүйесінің құрылуын тездету және Біріккен мемлекеттік
Мемлекеттік жер кадастрының жылжымайтын мүлік объектілерінің біріккен есебіне өту
Елдің барлық территорияларында мемлекеттік жердің кадастрлық бағалауын жүзеге асыру,
Жерлерді қорғау және қолдануда мемлекеттік бақылаудың эффектілігін көтеру, қоныстандыру,
Ұйымдар, ведомствалы кәсіпорындарға, және территориалды жер органдарына бекітілген, мемлекеттік
Жылжымайтын мүлікті тіркеуге алудың біріккен мемлекеттік жүйесін құрастыру және
Жер ресурстарын мемлекеттік және муниципалды басқару бойынша қызметтерді ақпараттық
Қоныстандыру жұмыстарының өндірісі кезінде өлшеу құралдарын стандарттау және
Жер кадастр жүйесінде ұйымдық және құрылымдық өзгерістердің ары қарай
Ресей Федерациясы Президентінің өкілдерімен қарым – қатынастың күшейтілуі федералды
2001жылдың 18 маусымынан бастап «Қоныстандыру туралы» федералды заң жаңа
Ресейде маңызды институт болып жер банктер жүйесі болу керек.
Сонымен бірге, әлемдік тәжірибе көрсеткендей, сол сияқты Ресей тәжірибесі
- нормативті – құқықтық өріс;
- кадастр инфрақұрылымы (меншіктілік құқықтарын тіркеуге алу жүйесі, жер
Жер банктерінің негізгі бағыттаулары болуы мүмкін:
Жер өзгерістерін жүргізу және мемлекетпен реттелетін және басқарылатын жер
Қаржы ресурстарының мобилизациясы, соның ішінде бағалы қағаздарды шығару жолымен,
Жер иелерінің және басқа жер қолданушылардың иесінен және инвестициялы
Жерлерді қорғаудың федералды және регионалды бағдарламаларын инвестрлеу және несиелеу,
Мемлекеттік жер кадастрын жүргізуді реттеуші негізгі нормативті – құқықтық
Тәжірибелік мағынасы берілген заңның 2 бапты қамтиды, мемлекеттік жер
«Жер кадастры туралы» Федералды заң Ресей Федерациясы Конституциясына қатысты
Заң шығарушы мемлекеттік жер кадастрын құру және жүргізу мақсаттарын
7 бапқа қатысты мақсатты бағытталған және жерге меншіктілік формасына
«Мемлекеттік жер кадастры туралы» федералды заңның екі бөлімі мемлекеттік
Мәліметтер құрамы және мемлекеттік жер кадастр құжаттары 3 бөлімнің
кадастрлық номерлер;
орналасу орны (адрес);
ауданы;
жер категориясы және жер учаскесін қолдануға рұқсат етілгені;
жер учаскелерінің шекараларын суреттеу, оның жеке бөліктірін;
тіркеуге алынған орнатылған тәртіпте заттық құқықтары және шектеулері;
экономикалық мінездемесі, соның ішінде жерлердің бөлек категориялары үшін жер
жер учаскелерімен тығыз байланысқан, жылжымайтын мүлік объектілерінің бар болуы.
4 бөлім мемлекеттік жер кадастрын жүргізуге арналған. Ол жүргізу
25 статья нақты федералды заңның бұзушылығына жауапкершілігімен анықталады.
2.2. Өзбекстан Республикасының жер кадастрын нормативті – құқықты реттеу.
Өзбекстан Республикасында жүзеге асырылып жатқан экономикалық реформалар, нарықтық экономикаға
Жер қорының реттеуінің заңдылық базасы. Маңызды заңдық құжат, жер
Жер кодексіне қатысты Өзбекстан Республикасындағы жер мемлекеттің меншігі болып
Кодекске және басқа заң актілеріне қатысты:
заңды тұлғалар үнемі билік ету құқығында, үнемі қолдануға, мерзімді
жеке тұлғалар өмір бойы мұралық билік ету құқығында, үнемі
Қазіргі заманғы мемлекет және қоғамның жағдайы және дамуы жер
Нарықтық экономиканың базалық элементі болатын, кадастр Өзбекстан Республикасының даму
Өзбекстан Республикасында салалық кадастрлық ақпараттардың литерациясы және қайта өңдеу
Берілген заңды қабылдау қажеттілігінің туу себебі, республикада тұлғалы, бірақ
Заңды қабылдау кадастр жүйелерінің басымдылығын толық шарада жүзеге асыруға
заңды және жеке тұлғалардың жылжымайтын мүлікке жеке меншік және
жер туралы жылжымайтын мүлік және басқа кадастр объектілері туралы
кредитке беру кепілдігін қамтамасыз ету, ипотека жүйелерінің дамуы;
жылжымайтын мүлік және жер нарығының дамуы және бақылау;
приватизщация және мемлекетік бөлу процесстерін қамтамасыз ету;
инвестицияларды тарту, соның ішінде шетелдік мүмкіндіктерін кеңейту;
қала шаруашылығын басқару және инфрақұрылым даму процесстерінің эффектілігін көтеру;
шаруашылық және табиғи ресурстардың рационалды қолдануын қолдау, т.с.с. қоршаған
басқару шешімдерін қабылдау, экономикалық және әлуеметік даму жобаларын өңдеу
«Мемлекеттік кадастрының бірлескен жүйесі туралы » заңның 4 бабына
Заңда кадастр объект ұғымдарының отандық заңдық ұғымдары үшін жаңа
Кадастр ақпараттарының қол жеткізушілік принципі қолданушылардың ең кең шеңберінде
Заңның маңызды баптарының бірі 13 бап болып табылады, онда
Мемлекеттік кадастрын жүргізумен қатар сол сияқты кадастрлық объектілердің саналы
Жүргізіліп жатқан экономикалық реформалардың негізгі бағыттары, т.с.с. мемлекеттік кадастр
а) Заңға қатысты мемлекеттік кадастрларды жүргізу заңды және нормативті
Бірінші кезекте – мемлекеттік кадастр жүргізу тәтібінің Министрлер Кабинетінің
б) Министерстволарда және ведомстволарда арнайы бөлімшелерде мемлекеттік кадастрларды жүргізу
в) Кадастрылқ қызмет қызметтерімен бюджетке түсулер есебімен мемлекетік кадастрларды
г) Ақпараттарды өңдеу және сбор бойынша мемлекеттік билік орынларында
д) Қазіргі заманғы кадастрлар жүргізу технологиясына тездетіп өту, электронды
ж) Кадастр объектілерінің бағалау әдістемесін өңдеу, бірінші кезекте, жерлер
з) жоспарлы-шаралы жаппай инвентаризациясы, кадастрлық суреттеу және барлық түрлі
е) Кадастр объектілеріне құқықтарын мемлекетік тіркеуге алу бойынша жұмыстар
Бұл жерде негізгі мақсаттардың бірі, жылжымайтын мүлікке құқықтарын тіркеуге
к) Тәжірибемен алмасу бойынша семинарлар, оқу турларының ұйымдары, курстар
Барлық кадастр объектілері жермен байланысты болып келеді, нақтырақ айтқанда
Анық болғандай жер кадастры мемлекеттік кадастрлардың басқа түрлерін жүргізу
Бірінші кезекте бұл учаскілеріне мемлекеттік тіркеу құқық сұрағы, онда
Ең маңыздысы Өзбекстан Республикасының бүкіл территориясында мемлекеттік жер кадастрын
2.3. Қазақстан Республикасындағы жер кадастрын нормативті-құқықтық реттеу.
Тәуелсіздік алғаннан кейін Қазақстанда экономикалық өзгерістердің жүзеге асырылуы, жер
Жер заңдылығының хронология бойынша шартты түрде 4 этапқа бөлуге
Бастаушы этапында қабылданған: «Қазақ ССР-де халық шаруашылық туралы» заң
Қазақ ССР-ң Жер Кодексі 16 қараша 1990 ж.
«Қазақ ССР-де жер реформасы туралы » заң 28 маусым
«Жер салығы туралы» заң 17 желтоқсан 1991 ж.;
Қазақстан Ремпубликасының Жоғарғы Одағының Қаулысы «Азаматтарға және шетел заңды
Жер қатынастарының дамуының 2-ші этапы (1994-1995жж):
«Жер қатынастарының реттеуінің кейбір сұрақтары туралы» Қазақстан Республикасының Президентінің
«Жер қатынастырының реттеуінің ары қарай дамыту туралы»
Реформаны жүзеге асырудағы 3-ші этапы (1995-2001жж):
Заңдық күші бар «Жер туралы», Қазақстан Республикасының Президентінің Жарлығы
«Халық шаруашылық туралы» (фермерлік) заң 31 наурыз 1998 ж.
4-ші этаптың басы:
«Жер туралы» заң 24 қаңтар 2001 ж.
5-ші этап Қазақстан Республикасының жер кодексі.
Жер заңдылықтары Республиканың нарықтық экономикаға өту кезіндегі 90-шы жылдан
16 қараша 1990жылы қабылданған Жер Кодексі, Қазақстан СССР құрамында
Берілген Кодекстің өткен жер заңдылығынан негізгі айырмашылығы, жерді қолдану
Енгізу, жер учаскелерін қолдану құқығының институтымен қатар, жер иелену
Берілген Кодекспен бірінші рет жерге мемлекеттік меншіктілік шарттарында жер
Нарықтық экономикаға өтуде негізгі қадам болған «Қазақ ССР-дегі жер
Жер реформасының бірінші этапында ауыл шаруашылық ұйымдарының жұмысшыларының жерлерден
Нормативті актілердің, заңдардың дұрыс қалыптаспағандығынан оларды жүзеге асыруда кризистік
Жоғарыда көрсетілген заңдарды жүзеге асыру бойынша негізгі нормативті актілер
1993жылы 20 шілдеде қабылданған №633 Қазақстан Республикасының Министлер Кабинетінің
Жерлерге жеке меншіктілігін енгізу туралы сұрақ жиі көтеріле бастады.Бірақ
Осы шарттарда Қазақстан Республикасының Президентімен 1994жылы 24 қаңтардан бастап«Жер
Берілген жарлықтарды орындауда Қазақстан Республикасының Министрлер Кабинеті жер
Берілген нормативті актілердің мағыналығын бағалау қиын, өйткені сол кезден
1993-1995жылдары Қазақстан Республикасында приватизация және мемлекеттік бөлудің Ұлттық бағдарламасын
Ерекшелеп кететін жағдай, көрсетілген нормативті актілері анықталған деңгейде «Жер
Мемлекеттік емес ауыл шаруашылық ұйымдарының жер қолданудың құқықтық негізін
Одан басқа, шартты жер үлесіне құқықтың абсолютизациясы және ортақ
Нарықтық экономика шарттарында ең маңызды сұрақ, жерге, мүлікке меншіктілік
«Жер туралы» Жарлықтың қабылдау уақытынан бастап республика жер
«Жер туралы» Жарлық өмірлік мұралық жерді иелену институтын
«Жер туралы» Жарлықта көрсетілгенидеяларды дамыту және реформаның мақсаттарын жүзеге
2000 жылға қарай «Жер туралы» Жарлықтың жеке нормалары жүзеге
Орта халықтың 2 жылдық талқылаудан кейін 2001 жылы 24
5-ші этап Қазақстан Республикасының жер кодексін қалады.
Қазіргі кезде Қазақстан Республикасының жер ресурстарын басқару бойынша Агентілігімен
Жер қатынастарын аграрлық секторда ары қарай реформалануы жерлердің өзіндік
Қазіргі кезде әдістемелерді жетілдіру бойынша және жер учаскелерінің өзіндік
Жер ресурстарының басқару бойынша біріккен мемлекеттік саясаттың жүзегеасырылуы мемлекеттік
Реформа жылдары республиканың мемлекеттік жер кадастр жүйесіне шетел тәжірибесін
Республикада толық мемлекеттік жер кадастрын құру, оның қалыптасу кезеңінде
«Жер туралы» заңның жаңа редакциясында мемлекеттік жер кадастры мемлекеттік
Осы стратегиялық баңыттарды жүзеге асыру мақсатында, соңғы жылдары Қазақстан
Қазақстан Респуликасының 2003ж. 20 масымдағы № 442-ІІ жер кодексінің
Қазақстан Республикасының Үкіметінің 2003 жылғы 2 қыркүйектегі №
Қазақстан Республикасының 2003жылғы 20-маусымдағы жер кодексіне сәйкес Қазақстан Республикасының
І. жер учаскесін жеке меншікке берілер кездегі төлемақының базалық
ІІ. Қазақстан Республикасының салық заңнамасына сәйкес жер учаскесі бойынша
Бұл ретте жер учаскесі үшін жыл сайынғы жалдау ақысының
ІІІ. Жер учаскелерін жалдау құқығын сату төлем
10 жылға дейін, оны қоса алғанда - жыл сайын
11 жылдан 30 жылға дейін - 20% 10
31 жылдан 49 жылға дейін – 35%, 20 жылдан
IV. Жер учаскелері үшін төлемақы жер жалдау құқығын сату
V. Жер ресурстарын басқару жөніндегі орталық уәкілетті орган инфляцияның
VI. Мыналардың жойылды деп танылсын:
«Мемлекеттің жеке меншікке сататын немесе жер пайдалануға беретін жерлері
Жекелеген «Отандық өндірушілерді қолдау мәселелерді» Қазақстан Республикасының Үкіметінің 1998ж.
«Қазақстан Республикасының Үкіметінің 1996ж, 8-мамырдағы № 576 қаулысына өзгерістер
Жер учаскелерін жеке меншікке құрылыс салуға немесе оларға қызметкөрсетуге
Кесте 1
Елді мекендер 1 ш. м. үшін теңгңмен төлемақының
1 2
Астана қаласы
Алматы қаласы
Ақтау қаласы
Ақтөбе қаласы
Атырау қаласы
Қарағанды қаласы
Көкшетау қаласы
Қостанай заласы
Қызылорда қаласы
Павлодар қаласы
Петропавл қаласы
Талдықорған қаласы
Тараз қаласы
Орал қаласы
Өскемен қаласы
Шымкент қаласы
1180
717
145
137
123
190
114
123
129
114
114
137
181
114
145
181
Облыс орталығы ставкаларының пайызы
Облыстық маңызы бар қалалар
Аудандық маңызы бар қалалар
Кенттер Селолық елді
Далаылық орманды, далалық
және құрғақ далалық
Жартылай шөлейт және шөлейт,
тау бөктеріндегі – шөлейт далалық
Субтропикадық шөлейт және
тау бөктеріндіегі – шөлейт аймақтарда
орналасқан кенттер және
селолық елді мекендер.
Облстар
Ауыл шаруашылығының алқаптарының түрлері Топырақтың типтері мен
Қара топырақтар Қою қызыл қоңыр Қызыл қоңыр
Ашық қызыл қоңыр Қоңыр Сұр қоңыр Сұр қоңыр
(күріш себу аймағы) Құмдар Сұр топырақты ашық және
Шайылған қарапайым Оңтүстікң
1 2 3 4 5 6 7 8 9
Ақмола Суарылмайтын егістік
Суармалы егістік
Шабындық
Егістік 49,4
71,9
14,4
9,2
34,4
63,1
13,1
8,1
24,4
53,1
10,6
6,9
18,1
46,9
10,6
5,6
6,9
4,4
1,8
Ақтөбе Суарылмайтын егістік
Суармалы егістік
Шабындық
Жайылым
33,1
65,6
11,9
8,1
23,1
56,9
10,6
5,6
16,9
49,3
9,4
4,4 11,943,1
6,9
4,4
39,4
4,4
2,3
4,4
1,9
1,9
Алматы Суарылмайтын егістік
Суармалы егістік
Шабындық
Жайылым
40,2
5,6
2,0
89,6
2,0 14,4
82,4
11,9
5,6
25,6
126,9
11,9
8,1 30,
13,9,4
11,9
8,1
Атырау Суармалы егістік
Шабындық
Жайылым
41,9
5,6
3,1 38,2
4,4
2,2 31,7
4,4
1,9
1,9
10,6
5,6
Шығыс Қазаақстан Суарылмайтын егістік
Суармалы егістік
Шабындық
Жайылым
25,6
55,6
11,9
8,1 18,1
45,6
10,6
5,6 14,4
44,4
6,9
3,1
4,4
1,9
4,4
1,9
1,9 15,6
74,5
10,6
5,6
2,6
11,9
8,1 49,4
14,4
9,4
10,6
8,1
Жамбыл Суарылмайтын егістік
Суармалы егістік
Шабындық
Жайылым
2,0
1,9
24,4
112,1
10,6
6,9 26,9
11,9
8,6
9,4
6,9
Батыс Қазақстан Суарылмайтын егістік
Суармалы егістік
Шабындық
Жайылым
33,1
65,6
13,1
9,4
24,4
56,9
10,9
6,9 18,1
49,3
9,4
4,4 10,6
45,6
6,9
4,4
1,9
Қарағанды Суарылмайтын егістік
Суармалы егістік
Шабындық
Жайылым
34,4
63,1
11,9
6,9
21,9
54,4
8,1
5,6 18,1
44,4
8,1
4,4 11,9
43,1
6,9
3,1 7,838,1
4,4
1,9
31,7
3,1
1,7
1,9
Қызылорда Суармалы егістік
Шабындық
Жайылым
39,4
2,0 50,1
5,6
2,0 99,2
1,9
10,6
4,4
Қостанай Суарылмайтын егістік
Суармалы егістік
Шабындық
Жайылым 51,9
73,1
14,4
7,4
35,6
63,4
13,4
7,6
26,9
51,9
11,6
6,9 19,4
46,9
10,6
5,6
5,6
3,1
1,9
Маңғыстау Суармалы егістік
Жайылым
39,4
1,8 32,7
1,7
1,8
Павлодар Суарылмайтын егістік
Суармалы егістік
Шабындық
Жайылым
29,4
56,9
18,1
8,1
21,9
46,9
15,6
6,9 16,9
43,1
13,1
5,6 10,6
41,9
6,9
3,1
1,9
Солт. Қазақстан Суарылмайтын егістік
Суармалы егістік
Шабындық
Жайылым 55,6
71,9
15,6
12,
8 38,1
63,1
14,4
10,6
29,4
54,9
11,9
8,1
Оңт. Қазақстан Суарылмайтын егістік
Суармалы егістік
Шабындық
Жайылым
51,6
4,4
2,0 99,2
2,0 16,9
87,8
11,9
4,4
204,4 24,4
130,5
10,6
6,9 26,9
11,9
8,8 6,8
Земельный Кодекс РК
Порядок ведение ГЗК в РК
3. Қазақстан Республикасының мемлекеттік жер кадастр жүйесінде жерлерді бағалау.
Қазастанда жер реформаларын жүргізу шарттарында маңызды рөлді жерлерді бағалау
жер өңдеу өнімдерінің өндірісі бойынша шаруашылықесептік бөлімшелерінің тапсырмаларына негізделетін,
жерлерді рационалды қолдану ұйымдары; өндіріс бөлімшелерінің еңбек және материалды
жер қатынастарын реттеу; жерлерге аренда кезінде арендалық төлем және
Қоныстандыру жүйесі арқылы, айтылғандай мемлекеттің жер ресурстарын басқару бойынша
Жер учаскелерінің әр түрлі мінезде кадастрлық құнын анықтау үшін
Мемлекеттік кадастрлық бағалау кезінде сервитуттар назарында, т.с.с. сот тәртібінде
Мақсатты бағытталған функционалды қолдануы бойынша жерлерді мемлекеттік кадастрлық бағалануы
Жерлерді мемлекеттік кадастрлық бағалау процессінде территориялардың аймақтылық бағалануы жүргізіледі.
Бағалану аймақтың территориясына тәуелді олардың шекаралары сызықтық объектілердің орналасуы,
Аймақтық бағалау нәтижесі бойынша бағаланған аймақтың картасы құрастырылады және
Жерлердің мемлекеттік кадастрлық бағалауы, жерлердің, қала құрылыстық, ормандық, сулық
Жерлерді мемлекеттік кадастрлық бағалау кезінде пайда болған жан-жалдар, соттық
Баға ұғымы бізді қоршаған орта объектілердің құндылығы, мәртебесі, маңыздылық
Қоғамның физиологиялық және мәдени дамуының негізін құрайтын, материалды игіліктермен
Еңбек заттары және құралдардың өзіндік құны өндірістің құралдарын құрайды.
Қажетті өндірістің басталуы және материалды игіліктердің маңызды бастауы жер
Машина және шикізатта қолдана отырып, жер жыртуда, тырналау, себу
Бұл шарттар көбінесе жер қабығының жоғарғы қабатының маңызды қасиеті
Маңыздылығы аз емес өндірістің нәтижесі құралдарының шығындары (машиналар, шикізаттар)
Технологиялық операцияларды орындау шарттары қолайлы болған сайын, өнім өндірісінің
Әлемдік тәжірибеде бағалаудың анықталған әдістемелері өңделген, олар Д.Фридман, Н.Ордэй,
Бағалаудың 3 әдісі бар:
- табысты әдіс;
- шығынды әдіс;
- сатуды салыстыруын талдау әдісі.
Табысты әдіс бағаланатын объекттің, берілген жағдайда жерді бағалаудың табыстылық
Бағаланған жерден болашақта үлкен табыстылықты жобалайды және күтеді.
Негізгі кемшілігі, ол мәліметтер жобасына негізделетіні болып табылады.
Шығынды әдіс жерді бағалауда шығындар деңгейін көрсетеді.
Бағаланатын жерлерді өңдеу үшін ауыл шаруашылық машиналарын эксплуатациялау және
Шығынды әдістің ерекшелігі, ол аз активтерден сенімді өзектілік
Кемшілігі осы шығындарға кеткен нарықтық құндылығы және инвестициялар көлемі
Сатуды салыстыруын талдау әдісі бағаланатын объектіні (жер) соған ұқсас
Үш әдісті талдай және таңдай отырып жерді бағалау үшін
Жер реформалар шарттарында жерлерді бағалау қолданысының деңгейі аса кеңейтілді.
жер өңдеуші өнім өндірісі бойынша шаруашылық есептік бөлімшелерінің талаптарына
жерлерді рационалды қолдану ұйымдары; өндірістік бөлімшелерінің еңбек және материалдық
жер қатынастарын реттеу; аренда кезінде жерлерге арендалық төлем және
Жеке (бөлек мәдени дақыл қатынастары бойынша) және ортақ (жер-сулар
Затталған еңбек және шығындар толығымен, қорсыйымдылығы немесе өндіріс құралдарының
Жерлерді бағалау, жер реформаларын жүргізу процессінде оптималды қоныстандыру бойынша
3.1.1 Сапалы бағалау (жер қыртысының бонитет балы).
Жер қыртысының бонитет балы, жер өңдеуінің интенсивтілігін және агроклиматтық
1 – Дифференциалды рентасы ауыл шаруашылығында сапасы бойынша ең
3.3 «Алтын бидай» жер шаруашылығының жер учаскесінің құндылығын бағалау.
Орналасу орны – Алматы облысы, Іле ауданы, Жетіген ауылы.
Жер-су көлемі құрайды – 200га.
«Алтын бидай» жер шаруашылығы қатты сортты бидай мәдениетін өндірумен
Өңделетін мәдениет түрі: бидай.
Жер қыртыстарының атаулары – қара топырақ, тұзды, қатты тұзды,
Разрез №101
Жұту сыйымдылығы:
Ca Mg
82,0+15,5+2,5=100
75,3+21,3+3,4=100
200/3=67 орташа=100
Na – 2,5+3,4=5,9/2=2,95
Х=2,95*100/67=4,4% (тұзды)
Тұздылықтың толтыру коэфициенті=0,6
Жер қыртысы гумусты қамту бойынша анықталады.
Жер қабатында орташа гумустың қамтылуы=4,0+3,01=7,01/3=3,505
Қара топырақ жер қыртысында гумусты қамту бойынша.
Құрғақ қалдық анықталады.
0,07+0,05=0,12/2=0,06
Коэфициент К=0,06
Қорытынды
Жүргізілген жұмысты зерттеу негізінде, ұйымдар және толық жер кадастрын
Мемлекеттік жер кадастрының ГосНПЗем жауапты мекемелерін және оның кәсіпорындарын
Қоныстандыру жұмыстарын лицензиялау туралы сұрақты қайта қарастыру. Мұндай жұмыстарды
«Жер туралы» заң және заң асты актілер мемлекеттік жер
Осы мінездемеге қарай, заң бізді мемлекеттік жер кадастры «мәліметтер
Жер-кадастрлық ақпараттарды өңдеу, жер туралы кадастрлық мәліметтерді алуға бағыттауды
Заң жер-кадастрлық тапсырмаларды нақты бөлуге, жер кадастрын жүргізу стадиялығы,
Өзбекстан Республикасының және Ресей Федерациясының мысалдарында біз қарастырған, «Мемлекеттік
Дамыған шет елдерінің қызмет етіп тұрған кадастрлық жүйелерін талдау
Бұл жоспарда Қазақстан үшін 1996жылдан бастап басқа елдерде аналогы