Пластикалық карточкалар ұғымы мен оларды қолдану принциптері
Мазмұны:
Кіріспе
Төлем карточкалары түрлері мен негізгі ұғымдары
Эмитенттер және эквайерлер
Төлем жүйелері
Техникалық құралдар
Смарт – карта құрылғысының ерекшеліктері
3.1 POS-терминалды қолдану
3.2 Банкоматтар қолдану
4.Қорытынды
Дебетті карточкалар жүйесінде қызмет көрсету жүйесі
Кіріспе
Төлем карточкалары түрлері мен негізгі ұғымдары
Пластикалық карточка – карточка қолданушы тұлғаға тауарлар мен
Карточка арқылы сауда жасау және нақты (қолма-қол) ақша
Клиентке карточканы беру кезінде карточканы тек дербес қолдану
Есеп айырысу барысында карточка ұстаушы тұлға лимит қатарымен
Дебетті карточканы ұстаушы тұлға алдын ала эмитент банкте
Карточка ұстаушы ұлға төлемдерді жасау кезінде алдын ала
Кредитті және дебетті карточкалар корпоративті (бірлескен) болып жіктеледі.
Сонымен қатар карточкалардың отбасылық карточка түрлері де айналыста
2. Эмитенттер және эквайерлер
Карточкаларды шығарумен және банк тарапынан төлем ретінде шығарылған
авторизацияға сұратудың өңделуі;
тауарлар мен қызмет көрсетулерге ақша қаражаттарының есептелінуі емесе
карточканы қолдануда жасалатын төлемдерді тіркейтін құжаттардың қағаз және
сұрыпталуы және банктер арасында таратылуы.
Сондай-ақ эквайер-банк нақты ақша қаражаттарын өз бөлімшелері мен
Эквайер – банктің өз қызметінің атқарылуы эмитент-банк есебінен
2.1 Төлем жүйелері
Төлем жүйесі бұл әдістер мен оларды жүзеге асырушы
Процессингі орталық деп мамандандырылған қызмет көрсету ұйымдарын айтамыз.
Коммуникативті орталықтар төлем жүйесі субъектілеріне мәліметтер алмасу жүйесін
2.2 Техникалық құралдар
Пластикалық карточкалардың (сәйкестендіру) әдістері
Пластикалық карточка арнайы механикалық және термикалық ықпалына берік,
Алфавитті – сандық мәліметтер – аты, оның шот
Ал графикалық мәліметтер карточканың визуалды сәйкестендірілуінің ықтималдығын қамтамасыз
Яғни мәліметтерді карточкаға енгізу автоматты авторизация процедурасын жүргізу
Штрих кодты карточкаларда тауарларды белгілеуде қолданылатын кодқа ұқсас
Әдетте кодты сызық түссіз құрылыммен жабдықталған және кодты
Бүгінде магнитті сызығы бар карточкалар көп таралған, айналымда
Магнитті сызықты карточкалардың сыртқы бетінде мына мәліметтер болады:
3. Смарт – карта құрылғысының ерекшеліктері
Смарт – карталарда ақпарат тасымалдауды микросхемалар атқарады. Смарт
Микропроцессорлы карталарды микрокомпьютерлер деп те атауға болады және
3.1 POS-терминалды қолдану
POS-терминалдар немесе сауда терминалдары қаржылық есептесулерде смарт-карталы және
3.2 Банкоматтар қолдану
Банкоматтар – пластикалық карточкамен операциялар кезінде нақтылай ақша
Банкоматтар – орнықты салмақ пен көрнекті габаритті стационарлық
Процессингті орталық және коммуникация
Процессингті орталық – төлем жүйесінің технологиялық негізі болып
Процессингті орталық есептеу қуаттылығымен қатар көптеген функциялар атқара
Сонымен, төлем жүйесінің сенімді, орнықты қызмет етуін қалыптастыру
- Процессингті орталықта (орталықтарда – дамыған жүйелерде) есептеу
- Процессингті орталық бір уақытта бір уақытта көптеген
Сонымен қатар сұрату жүргізу процесі де коммуникация талабын
Электронды есептеу стандарттары
SET стандарты
SET аббревиатурасы Secure Electronic Transactions, яғни қауіпсіз (қорғалған)
VISA және Mastercard компанияларының бірігуімен жасалып шығарылған SET
Процессингті орталықтөлем жүйесінің деректер қоймасын жүргізеді. Деректер қоймасы
Пластикалық карточкалар негізінде қолма-қол ақшасыз есеп айырысу жүйесінің
Кредиттік карточкалар негізінде қызмет көрсету жүйесі
Кредиттік карточкалар жүйесінің қызметі принциптерін талдамас бұрын, бұл
Эмитент банктің клиент несиесі туралы қолда бар мәліметері
Төлем жүйесі субъектілерінің кредиттік карточка бойынша тауар және
1) Сатып алу (тауар немесе қызмет түрлерін) мақсатымен
2) Сатушы төлем мүмкіндігін анықтайды. Бұл үшін ол
3) Төлем мүмкіндігін анықтаған соң сатушы чек дайындап,
4) Чек, карточка және тауар сатып алушыға беріледі.
5) Күн соңында қызмет көрсетуші орын эквайер-банкке немесе
6) Эквайер-банк транзакция мәліметтерін қабылдаған соң қызмет көрсетуші
7) Проессингті орталық эквайер-банктермен жіберілген транзакцияларды өңдеп, төлем
8) Есептік банк өздерінде корреспонденттік шот ашқан қатысушы
9) Карточка ұстаушылар оларға тауарлар мен қызмет түрлерін
Есеп айырысудың ең қарапайым, барлық талаптары өз деңгейінде
1) Қызмет көрсетуші орыннан транзакция тізімін алғаннан (чек
2) Эквайер – банк транзакцияларды (өздерінікі( ж”не (басқалардыкі(
3) “Басқалардыкі” бойынша сұрыпталған транзакциялар төлем жүйесінің процессингті
4) Эквайер-банк есептік банктегі корреспонденттік шотқа ақша қаражаттарын
5) “Есеп беру мерзімі” өткеннен соң эквайер-банк карточка
Жоғарыда айтылған төлемдердің кейбірінен делдалдық ақша (комиссионнный) алынуы
Әрбір эквайер банк “ басқа” карточкаларға қызмет көрсеткені
Дебетті карточкалар негізінде қызмет көрсету жүйесі
Кредитті карточкаларға қарама-қарсы қолданылатын дебетті карточкалар клиенттердің эмитент-банкте
Дебетті карточканы алу – кредитті карточканы алумен салыстырғанда
Дебетті карточка арқылы тауарлар мен қызметтер үшін есеп
1) Сауда жасау (қызмет түрлерін алу) мақсатында карточка
2) Сатушы немесе кассир сауда жасау және төлем
3) Келісім шарт орындалуына, яғни сауда жасалуына рұқсат
4) Чек данасы, карточка және тауар сатып алушыға
5) Әр күн соңында (немесе сирек – бір
6) Эквайер-банк алынған құжаттарды тексеруден өткізіп, қызмет көрсетуші
7) Процессингті орталық өз кезегінде күн бойына жинақталған
8) Есептік банк өзінен корреспонденттік шот ашқан қатысушы-банктер
9) Эмитент-банктер орналастыру тәртібі бойынша карточка ұстаушы тұлғалардан
Дегенмен барлық жағдайда карточка ұстаушы тұлғалардың лимиттері туралы
1) Қызмет көрсетуде карточканың сол уақыттағы пайдаланылу деңгейі,
2) Егер карточканың қолданылуына шектеу қойылмаған болса, келісім-шарт
3) Егер төлем жасау мүмкін болса, онда лимиттің
Дебетті карточкалар бойынша осындай режимде қызмет көрсетуді жүзеге
карточкада лимиттің қалған бөлігі туралы мағлұмат болуы;
авторизация нәтижесінде (әдетте дебетті карточкамен есеп айырысуда) лимит
карточкада лимиттің қайта жедел орнатылуы мүмкіндігі;
Off-line авторизациясымен байланысты үлгіде әрбір карточка төлем жүйесінің
Кредиттік және дебеттік карточкалар негізінде қызмет көрсетуді сәйкестендіре
Соңғы жағдай отандық тәжірибеде жеке тұлғаларға қызмет көрсетумен
1